Энцыклапедыя прыроды Беларусі
У 5-і т. Т. 1.
Выдавец: Беларуская Энцыклапедыя імя Петруся Броўкі
Памер: 575с.
Мінск 1983
Крышталічны фундамент — складаны комплекс магматычных і метамарфічных парод, фарміраваўся ў 2 этапы: у архейскі (амаль 2 млрд. г.) і ў ранне-сярэднепратэразойскі (больш за 1 млрд. г.). 3 пародамі крышт. фундамента на Беларусі звязаны радовішчы жал. руд, буд. каменю, вядомы рудапраяўленні каляровых, рэдкіх 1 рассеяных элементаў. Ніжняя частка платформавага чах-
АХОВА ПРЫРОДЫ
МАШТАБ 12 500 000
Верхнмзвінск
Камяней
№ысо>
Жабінка
'Mabjt
Ваўкавыск Р
/««г©*
^Pfa*
РЭСТЖ ■:■,
■: ЛагіУжунснГя
іпары^
75 км
п.Дрысв
’Дрыбі
Црыь< 'і^в^оолі
\опац>
^црадок,
Мох
(броеа
Іарло'ўшчьіг
'Воранава
^аджзнме
за
55-Х—Іваіг»!
I Асгра^
Ашуячы
^оз.Сйф'
Bmt J
іДз1іржына&
■.чрЙіНСКІ
&г>Ч?*йр^Лййлае s
' •' " (о■&озА»'опа’ а
уДХ*.
Io ^»5;
Сянно -Г\
Bv^ucxie бдсі*.
Kynana^W^^f
3dc nd 1 с п<цв *M>t».
боз.ПоЗД
Крупкі,
.Барысаўснс
ОСмаляйічы
Беряз7ч(
і
ІІЦЕБЙК
^броўн
Орша
іКруціае
( Шклоў
ММЖ
■fopKi
Мсйіслаў'
Крычаў
&.Шчуч}> ні
Руткеві'
'Навагруд.
,Дзяглака
ftap nt
^гч'ЛУ'г/в Н ацэвічыТ^/ ч o't^b. .-*0* ^ытандці
\ Бяроза і
>Йедд<
]Ганцавічі
Гбтіл •’ ўскі
\‘Ч.эрвену
іўбйы іі
'іна Гррка
&сы<об«к*^е'
маўснае
Слаўгара/
тёраўскі
Зор^
Асіповічы-
Крарчр^блле
' ТрэіЬія ( лесЫсаДзМ
'^Слуіўг Сапкгорсла^
рарыяўар^у-.^
ІЬобанскае Чдс’х J Глуск
rBppjr
(ло,бін
Сілігорс!
'Нюбань і
*.'... йоса/ска» 1
; •. ; насаджэні’е
• • карэльсірй
(іярозы ■ •.
&оз.Спор<лр*ае
■jtapbWb'-
Бслае
Пры падрыхтоўцы карты выкарыстаны матэрыялы Дзяржаўнага камітэта БССР па ахове прыроды, Інстытута эксперыментальнай батанікі імя В.Ф. Купрэвіча АН БССР, Інстытута Заалогіі АН БССР і Беларускага ўпраўлення па метэаралогіі і кантролю прыроднага асяроддзя
дубрсяа
'боз.Чыр&рнае
Лельчыйц.
