КНІГІ ОНЛАЙН
Прыняць удзел у вычытцы распазнанага тэксту Падрабязней
— Як, Санча, хіба ў цябе прапала торба? запытаўся Дон Кіхот. — Ну так, прапала,адказаў Санча. — Значыць, нам давядзецца сёння пагаладаць,зрабіў вывад Дон Кіхот. — Давялося б,— запярэчыў Санча,— калі б на гэтых лугах не раслі травы, якія, як пераконвае ваша міласць, вам добра вядомы, і якія ў такіх выпадках цалкам задавальняюць такіх няўдачлівых вандроўных рыцараў, як вы, ваша міласць. — Аднак,заўважыў Дон Кіхот,— я аддаў бы перавагу скібцы хлеба і дзвюм сардзінкам перад усімі травамі. Як бы там ні было, сядай на свайго асла, мой добры Санча, і едзь за мной,— гасподзь, які ўсіх на свеце корміць, не пакіне і нас, тым болып што мы так аддана служылі яму, а ён жа не пакідае і мошак, якія кружацца ў паветры, і чарвякоў, якія жывуць пад зямлёю, і апалонікаў, якія плаваюць у вадзе, і, па вялікай міласэрнасці сваёй, загадвае сонцу ўзыходзіць над злоснымі і добрымі і пасылае дождж на праведных і грэшных. — Вашай міласці болып падыходзіць быць прапаведнікам, чым вандроўным рыцарам,заўважыў Санча. — Вандроўныя рыцары, Санча, усё ўмелі рабіць і абавязаны былі ўмець,— запярэчыў Дон Кіхот.— У мінулыя часы вандроўны рыцар гаварыў пропаведзь ці прамову дзе-небудзь у стане воінаў не горш за любога доктара Парыжскага універсітэта, адсюль можна зрабіць вывад, што ніколі яшчэ кап’ё не прытупляла пяра, а пяро — кап’я. — Ну добра, няхай будзе па-вашаму,— сказаў Санча.—А цяпер давайце рушым у дарогу і пашукаем начлегу, толькі дай бог, каб там, дзе мы спыняемся, не было ні коўдраў, ні майстроў у справе падкідвання на коўдры, ні прывідаў, ні зачараваных маўраў,— адным словам, ні ўсёй гэтай чартаўшчыны, іначай прападзі ўсё пропадам. — Памаліся богу, сын мой, і вядзі мяне куды хочаш,сказаў Дон Кіхот,на гэты раз права выбару начлегу я перадаю табе. Але толькі спачатку працягні руку і памацай пальцам, колькі пярэдніх і карэнных зубоў няма ў мяне з правага боку на верхняй сківіцы, бо мне тут баліць. Санча засунуў яму пальцы ў рот і, памацаўшы, спытаў: — Колькі бабак было ў вашай міласці з гэтага боку? — Чатыры,— адказаў Дон Кіхот,і, не лічачы зуба мудрасці, усе да адной былі цэлыя і здаровыя. Прыпомніце добра, сеньёр,сказаў Санча. — Кажуць табе, чатыры, калі не ўсе пяць,— пацвердзіў Дон Кіхот.— За ўсё жыццё ў мяне ні разу не было запалення дзясны, ніколі мне не вырывалі ні пярэдніх, ні карэнных зубоў, і самі яны не выпадалі і не псаваліся. — Ну а цяпер у вас унізе з гэтага боку ўсяго дзве з паловай бабкі,аб’явіў Санча,а зверху нават палавінкі — і той няма: уся верхняя сківіца гладкая, як далонь. — Вось бяда! выслухаўшы ад збраяносца гэту сумную навіну, усклікнуў Дон Кіхот.Лепш бы мне адсеклі руку, толькі не тую, у якой я трымаю меч. Трэба табе ведаць, Санча, што рот без карэнных зубоў — гэта ўсё роўна, што млын без жорнаў, і кожны зуб неабходна берагчы, як алмаз. Зрэшты, хто даў суровы зарок рыцарства, тыя павінны ўсе нягоды цярпець без нараканняў. Такім чынам, сядай на асла, дружа мой, і вызначай шлях, а я паеду за табой, куды ты захочаш. Санча так і зрабіў, і не зварочваючы з бальшака, які ў гэтым месцы не паварочваў ні ўправа, ні ўлева, рушыў у той бок, дзе, па яго разліках, можна было знайсці прыстанак. І вось, у той час, калі яны абодва ледзь цягнуліся, таму што боль у сківіцах не давала Дон Кіхоту спакою і перашкаджала яму ехаць хутчэй, Санча, каб яго пан развеяўся і павесялеў, надумаў распачаць з ім размову аб розных рэчах і, між іншым, сказаў штосьці такое, аб