Хронікі сям’і Храптовічаў-Буценевых
Выдавец: Галіяфы
Памер: 246с.
Мінск 2018
Пасля выхаду ў адстаўку Васіль Васільевіч Ільін пераехаў у Маскву, дзе ён быў бліжэй да свайго невялікага маёнтка Аблезева, непадалёк ад Кашыры. Тут у 1835 г. ён ажаніўся з Кацярынай Мікалаеўнай Кахоўскай. У іх было чатырнаццаць дзяцей, дванаццатай па ліку была Вера, мая бабуля.
1. Елізавета Васільеўна (1837-1887). Выйшла замуж за М. Бартрама. Пасля таго, як ён памёр праз два гады, не пакінуўшы
нашчадкаў, выйшла замуж у другі раз за Аляксандра Болатава, ад якога нарадзіла двух сыноў і адну дачку.
2. Кацярына Васільеўна (н. 1838). Выйшла замуж за артылерыйскага афіцэра Іларыёна М. Левашова. Чацвёра сыноў, Міхаіл, Васіль, Дзмітрый і Аляксандр (памёр у маладосці).
3. Аляксандра Васільеўна (1839-1888). Выйшла замуж за адваката Мікалая I. Ласкоўскага. У іх было дзве дачкі Каця і Саша і адзін сын Міхаіл, у якога, у сваю чаргу, быў сын Мікалай.
4. Мікалай Васільевіч (н. 1841), армейскі афіцэр, быў жанаты з Аленай Норман. У іх было дзве дачкі і адзін сын, Сяргей Мікалаевіч, які зрабіў бліскучую вайсковую кар’еру і ў час грамадзянскай вайны ў Расіі быў адным з блізкім паплечнікаў генерала Врангеля. Ён быў жанаты двойчы. Дзеці ад яго першага шлюбу зніклі ў СССР. Яго другая жонка, баранеса Наталля Корф (цёця Ната), нарадзіла яму дваіх дзяцей: Андрэя Сяргеевіча, апошняга ў родзе Ільіных, які памёр нядаўна ў Нью-Ёрку, не пакінуўшы нашчадкаў, і Наташу, якая выйшла замуж за Мікалая Глебава і мае трох дзяцей, што жывуць цяпер у Амерыцы Сяргея, Кацю Макдавід і Ганну Бронсан.
5. Ганна Васільеўна (1842-1924) была аддадзеная ў раннім узросце на выхаванне ў сям’ю Агонь-Даганоўскіх, сяброў Ільіных, з-за недахопу сродкаў. Пазней выйшла замуж за Міхаіла Шчыглова. Яны мелі чацвёра дзяцей: Уладзімір, Канстанцін (названы ў гонар майго дзядулі), Каця і Надзя.
6. Марыя Васільеўна (1843-1873) выхоўвалася ў сям’і Сукоўкіных, сваякоў яе маці. Выйшла замуж за Велазёрава (двое сыноў, Уладзімір і Аляксандр).
7. Васіль Васільевіч (1845-1895) быў армейскім афіцэрам, не жанаты.
8. Зінаіда Васільеўна (1849-1882). He замужам.
9. Соф’я Васільеўна (1840-1913). He замужам.
10. Варвара Васільеўна (1850-1924). He замужам. Яна была надзвычай сардэчным чалавекам, перадусім намагалася быць карыснай іншым людзям. Менавіта яна ўзяла на сябе клопат пра дзядулевых дзяцей пасля смерці яго першай жонкі, яе сястры Веры. Асаблівы клопат яна праяўляла да дзядулевай дачкі Марыі (цёці Машы).
