Фальклор у запісах Яна Чачота і братоў Тышкевічаў

Фальклор у запісах Яна Чачота і братоў Тышкевічаў

Выдавец: Беларуская навука
Памер: 330с.
Мінск 2005
42.24 МБ
213.	Чуць, мамачка, чуць. Рук., ч. 2, п. 1, л. 88.
214.	Наварылі два браціткі пшанічнага піва. Рук., ч. 2, п. 26 (1—66).
215.	Прыехалі два брацеткі к сястрыцы у госці. Рук., ч. 2, п. 17 (1-22).
216.	Шчыглік невялікі грамаду збірае. 3-над Нёмана. 1846, п. 48,с. 30 (кн. 3, п. 3).
217.	Жана мужа біла, біла. Рук., ч. 2, п. 20 (1—26).
218.	Біла жонка мужыка, рукі закасаўшы. Рук., ч. 2, п. 21 (1—26).
219.	На ціхум Дунаю жаўнер коніка сядлае. 3-над Нёмана. 1844, п. 52 (кн. 1, п. 32).
220.	Служыў Ясь ваяводзе. 3-над Нёмана. 1844, п. 35, с. 20 (кн. 1, п. 15).
221.	Зажурыўся ясны сакалочак. 3-над Нёмана. 1846, п. 46, с. 29—30 (кн. 3, п. 8).
222.	Зашумела яліначка позна а паўночы. 3-над Дзвіны. 1846, п. 97, с. 60 (кн. 3, п. 38).
223.	Бедна мая галованька. 3-над Нёмана. 1846, п. 45, с. 28 (кн. 4, п. 41).
224.	Жана па новых сенях ходзіць. 3-над Дзвіны. 1846, п. 48, с. 60 (кн. 2, п. 8).
225.	Каму ночка вяліка. 3-над Нёмана і Дзвіны. 1839, кн. 2, п. 82.
226.	3-пад лесу, з-пад цёмнага. 3-над Нёмана. 1846, п. 37, с. 22 (кн. 1, п. 47).
227.	Ой, у полі пад вішанькаю. 3-над Нёмана. 1846, п. 42, с. 25 (кн. 4, п. 22).
228.	У чыстым полі пад белай бярозкаю. 3-над Дзвіны. 1846, п. 96, с. 59 (кн. 2, п. 75).
229.	Устану я, устану я раненька. 3-над Дзвіны. Рук., ч. 2, п. 1 (1—5).
230.	Развявайся, сыры дубе. 3-над Нёмана. 1846, п. 36, с. 21 (кн. 1, п. 23).
231.	Кукавала зязюля, з бору летучы. Рук., ч. 2, п. 17 (1—26).
232.	У суботу на рынку. Рук., ч. 2, п. 9 (1—31).
233.	А паехаў сын Даніла на вайну ваяваць. 3-над Дзвіны. 1846, п. 85, с. 49—50 (кн. 2, п. 74, падобная).
234.	Да што ў полі за дымы дымяць. 3-над Дзвіны. 1846, п. 89, с. 53 (кн. 2, п. 80).
235.	Да дымна ў полі, дьімна. 3-над Дзвіны. 1846, п. 90, с. 54.
236.	Ой, чаму ж то пан Хаміцкі той час не жаніўся? 3-над Нёмана, 1846, п. 43, с. 25 (кн.4, п. 25).
237.	Рыцар каня паіў. Рук., ч. 2, п. 18 (1—26).
238.	А пры дарозе да й пры шырокай. Рук., ч. 2, п. 1 (1—26).
239.	А пахадзіў бел малойчык. Рук., ч. 2, п. 2 (1—3).
240.	Ды жана мужа да й пакарала. Рук., ч. 2, п. 2 (1—26).
241.	Паехаў Ясенька на вайну. 3-над Нёмана. 1846, п. 44, с. 26 (кн. 4, п. 20).
242.	Ох ты, дзеўка, дзеўка красная. Рук., ч. 2, п. 10 (1—26).
243.	Паехаў сынок аж на Украіну. 3-над Нёмана. 1846, п. 93, с. 57 (кн. 3, п. 64).