чым вы даведаецеся з наступнага раздзела. Р а з д з е л XIII. Аб глыбакадумных развагах, якія Санча выказаў свайму пану, аб прыгодзе з мёртвым целам, таксама як і аб іншых незвычайных здарэннях Здаецца мне, васпан мой, што беды, якія сыплюцца на нас усе гэтыя дні, дакладней за ўсё, пасланы нам як пакаранне за вашы грахі — за тое, што ваша міласць парушыла свой рыцарскі статут і не выканала клятвы, а кляліся вы абыходзіцца без абруса і яшчэ многа чаго не рабіць, у чым ваша міласць таксама клялася, да таго часу, пакуль вы не адбярэце ў кагонебудзь шлем гэтага... як яго... Маландрына... я ўжо забыўся, як завуць таго маўра. — Ты маеш рацыю, Санча,— заўважыў Дон Кіхот.— Шчыра кажучы, я не забыў гэту клятву. Болып таго: ты можаш быць упэўнены, што ўся гэта гісторыя з коўдрай адбылася толькі таму, што ты своечасова мне аб гэтым не нагадаў. Але я загладжу свой грэх, бо ў статуце рыцарства сказана, як загладзіць любую віну. — А хіба я таксама ў чым-небудзь кляўся? спытаў Санча. — Гэта не важна, кляўся ты ці не,сказаў Дон Кіхот.— Усё роўна, наколькі я разумею, цябе няцяжка западозрыць у саўдзеле. Так ці інакш, нам патрэбна выправіць памылку. — Калі справа ідзе такім чынам,— сказаў Санча,— глядзіце, ваша міласць, не забудзьце яе паправіць, як забыліся вы на сваю клятву, а што калі прывіды надумаюць яшчэ раз паздзеквацца з мяне ды і з вашай міласці, калі яны ўбачаць, што вы такі ўпарты. Тым часам як яны ўсё яшчэ вялі гэту размову, у дарозе іх застала ноч, перш чым яны паспелі знайсці ці хоць бы заўважыць які-небудзь прыстанак; на бяду, абодвух мучыў голад, таму што разам з дарожнай торбай зніклі іх харчы. І ў дадатак да ўсяго іх чакала на гэты раз ужо не ўяўная, а самая сапраўдная прыгода. Вось як гэта было. Ноч выдалася даволі цёмная, але нягледзячы на гэта, яны працягвалі рухацца па дарозе, бо Санча быў цалкам упэўнены, што на бальшаках заезныя дамы трапляюцца не радзей, чым праз кожныя дзве мілі. Такім чынам, ехалі-ехалі галодны збраяносец і яго пан, які таксама хацеў есці, і раптам заўважылі, што да іх набліжаецца вялікая колькасць агнёў, падобных на рухомыя зоркі. Убачыўшы іх, Санча збянтэжыўся, а Дон Кіхот не паверыў уласным вачам. І той і другі нацягнулі павады і пачалі пільна ўзірацца, імкнучыся зразумець, што б гэта магло быць; нарэшце, абодва заўважылі, што агні рухаюцца прама на іх і па меры свайго набліжэння ўсё павялічваюцца ў памерах. Тут Санча задрыжэў, як асінавы ліст, а ў Дон Кіхота валасы дуба сталі; затым, злёгку падбадзёрыўшыся, ён сказаў: — Сумненняў няма, Санча: гэта адна з найвялікіх і небяспечных прыгод, і я павінен буду сабраць усе свае сілы і паказаць усю сваю мужнасць. — Які я няшчасны! — усклікнуў Санча.— Па ўсім відаць, што гэта зноў прывіды, а калі так, то дзе ж я вазьму рэбры, каб расплаціцца за гэту прыгоду? — Няхай гэта нават з прывідаў прывіды, усё роўна я не дазволю ім дакрануцца і да варсінкі на тваім адзенні. Мінулы раз яны наздзекваліся з цябе толькі таму, што я не ў сілах быў пераскочыць цераз агароджу, але цяпер мы ў чыстым полі, і я магу даць майму мячу поўную свабоду дзеянняў. — А калі яны яго зачаруюць і прыкуюць да месца, як у мінулы раз, то якая нам будзе карысць ад таго, што мы ў адкрытым полі? — спытаў Санча. Ва ўсякім выпадку, не страчвай самавалодання, Санча, прашу цябе,— сказаў Дон Кіхот,— а я са свайго боку пакажу табе прыклад. — Бог дасць, не страчу,— адклікнуўся Санча. Абодва ад’ехалі ўбок і пачалі пільна ўзірацца, намагаючыся зразумець, што гэта такое, гэтыя блукаючыя