КНІГІ ОНЛАЙН
Пошук сярод кніг, што прайшлі індэксацыю гуглам. Некаторыя кнігі гугл не знаходзіць
— Ты разумееш, што кажаш, мужычок? — усклікнула Тэрэса.— Ды ж я чаго баюся: што гэта самае графства пагубіць маю дачку. Рабі як ведаеш, выдавай яе хоць за герцага ці за прынца, але толькі я прама кажу: не будзе на тое волі маёй і згоды. Я, дружа ты мой, заўсёды была за роўнасць і цярпець не люблю, калі без дай прычыны пачынаюць важнічаць. Пры хрышчэнні мне далі імя Тэрэса, імя простае і чыстае, без усялякіх гэтых дамешкаў, штуковін і фінціфлюшак — усялякіх там донаў і распрадонаў, бацька мой — па прозвішчы Каскаха, а мяне, паколькі я твая жонка, завуць Тэрэсай Панса, і я сваім імем задаволена, і не трэба мне ніякай донны, a то гэта такая цяжкая даважка, што мне не пад сілу будзе яе насіць, і не хачу я, каб пра мяне шушукаліся, калі я выйду расфуфыраная, як графіня ці як губернатарша,— ужо абавязкова скажуць: “Глядзіце, як зазналася наша мурза! Учора яшчэ не разгінаючы спіны лён часала, а ў царкву хадзіла, накрыўшыся падолам замест накідкі, a цяпер бач ты фіжмы да засцежкі, і нос задзірае, як быццам яна ведаць нас не ведае”. Пакуль гасподзь бог не пазбавіў мяне не то сямі, не то пяці пачуццяў — адным словам, усіх, колькі іх у мяне павінна быць,— а сябе да такога сораму не давяду. Ты, васпан, можаш станавіцца губернатарам ці нейкім там востравам і напускаць на сябе важнасць, колькі душа пажадае, a мая дачка і я — клянуся памяццю маёй маці — нікуды з вёскі нашай не паедзем: жанчыне сумленнай — за калаўротам месца, а дзяўчыне сціплай свая хаціна — палац. Едзь са сваім Дон Кіхотам па прыгоды, а нам пакінь нашы няшчасці. Калі будзем жыць па-боску, дык і з намі што-небудзь добрае станецца. He, у цябе проста чорт усяліўся! аб’явіў Санча.— Бог з табой, жонка, чаго ты толькі не нагарадзіла без усялякага сэнсу і толку! Ну што агульнага паміж засцежкамі, фінціфлюшкамі, прыказкамі, важнічаннем і тым, што я табе сказаў? Слухай ты, невук і тупіца (інакш цябе не назавеш, таму што ты слоў маіх не разумееш і не разумееш свайго шчасця): калі б я сказаў, што мая дачка павінна скокнуць з вежы ці пайсці бадзяцца па белым свеце, вось тады ты мела б права са мной не пагадзіцца, але калі я — раз-два і гатова, так што ты ахнуць не паспееш — прышпілю ёй донну і ваша яснавяльможнасць, і з гразі выведу ў князі. І будзе яна хадзіць у шоўку ды аксаміце, то чаму б табе не пагадзіцца і што табе яшчэ патрэбна? — Ведаеш, мужычок, чаму я не згодна? — адказала Тэрэса.Таму што, як кажуць: “Сукенка цябе апранае, сукенка цябе і распранае”. Таму што людзі акінуць бедняка позіркам — і добра, а на багацея яны вочы свае так і вытарашчваюць, і калі гэты багацей быў некалі бедняком, тут якраз злыя языкі і давай мянціць язык, а такіх у нашай вёсцы куды ні плюнь, як усё роўна пчол у вуллі. — Пачакай, Тэрэса,— перапыніў яе Санча,— слухай, што я табе зараз скажу. Такога ты яшчэ зроду не чула, ды гэта і не мае словы: тое, што я маю намер табе сказаць,гэта выказванні айца-прапаведніка, які ў мінулым годзе ў час вялікага посту ў нашай вёсцы прапаведаваў. І вось гэты самы прапаведнік, наколькі я памятаю, казаў так: усё, што, маўляў, мы бачым перад сабой цяпер, значна лепш укладваецца і змяшчаецца і значна мацней запамінаецца, чым тое, што было калісьці. Адсюль вынікае, што калі мы бачым асобу прыбраную, у дарагім адзенні і з ёю шмат слуг, то, нібы падахвочаныя нейкай сілай, мы міжвольна пранікаемся да яе павагай, хоць у той жа момант памяць падказвае нам, што раней гэту асобу мы бачылі абяздоленай, і ўсё ж такі гэтай ганьбы, чым бы яна ні была выклікана ці то беднасцю, ці то паходжаннем,— калі яна ўжо ў мінулым, не існуе, а існуе толькі тое, што мы бачым у гэту хвіліну. I калі той, каго лёс з бруду яго нікчэмнасці (а гэта дакладны выраз свяшчэнніка) узнёс на вяршыні дабрабыту, акажацца чалавекам добра выхаваным, шчодрым і з усімі прыязным і не пачне цягацца з вельмі даўняй знаццю, можаш быць упэўнена, Тэрэса, што ніхто і не ўспомніць, кім ён быў раней, а будуць шанаваць яго такім, які ён ёсць цяпер, апрача, хіба, зайздроснікаў; ну, ды ад іх ніякі шчаслівы лёс не ўратуецца. — He разумею я цябе, мужычок,— сказала Тэрэса.