11. Дзмітрый Васільевіч. Мужны афіцэр, ён адзначыўся ў час Руска-турэцкай вайны 1877 г„ Руска-японскай вайны, а таксама Першай сусветнай, у час якой ён быў самым старым палкоўнікам актыўнай службы ў Расіі. Быў жанаты з Ганнай Канстанцінаўнай Хамяковай, яны мелі шэсць дзяцей: 1. Васіль Дзмітрыевіч (1880-?), не жанаты. 2. Ганна Дзмітрыеўна (н. 1885), выйшла замуж за Аляксандра Кампанары, які памёр у 1928 г. У іх быў сын Аляксандр, які нарадзіўся ў 1910 г. 3. Мікалай Дзмітрыевіч (больш вядомы як Проф) (1887-1983), не жанаты. Многія з нас добра ведалі яго ў Францыі, дзе ён правёў шэраг гадоў з Трубяцкімі і Буценевымі, і пазней у Нью-Ёрку. Ён быў добра адукаваны, быў мастаком і паэтам (увогуле, не бліскучым, аднак гэта не замінала яму выдаць невялічкі зборнік вершаў пад псеўданімам Андрэй Галіцкі). Ён быў даследчыкам-аматарам Старажытнага Егіпта і пакланяўся сонцу, звыш усякай меры прымаючы сонечныя ванны. Акрамя таго, ён быў вялікім эксцэнтрыкам, што выклікала ў ягоны адрас плынь жартаў і насмешак. Ніхто не прымаў яго ўсур’ёз, аднак гэта яго не турбавала. У маладыя гады ён заслужыў сабе мянушку Прафесар, або проста Проф, пасля чаго ўсе сталі яго так называць. Абіраючы адзіноту і ведучы даволі замкнёны лад жыцця, ён усё-такі адчуваў моцную прывязанасць да сваякоў, якія таксама любілі яго і падтрымлівалі яго існаванне ў апошнія гады жыцця. Ён памёр у доме для састарэлых пры праваслаўнай царкве ў Маямі, Фларыда. 4. Дзмітрый Дзмітрыевіч (1889-1927), быў жанаты і меў двух сыноў. 5. Інна Дзмітрыеўна (н. 1897), выйшла замуж за Уладзіміра Кампанары. У іх былі дачка Ірына (н. 1916) і сын Раман (н. 1922). Я сустракаў рамана шмат разоў у час маіх шматлікіх дзелавых паездак у Рым. Ён быў жанаты з княжной Таццянай Васільеўнай Сумбатавай. Ад гэтага шлюбу ў іх нарадзіўся сын Уладзімір (Валодзя або Уладзя), мой хроснік. Таня Кампанары з сынам у цяперашні час жывуць у Брусэлі, Бельгія, дзе Раман займаў пасаду ў арганізацыі Еўрапейскай Супольнасці. На жаль, ён трагічна загінуў у 1972 г. ад удару электрычнасцю падчас рамонту лямпы. 6. Сяргей Дзмітрыевіч (1892-1918), без нашчадкаў.
12. Вера Васільеўна (1853-1887), мая бабуля.
13. Надзея Васільеўна (1855-1933). Ёй было толькі два месяцы ад нараджэння, калі яе аддалі на выхаванне князю Аляксан-
дру Мікіцічу Валконскаму і яго жонцы немцы Луізе, прыроджанай Ліліен. За некалькі гадоў да гэтага ў пары нарадзілася дачка, якая пражыла ўсяго некалькі месяцаў. Луіза, відаць, больш не магла мець дзяцей і страсна іх хацела. Валконскія ўгаварылі Ільіных аддаць ім трынаццатую па ліку дачку Надзею. Адмысловым указам ёй было дазволена насіць тытул і прозвішча Валконскіх. Яе прыёмны бацька быў дыпламатам і цягам многіх гадоў жыў у Італіі. Упершыню Надзя пабачыла сваіх сапраўдных бацькоў, калі ёй споўнілася трынаццаць гадоў. Пазней яна сустрэлася і пасябравала з некаторымі сваімі братамі і сёстрамі. Асабліва зблізілася яна са сваёй сястрой Верай, якую ў 1876 г. Валконскія запрасілі да сябе ў Рым, дзе Вера і сустрэла дзядулю. Яны былі заручоныя і пазней у тым жа годзе ажаніліся.
Ад свайго прыёмнага бацькі Надзя ўспадчыніла вілу Валконскіх у Рыме і некалькі маёнткаў у Расіі. Яна выйшла замуж за маркіза Уладзіміра Кампанары ў Рыме. У іх было дзве дачкі: Кацярына (не замужам) і Зінаіда, якая выйшла замуж за далёкага сваяка Кампанары і мела двух сыноў Аляксандра і Уладзіміра, абодва ажаніліся са сваімі далёкімі сваякамі Ільінымі.
14. Сяргей Васільевіч (1885-1888). Памёр ва ўзросце трох гадоў.
Нікому з Ільіных, прынамсі, з гэтай галіны сям’і, не ўдалося дажыць да сённяшніх дзён. Тым не менш мне падавалася карысным згадаць некаторыя сем’і, з якімі Ільіны парадніліся цягам мінулага стагоддзя. Бо іх нашчадкі таксама нашыя далёкія сваякі, і вы можаце сутыкнуцца з імі на сваім жыццёвым шляху. Вось некалькі імёнаў: Болатавы, Левашовы, Кампанары, Ляскоўскія, Шчыгловы.