агні, і праз некаторы час ім удалося распазнаць мноства фігур у белых балахонах. Гэта жахлівае відовішча так падзейнічала на Санча Пансу, што ён зусім страціў самавалоданне: у яго зуб на зуб не трапляў, быццам яго трэсла ліхаманка. Але як жа ён закалаціўся і як застукалі ў яго зубы, калі абодва яны нарэшце выразна распазналі, што гэта такое! Яны ўбачылі каля дваццаці верхавых у балахонах, якія ехалі з запаленымі факеламі ў руках, наперадзе пахавальных дрогаў, а за панарадам ехалі яшчэ шэсць чалавек у доўгім жалобным адзенні, якое звісала ледзь ці не да капытоў мулаў,— мяркуючы па іх павольным кроку, гэта былі менавіта мулы, а не коні. Балахоны нібы перагаворваліся паміж сабой ціхімі і жаласнымі галасамі. Незвычайнае відовішча, што паўстала перад вачыма нашых падарожнікаў у такі позні час і ў такім пустэльным месцы, магло навесці страх не толькі на Санча, але і на яго пана. Усё залежала ад Дон Кіхота, бо ў Санча даўно ўжо душа ў пяткі ўцякла, але, на жаль, Дон Кіхот перажываў супрацьлеглае пачуццё: у гэту самую хвіліну ён выразна ўявіў адну з тых прыгод, якія апісваюцца ў яго любімых раманах. Ён уявіў, што пахавальны панарад — гэта жалобная калясніца, на якой вязуць цяжкапараненага ці забітага рыцара, і што адпомсціць за яго наканавана не каму-небудзь, а менавіта яму, Дон Кіхоту; не доўга думаючы, поўны адвагі і рашучасці, ён выпрастаўся ў сядле, выехаў на сярэдзіну дарогі, па якой абавязкова павінны былі праехаць балахоны, і як толькі яны наблізіліся, загаварыў гучным голасам: — Рыцары вы ці не рыцары, усё роўна,— спыніцеся і далажыце мне, хто вы такія, адкуль і куды едзеце і каго вязеце вы на гэтай калясніцы. Па ўсіх прыкметах, вы некага пакрыўдзілі ці, наадварот, вас пакрыўдзілі, і я павінен абавязкова ведаць гэта, для таго каб пакараць вас за ўчыненыя вамі злачынствы або адпомсціць тым, хто быў у нечым несправядлівы з вамі. Мы спяшаемся,— адказаў адзін з балахонаў,— a да заезнага дома далёка, і нам няма часу падрабязна тлумачыць. 3 гэтымі словамі ён хвастануў мула і хацеў быў праехаць міма. Але Дон Кіхот, да глыбіні душы зняважаны такім адказам, схапіў мула за аброць і сказаў: — Спыніцеся, будзьце болып ветлівымі і адказвайце на мае пытанні, інакш я ўсіх вас выклічу на бой! Мул быў палахлівы, і калі яго схапілі за аброць, ён да таго спалохаўся, што стаў на дыбкі і скінуў седака на зямлю. Слуга, які ішоў пешшу, бачачы, што адзін з балахонаў зваліўся з мула, пачаў лаяць Дон Кіхота; тады Дон Кіхот, і так ужо раздражнёны, без доўгіх разважанняў узяў кап’ё наперавес і, рынуўшыся на аднаго з апранутых у жалобнае адзенне, цяжка параніў яго і выбіў з сядла; затым ён кінуўся на яго спадарожнікаў, і патрэбна было бачыць, як імкліва ён на іх нападаў і прымушаў уцякаць! Здавалася, у Расінанта выраслі крылы — такі жвавы і ганарлівы скок нечакана паявіўся ў яго. Людзі ў балахонах, народ баязлівы і да таго ж яшчэ няўзброены, імгненна, не аказаўшы ніякага супраціўлення, пакінулі поле бітвы і, з палымянымі факеламі ў руках, памчаліся ў розныя бакі так, што, гледзячы на іх, можна было падумаць, што гэта пераапранутыя распачалі вясёлую гульню ў святочную ноч. Што ж тычыцца апранутых у жалобнае адзенне, то яны, заблытаўшыся ў доўгай сваёй вопратцы, не маглі зрушыць з месца, з прычыны чаго Дон Кіхот зусім беспакарана адлупцаваў іх усіх да аднаго, і яны хочаш не хочаш вымушаны былі адступіць з поўнай упэўненасцю, што гэта не чалавек, а сам д’ябал, які з’явіўся з пекла, каб забраць у іх мёртвае цела, якое ляжала на панарадзе.