244.	Зацвіла ў гародзе макаўка. 3-над Дзвіны. 1846, п. 88, с. 52—53 (кн. 2, п. 118).
245.	А жыла-была жыдоўка, ўдоўка. 3-над Дзвіны. 1846, п. 86, с. 51.
246.	А ў нядзельку парана. Рук., ч. 2, п. 12 (1—26).
247.	Блудзіў бел малойчык. Рук., ч. 2, п. 16 (1—31).
248.	Ой, пад гаем зеляненькім. 3-над Нёмана. 1846, п. 31, с. 17—18 (кн. 1, п. 3).
249.	Ах ты, мурава зялёная. Рук., ч. 2, п. 15 (1—31).
250.	У там (той вёсцы) вецер вее. 3-над Нёмана. 1846, п. 47, с. 30.
251.	Наляцелі журавы. Рук., ч. 2, п. 9 (1—31).
252.	Ой за лесам, лесам, за белай бярозай. 3-над Дзвіны. 1846, п. 39, с. 23 (кн. 1, п. 92).
253.	У нядзельку парана. Рук., ч. 2, п. 12 (1—26).
254.	Да паедзеш, панічыку, жаніціся. 3-над Нёмана. 1846, п. 32, с. 18 (кн. 1, п. 5).
255.	He сячы, а мой татанька, ля дарожкі бярозкі. 3-над Дзвіны. 1844, п. 57 (кн. 2, п. 43).
256.	А я ў маткі да каханка была. Рук., ч. 2, п. 59. Зап. каля Лепеля.
257.	Сею, сею рэдзьку. Рук., ч. 2.
258.	Чые пчолы на дуброве. Рук., ч. 2, п. 23 (1—31).
259.	Ой, не шуміце, лугі. 3-над Нёмана. 1837, кн. 1, п. 99.
Крывіцкія прыказкі і прымаўкі
Ян Чачот. 1846, с. 106—116.
Загадкі
Ян Чачот. 1836—1839 гг. Рук., ч. 2.
3 ФАЛЬКЛОРНА-ЭТНАГРАФІЧНЫХ ЗБОРАЎ БРАТОЎ ТЫШКЕВІЧАЎ
Я. Тышкевіч
Вясельныя абрады вясковага люду ў Мінскай губерні, Барысаўскім павеце, Гаенскай парафіі, назіраныя ў 1800, 1801 і 1802 гадах, з некаторымі песнямі і нотамі
Упершыню надрукаваны ў 1819 г. у польскім часопісе «Tygodnik Wilenski», т. 7, № 130, с. 1 — 17; № 132, с. 81—84; потым у 1847 г. у кнізе Я. Тышкевіча «Opisanie powiatu Borysowskiego», с. 346—368, а ў 1890 г. у «Матерналах...» П. В. Шэйна і ў 1978 г. у кнізе «Вяселле: Абрад» (БНТ). Я. Тышкевіч лічыў, што апісанне было зроблена Ігнатам Шыдлоўскім. Пазней высветлілася, што Ігнату Шыдлоўскаму ў 1819 г. было ўсяго 7—8 год. К. А. Цвірка ў каментарыях да тома БНТ «Вяселле: Абрад», спасылаючыся на польскіх даследчыкаў, выказвае меркаванне, што аўтарам апісання быў 3. Я. Даленга-Хадакоўскі.
Сам сём — аўтар апісання ў перакладзе песні на польскую мову перадае гэты выраз як «сёмы па ліку» (у дружыне).
Брое — гарцуе.
Сам дзесят — гэты выраз аўтар вызначае: «у вялікай грамадзе».
Абрады вясковага люду з-над Бярэзіны
Зап. Э. М. (карэспандэнт Я. Тышкевіча) у 1846 г. у вёсках Пабярэжжа і Скуплін Барысаўскага п. Надрукавана ў кнізе Я. Тышкевіча «Opisanie powiatu Borysowskiego», с. 288—346. У перакладзе на рускую мову апублікаваў П. В. Шэйн («Матерпалы...» СПб., 1890. Т. 1, ч. 2. С. 68—126). Змясціў таксама О. Кольберг (Dziela Wszystkie, т. 52: Bialorus — Polesie. Wroclaw — Poznan, 1968, c. 218—271).