Добруш
'Тарбав'.й^
ВасілевЫя
‘ГГеУры^У
ПРЫПЯЦКІ
УНіеу'
Запаведнікі
Запаведна-паляўнічыя гаспадаркі
КупалаўскІ мемарыяльны запаведнік
Заказнікі рэспубліканскага значэння
ландшафтныя паляўнічыя
гідралагічныя
азёрныя
батанічныя
жураві ннікі
КоласаўскІ мемарыяльны заказнік
Помнікі прыроды рэспубліканскага значэння
ф ПаркІ
_ Унікальныя ўчасткі лесу, насаджэнні каштоўных дрэвавых
I парод
А УчасткІ рэліктавай расліннасці
I Дрэвы векавыя і рэдкіх парод
ч-/ Геалагічныя агаленні, валуны
Пункты назірання за станам забруджанасці
v паверхневых водаў
■ атмасферных ападкаў
J глеб
А атмасфернага паветра (стайыянарныя і экспедыцыйныя)
△ Станцыя фонавага маніторынгу
А Пункт кантролю трансгранічнага пераносу паветра
\\\\ Водаахоўныя лясныя палосы Лясы
Водаахоўныя лясныя палосы шырынёй 3 км вылучаны каля азёр Лукомскаеі Сялява, шырынёй 1 км-каля азёр Бабінавіцкае, Белае, Волас, Вымна, Дрывяты. Кромань, Крушынаўскае.Лосвіда, Снуды, Струста, Стрэшна, Шылаўскае
Месцы пражывання жывёл і росту раслін, * занесеных у Чырвоную кнігу Беларускай ССР
Жывёлы Расліны
Магчыма зніклыя віды
Сярэднееўрапейскі лясны Гра3дОўнік просты
$ Хахуля Ладдзян трохнадрэзаны
• Драфа
Жамчужніца звычайная
Віды, якія знаходзяцца пад пагрозай знікнення
V Зубр
❖ Арлан-белахвост Y
Ф Аўдотка
V Белая курапатка Ч7
Беркут Г
г-^ Змеяед
ф Пугач J
© Сапсан Y
О Скапа
А Чырвоны каршун
Ручаёвая стронга V
Сцерлядзь
j Рак шыракапальйы (трапляецца спарадычна)
Ваўчаягада баравік
Гарлачык белы
Гарычка веснавая
Кадзіла сармайкае
Кураслеп лясны
Пальчатакарэннік бузінны
ПІхта белая
Пылкагалоўнік чырвоны
Пярэсна еўрапейская
Ятрышнік дрэмлік
Ятрышнік шлеманосны <
Карты месцаў пражывання і росту астатніх жывёл і раслін.занесеных у Чырвоную кнігу Беларускай ССР, гл. пры адпаведных артыкулах пра асобныя віды
5 іу Вялікія Лукі
у Новасаколь
.3 абор^^
Жаркоўсні
Каханавічы
Усвяі
чбоз.СнуІ
Ввлі:
Мяжа
Дрэтунь-
\СЛ^Ді
Баравуха
чсштас
іацк
Ha^anoj
'Onca
Ібаль
° С зёыіна
Ветрі
Дзямідвў
Ігналіна
Шуміліна
юнав;
Іара іаеаа;
ІЧОНІС
Ушачы
Іонава
Вількіі
U ырвінтас
Рудні
Тунілавіч^
КрынкТ
Шакяй
іашкань^
СМАЛ
.Кайшаі
Каўнас
Лйіель
Багуі
ійойта
Вевіс’
Бягомлі
. ЛуномснсI
івал\
плкавТі
о Нрасны
Дуброўна/
апсукас /
Пачынак
ХалопеніЧыо
Мсйіж
ІВілейслае Wcx.
ічаніцы.
Гохаяава
імнаі
Манастыршчыма
Іальчі
.ШМЯНІ
ікан
рупкі
Хіславічы
|кес
'Шклоў'
івалкі
іжын
Лавы
Чэрнёўка
>сла>
Уіцала
^Ьлаўснае
Хоаасы
Гкай
МАПЛЕ'
.Бакйл
Чаву :і
Іабалаць
інсн
@| Аўгустаў
о Ворга
'Дёрврлейкі
Івллец'
Крычаў;
Азёры
Сміпавічы
Налібакі
.Міласлівічы
:аўкі
сын :к
'ОДНА
Чэрвеі
Сідарав'ічы
^лімавічьг
Родня.
^ЫН,
.}!алудо»
Коўбча
іНекарзя’а;
Быха'
ІраўДз ШСНІ(
Нлічаў
Касцюковічі
/тоўбці
Дзятлава
^Нараел
бвсх
О Байэвічы
Шайк
'Міка>
Красйаполле
Рось
Гарадзёй,
ІВІЧЫ’
аўсн
>а?тавіца
БЕЛАСТОК
Мглін
'ноу
ігачо’
Ілонім/
Л ілессе)
Старая Дарогі
К Л
ілвда ° ій
Чачэрск
№9^
Унеч
J рэчча,
Іюбочслае
Жлобіі
.ЛІНЦЫ
лусні
Косава
'Любань/
Стрзшыі
іавазыбкі
Сосны
анцавічу
Старадуб
^сепьас
'Выг'анаі
Vaci
Бяроза
.Белаазерск
Іарашова
ГОМЁІ
Злынка
арычы
:окае
'Намянеі
Іенін
(асовічы
[Да'бввічы
Тэўлі
Дяя
f ісілерічы
Жабін
ІенінаО
Сямёмаўка
Ровеі
'нінец
Іетрыка’
ТЬрадш
іРЭСТ
ііі хавічы
ibifpfwybil
■фНавасёлкі.