Цяпер давайце вернемся да дзядулі і яго маладой жонкі Веры, якія пасля вяселля ў Маскве ў ліпені 1887 г. паехалі ў Бешанковічы. Дзядзя Міхаіл Храптовіч прапанаваў дзядулю лічыць Бешанковічы яго ўласным домам, бо ён хацеў адпісаць гэты маёнтак яму. Тым не менш было вырашана, што дзядуля будзе працягваць цесна супрацоўнічаць з Фердынандам Фішэрам у пытаннях кіравання ўсімі маёнткамі Храптовічаў. Дзядуля і Вера вырашылі ўладкаваць доі у Бешанковічах на свой уласны густ. Галоўным чынам, яны збіраліся зрабіць унутраны інтэр’ер дома менш фармальным і больш утульным. Калі праз год прый-
шоў час бабулі Веры нарадзіць першае дзіця, яны з дзядулем з’ехалі ў Маскву да бацькоў Веры. Немаўля нарадзілася ў маі 1878 г. Гэта была дзяўчынка, яе назвалі Кацярынай (цёця Каця Ону). Яе хроснымі з боку бацькі былі Марыя Ірынееўна Буценева і граф Міхаіл Ірынеевіч Храптовіч. 3 боку маці хроснымі былі бацька Веры Васіль Васільевіч Ільін і яе малодшая сястра Надзеч Васільеўна (прыёмная княжна Валконская, пазней маркіза Кампанары).
Прыблізна праз год, у красавіку 1879 г., у пары нарадзілася другое дзіця, хлопчык, якога назвалі Апалінарыем (мой бацька). Яго хросным бацькам быў старэйшы брат дзядулі дзядзя Міша, а хроснай маці старэйшая сястра Веры Елізавета Васільеўна. У лютым 1881 г. у Бешанковічах у іх нарадзілася яшчэ адно дзіця дзяўчынка Марыя (Маша, пазней цёця Маша Трубяцкая, маці Сяргея Грыгор’евіча Трубяцкога). Яе хроснымі бацькамі былі барт Веры Дзмітрый і сястра дзядулі Марыя Апалінар’еўна Барацінская, Какона.
Праз тры гады, у красавіку 1884 г., у іх нарадзілася чацвёртае і апошняе дзіця дзяўчынка Таццяна. Яе хроснай маці была Тана Гагарына стары сябар дзядулі.
Бабуля Вера была па прыродзе сваёй добрай, мяккай і сардэчнай жанчынай. Яна не толькі была цудоўнай маці сваім дзецям, аднак і любячай і клапатлівай жонкай.
Хутка пасля таго, як маладая сям’я пасялілася ў Бешанковічах, бабуля Вера стала душой і сэрцам усяго наваколля: усе імкнуліся да яе падзяліць свае радасці і гора, спытаць парады і падтрымкі. Яна ахвотна наведвала бедных і хворых. Яна ўмела ўсіх суцешыць і падтрымаць.
Затым, у верасні 1887 года, пасля дзесяці бязвоблачных і шчаслівых гадоў сямейнага жыцця, бабуля Вера раптоўна памірае ва ўзросце 34 гадоў ад невядомай хваробы, якая хутка, літаральна за некалькі месяцаў падарвала яе сілы. Парада доктара была: шмат свежага паветра і казінага малака. Аднак нічога не дапамагло. Гэтая смерць была цядкім ударам для дзядулі, дзяцей і ўсіх членаў сям’і Буценевых ды Ільіных, для ўсіх, хто ведаў і любіў яе.
Бабулю Веру пахавалі ў Данскім манастыры ў Маскве непадалёк ад магілы яе бацькоў. Стары сябар дзядулі Грыгорый Грыгор’евіч Гагарын намаляваў магільную пліту і напісаў для яе
абраз Божай Маці, якую дзядуля пасля выявіў у цудоўнай мазаіцы, выкананай для яго майстрам Мурана (каля Венецыі). Дзядулеў брат дзядзя Міша напісаў кранальныя радкі пра бабулю Веру, якія былі выгравіраваныя на магільнай пліце.
Трое старэйшых дзяцей, дзевяцігадовая Каця, васьмігадовы Апалінарый і шасцігадовая Маша былі абсалютна разбітыя смерцю сваёй маці. Акрамя таго, будучы глыбока прывязанымі да бацькі, яны перажывалі гэтую трагедыю разам з ім і чедалі, праз якія выпрабаванні ён праходзіць. Каця ведала з Новага Запавету, што калі б у яе была “вера памерам з гарчычнае зернейка” (Лк. 17:6), то яна магла бы здзейсніць цуд уваскрашэння маці. Яна піша ў сваім дзённіку, што кожную нядзелю ў царкве ў Бешанковічах яна спрабавала па-сапраўднаму ў гэта паверыць. I паколькі нічога не адбылося, яна вырашыла, што яна можа заслугаваць перад Богам выкананне сваіх жаданняў, калі здзейсніць нейкі гераічны ўчынак у імя Бога і для царквы. Таму ў час літургіі, стоячы ў пярэдніх шэрагах, у глыбіні душы яна жадала, каб, калі святар выйдзе да алтара са Святымі Дарамі, ён паслізнуўся і стаў падаць, а яна ў гэты самы момант паспела б падхапіць чашу ў яго з рук і не даць ёй праліцца на зямлю... Яна думала, што калі гэта калі-небудзь здарыцца, то Бог узнагародзіць яе выкананнем жадання...
КНІГІ ОНЛАЙН
