Чарадзейнае слова Хрэстаматыя для пазакласнага чытання ў 3 класе

Чарадзейнае слова

Хрэстаматыя для пазакласнага чытання ў 3 класе
Выдавец: Беларусь
Памер: 463с.
Мінск 2022
82.02 МБ
— Дайце вы нам адну гусь, тады ў нас будзе ў два разы больш.
Колькі было гусей у адным і другім статку?
(іаіээ / 4d^u)
★ ★ it
Стаяла хатка, а ў ёй было сем акенцаў, і на кожным сядзела сем кошак, а ў кожнай кошкі было па сем кацянят. Увайшоў і я ў хату і маіх было дзве нагі.
Колькі ў іх ва ўсіх было ног?
(ічйей ж ешег — Аошея А е ‘іген
Лік 8
Прыказкі і прымаўкі
* Восень — на дзень пагод восем.
* Восень — работ восем.
* Прыйшла вясна — ужо часу няма; прыйшло лета — бярыся то за тое, то за гэта; надыйшла восень — яшчэ работ восем.
* Хавай асьмачок на ліхі дзянёк.
Загадкі
Восем васьмей, пяць па пяцей, дзве во якіх ды дзве во якіх — моцька ды роцька.
(шАпех ‘хейэедьэдей ‘i4£eueu ‘ійдойге ‘ічеьэ ‘інео)
На дрэва лезе на васьмі нагах, а з дрэва на трох.
(хАэей)
Загадкі-задачы
Муж з жонкай насілі буракі ў пограб, a маленькі Сымонка забаўляўся каля іх:
— Што ж ты, Сымонка, маме не дапамагаеш? — жартуючы сказаў бацька. — Бачыш, як яна стамілася.
Дзіця схапілася, набрала ў падолак буракоў ды і нясе.
— Ну, колькі ж ты, Сымонка, прынёс? — пытае бацька.
— Дваццаць,— адказаў Сымонка.
Глянуў бацька ў падолак, усміхнуўся і сказаў:
— He, сынку! Як бы ты ўзяў столькі, ды паўстолькі, ды чвэрць таго, ды я табе даў два буракі, ды мама два, ды ты сам яшчэ выкапаў два, тады было б дваццаць.
Колькі было буракоў у Сымонкі?
(ілэоод)
Шакуй Зацьку з маткай, другіх хе зхойдзеш
Свет велізарны... Словы, словы... Іх не злічыць і не спазнаць!
А словы «мама», «тата» на ўсіх мовах Амаль аднолькава гучаць.
Паводле Алеся Бачылы
Будзь верным, добрым сынам!
Эдзі Агняцвет
Раней за ўсіх яна ўстае, Пазней за ўсіх кладзецца. Яна жыве, яна пяе, — I дзецям лепш пяецца.
Ты рос, як цёплы каласок, Пры месяцы і зорах Пачуеш мілае «сынок», Хоць будзе і за сорак...
За словам «маці» ў свет пайшлі Маленства, мара, мова.
I мір, і мужнасць на зямлі — Жыцця твайго асновы.
Каб не тужыла па начах, — Ёй падрастай на ўцеху!
Хай будзе ў матчыных вачах Пабольш іскрынак смеху!
Ты не шкадуй ласкавых слоў Для роднай, для адзінай. Адказвай маці на любоў — Будзь верным, добрым сынам!
Бабуліна крынічка
Яніна Жабко
Кажуць, ёсць крынічка шчасця, П’юць з крыніцы той ваду, Ды пра іншую крынічку Я размову павяду.
А крынічка гэта побач, Незвычайнай глыбіні, У сэрцы роднай мне бабулі Ёсць крынічка дабрыні.
Дабрыня бабулі грэе, Нібы сонейка цяпло.
Мне з бабуляю ніколі Кепска, сумна не было.
Побач з ёю так утульна, 3 ёй гаворку я вяду.
Кожнай раніцай з бабуляй У садочак я іду.
I калі мяне пахваляць, Я скажу вам без хлусні: Кінула бабуля ў сэрца Мне зярнятка дабрыні.
Вернісаж
Алена Васілевіч
Цэлы тыдзень мы з сястрой спрачаліся, сварыліся і некалькі разоў нават добра пабіліся. Мы вырашалі, які падарунак лепей зрабіць маме ў дзень Восьмага сакавіка.
Сястра сказала:
— Я вышыю маме сурвэтку. Коцік хлебча з талеркі малако.
Ох! Коцік хлебча малако!.. На сурвэтцы. А потым гэтая сурвэтка будзе ляжаць на хлебніцы. I з хлебніцы трэба будзе браць і есці хлеб!.. Большай недарэчнасці нельга было прыдумаць.
