EGOізмы
Сяргей Абламейка
Выдавец: Наша Ніва
Памер: 224с.
Вільня 2004
Пыха, магчыма, і спрыяе ўдачы, але таленту не дадае.
Геніяў не пазнаюць адразу, бо ўсе яны пачынаюць як нармальныя людзі.
Малады геній заўсёды патрабуе прыз- наньня ад тых, хто сам "геній", і якраз таму ня можа прызнаць такога ж нова- га...
Абставіны могуць зьбегчыся такім не- прадказальным чынам, што нават поўная пасрэднасьць уявіцца нам геніяльнасьцю.
Прымітыўнасьць учынкаў не зале- жыць ад узроўню таленту. Нават вельмі таленавітыя рэфлексуюць вельмі прымі- тыўна. Уся справа ў самапавазе і пысе, якія ў чалавеку спараджае ўсьведамленьне свайго таленту.
Роля працы рэзка ўзрастае пры адсут- насьці таленту. Затое роля таленту пры наяўнасьці працы рэзка зьмяншаецца.
Талент пазнаецца паводле вынікаў, a не паводле думкі "таленавітага" аб сабе.
Памыляецца той, хто думае, што ўсё ў чалавеку можна зьмяніць. Можа і мож- на, напрыклад, нашыя здольнасьці разьвіць ці загубіць, але сама іх наяў- насьць залежыць усё ж ад нябёсаў.
ЛІТАРАТУРА I МАСТАЦТВА
Шмат што са створанага на зямлі — насамрэч падслухана ці падгледжана.
Самы ўважлівы чытач — аўтар. Самы ўдзячны — таксама ён.
• • •
Мастакамі (нават тымі, што пішуць пра вайну) рухае настальгія. Разьвітань- не — вось матыў, і прадмет, і сродак!
У вялікіх мы часта шукаем пацьвер- джаньня сваіх думак. Мы і вялікімі іх прызнаем, бывае, за тое, што іх думкі су- падаюць з нашымі.
Творчасьць — гэта таямніца, якую творца толькі прыўлашчвае.
Ад творцы залежыць толькі прадук- цыйнасьць, але ня якасьць.
Публіцыстыка і творчасьць — сумяшчальныя. А публіцыстыка і мастац- тва — не. Мастак дамагаецца сваіх мэ- таў, не называючы іх. • • •
Антыпатыя таксама бывае крыніцаю творчасьці. I яшчэ якой...
Апалягетыка — доля многіх. Толькі адзінкі ўздымаюцца да апалёгіі.
Веліч мастака — гэта веліч ягонае
рэфлексіі, а не ягонае асобы. Асобы ў вялікіх часта — драбнюткія.
Юр, часам, выклікае станоўчую рэф- лексію.
Узьняцца да агульнага нам дапамагае асабістае.
Некаторыя пачынаюць пісаць ад празьмернай культуры.
Бывае, лягчэй стварыць новы жанр, чым зрабіць посьпехі ва ўжо вядомым.
Той, хто пачынае пісаць, стаецца на небясьпечны шлях. Далей ён будзе ісьці па лязе. Яго душа будзе разрывацца паміж прагай прызнаньня і сумненьнем: ці тое, што ён робіць — вартае? He зайздрошчу пісьменьнікам. А калі нейкі зь іх і не сум- няецца ў вартасьці зробленага, яму не зайздрошчу ўдвая.
Можна сказаць. Трэба, каб яшчэ па-
чулі. Тут два шляхі — аўтарытэт і гуч- насьць голасу.
Калі пры першай сустрэчы літаратар ня кідаецца чытаць вам свае вершы, гэта зусім не азначае, што ён ня ёсьць літара- турным маргіналам зь неспатоленай пра- гай прызнаньня і пашаны. Магчыма, ён проста чакае, калі вы яго аб гэтым па- просіце. • • •
Парадокс. Усе любяць гаварыць пра сябе. Каб падабацца людзям, трэба гава- рыць пра іх. Але калі вы ня будзеце гава- рыць пра сябе, аб вас ніхто не даведаец- ца.
Бывае, што творца пачынае верыць у свой посьпех тады, калі пра яго ўжо па- чынаюць забываць. Ён чакае акцэптацыі, а да яго ўжо прывыклі. • • •
Посьпех пераменлівы. Ён заўсёды сы- ходзіць раней, чым самапавага, якую спа- раджае ў творцы.
Адна з самых брыдкіх якасьцяў у твор- цах — гэта іх шчырая перакананасьць у велічы свайго таленту.
• • •
Няма нічога горш за крыўдлівую ам- бітнасьць творцы.
