КНІГІ ОНЛАЙН
Пошук сярод кніг, што прайшлі індэксацыю гуглам. Некаторыя кнігі гугл не знаходзіць
Думалі-гадалі, нарэшце мядзведзь і кажа: — Вось што, браткі, трэба смачны абед згатаваць ды ў госці яго з гаспадыняй запрасіць. Тады ўсе разам і паглядзім. — Добра, няхай будзе так, — згадзіліся звяры. I тут зноў яны моцна задумаліся: які абед згатаваць? Думалі-гадалі, нарэшце мядзведзь і кажа: — Я прынясу мёду калоду. — А я — барана, — кажа воўк. — А я — жалудоў, — кажа дзік. — А я — салодкай капусты, — кажа заяц. Згатавалі абед і пачалі раіцца, каму запрашаць ісці. Мядзведзь кажа: — Я тоўсты, мне хадзіць цяжка. Воўк кажа: — Я і так набегаўся, мне ногі баляць. Дзік кажа: — А я складна гаварыць не ўмею. А заяц нічога не сказаў. Вось і парашылі паслаць яго, як лягчэйшага на ногі. Прыбег заяц да лісіцынай хаты, пастукаў лапкай у шыбіну, зажмурыўся ад страху ды прапішчаў спалоханым голасам: — Дзень добры вам, шаноўныя гаспадары! Прасілі мядзведзь, воўк і дзік, каб вы ласкавы былі, да іх у госці прыйшлі. Сказаў так адным духам ды ходу назад. Падрыхтаваліся звяры гасцей сустракаць. Сядзяць ля багатага стала, чакаюць, аб лісіцыным гаспадару разважаюць. Вось заяц і кажа: — He, сядзець так боязна. Хто яго ведае, які гаспадар у лісіцы? А што, калі ён абеду нашага не ўпадабае ды ўсіх нас хвастом пазабівае... Давайце схаваемся і на яго паглядзім. Згадзіліся звяры з мудрай зайцавай парадай ды пачалі хавацца. Мядзведзь на дуб узлез, дзік у мох зашыўся, воўк пад куст забраўся, а заяц у траве схаваўся. Тым часам узяла лісіца пад руку свайго гаспадара і пайшлі яны ў госці. Прыходзяць на палянку. Чуе кот — мясам запахла. Бачыць — цэлы баран ляжыць. Тут ён шэрсць наставіў, вусы натапырыў ды адразу на барана накінуўся. Есць ды ўсё бурчыць: «Мяў-у, мяў-у!» Звяроў аж страх узяў. Ім здалося, што ён крычыць: «Мала, мала!» — Ну і звяруга! — кажа воўк. — Мне б і за дзень з такім рагалём не ўправіцца, а яму на раз мала... Дзік ляжаў, ляжаў у моху ды ад страху пачаў хвастом варушыць. Кот падумаў, што мыш з норкі вылазіць. Скокнуў туды і ўчапіўся кіпцюрамі ў дзікаў хвост. Як усхопіцца дзік, як кінецца наўцёкі! Толькі галлё трашчыць. Кот напужаўся ды скок на дуб! «Ну, — думае мядзведзь, — гэта ён мяне ўбачыў. Трэба ратавацца, пакуль не позна». Грымнуўся мядзведзь з дуба проста на куст, пад якім воўк сядзеў. А таму здалося, што гэта сам лісіцын гаспадар на яго напаў. Усхапіўся воўк ды ходу далей ад бяды. А мядзведзь за ім: трэсь-лом! трэсь-лом! Уцякалі яны так, што заяц іх ледзьве праз гадзіну дагнаў. Дагнаў і кажа: — Каб не паслухалі мяне ды не схаваліся, ён бы нас усіх з’еў! Ну і страшэнны звер! А кот з хітрай лісіцай нагасцяваліся ды пайшлі сабе дахаты. Сава і дзяцел He паспела яшчэ і развіднецца як след, a дзяцел Тук Туковіч ужо ўхапіўся за работу. Ён так забарабаніў па старой хвоі, ажно рэха пайшло па ўсім лесе. У гэты час суседка яго, сава — Неразумная Галава, толькі пачынала ўкладвацца спаць. — Тук-тук-тук! Стук-стук-стук! — раптам пачула яна вясёлую дзятлаву песню. Высунула сава галаву з дупла. — Ці маеш ты розум, шаноўны Тук Туковіч! Перастань грымець над самым вухам. Дай спакойна паспаць. — Гм! — здзівіўся дзяцел. — Хто ж гэта спіць сярод белага дня! — Як хто? — лыпнула сваімі круглымі вачыма сава — Неразумная Галава. — Усе мае сваякі, усе совы і пугачы спяць толькі ўдзень! — А ўночы