— Ну, ведаеш, я з тваім коцікам есці хлеб з адной хлебніцы не збіраюся! — абурыўся я.
— А хіба я збіраюся табе яго дарыць? — укалола мяне сястра.
— He мне, дык маме. Усё роўна.
— А вось і не ўсё роўна. Мама любіць усякія мае падарункі. I не твая справа, што захачу, тое і падарую!
Гэтай упартасці не магла прабіць ужо нават сетка (звычайная капронавая сетка, з якой мы ходзім у магазін). Сеткай гэтай я не раз карыстаўся, калі мама пакідала нас з сястрой удваіх і калі на мяне ўскладваўся абавязак выхоўваць сястру... Сёння займацца выхаваннем у мяне не было часу: да свята заставаўся ўсяго адзін толькі дзень, а мы не падрыхтавалі для мамы яшчэ ніякіх падарункаў.
I я пайшоў на хітрасць. Я надаў свайму твару выраз глыбокай развагі, нейкі час маўчаў, нібыта заняты сур’ёзным роздумам, а потым так звярнуўся да сястры:
— Коцік хлебча з талеркі малако, безумоўна, таксама нядрэнна... Але ж у мінулым годзе ты таксама вышывала маме коціка.
— He, у мінулым годзе я вышывала зайчыка.
— Гм... Вось бачыш. А ў дзіцячым садзе таксама быў зайчык?
— He, у дзіцячым садзе, калі я была ў старэйшай групе, я вышыла маме вішанькі. A ў малодшай групе я выразала маме прыгожы зялёны кружок. А на яго наклеіла яшчэ маленькія чырвоныя кружочкі... Калі не верыш — магу паказаць. Усе мае падарункі ляжаць у маміным пісьмовым стале. Там усё маё багацце ляжыць, кажа мама. Мама кажа, што яна хавае яго і аддасць мне, калі я вырасту вялікая...
Перагаварыць або спыніць маю сястру гэтаксама немагчыма, як немагчыма ўгаварыць яе не рабіць тое, што нікому не патрэбна і не цікава.
— Добра, добра,— зрабіў я ўсё-такі спробу спыніць яе.
Але дзе там! Адзін момант — і сястра разлажыла перада мной папку з яе багаццем, якое захоўвалася ў маміным стале. Падумаеш багацце! Пісьмо маме, калі мама ляжала ў бальніцы. Літары друкаваныя — і ўсе шыварат-навыварат:
МАМАЧКА Я БЕЗ ЦЯБЕ СУМУЮ
Незразумела толькі, чаму мама не разарвала гэтыя каракулі і не выкінула іх вон...
A то яшчэ ў гэтым «багацці» ляжаць сестрыны малюнкі. Ваза, падобная да вядра. I стол, у якога ўсе чатыры ножкі з аднаго боку... Потым сястра пачала выхваляцца пасмачкай валасоў якую адстрыглі, калі ёй было дзевяць месяцаў. Пачала выхваляцца сваімі зайчыкамі і вішанькамі...
Я ўвесь гарэў нібы ў агні: і навошта маме спатрэбілася хаваць увесь гэты Натчын хлам? He хапала яшчэ адной сурвэткі... А маме, безумоўна, няёмка будзе сказаць, што ёй надакучылі гэтыя коцікі і зайчыкі! Бедная мама!
Я, напрыклад... Я таксама рабіў падарункі маме на святы. Праўда, летась я забыўся пра мамін дзень. А ў дзень мамінага нараджэння атрымаў двойку за паводзіны... Падумаеш, па ўроку батанікі пацягнуў за касу Лорку-зубрылку, а настаўніца ўбачыла... Затое ў гэтым годзе я вырашыў зрабіць маме незвычайны падарунак! Такі падарунак, якога ніхто не зробіць.
— Ведаеш што, — завязваючы сваё багацце назад у папку, звярнулася да мяне сястра. — Я ўжо не буду вышываць коціка. Я перадумала.
— А што ж ты будзеш?
— Я падарую маме малюнак. Прыгожы, прыгожы, як у нашым музеі, дзе карціны.
— Малюнак?! — я аж падскочыў ад нечаканасці.
Як гэта я сам не здагадаўся. Мама так любіць, калі мы малюем, або іграем (сястра іграе на скрыпцы, я таксама крыху іграю, але мама кажа, што я лянуюся), або чытаем добрыя кніжкі...
У мінулую нядзелю мы хадзілі з мамай у музей і бачылі там столькі ўсякіх карцін! Ідучы дадому, мама сказала нам:
— Бачыце, дзеці, якую мы з вамі сёння радасць атрымалі.
Дык чаму ж і сапраўды не зрабіць маме гэтую радасць. Я ж таксама магу падараваць ёй малюнак. I, напэўна, не горшы за Натчын...