• • •
Аднолькавыя — помста кінутае жанчыны і помста неасьцярожна пакрыў- джанага творцы.
Ня верце паэту! Ён зайздросны чужо- му посьпеху.
Творцу сябар той, хто прызнае ягоны талент.
Пустым можна назваць паэта, які блы- тае вершы і зарыфмаваную патрыя- тычную рэфлексію.
Спалучэньне рашучасьці і асьцярож- насьці робіць мужчыну сапраўдным муж-
чынам. А вось спалучэньне нерашучасьці і неасьцярожнасьці робіць мужчыну... пісьменьнікам.
• • •
Я дацэньваю твае высілкі, але іх плён мне настолькі нецікавы, што я нават нічо- га не хачу ведаць аб ім. Менавіта гэтак хочацца сказаць шмат каму з нашых пісьменьнікаў. Але сказаць так — было б вяршыняю неасьцярожнасьці і глупства. Мы асуджаныя на крывадушнасьць.
• • •
Цяжка знайсьці творцу, які б не па- дзяляў людзей паводле іх стаўленьня да ягонае творчасьці. Як і цяжка знайсьці творцу, сэрца якога нельга было б завая- ваць пахвальбой ягонага даробку.
Выглядае, што чым большы маштаб творцы, тым менш яму залежыць на прызнаньні чытачоў.
• • •
Некаторыя ня могуць, але вельмі хо- чуць. I ў выніку — робяць. I ў справах іхных нешта ёсьць, але нечага і няма. I няма як- раз таго, што ёсьць у тых, хто можа.
Наколькі некаторыя людзі разумныя на паперы, нагэтулькі ж яны дурныя ў размове.
Трапнае ўвогуле цьверджаньне, што мастацтва і надзённасьць несумяшчаль- ныя, губляе сваю рацыю на самым пры- мітыўным узроўні — на ўзроўні фальк- лёру.
Добра, калі чалавек пазычае чужыя думкі. Кепска, калі ён выдае іх за свае. I яшчэ горш — калі не прызнае факту па- зыкі і няўдзячыць сапраўднаму аўтару думкі.
Той, хто крадзе чужыя думкі, павінен быць гатовы да таго, што і ў яго іх мо- гуць скрасьці.
Колькі трэба напісаць, каб недарэмна пражыць дзень? Той, хто так ставіць пы- таньне, якраз рызыкуе пражыць дзень дарэмна. Зрэшты, ёсьць выключэньні.
Бяздарны творца ніколі не бывае ля- нівым. Часьцей гэта — працавіты пэдант.
Некаторым пісьменьнікам рана пісаць. Ім яшчэ трэба чытаць.
Таму, хто чытае, няма часу ствараць.
Праблема многіх рэдактараў у тым, што яны самі — аўтары.
• • •
Ня толькі чытач, бывае, зайздросьціць аўтару, але і рэдактар.
Некаторыя аўтары любяць сябе гэтак моцна, што ня могуць выкінуць нічога з напісанага імі.
• • •
Людзі, што захоўваюць кожны напіса- ны імі радок, занадта добра думаюць аб сабе.
Каб берагчы аўтограф, трэба ня быць знаёмым зь яго аўтарам.
Твор удалы тады, калі ён на некаторы час пазбаўляе нас магчымасьці чытаць наступны.
• • •
Перакладчыкі часта болып віртуозна валодаюць сваёй мовай, чым аўтары, якіх яны перакладаюць, сваёй. У выніку час- та мы нічога ня можам сказаць пра па- чуцьцё мовы і стылю таго, каго чытаем у перакладзе.
Болып памятаюць таго, хто стварае, а не таго, хто камэнтуе створанае.
• • •
Камэнтатар прыўлашчвае значнасьць падзеі.
Няма такога актора, які не хацеў бы стаць рэжысэрам... Але ня ўсе могуць. Хто ня можа, той кажа, што ня хоча.
Калі ідзе пра посьпех ў тэатры і на эстрадзе, дык я заўважыў, што варта ча- лавеку трапіць у памяшканьне са сцэнай, і ён абавязкова папляскае ў ладкі.
• • •
Ня ўсе разумеюць, што для актора кожны спэктакль — бэнэфіс.
• • •
Па-за спэктаклямі акторы граюць саміх сябе.
МАРАЛІСТ I АФАРЫЗМ
Рэдка які мараліст не паспрабаваў сябе ў ролі незразуметага навакольлем мэнтара.
Пісаць афарызмы і раздаваць у іх па- рады значна лягчэй, чым гэтыя парады выконваць.
Афарызм — доля самотных... — ха- цеў напісаць я, ды пасьля падумаў — a
хто не самотны? Афарызм, як і шмат што — плён самоты.