што вы робіце? — Лятаем, здабычы шукаем. Гэта толькі ты і ўсе твае сваякі жывуць па-дурному: уночы спяць, а ўдзень яду здабываюць. — He, — кажа дзяцел, — як сабе хочаш, a я ўночы не магу лятаць. — Чаму? — запыталася сава. — Бо ўночы цёмна, нічога не відаць. — Няпраўда! — адказала сава. — Гэта ўдзень цёмна, а ўночы светла. — He, гэта ўдзень светла, а ўночы цёмна, — не згадзіўся дзяцел. — Хіба ж ты не бачыш, што ўдзень сонейка свеціць, а ўночы — не. — Якое там яшчэ сонейка ты выдумаў! Яго няма на свеце! — Як гэта няма? Што ты пляцеш? — Я яго не бачу, значыць, няма, кажу табе, — не здаецца сава. — Ат, гаварыць з табою, што ваду ў ступе таўчы, — сказаў дзяцел і яшчэ мацней забарабаніў па дрэве. — Калі ты адна не бачыш сонца, дык думаеш, што і ўсе такія слепакі на свеце жывуць. — Ну пачакай жа, — узлавалася сава — Неразумная Галава, — я табе адпомшчу! Мінуў дзень, настала ноч. Усе дзятлавы сваякі моцна заснулі. Заснуў і дзяцел Тук Туковіч. Навокал было так ціха, і сон да нашага дзятла пасля працоўнага дня прыйшоў такі салодкі, што яму нават жукі-караеды перасталі сніцца. I раптам сярод начной цішыні нехта моцна загаласіў: — Ку-га! Ку-га! Ку-га! А потым зарагатаў: — Ха-ха-ха! Гу-гу-гу! Прахапіўся дзяцел Тук Туковіч, дрыжыць ад страху: хто гэта пужае яго? Працёр вочы, прыгледзеўся, аж бачыць: сава — Неразумная Галава сядзіць на суку і рагоча на ўвесь лес. — Тфу, каб цябе! — плюнуў дзяцел. — Знайшла час рагатаць. Ідзі спаць! — He, — кажа сава, — спаць уночы я не магу. Буду спяваць, цябе і тваіх сваякоў пужаць. — Ну і песня ж у цябе! — паморшчыўся дзяцел. — Ад такой песні здурнець можна. — Ха-ха-ха! Гу-гу-гу! — яшчэ мацней зарагатала сава. Ёй адказалі гэткаю ж песняю ўсе яе сваякі. — Пачакай жа ты, лупавокая! — пагразіў дзяцел саве. — Заўтра я табе адплачу! I праўда: назаўтра пачалося тое ж самае. Цэлы дзень дзяцел барабаніў па старой хвоі і не даваў спаць саве. Затое потым сава ўсю ноч галасіла і рагатала — дзятла пужала. I так у іх пайшло дзень пры дні, ноч пры ночы: ні дзяцел, ні сава з таго часу не могуць спаць спакойна. Вучоны рак Жылі дзед і баба. Hi бедна жылі, ні багата. Мелі хлеб, мелі сёе-тое і да хлеба. Адна бяда — не было ў іх дзяцей. А без дзяцей — якое жыццё! Сумна, нудна. Дзеду яшчэ сяк-так, ён то ў лес па дровы едзе, то ў полі працуе, то рыбу ловіць. А баба адна дома сядзіць. Сядзіць ды ўздыхае: «Былі б у мяне дзеці, хоць пагаварыла б з імі, пазабаўлялася». Пайшоў дзед аднаго разу на рэчку. Рыбы не злавіў, а злавіў рака. Прынёс дахаты і кажа бабе жартам: — На табе, старая, рака, будзеш з ім гаманіць. Паглядзела баба на рака і адказвае: — Ці не з глузду ты, стары, з’ехаў: хто ж з ракам гамоніць? А рак паварушыў вусамі і кажа: — Праўда, маці, я з табою буду гаманіць! Дзед з бабаю аж за галовы схапіліся. Вось гэта дык дзіва! Пачаў рак у іх жыць, з бабаю гаманіць. Паехаў аднойчы дзед араць. Баба згатавала абед ды збіраецца ў поле дзеду несці. Рак ёй кажа: — Ты, маці, старая, лепш дома пасядзі, давай я абед у поле занясу. — Што ты! — замахала рукамі баба. — Ты ж маленькі! — Нічога, — кажа рак, — я маленькі, ды ўдаленькі! Падлез ён пад кошык з абедам, падняў і панёс. Прыходзіць на поле. — Гэй, бацька, — крычыць, — ідзі абедаць! — Бач, які ты спрытны, — усміхаецца дзед, — сам абед прынёс! Пачаў дзед есці, а рак запусціў саху ў разору, ускочыў валу на ярмо і