КНІГІ ОНЛАЙН

Даведнік па літаратурнай праўцы

Пятро Жаўняровіч

Выдавец: Адукацыя і выхаванне

Памер: 448с.

Мінск 2017

182.07 МБ

^ Майкл са Шкетам напярэдадні накуплялі цыгарэт, напхалі поўны багажнік і пагналі на старэнькім «3[з]апарожцы» ў Бранск.
5.	3 вялікай літары пішуцца ўсе словы ў назвах дзяржаў: Федэратыўная Рэспубліка Германія', найвышэйшых дзяржаўных устаноў: Савет Міністраў Рэспублікі Беларусь; Канстытуцыйны Суд Рэспублікі Беларусь,Дзяржаўная Дума Федэральнага Сходу Расійскай Федэрацыў але: Нацыянальны сход Рэспублікі Беларусь, Палата прадстаўнікоў Нацыянальнага сходу Рэспублікі Беларусь, найвышэйшых пасад і званняў: Прэзідэнт Рэспублікі Беларусь, Герой Рэспублікі Беларусь; найвышэйшых міжнародных арганізацый: Арганізацыя Аб’яднаных Нацый; поўныя назвы ордэнаў (акрамя слоў ордэн і ступеньў. ордэн Працоўнага Чырвонага Сцяга, ордэн Айчыны I ступені, але: ордэн Дружбы народаў.
Частка першая. ПРАЎКА НА АРФАГРАФІЧНЫМ УЗРОЎНІ
81
>/ Аў шталаг час ад часу наязджала нават праверка з Міжнароднага Чырвонага Крыжа (Я. Брыль); Максім Танк вярнуўся з доўгай замежнай камандзіроўкі. Здаецца, з сесіі Арганізацыі Аб'яднаных Нацый (Я. Скрыган); Паўднёваўсходняя частка Літоўскай Рэспублікі, дзе беларуская мова знаходзіць рэалізацыю на розных макра і мікраўзроўнях, уяўляе надзвычай цікавы полілінгвістычны рэгіён з цеснымі міжмоўныміз'явамі (Л. Плыгаўка); КіраўнікпрадстаўніцтваААНуМінскуДжыхан Султанаглу, ці, згодна з ААНаўскай лексікай, рэзідэнткаардынатар Арганізацыі Аб'яднаных Нацый у Беларусі, завяршае сваю місію ў нашай краіне.
S 1. Прынамсі, у саміх Злучаных ^[Ш]татах таксама выпускаліся банкноты і залатыя сертыфікаты вартасцюў500,1000,5000,10 000 долараў, якіяўасноўным выкарыстоўваліся ў міжбанкаўскіх разліках. 2. Учора МЗС паведаміла таксама, што з 14 па 15 мая пры садзейнічанні знешнепалітычнага ведамства нашай краіны і прадстаўніцтва ААН/ПРААН у Беларусі адбыўся бізнХ[е]ссемінар, на якім абмяркоўваўся ўдзел беларускіх кампаній у пастаўках тавараў і паслуг для патрэб Арганізацыі Х[А]б'яднаных )([Н]ацый. 3. Ад імя старшыні Нацыянальнай Х[А]самблеі Х(Н]ароднай ў[У]лады Кубы Рыкарда Аларкона намеснік міністра замежных спраў перадаў запрашэнне кіраўніцтву Палаты прадстаўнікоў наведаць Кубу, каб вывучыць магчымасці заканадаўчага ўзаемадзеяння краін. 4. Старшыня Вялікага ХіБЦацыянальнага Х[С]ходу Турцыі падкрэсліў, што тады ён прадэманстраваў рашучасць падтрымліваць адносіны з Беларуссю нават ва ўмовах негатыўных падыходаўз трэцяга боку.
6.	У неаднаслоўных назвах прадпрыемстваў, устаноў і арганізацый, выданняў, свят, падзей, адзнак, твораў, дакументаў і пад. з вялікай літары пішацца першае слова: Міністэрства транспарту і камунікацый, Нацыянальная акадэмія навук, Беларускі навуковадаследчы інстытут земляробства, выдавецтва «Народная асвета», Першая сусветная вайна, Дзень настаўніка, Вялікая субота; раман «Глыбокая плынь», закон «Аб адукацыі» (параўн. сучаснае напісанне гістарызмаў: Чырвоная армія, Савецкая армія, Расійская імперыя).
Два словы пішуцца з вялікай літары ў назвах Дзень Перамогі, Дзень Канстытуцыі, Дзень Незалежнасці (Дзень Рэспублікі), Уваскрэсенне Хрыстова, Вялікая Айчынная вайна.
Двукоссе ў назвах прадпрыемстваў, устаноў і арганізацый выкарыстоўваецца пры наяўнасці родавага паняцця: ва УП «Мінскі аўтамабільны завод», на Мінскім аўтамабільным заводзе.