He сыіяшайцеся. Спрэчны афарызм ня толькі можа быць бясспрэчным для яго аўтара, але яшчэ мае шанец стацца такім і для вас.
Хочацца, каб аб'екты афарызмаў паз- навалі ў іх сябе. Але не пазнаюць. Таму і стаюцца пэрсанажамі маралістаў.
Пара пісаць афарызмы надыходзіць тады, калі вы пачынаеце разумець пра людзей болей, чым яны самі пра сябе ра- зумеюць.
Цынізм часта спараджае афарызм.
Багатая афарызмамі мова бывае ў па- крыўджанага, ці, прынамсі, незадаво- ленага... арыстакарата.
Афарызмы будуць пісацца датуль, да- куль будзе ў чым расчароўвацца. I каму.
Пакуль аўтары афарызмаў назіраюць і вывучаюць жыцьцё... нехта жыве.
Афарызм — гэта заўсёды разьвітань- не зь ілюзіяй.
Аўтары афарызмаў — пустэльнікі.
Ня кожную з думак трэба занатоўваць, ня гледзячы нават на тое, што большасьць зь іх — ніколі ня вернецца.
Колькі афарызмаў напісаў мараліст — столькі разоў ён расчароўваўся.
Маралісты працягваюць пісаць афа- рызмы таму, што ў кожным папярэднім ім нечага не хапае.
Афарызмы пішуць тыя, каму маўчаць ня сумна.
Чым болып асабістая рэфлексія Mapa-
ліста — тым менш папулярная яго твор- часьць. Зрэшты, усё залежыць ад каліб- ру асобы.
Камічна, калі мараліст знаходзіць нат- хненьне ва ўласнай сям'і.
Аўтары афарызмаў часта блытаюць дасьціпнасьць з дасьціпнай зьедлівасьцю. У другім выпадку многія зь іх болып шчырыя.
Эпатаж можа зрабіць творцу ідалам у вачах публікі і геніем ва ўласных вачах. Тое самае ў выпадку мараліста можа ака- зацца неразуменьнем чытача і бла- зенствам у вачах уласных. • • •
Нельга выціснуць зь сябе афарызм. Да яго трэба дажыць.
Зрабіць мярзотніка пэрсанажам зьед- лівага афарызму — ня горшы варыянт адказу на крыўду.
Як часта хочацца сказаць непаважна аб паважных людзях!
Ня ўсе пачуцьці дазваляюць сфарму- ляваць сябе ў словах. Якраз гэта ратуе некаторых маіх знаёмцаў.
словы
Цана словам — невысокая, бо зале- жыць не ад словаў, але ад людзей, якія іх кажуць. • • •
Кожная думка ёсьць завершанаю. Не- завершанымі бываюць словы. • • •
Бывае, цана словам большая для таго, каму іх кажуць, чым для таго, хто кажа.
Як часта людзі давяраюць сваю крыў- ду паперы! Дарэмна. Тыя, да каго яны пішуць, вельмі рэдка ім шчыра спачува- юць і яшчэ радзей могуць дапамагчы. I
атрымліваецца, што іх боль бывае блізкі й зразумелы толькі таму, хто праз 50 ці 100 гадоў чытае тыя лісты ў архіве...
ГУСТ I МЕРА
Стыль — вышэйшы за шмат што ў чалавеку і зьяўляецца такой жа надпры- роднай таямніцай, як і талент.
Узбуджаны сытуацыяй маргінал, звы- чайна, ня мае пачуцьця меры.
Найважнейшае — пачуцьцё меры. Той, хто гэтага не разумее, якраз яго й ня мае.
Высокі стыль у мове бывае пакліка- ны, каб схаваць грэх.
• • •
Прага славы і грошай ня лічыцца з эстэтыкай.
Натоўп ня мае густу.
Меў рацыю Вавэнарг, калі пісаў, што моду фармуюць як цноты, гэтак і зага- ны, хібы. Паколькі пакаленьні адмаўля- юць адно аднаго, а зь імі мяняецца і мода, дык трэба прызнаць, што ёсьць няўдалыя пакаленьні. Іх мода пакліканая да жыць- ця заганамі і неправотамі.
• • •
Мода мае сэнс спачатку.
Прэтэнзія пры адсутнасьці густу пакі- дае горшае ўражаньне, чым, напрыклад, адсутнасьць і густу, і прэтэнзіі.
Пачуцьцё меры здраджвае нават тым, хто яго мае.
Кажуць, прэтэнзія — гэта безгустоў- на. Выглядае, што яна — таксама стыль. Стыль разумовай абмежаванасьці.
• • •
КНІГІ ОНЛАЙН