I іЗЫ|
Піна
Азяраны-.
Асарей
убель
Юравічы
.Шчорс
■Знане/
Махііавічы
Радул і
Тонеж
I >ск
Лельч ыцы.
Седмеўу
Любеч
'Бярэзна
\Мілашавічы
Сосліца
Ск'ароднае
Мена’
раў
Стар. Выжаўна
‘КІЕЎСКАЯ ВОІ
Новая' Мыш О,;
Пескі' ^.асласеі
Капаткевічы Смятанічы
Хойнікі -
. рТульгав:
'4кйябр(
Сянно’1
ізіркасімесціс
<амень(ашырскі
БялаПадляска
Наро^ іі
A
/ ІТармчі Пратасы
\°ЛаздзІяй \ Вейсеяй
Іаларыта
[амачова
/ ОлтушЛ
/ Падсвілле ‘ ^Крулёўшч'ыва
‘Шарноўшчыі Ка іяньі^
івель \
'Ў-С к
Духаўшўына
Люйяшоў-
] Рўчаёўка [Брагін ’. <
Плісі
?кае -д
Г ародняі оЗамглан
, Ветка' жоўна z
Звяцілаві
ч.Хізыо
Лаб^ Ізрыка^
/ЖуравічьіА
ДоўЬк о i с • КармаI
Лапайічы
Слаўгарад
Жыткавічы
Туоау •
НІДЗВІНІ
jblCQ Хр
Алітус х оДаўгай
Г / ХоцімснІ Бах^вьі^^/^1
іерге Малёп
панас 0 „
^Езнас тРака"
Міёры °%\ Дзісн
СЭйшьіа 'Варэна^-4
Расот КлясцУйы
^^Жвдзін^
Смалявічы
7 U»x narocr'"''~\
УлалзімірохІ ч лНСГ’ I
.кідаль. ЧЛайты
^Волькі
Івацэвічы
ГервятьР ' ■’ * Q Астрадец’
Саснрвьг\Бор у \Рэчыш
'ВІЦЕБСКЯ"^^\
/Воранава
V; Лчпнішкі
' fywaHbi^ Двоў
боз. Чырбо’ное О \ ■ Навасёлкі
Тіаставі
1 радзе Лы н т у л ы
Pw"’ Беразіні
^р<,3”"а лй^і \. ° Дз Навагрудак. Ч
уЦеляханм Бобрьк
ядзел
ІЯСВІЖ
. Капыль*
Терман^УЧІ _/^Луг^КІ
.маргонь^^ Крэва ў
Г^рал:
^Пухар^ы^^
I радзяі
^ЖЬарана] іхавічК
Безлз^ Моталі-
Іванава ^агічы^^у^ •
Красная Гара_
Казлс^шчына
іўчадзь\
Ч b Гарадзішч.
’• ' 'р Мёіікўлі Беліцк ' /.• J
^^ВасілНрн і
(Дстрына ’ х! <
Аі цябрскі. Д.
Jlayi^oce)
Астр'вўна іеші 'новічы-.’
< Міх^ііі !нчытеМ><
,ал-ігорск ]
іробЦ' V
•. Хамума'
іарысау О&ЛЯЦІЧЫ
Мзладзечна/
<2 \Хі.^Радашковічы flaroj
ЎВай рнае. •_ Чь/pf оная Сл’абад;
Татарна.
) . Бабруісі
ЧАІ'НІГАЎ
^амарын 1 у
узла 7
■ ; /О Нрывічы
З‘влоллес
Гарадок). Z
/ж*.'. / Сураж
3 у Рьігц у Рэзекне2Т
25° на ўсход ад Грынвіча
Л A
Б Л.