— Рабі як ведаеш і не забівай мне галавы сваім балаканнем і пустаслоўем. І калі ўжо табе так забесхацелася... Захацелася трэба казаць, жонка, а не забесхацелася,— паправіў Санча. — He епрачайся са мной, мужычок,— запярэчыла Тэрэса,— я кажу, як мне бог падказвае, без усялякіх гэтых выдумак. Дык вось што я хачу сказаць: калі ўжо табе так далося гэта губернатарства, то вазьмі з сабой свайго сына Санчыка і прама з гэтага часу прывучай яго губернатарнічаць,— гэта ж добра, калі дзеці ідуць па слядах бацькі і навучаюцца яго рамяству. — Калі я буду губернатарам,— аб’явіў Санча,— то пашлю па яго паштовых коней, а табе прышлю грошай, якія ў мяне заўсёды знойдуцца, бо заўсёды знойдуцца ахвотнікі пазычаць губернатару, калі той сядзіць без гроша. Сына ж ты прыбяры так, каб не было заўважна, хто ён такі, а было відаць, якім яму варта быць. — Прышлі толькі грошай,— сказала Тэрэса,— а ўжо ён у мяне будзе разадзеты вельмі шыкоўна. — Ну, адным словам,— закончыў Санча,— мы з табой дамовіліся, што дачка наша павінна быць графіняй. — У той дзень, калі яна стане графіняй,— запярэчыла Тэрэса,— я буду лічыць, што я яе пахавала. Але толькі я яшчэ раз скажу: рабі, як ты хочаш. Такая наша, жаночая, доля ва ўсім падпарадкоўвацца мужу, хоць бы і бязглуздаму. I тут яна залілася такімі слязамі, быццам Марысанча і сапраўды памерла і ўжо пахавана. Тады Санча, суцяшаючы, сказаў ёй, што хоць ён абавязкова зробіць сваю дачку графіняй, але толькі адкладзе гэта на як мага доўгі тэрмін. На гэтым і скончылася іх размова, і Санча вярнуўся да Дон Кіхота, каб канчаткова ўмовіцца аб ад’ездзе. Р а з д з е л VI. Аб размове Дон Кіхота са сваёю пляменніцаю і ключніцаю, і гэта адзін з самых важных раздзелаў ва ўсёй гэтай гісторыі Пакуль Санча Панса і яго жонка Тэрэса вялі паміж сабой вышэйпрыведзеную бесталковую размову, пляменніца і ключніца Дон Кіхота не заставаліся незанятымі: па многіх прыкметах здагадаўшыся, што дзядзька іх і пан, які знемагаў ад прагі рыцарскіх, як яны лічылі, памылак, а не прыгод, мае намер трэці раз вырвацца ад іх, яны ўсімі магчымымі спосабамі спрабавалі адцягнуць яго ад такой шкоднай думкі, але толькі марна лямантавалі ў пустыні і кавалі халоднае жалеза. Разам з тым ключніца, якая доўга спрачалася з Дон Кіхотам, між іншым сказала яму: Сапраўды, васпан мой, калі вы не ўседзіце на месцы і зноў пачнеце бадзяцца па гарах і раўнінах, нібы непрыкаяны, і шукаць гэтай самай... як яе называюць... палёгкі, а я яе называю непрыемнасцю, то я паскарджуся богу і каралю і буду крычаць не сваім голасам, каб яны вам не дазволілі. Дон Кіхот жа ёй на гэта адказаў: — Ключніца, мне невядома, што гасподзь бог адкажа на твае скаргі, як невядома мне і тое, што адкажа яго вялікасць. Ведаю толькі, што калі б я быў каралём, то не стаў бы адказваць на ўсю гэту процьму недарэчных просьбаў, якія штодзень ідуць на яго імя, бо з усіх цяжкіх абавязкаў, што выконвае яго вялікасць, самы цяжкі — гэта ўсіх выслухоўваць і ўсім адказваць, вось чаму мне б не хацелася, каб яму надакучалі з маімі справамі. Ключніца ж на гэта адказала: — Хіба, сеньёр, пры двары яго вялікасці ёсць рыцары? — Ёсць,адказаў Дон Кіхот,— і нават многа, і гэтаму ёсць прычына, бо яны служаць бліскучым упрыгажэннем двара і падтрымліваюць