Чытанка для дзіцячага сада
Выдавец: Народная асвета
Памер: 303с.
Мінск 1990
Вядомая каратканожка.
Зарохкала гучна Свіння каля плота, Пачухала бок Аб штыкетнік з ахвотай. — Сябры, вы ў якія Сабраліся далі? — Спытала свіння.
I свінні адказалі
Гусак, ды індычка, Ды рыжая кошка, Ды качка —
Вядомая каратканожка: — Дойдзем да саду, А потым і збочым, Сета — мурзілу Наведаць мы хочам. — Вазьміце мяне У дарогу з сабой.
— Хадзем, калі хочаш,— Адказвалі ёй Гусак, ды індычка, Ды рыжая кошка, Ды качка —
Вядомая каратканожка.
Мінулі масток
I бачаць — Мурзаты Сет крочыць насустрач: Кашуля памята, Брудам
Па самыя вушы аброс. Запэцканы ногі, I рукі, і нос.
— Схіліся хутчэй,— Замяўкала кошка,— Дай лапай цябе Абмыю хоць трошкі! I строга малому Індычка сказала:
— Даўно ўжо вада Тваіх рук не кранала. — Спяшайся да рэчкі, Памыйся хоць трошкі,— Параіла качка — Каратканожка.
Засыкаў гусак на малога: — Ану!
Бяжы ды памыйся, A то ушчыкну!
Зарохкала гучна Наводдаль свіння: — He мыйся, Будзь гэткі, як я!
У полі
Якуб Колас
Грышка, хлопчык невялічкі, Ў поле выйшаў з дому.
Люба там каля крынічкі Хлопчыку малому!
Ў гушчары кустоў зялёных Многа розных пташак, Кветак белых і чырвоных, Мошачак, мурашак...
Сядзе хлопчык над крынічкай I не зварухнецца, Пазірае, як над дзічкай Пташачка снуецца
I сваіх маленькіх дзетак Корміць чарвячкамі.
Эх, як слаўна сярод кветак Летнімі дзянькамі!..
■
Пчолка
Янка Журба
Веснавое сонца Росы падбірае. Вылецела ў поле Пчолка залатая.
Ёй за шчырай працай Весела на полі:
Луг прыбраны ў кветкі, I наўкол раздолле.
3 рання да змяркання Пчолка залатая Лётае па кветках Ды мядок збірае.
Шмат сабрала пчолка Мёду з розных кветак,— Дома ім накорміць Родных пчолак-дзетак.
Шалтай-Балтай
Іван Муравейка
Шалтай-Балтай Па вёсцы блукаў, Шалтай-Балтай Работу шукаў.
Цэлы дзень шукаў, He згуляў мінуты. Змарнеў, схуднеў I праспаў сем сутак.
Увесь давай
Іван Муравейка
— Даць табе цукерку, Верка?
— He хачу.
— Две цукеркі хочаш,
Верка?
— He хачу!
— Тры цукеркі возьмеш, Верка?
— He хачу!
— Увесь мяшэчак забірай...
— Увесь? Давай!
Рамонак
Марыя Пазнанская
На танюткай ножцы гнуткай
• На лужку, ля ручая, У каўнерыку бялюткім Гэту кветку ўбачыў я.
Ясным вокам, жоўтым гэткім, Паглядзела на мяне...
Я сарваць памкнуўся кветку, А пчала сказала: — He!
Каляровы певень*
Васіль Суцееў
Намаляваў Уладзя Пеўня, а вось расфарбаваць яго забыўся. Пайшоў Певень гуляць.
— Што ты ходзіш такі нерасфарбаваны? — здзівіўся Сабака. Паглядзеў Певень у ваду. I сапраўды. Сабака слушна кажа.
— He журыся,— сказаў Сабака,— ідзі да фарбаў: яны табе дапамогуць.
Прыйшоў Певень да фарбаў і просіць:
— Фарбы, фарбы, дапамажыце мне!
— Добра,— сказала чырвоная фарба і расфарбавала яму грабеньчык і бародку.
А сіняя фарба — пёркі на хвасце.
Зялёная — крылцы.
А жоўтая — грудку.
— Вось цяпер ты сапраўдны Певень! — сказаў Сабака.
А гэтага Пеўня ты сам расфарбуй. Ды не забудзься расфарбаваць і Куранятка — яно жоўценькае.
* Пры чытанні выкарыстоўваецца кніжка для расфарбоўкі.
Чужое яечка
Канстанцін Ушынскі
Раніцай устала бабулька Адарка, выбрала цёмнае, зацішнае месцейка ў куратніку, паставіла туды кашолку, дзе на мяккім сене былі раскладзены трынаццаць яек, і пасадзіла на іх чубатку.
Ледзь світала, і бабуля не разгледзела, што трынаццатае яйка было зеленаватае і болыпае за іншыя. Сядзіць курыца старанна, грэе яйкі, збегае падзяўбці зярнятак, папіць вадзіцы і зноў на месца; нават выліняла, бедная. Сядзела курачка тыдні са тры, і пачалі з яечак кураняты вылуплівацца, адно за другім: праклюне шкарлупу дзюбкай, выскачыць, страсяяецца і пачне бегаць, ножкамі пыл заграбаць, чарвякоў шукаць.