V Апрача гэтых кніжак я ўзяў яшчэ іншыя падручнікі ў розных галінах нашага жыцця і «Палітэканомію ў пытаннях і адказах» (А. Мрый); Верш Паўла Тычыны «На плошчы» ўсвой час пераклаў на беларускую мову Міхась Калачынскі (В. Ра гой ша); Да Новагагодазаставаўсяроўна адзін дзень (А. Пісьмянкоў); Кажуць, пачуўшы гукальную песню, нават Мёртвае мораўваскрэсла (В. Вітка); УДзень Перамогі апранаў сіні фрэнч з медалямі і ордэнамі (Г. Марчук); Пра падзеі Вялікай Айчыннай вайны Б. Мікуліч гаворыць і ў аповесці «Жыццяпіс Вінцэся Шастака» (Т. Грамадчанка);
82
Частка першая. ПРАЎКА НА АРФАГРАФІЧНЫМ УЗРОЎНІ
А гэта газавая турбіна швейцарскай вытворчасці, славацкі кацёлутылізатар і паравая турбіна вытворчасці Уральскага трубнага завода.
/ 1. У рамках выстаўкі адбылася сустрэча Клаўса Штэка са студэнтамі і выкладчыкамі Беларускай дзяржаўнай акадэміі М[м]астацтваў. 2. Кабусё было па правілах, будуць сачыць сапраўдныя прафесійныя суддзі — турнір падтрымала Беларуская федэрацыя ^{тУанцавальнага спорту. 3. У 2001м Рыгор Леўкавец быў узнагароджаны ордэнам Пашаны, у 2004м — Ганаровым знакам Федэрацыі Ц[п]рафсаюзаў Беларусі «100 гадоў прафсаюзнаму руху». 4. Якраз Пысін і параіў не звязваць свой лёс з журналістыкай, а заняцца выключна літаратурай — паступаць у Маскоўскі ^[л]ітаратурны інстытут імя М. Горкага. 5. Конкурс аўтарскай песні адбудзецца ў актавай зале ^[В]ілейскага прафесійнатэхнічнага каледжа 22 мая a 15 гадзіне. 6. 49гадовы мужчына, як мяркуецца, яшчэ ў снежні 2007 года рэалізаваў прадукцыю ХГлыбоцкага кансервавага камбінатаХ на суму 120 мільёнаў рублёў, а выручаныя грошы паклаў ва ўласную кішэню.
7.	3 вялікай літары пішуцца прыналежныя прыметнікі, утвораныя ад уласных імёнаў, з суфіксамі аў (ав), оў ўовў еў (ев), ёў (ёв), ін(ынў. Купалавы пераклады, Цётчыны вершы, Багдановічаў трыялет.
✓ Раўнавага здрадзіла старому, і ён важка ўткнуўся тварам у Зеленюкова плячо (М. Зарэцкі); I неадольна, бы ў сне, Смерць зрэзала Вылівахавага слана (У. Караткевіч); У Алесевай памяці ажывае карціна, якая ідзе чамусьці побач, пераклікаецца з той вельмі простай дзявочай фразай перад самым пачаткам вайны... (Я. Брыль); У пару Францішкавага маленства Кушляны нагадвалі старасвецкі кутзусімі яго атрыбутамі, з нізкімі прысадзістымі пунямі, аборамі, свірнамі, стадоламі, з прыдарожнымі каплічкамі і крыжамі (У. Содаль).
У складзе фразеалагізмаў і састаўных тэрмінаў прыналежныя прыметнікі з названымі суфіксамі пішуцца з малой літары: каінава пячатка, пракрустава ложа; бекфордаў шнур, вольтава дуга, піфагорава тэарэма.
✓ Прадыбаюцьузлессямі,—ад страхускрозь дубы стаяць, якгеркулесавызнямелыя слупы (В. Макарэвіч); Як падпольшчык, увесь абкручаны бікфордавым шнурам (нясе яго ў лес), вымушаны па загаду немцаў пераносіць цераз рэчку па сплаўных бярвеннях нямецкіх паненак, і тыя вішчаць і хапаюцца за яго, а немец пасля дае гэтаму падпольшчыку тры маркі, і той, успацелы ад работы іхвалявання, думае: «Пачакайце, залью я вам яшчэ сала за шкуру» (У. Караткевіч); «Memento тогі» — вось у чым сакрэт жыцця на ўсіх шляхах яго гісторый. Як меч дамоклаў — толькі неўпрыкмет... (С. Шах); Пры перадачы куперавай пары энергіі Е > 2ДЕяна распадаецца на асобныя электроны (В. Бондар, Ч. Федаркоў).
/ За мною цень — якмеч^[д]амоклаўузапрыгоненыхруках.
Калі ж да прыналежнага прыметніка далучаецца суфікс ск, то прыметнік пішацца з малой літары: брылёўскі стыль, купалаўскія мясціны (у складзе ўласных назваў падобныя прыметнікі пішуцца з вялікай літары: Коласаўскае свята, Скарынаўскія навуковыя чытанні).