Пераклад з польск. B. I. Скідана і К. А. Цвіркі.
Угрунь — бягом.
Барылка — пераносная бочачка для пітва.
Статэчны (польск.) — паважаны, сталы.
Акавітачка, акавітка — гарэлка, настоеная на карэннях траў.
Фаска — маленькая бочачка для масла.
Аруд — засек.
Верапай — як і Рай, язычаскае боства, значэнне якога да канца не высветлена.
Ухналі — спецыяльныя цвікі, якімі прыбіваюць коням падковы.
Падаскі — сталёвыя палоскі, якія прыбіваюць пад вось у калёсах.
Шэлег — даўняя дробная манета.
Коркамі — абцасамі.
Верая — шула ў гаспадарчых будынках.
Цырачка — тут: сяброўка сокала, самка.
Каршочак— кулачок.
Палавіца — палова, мякіна.
Прыказкі жыхароў з ваколіц Бярэзіны...
Друкуюцца па кн. Я. Тышкевіча «Opisanie powiatu Borysowskiego»,
с. 411-438.
К. Тышкевіч
Прыпеўкі
Друкуюцца па кн. К. Тышкевіча «Wilija і jej brzegi», с. 323—325, № 1—32 (Барысаўскі п.).
Песні
Друкуюццгі па кн. К. Тышкевіча «Wilija і jej brzegi», с. 326—357.
Чумацкія
1.	Ах, я чумак незласлівы, с. 326.
2.	Паехаў чумак у дарогу, с. 326—327.
Запусныя
3.	Юр’ева маць па жыце хадзіла, с. 327.
4.	Чык, чык, салавейка, вы, пташкі, маўчыце. Для маладых асоб абодвуга полу, с. 327.
5.	Да ўзвіўся гарошак да ў тры радочкі, с. 327. Для хлопцаў.
6.	Трава-мурава весь луг палягла, с. 327. Для дзяўчат.
7.	Крыкнуў лебедзь на моры, с. 327—328. Для кабет.
Велікодныя
8.	А ў гародчыку на трасоччыку, с. 328.
9.	А на сенажаці, да на паплаве, с. 328.
10.	А на віру, на вірочку, с. 328.
11.	Ішлі, пайшлі валачобнічю, с. 328. Для гаспадара.
12.	Паехаў пан жыта глядзець, с. 329.
13.	А ў нашага пана на падвор’і, с. 329. Для гаспадыні.
14.	У нашага пана да на падвор’і, с. 329. Для сыноў гаспадара.
Пятроўскія
15.	Пятрова ночка невялічка, с. 330. Для дзяўчат.
16.	Чаму, салавейка, ў садзе не лятаеш, с. 330. Для хлопцаў.
17.	Ой, з’езджу я, з’езджу каня варанога, с. 330.
Сялянскія народныя песні, запісаныя ў в. Шведы Вілейскага п.
Вясельныя
18.	На дубу зязюлька, на дубу, с. 331. Адпраўляючыся да шлюбу.
19.	Ехала Агатка із вянца, с. 331. Вяртаючыся ад шлюбу.
20.	Да свацюхна-галубіца, прашу ця, с. 331. Вярнуўшыся ад шлюбу.
21.	Узялі ў маткі дачку людзі, с. 331. Забіраючы маладую пасля шлюбу; ад’язджаючы.
22.	Сядай, дзяўчына, сядай, кахана, с. 331. Песня засцянковай шляхты, пры тых жа абставінах.
Купальскія
23.	Ой, бела, бела бяроза, с. 332.
24.	Да ільміна зялёная, с. 332.
25.	Да месяцу, месяцу, с. 332.
26.	У караля сярод двара, с. 332—333.
27.	Я малады зажурыўся, с. 333.
28.	Пятрова ночка невялічка, с. 333.