— Я намалюю маме птушку! — паведаміла сястра з другога пакоя. Яна ўжо раскладвала на стале паперу і рыхтавала ваду для фарбаў. I рабіла гэта так урачыста, што я не вытрымаў, крыкнуў ёй:
— Падумаеш, задавака! I аддай, калі ласка, мае фарбы, я таксама буду маляваць.
— Жадзёба!
— Кажу табе, аддай!
— А вось і не аддам!
Нічога больш не кажучы, я накіраваўся да таго месца, дзе звычайна вісела наша сетка.
— Усё роўна не аддам! Усё роўна! — захныкала Натка.
— Плакса-вакса-гуталін, на насу гарачы блін! — падражніў я сястру.
— А ты... А ты...
Нарэшце нам надакучыла сварыцца і мы ўзяліся за маляванне. Сястра малявала птушку,
а я... Я вырашыў намаляваць карціну зімовага лесу. Такую якраз, як у мастака Шышкіна.
— Ты хутка ўжо скончыш? — праз кожныя пяць хвілін пыталася ў мяне Натка.
Праз адчыненыя дзверы я бачыў, як сястра сядзела, высунуўшы кончык языка, старанна сцірала нешта сціркай, потым малявала кістачкай, а потым зноў сцірала і зноў малявала. Яна расчырванелася і аж спацела — так старалася. У мяне ж... Я таксама стараўся. Але мой зімовы лес атрымліваўся такім зялёным і стракатым, якім не быў ён і летам. Я ўзяў другі аркуш і замест лесу намаляваў адну толькі яліну. Падумаеш... Затое поруч з ялінай я намаляваў прыкіданы снегам пень. Пень мне спадабаўся. Тады я намаляваў яшчэ адзін пень і таксама прыкідаў яго снегам. А поруч з ім яшчэ адзін і яшчэ адзін... Я так захапіўся, што не заўважыў, калі была скончана мая карціна. Праўда, атрымаўся не зімовы, а ссечаны лес...
— Ты ўжо хутка скончыш? — неўзабаве зноў запытала ў мяне сястра, размахваючы сваім малюнкам у паветры. Так яна сушыла яго.
— Хутка, — няпэўна адказаў я, на самай справе не ведаючы, як мне быць.
— А ў мяне ногі не атрымліваюцца, — паскардзілася Натка. — Можа, ты мне намалюеш ногі, Вовачка?
Ага, як намаляваць ёй ногі, дык тады я ўжо Вовачка...
— Давай сюды, — згадзіўся я.
I зрабіў гэта знарок: цікава паглядзець, што там у яе атрымалася? Натка прынесла свой малюнак.
— Вось бачыш, усё добра, толькі ногі ў мяне...
— Ногі ў цябе... А якая гэта птушка?
— Голуб...
— Голуб? Які ж гэта голуб! Гэта ж варона!
— Сам ты варона! — накінулася на мяне Натка, аднак у час зразумела: яшчэ адна абраза, і я адмоўлюся маляваць ногі яе птушцы.
— I зусім не варона! I зусім голуб, як у нашага дзядзі Колі. Шэранькі...
— Шэранькі... А дзюба?
Дзюба ў Натчынага голуба сапраўды была доўгая і панурая.
— А хвост?
Хвост таксама быў, як у вароны.
— Эх, мастачка!.. Давай я табе пакажу, як малююць сапраўдныя мастакі!
Я узяў у Наткі кістачку. Р-раз. Д-два. Р-раз. Д-два... Птушка абаперлася на зграбныя сізыя ножкі, здаецца, вось-вось зробіць некалькі нетаропкіх кароценькіх шажкоў...
— Ой, які прыгожанькі! Які прыгожанькі! — запляскала ў далоні сястра. Яна так захаплялася сваім голубам, што мяне аж злосць разабрала. Намалявала нейкую варону, а форсу колькі! Каб не мае ногі, дык наогул не было б на што глядзець...
— Падумаеш, задавака!.. «Вароне где-то бог послал кусочек сыру...»
Я чакаў, што Натка накінецца на мяне, будзе злаваць, плакаць... А яна раптам як засмяецца, як запляскае яшчэ мацней у далоні.
— Ой, як цудоўна! Ой, як цудоўна! А я не ведала, як назваць свой малюнак!.. Ты мне, Вовачка, толькі дамалюеш яліну. Яліны ў цябе вельмі добра атрымліваюцца! А сыр — сыр я і сама намалюю!
I Натка ўзялася за сыр. За мой сыр. Бо гэта ж я ёй падказаў яго. А сам я сядзеў над сваім лесам і ўсё падмалёўваў і падмалёўваў прыкіданыя снегам пні...