арэ. Едзе пан з палявання. Бачыць — дзед абедае, а валы самі аруць. — Гэй, дзед, — крычыць пан, — хто ў цябе валамі кіруе? — Рак, — адказвае дзед. Прыгледзеўся пан лепш і ўбачыў рака. «Вось дык араты!» — пазайздросціў пан дзеду. — Прадай, дзед, мне свайго аратага! — He, пане, рак гэты ў мяне за сынка роднага служыць. Ён не прадаецца. — Прадай, дзед, я табе добрыя грошы за яго дам. Пачуў гэта рак і шэпча дзеду: — Прадай, бацька, мяне. Вазьмі з пана сто рублёў. I дагаварыся так: калі я за тры дні тры разы ўцяку ад пана — прапалі яго грошы. Дзед згадзіўся і прадаў пану рака. Пан пасадзіў рака ў паляўнічую сумку і павёз дахаты. Прыехаў, расшпіліў сумку, глядзіць, a рака няма. Адна дзірка ў сумцы свеціцца. Вось табе і маеш аратага! Вярнуўся пан да дзеда. Бачыць — дзед з бабаю вячэраюць і рак каля іх сядзіць. — Дык ты ўсё-такі ўцёк ад мяне! — дзівіцца пан. А рак смяецца: — I яшчэ два разы ўцяку! — Паглядзім, — кажа пан. Забраў ён рака, пасадзіў у бляшаную скрыначку і павёз дахаты. Прыехаў, адчыніў скрыначку — рак сядзіць там. — Ну, цяпер, — кажа пан, — ты ад мяне не ўцячэш! Пахваліўся пан дома сваім вучоным ракам і аддаў яго дочкам гуляць. А каля дзвярэй лёкаяў паставіў, каб рак не выпаўз. Пачаў рак панскім дочкам казкі казаць. Тыя слухалі, слухалі ды і паснулі. Уночы рак пазвязваў панскім дочкам косы і чакае, што будзе. Прачнуліся раніцай дочкі, тузаюцца, крычаць: — Ты чаго мяне трымаеш? — крычыць першая. — Гэта ты мяне трымаеш! — адказвае другая. — Пусці, а то я табе ўсе валасы павырываю! Пачулі сварку лёкаі, прыбеглі ў спальню, a рак тым часам шмыг праз адчыненыя дзверы — і няма... Зноў паехаў пан да дзеда і бабы. Бачыць — рак на лаве сядзіць, бабе лапці пляце... — Добра ж, — кажа пан, — цяпер ты ўжо ад мяне не ўцячэш! Я цябе нікуды ад сябе не пушчу! — Нічога, — смяецца рак, — уцяку. Палажыў пан рака ў тую ж бляшаную скрыначку і паехаў дахаты. Дома выпусціў рака ў сваім пакоі, а сам сеў на варце каля дзвярэй. Сядзеў, сядзеў пан ды і задрамаў. Рак доўга не думаючы ўзлез на стол, знайшоў запалкі і падпаліў панскія паперы. Дым так і шугануў пану ў нос. Прачнуўся пан, бачыць — поўны пакой дыму. Ён падумаў што ўвесь маёнтак гарыць, нарабіў крыку. Збегліся слугі і адчынілі пакой. А рак тым часам шмыг за дзверы, толькі яго і бачылі. Прыпоўз дахаты і загадвае бабе: — Кідай мяне, маці, у гарачы кіпень! — Што ты, сынок, — спужалася баба. — Ты ж зварышся ў кіпені?! — Кідай, кажу, a то пан скора тут будзе! Кінула баба рака ў кіпень, глядзіць — аж выходзіць з гаршка прыгожы кучаравы хлопчык! Зарадаваліся дзед і баба, пасадзілі хлопчыка за стол, частуюць. А тут і пан прыязджае са слугамі. Паглядзеў туды-сюды. — Дзе рак? — пытаецца. — Няма ў нас рака, — адказваюць дзед і баба.— Ты ж яго забраў. — Шукайце рака, — крычыць пан да слуг, — шукайце! Кінуліся слугі шукаць рака. Шукалі, шукалі ды перасталі. А пан здурнеў ад злосці і нават цяпер вучонага рака шукае. Чаму барсук і лісіца ў норах жывуць Некалі, кажуць, звяры і жывёлы не мелі хвастоў. Адзін толькі звярыны цар — леў — быў з хвастом. Дрэнна жылося звярам без хвастоў. Зімою яшчэ сяк-так, а прыйдзе лета — ратунку няма ад мух ды мошак. Чым іх адганяць? He аднаго за лета, бывала, насмерць заядалі авадні ды сляпні. Хоць гвалт крычы, як нападуць. Дачуўся пра такую бяду цар і выдаў загад, каб усе звяры ішлі да яго хвасты сабе падбіраць.