Частка першая. ПРАЎКА НА АРФАГРАФІЧНЫМ УЗРОЎНІ
83
ч/ Параход ішоў пад нямецкім сцягам, на якім важна чарнеў кіпцюрысты вільгельмаўскі арол (М. Лынькоў); Подпісы пад справаздачай сяброў міцкевічаўскага камітэта — апошнія паэтавы аўтографы—з канспірацыйных меркаванняў былі знішчаныя (Я. Янушкевіч); Пеўнік, нібы той будзёнаўскі кавалерыст, ездзіўна спіне гусака (Л. Левановіч); Імёны Хемінгуэя, Рэмарка нярэдка ўзнікаюць у гаворках навуменкаўскіх герояў між імёнамі Гамсуна, Ніцшэ, Канта, іншых славутасцяў (Л. Сінькова).
S 1. Хоць і гэтая частка ^[Б]арысёнкавых насельнікаўхлеб дарма неесць.2. Але гэта і не дзіва, бо )([В]асількаў бацька не нейкі там селянін ці рамеснік, а дружыннік. 3. Але ж шмат работы, ды і на такога шчупака застолле трэба збіраць, адзін, як казаў той ЯЮрылёўскі герой, «не ўцілізіруеш». 4. Менавіта К[е]лізарёўская харэаграфія ў спектаклі «Страсці», які прысвечаны нацыянальнай гісторыі, была высока адзначана ў 1996 годзе ў Францыі на конкурсе менаоіта за харэаграфію, а сам майстар атрымаўзванне «[най]лепшы харэограф года».
8.	У афіцыйным стылі і ў афіцыйных матэрыялах публіцыстычнага стылю з вялікай літары пішуцца агульныя назвы дзяржаўных дакументаўДырэктыва, Дэкрэт, Закон, Указ, калі пасля гэтых слоў выкарыстана афіцыйная назва: ільготы ўсталяваны Законам Рэспублікі Беларусь «Аб бюджэце Рэспублікі Беларусь на 2015 год».
9.	Назвы пасад і званняў пішуцца з малой літары: міністр энергетыкі, старшыня Магілёўскага аблвыканкама, народны паэт Беларусі, заслужаны артыст Рэспублікі Беларусь. Ганаровыя званні бяруцца ў двукоссе і пішуцца з вялікай літары толькі тады, калі гаворыцца пра іх устанаўленне і прысваенне і наяўнічае слова званне (звычайна ў тэкстах дакументаў): устанавіць ганаровае званне «Заслужаны будаўнік Рэспублікі Беларусь»; прысвоіць ганаровае званне «Народны артыст Беларусі».
V Праз некалькімесяцаўуЛондане быў бальуміністра замежных спраў (Я. Маўр); Had яго [помніка] стварэннем працавалі заслужаны дзеяч мастацтваў БССР скульптар С. М. Вакар, архітэктары Ю. I. КазакоўіЛ. В. Маскалевіч (М. Чырскі); Пасол Беларусі ў Францыі Павел Латушка сустрэўся з прззідзнтам музея «Арсэй» Гуі Качэвалем; Наталля Качанава, якая стала намеснікам прэм'ерміністра, была старшынёй Наваполацкага гарвыканкама; Сябры па творчай суполцы павіншавалі старшыню Гомельскага аддзялення саюза Галіну Паўлянок з высокім званнем народнай артысткі Беларусі, павіталі цёплым словам восеньскіх юбіляраў; За высокія дасягненні ў галіне тэатральнага мастацтва і значны ўкладу развіццё нацыянальнай культуры прысвоіць прафесійнаму калектыву мастацкай творчасці дзяржаўнай установы «Рэспубліканскі тэатр беларускай драматургіі» званне «Заслужаны калектыў Рэспублікі Беларусь».
S 1. Дзяржава сёння падтрымлівае 28 тэатраў краіны, на фінансаванне іх новых пастановак за год накіравана 400 мільёнаў беларускіх рублёў, паведаміў
84
Частка першая. ПРАЎКА НА АРФАГРАФІЧНЫМ УЗРОЎНІ
журналістам Шп]ершы намеснік ММіністра культуры Беларусі Уладзімір Рылатка. 2. Расійская прымадонна, )([н]ародная артыстка СССР Ала Пугачова спыняе канцэртную дзейнасць як спявачка. 3. Ардэнаносец, ^[з]аслужаны работнік прамысловасці БССР, гэта Гурам Ільіч Лазарашвілі ў далёкіх 70х з праекта пачынаў будаўніцтва прадпрыемства, па ўсіх неабсяжных прасторах былога СССР збіраў абсталяванне і спецыялістаў, а потым 23 гады паспяхова кіраваў заводам.