Пазней за ўсіх вылупілася кураня з зеленаватага яечка. I якое ж дзіўнае яно выйшла: кругленькае, пушыстае, жоўтае, з кароценькімі ножкамі, з шырокай дзюбачкай. «Дзіўнае ў мяне выйшла кураня,— думае курыца,— і дзяўбе, і ходзіць яно не па-нашаму; дзюбачка шырокая, ногі кароткія, нейкае крывалапае, з нагі на нагу перавальваецца».
Пачала курачка дзетак вучыць, як з зямлі чарвячкоў выкопваць, і павяла ўсю сям’ю на бераг сажалкі: там чарвякоў болып і зямля мяккая. Як толькі каратканогае кураня ўбачыла ваду, дык проста і кінулася ў яе. Курыца крычыць, крыламі махае, да вады кідаецца; кураняты таксама перапалохаліся: бегаюць, мітусяцца, пішчаць, а адзін пеўнік з перапалоху нават ускочыў на каменьчык, выцягнуў шыйку і першы яшчэ раз у сваім жыцці закрычаў сіплым голасам:
— Ку-ка-рэ-ку! Дапамажыце, добрыя людзі! Братка топіцца!
Але братка не патануў, а весела і лёгка, як жмут ваты, плаваў сабе па вадзе, заграбаючы ваду сваімі шырокімі перапончатымі лапкамі. На крык курыцы выбегла з хаты бабка Адарка, убачыла, што робіцца, і закрычала:
— Авохці мне, грэх які! Відаць, гэта я сослепу падлажыла качынае яйка пад курыцу.
А курыца так і кідалася да сажалкі; ледзь-ледзь змаглі адагнаць, бедную.
ДЛЯ ДЗЯЦЕЙ СТАРЭПШАП ГРУПЫ
Вавёрчына гора
Васіль Вітка
Пра Веру-вавёрачку, Пра яе гора-горачка, Пра яе маленькіх дочак, Пра вавёрчын малаточак, Пра птушынага пасла — Даўганосага бусла, Пра жыццё-быццё лясное I яшчэ пра сёе-тое.
Забалелі ў вавёрачкі зубкі —
He можа раскусіць арэхавай шкарлупкі. Плача Вера-вавёрачка: — Ой, гора маё, Горачка...
Сабралася ўся вавёрчына радня, Думаюць, гадаюць усю ноч да дня: Як тут быць, Што рабіць?
Прыкладаюць дочкі Мамачцы прымочкі, Грэюць унучкі Бабульцы анучкі.
Яшчэ болей баляць вавёрчыны зубкі — He можа крануць арэхавай шкарлупкі.
Вестку паслалі старэйшаму сыну, Той адразу ўсе справы пакінуў
I праведаць хворую маці прыехаў, I прывёз поўны мех ёй арэхаў.
Ен не знаў, што баляць у вавёркі зубкі, Што не можа крануць яна імі шкарлупкі.
Госцю маці гаворыць: — Сыночак, Ты прывёз бы мне малаточак. He трудзіла б я зубкі, He верадзіла, Малатком бы шкарлупкі Біла.
— Што ж,— кажа сын,—
У маёй старане
Есць каваль — лепшы мой друг,
Ен можа зрабіць для мяне, Што я захачу,— нават плуг. — Мне плуг не патрэбен, сыночак; Хай зробіць ён мне малаточак.
— Мама,—
Гаворыць ёй сын у адказ,—
Я дам тэлеграму — Ен зробіць ураз.
Сарваў сынок
Дубовы лісток —
Тэлеграма гатова: «Я жывы і здаровы.
Толькі баляць у мамачкі зубкі —
He можа кусаць арэхавай шкарлупкі.
Прашу, дружок, Зрабі малаток».
Сказалі сёстры брату:
— Навошта
Табе самому хадзіць
На пошту?
Мы самі знаем, дзе стары граб.
Даўно мы хацелі
Збегаць на тэле...
Даўно мы хацелі
На тэле-
Граф.
— Ну, што ж, імчыце,—
Сказаў браток,—
Занясіце лісток, Вазьміце квіток.
— Нясіце,— сказала мама,—
Каб сёння ж
Дайшла тэлеграма.
Няхай сам начальнік на бланку
Паставіць пячатку, Што гэта «маланка».
Імчацца шустрыя сёстры, Мільгаюць дрэвы
I вёрсты.
Прымчаліся
Ў самы гушчар.
Што тут такое?
Пажар!
Усё у агні — і лісцё, і галіны,
Але здагадаліся сёстры,
Што гэта —
Прыбеглі
На самы разгар лета, I палаюць агнём
He галіны, А спеюць Чырвоныя арабіны.
Імчацца далей сёстры няспынна, Мінаюць гушчар
I пажар арабінны.