29.	Гэта плытоўнічкі з вадою, с. 333.
Сялянскія народныя песні, запісаныя ў в. Данюшава Свянцянскага п.
Вясельныя
30.	Едзь, едзь, Янучок, не пазніся, с. 333.
31.	Ты рыбачку, краснапёрачку, с. 333. Перад шлюбам.
32.	Салавей крылкамі кругом саду б’ецца, с. 334. Адпраўляючы да шлюбу.
33.	Пайшла за вароціцы Ганулька, с. 334. Дзявочы вечар.
34.	Да дубу, зязюлька, да дубу, с. 334. Перад шлюбам.
35.	Да хвала ж табе, Божа, с. 334. Вяртаючыся ад шлюбу.
36.	Ляцела зязюлька з-пад ялаўца, с. 334. Вяртаючыся ад шлюбу.
37.	Ой ты, дружачка, ой ты, манюка-прайдзісвет, с. 334. Дружкам.
Хрэсьбінная
38.	Да ўсе мужы араць пайшлі, с. 335.
Купальская
39.	На мой лён раса пала, с. 335.
Розныя
40.	Цякла рэчка праз мястэчка, с. 335.
41.	Пара дамоў, пара, с. 335.
42.	Мала яблынька, мала, с. 335.
43.	Цякла рэчка праз мястэчка, с. 335.
44.	Ой, пайду я каля броду, с. 336.
45.	Іпілі, пайшлі дзве сцежачкі траўлівенькі, с. 336.
46.	Адсюль вада, адтуль вада, с. 336.
47.	Заржы, заржы, сівы коніку, с. 336.
48.	He знала ў свеце няшчасця, с. 336.
49.	Запяялі пташачкі, с. 337.
50.	А выйду я на улачку, с. 337.
51.	He шум, не шум, дубровачка, с. 337.
52.	У садзе, у садзе-вінаградзе, с. 337.
53.	Каля мура сцежачка, с. 337.
54.	Кляновы лісточак, куды коцішся? с. 337—338.
55.	А хто там ходзіць? с. 338.
56.	Ой, гаю, гаю ў зялёным садзе, с. 338.
57.	Узыйдзі, узыйдзі ты, ясен месяц, с. 338.
58.	Ішлі тучы з адной кучы, с. 338.
59.	Купалася Кася ў моры, с. 338.
60.	Чырвоная каліначка, с. 338.
Сялянскія народныя песні, запісаныя ў в. Быстрыцы Віленскага п.
Вясельныя
61.	Зборная суботка настала, с. 339.
62.	Кукавала зязюлька на дубе, с. 339. Дзявочы вечар.
63.	Прыбірайся, Явулька, прыбірайся, с. 339.
64.	Брат сястру вядзець, с. 339.
65.	Зялёненька рута пры плату стаяла, с. 339.
66.	Ой, хвала ж табе, Божа, с. 339—340. Едучы ад шлюбу.
67.	Сцялю кунтуш і жупан, с. 340. Пасля шлюбу.
Жніўныя
68.	Ой, у Вільні, Вільні, с. 340.
69.	Ой, ці выйшла цёмная туча? с. 340.
Купальскія
70.	У нас Купалле, с. 341.
71.	Плыне чаўночак па быстрай вадзе, с. 341.
Сялянскія народныя песні, запісаныя ў Нямянчынскай парафіі Віленскага п.
Вясельныя
72.	Ой, у садзе, у садзе на ніве, с. 341.
73.	Кукавала зязюлька за окнем, с. 342.
74.	Да і вялікі двор на такі прыбор, с. 342.
Розныя
75.	Плыне чаўночак па быстрай вадзе, с. 342.
76.	На уліцы да й мяцёлка мяцець, с. 343.
77.	Упілася, ледво стое, с. 343.
78.	3-пад гаю, з-пад цёмнага, с. 343.
79.	Ой, там на лонцэ, с. 343.
80.	Піўшы водку, пойдзем спаць, с. 344.
81.	На лонцэ жоўты квеце, с. 344.
82.	Я выпіла, перакуліла, с. 344.