МАШТАБ |:2 500 000
75 км
у Сарны
у Нежын
у Бахмач
БЕЛАРУСКАЯ ССР, ПАЛІТЫНА-АДМІНІСТРАЦЫЙНАЯ НАРТА
Дубровіца \в 0 б/
Уладзі
у Оўруч 29° у Оўру
у Ковель 25“
НАСЕЛЕНЫЯ ПУНКТЫ
па колькасці жыхароў
больш за 1 000 000 жыхароў
ад ІОО 000 да 500 000 жыхароў
ад 50 000 да 100 000 жыхароў
ад 10 000 да 50 000 жыхароў
менш 10 000 жыхароў
Сталіцы саюзных рэспублік, цэнтры абласйей
I цэнГры раёнаў на тэрыторыі Беларускай ССР вылучаны чырвоным колерам
па
МІНСК
ГОМЕЛЬ
Жлобін
Кіраўсн
Ленін
адміністрацыйным значэнні
Сталіцы саюзных рэспублік
Цэнтры абласцей
Іншыя гарады
ПасёлкІ гарадскога тыпу
Сельскія населеныя
Г Р A Н I Ц
дзяржаўныя
саюзных рэспублік
абласцей
раёнаў
пункты
Ы
Ш
Л Я X I 3 Н 0
чыгункі
С I Н
галоўныя бязрэйкавыя дарогі
іншыя бязрэйкавыя дарогі
Суднаходныя каналы
Г I Д р А Г Р А Ф I Я
азёры
ла складзена з парод познапратэразойскага (рыфейскага і вендскага ўзросту). У рыфейскі час (1650—680 млн. г.) у старажытнай Аршанска-Валынокай упадзіне намнажалася тоўшча ў сотні метраў пяскоў, алеўралітаў і глін. Вендскі час (680—570 млн. г. назад) азнаменаваўся покрыўным зледзяненнем большай часткі тэр. Беларусі і інтэнсіўнай вулканічнай дзейнасцю ў паўн.-зах. частцы. У познім вендзе сюды прыйшло мора, у якім намнажаліся тоўшчы пясчанаалеўрытавых і гліністых асадкаў. На тэр. Беларусі ёсць адклады ўсіх сістэм палеазойскай групы. У кембрыйскім, ардовікскім 1 сілурыйскім перыядах (570— 440 млн. г. назад) мора займала толькі ПнЗ і ПдЗ. Тут намнажаліся пясчанагліністыя 1 карбанатныя адклады з вял. колькасцю рэшткаў фауны. Адклады дэвонскай сістэмы пашыраны на б. ч. тэрыторыі рэспублікі. у Прыпяцкім прагіне дасягаюць магутнасці 4 тыс. м і прадстаўлены вапнякамі. даламітамі. мергелямі і глінамі. алеўралітамі. пясчанікамі, ангідрытамі, каменнай і калійнымі солямі. 3 адкладамі дэвону ў Прыпяцкім прагіне звязаны таксама паклады нафты і гаручых сланцаў. У каменнавугальны і пермскі перыяды (350— 285 млн. г. назад) марскі і кантынентальны водныя басейны займалі толькі Брэсцкую ўпадзіну і Прыпяцкі прагін, у якіх намнажаліся пясчана-гліністыя і карбанатныя адклады. У каменнавугальных адкладах Прыпяцкага прагіну ёсць паклады даўсаніту.
Адклады мезазойскай групы ўключаюць утварэнні трыясавай сістэмы. пашыраныя ў Прыпяцкім прагіне і Брэсцкай упадзіне, і складзены з пясчанаалеўрытавых і гліністых парод. На Пд, У і 3 Беларусі развіты адклады юрскай сістэмы, складзеныя з пясчана-гліністых парод з праслоямі бурых вугалёў. карбанатных парод, пясчанікаў і глін. Адклады мелавой сістэмы (пясчана-гліністыя 1 мелавыя) пашыраны на Пд рэспублікі. 3 адкладамі мелавой сістэмы звязаны радовішчы мелу і фасфарытаў.
Кайназойская група адкладаў прадстаўлена ўтварэннямі палеагену і неагену, пашыраных на Пд і 3 Беларусі. Яны складзены з марскіх і кантынентальных пяскоў і глін, месцамі з карбанатных парод, з праслоямі і лінзамі бурых вугалёў. У канцы неагену пачалося пахаладанне, якое ў антрапагенавым перыядзе рэзка ўзмацнілася, што прывяло да пяці раўнінных зледзяненняў. У выніку дзейнасці ледавікоў утварылася своеасаблівая тоўшча (магутнасць 70—100 м. часам да 250—300 м). Антрапагенавыя ледавіковыя, міжледавіковыя і пасляледавіковыя галацэнавыя адклады з’яўляюцца асноўным матэрыялам, які складае сучасны рэльеф Беларусі.
КНІГІ ОНЛАЙН