веліч каралеўскага трона. Дык чаму б і вам, ваша міласць, не паслужыць каралю, свайму пану, седзячы мірна пры двары? — Вось што, дарагая мая,— адказаў Дон Кіхот,— не ўсе рыцары могуць быць прыдворнымі, як не ўсе прыдворныя могуць і павінны быць вандроўнымі рыцарамі: у жыцці бываюць патрэбныя і першыя і другія. І хоць і ўсе мы рыцары, аднак жа ёсць паміж намі вялізныя адрозненні. Прыдворныя, не выходзячы са сваіх пакояў і не пераступаючы цераз парог палаца, разгульваюць па ўсім свеце, гледзячы на карту, і гэта ім не каштуе ні граша і яны не церпяць ні спёкі, ні сцюжы, ні голаду, ні смагі, у той час як мы, рыцары вандроўныя ў поўным сэнсе гэтага слова, у спякоту, у холад, у буру, у непагадзь, ноччу і днём, пешшу і конна, з канца ў канец асабіста абыходзім дазорам зямлю. I мы ведаем ворагаў не толькі на малюнках, але і на справе, і пры кожнай сустрэчы і пры першым выпадку мы на іх нападзём, не ўлічваючы правілаў паядынку і ўсялякіх дробязей, напрыклад: ці не карацейшае ў аднаго з ворагаў кап’ё або шпага, і што ў праціўніка схавана на грудзях — рэліквія ці гэта якінебудзь тайны падвох, і як падзяліць паміж сабой сонечнае святло*, і іншых на іх падобных цырымоній, якіх звычайна прытрымліваюцца ў час адзінаборстваў і якія ты не ведаеш, а я ведаю. I яшчэ табе трэба ведаць вось што: добры вандроўны рыцар і перад дзесяццю веліканамі, чые галовы не толькі дакранаюцца да аблокаў, але і хаваюцца за імі і ў кожнага з якіх замест ног — дзве вельмі вялізныя вежы, рукі нагадваюць мачты вялікіх і магутных суднаў, а вочы як млынавыя жорны і гараць, як шклоплавільныя печы, зусім не палохаецца. Наадварот, прыняўшы самавітую паставу, з душою, напоўненай адвагай, ён кідаецца на іх, б’ецца з імі, а надарыцца магчымасць, то ў імгненне вока адольвае і разбівае нашчэнт, хоць бы яны былі пакрыты луской нейкай асаблівай рыбы,— луской, кажуць, быццам бы цвярдзейшай за алмаз,— а замест шпаг узброены вострымі шаблямі з дамаскай сталі ці жалезнымі булавамі з наканечнікамі таксама са сталі, такія булавы мне асабіста даводзілася бачыць неаднойчы. Усё гэта, дарагая мая ключніца, я кажу для таго, каб ты зразумела розніцу паміж першымі і другімі рыцарамі. І, па-справядлівасці, гасудары павінны былі б больш цаніць разрад рыцараў вандроўных, сярод якіх, сцвярджае гісторыя, мы сустракаем і такіх, што выратавалі не адно, а шмат каралеўстваў. — Ах, сеньёр! усклікнула тут пляменніца.— Ды зразумейце ж вы нарэшце, ваша міласць: усё, што расказваюць аб вандроўных рыцарах,гэта суцэльная хлусня і небыліцы, а кнігі пра іх варта было б спаліць або, у крайнім выпадку, надзець на іх санбеніта*, а яшчэ можна ставіць на іх асаблівыя знакі, каб усім было зразумела, што гэта бессаромныя баламуты і бунтаўшчыкі. — Клянуся тварцом,— усклікнуў Дон Кіхот,— што калі б ты не была маёю роднаю пляменніцай, гэта значыць дачкой маёй роднай сястры, я так бы цябе правучыў за блюзнерскія твае словы, што чутка аб тым прайшла б па ўсім свеце. Ці можа быць, каб дзяўчына, якая і з каклюшкамі яшчэ не ўмее як трэба абыходзіцца, адважвалася мянціць языком і асуджаць кнігі аб вандроўных рыцарах! Што сказаў бы сеньёр Амадыс, калі б ён гэта пачуў? Зрэшты, ён, вядома, дараваў бы табе, бо гэта быў самы рахманы і далікатны рыцар свайго часу і да таго ж яшчэ вялікі абаронца дзяўчат, але калі б пачуў хто-небудзь іншы, то табе было б дрэнна, бо не ўсе рыцары аднолькава ветлівыя і пачцівыя,— ёсць сярод іх няветлівыя і грубыя. He ўсе ж, хто называе сябе рыцарамі, з’яўляюцца такімі ў поўнай меры: некаторыя зроблены з сапраўднага золата, іншыя — з падробнага, і трэба валодаць тонкім розумам, каб адрозніваць гэтыя два роды рыцараў, такія падобныя па назве і такія розныя па спосабе дзеянняў.