I вось перад імі —
Новая пацеха:
Дрэва,
А на дрэве — арэхаў, арэхаў!
А спеленеча-ча-ча-чкія,
А жаўценеча-ча-ча-чкія, А на вяршэча-ча-ча-чку,— Шкада,
He ўзялі з сабою Мяшэчачка.
I тут яньі ўспомнілі,
Што баляць у матулі зубкі,
Што не можа яна раскусіць арэхавай шкарлупкі. Хутчэй жа, Хутчэй, Хутчэй туды, Туды,
Дзе растуць
Старыя дубы!
Лістамі сцежку
Сцеле
Граб,
Прыбеглі сёстры
На тэле-
Граф.
Шматпаверхавы дом —
Высознае дрэва
3 акном-дуплом,
Уваход налева.
Калі ўмееш — чытай сам, Што напісана над аконцам: «Прыём тэлеграм Да захаду сонца».
Вавёркі ў дупло Лапкамі: стук-стук! А ім у адказ: — Хто тут? Хто тут? He лезьце ў дупло — Ужо сонца зайшло!
Сталі сёстры прасіць: — Дзядзюхна начальнік, Тэлеграму трэ адбіць;
Гэтак мы імчалі, Гэтак беглі Праз гушчар, Праз агонь, Праз пажар... Хворая ў нас маці, Дзядзюхна дзяцел...
Падабрэў начальнік, Непрыступны маўчальнік, Акуляры надзеў, На лісток паглядзеў.
— Добра,— кажа,— пашлю Заўтра ўранку кавалю.
— Як гэта заўтра ўранку? Нам загадала мама, Каб вы паслалі з маланкай Нашу тэлеграму.
— 3 маланкай? — здзівіўся дзяцел.— А дзе ж яе ўзяці?
He працуе бесперастанку У мяне на пасылках маланка. Бывае
I яна выхадная.
— Хай тады кавалю на дом Заімчыць тэлеграму гром.
— Гром? — усміхнуўся начальнік,— Гром?
Ен толькі з работы
I спіць
Непрабудным сном.
— Хто ж перадасць тэлеграму, Хто ж?
— Дождж,— сказаў ім начальнік,— Дождж!
I застукаў Начальнік, Непрыступны маўчальнік, Дзюбаю: тук-тук!
Тоўстаю: ток-ток!
I з лістка на лісток Пацёк Ручаёк...
Бягуць вавёркі дадому
I чуюць, Як іх тэлеграму Кроплі друкуюць: «Тук-ток, Кавалёк, Прышлі маме Малаток.
Разбалеліся ў мамачкі зубкі, He можа раскусіць арэхавай шкарлупкі».
Паплыў паток, Пагнаў лісток У тую даль, Дзе жыве каваль — Стары воран, Як вугаль, Чоран.
Прыйшла тэлеграма якраз у час, Кавалю не дае спакою заказ...
...Добра сказаць —
Заказ гатовы, А як паслаць Яго ў бор сасновы? Трэці дзень вавёрка малатка чакае, Можа, яна, бедная, з голаду канае.
Гэтак моцна баляць у вавёрачкі зубкі, Што не можа крануць арэхавай шкарлупкі.
Апусціліся галовы ніц I ў зайцоў, I ў сініц.
Сядзяць у скрусе Бусел
I гусі.
Стаў ад гора Воран Яшчэ болей Чоран.
Паўзе крот, Зямлі повен рот: — Ду-ду-ду,Ду-ду-ду.
Я вашу бяду Адной лапай Развяду.
Сталі ўсе яго прасіць: — Краточак, Крот, Браточак
Фядот, Ты можаш зрабіць Самалёт?
— Угу. Я магу.
— Нам трэба, браточак, Паслаць малаточак...
— Добра,— кажа ім крот,— Я зраблю самалёт.
Скідай, каваль, Свой чорны Хвартух, Прынясі мне Шырокі лапух, А вы, зайкі, травы Нарвіце, Вяровачкі звіце, Малаток
У вузялок Завяжыце. — А цяпер, Кажа крот,— Я буду галоўны пілот,—
Мяне вы прасілі.
Падымай, бусел, крылле, Бяры ў дзюбу лапух — Павязём малаток мы
Удвух:
Верхам сяду ў цябе я на шыі, Паляцім мы пад хмары густыя, Будзеш ты крыламі махаць, А я
Буду табой кіраваць.
— Дзякуй,— бусел яму ў адказ.— Гэта раз.
Памагла нам твая галава —
Гэта два.
Ну, а болей не гавары —
Гэта тры.
Памагатых такіх мне
He трэба.
Калі ж хочаш
Пабачыць ты неба
I зайздросціш адно нам, Буслам,—
Паспрабуй
Узніміся
Сам!
Цвёрдае слова — Слова буслова.
Узяў лапух у дзюбу ён, Варухнуў крыламі — I ляціць наш паштальён Лугамі, Лясамі.
КНІГІ ОНЛАЙН
