Зборнік Поль Верлен, Франчэска Петрарка, Джордж Гордан Байран

Зборнік

Поль Верлен, Франчэска Петрарка, Джордж Гордан Байран

Выдавец: Юнацтва

Памер: 270с.

Мінск 1996

43.27 МБ

ШКОЛЬНАЯ БІБЛІЯТЭКА ФРАНЧЭСКА ПЕТРАРКА ДЖОРДЖ ГОРДАН БАЙРАН ПОЛЬ ВЕРЛЕН ШКОЛЬНАЯ БІБЛІЯТЭКА ФРАНЧЭСКА ПЕТРАРКА САНЕТЫ ДЖОРДЖ ГОРДАН БАЙРАН ПАЛОМНІЦТВА ЧАЙЛЬД ГАРОЛЬДА ЛІРЫКА. ПАЭМЫ ПОЛЬ ВЕРЛЕН У МЕСЯЦАВЫМ ЗЗЯННІ ЛІРЫКА Мінск ♦ Юнацтва» ББК 84(4) П29 УДК 82(4)-94 Пераклад з італьянскай, англійскай і французскай Для старэйшага школьнага ўзросту Укладальнік С. Панізнік Мастак Т. Радзівілка 8200000000 — 034 П — 73—95 М 307(03) — 96 ISBN 985-05-0072-7 © Укладанне. С. С. Панізнік, 1996 © Афармленне. Т. С. Радзівілка, 1996 © Пераклад. Калектыў аўтараў, 1996 ФРАНЧЭСКА ПЕТРАРКА (1304—1374) САНЕТЫ ПЕРАКЛАД ЛЯВОНА БАРШЧЭЎСКАГА' НА ЖЫЦЦЁ МАДОННЫ ЛАУРЫ I У песнях, што спяваў я вам, ніколі He быў фальшывы нават лёгкі ўздых — 3 часоў пакут любоўных, першых тых, Калі не думаў я аб лепшай долі. Хай верш мой, што сваёй не здрадзіў ролі — Пераадольваць крах надзей пустых — Цяпер заслужыць не дакораў злых У палкіх закаханых, a — патолі. Бо зразумеў я, што мяне народ Даўно ўжо высмеяў і сам я смешны Сабе ад вечнай марнай мітусні. А вынік даўняй пыхі ды турбот — Я каюся, зняслаўлены і грэшны, Бо ўсе зямныя ўцехі толькі сніў. XV * Іду і азіраюся штокроку, А цела боль нясцерпны адчувае. Павеў паветра йсці дапамагае, Ды лёс няшчасны мой — навідавоку. Пра страты згадкі бы плывуць здалёку... Жыццё кароткае, а шлях канца не мае — Такая думка ўміг мяне спыняе, I ад зямлі я не адводжу зроку. Стаю ў слязах, цяжкіх сумненняў поўны: Чаму вось гэтак часткі майго цела Асобна ад маёй душы існуюць. Амур адказвае мне памяркоўна: «На свеце закаханых, зразумела, Штодзённыя турботы не хвалююць». XVIII Калі зацьміла ўсё на свеце мне Аблічча донны — яснае, як дзень,— Нібы пажар узнік у гэты дзень, Які ўнутры ўсё паліць, паліць мне. He рвецца сэрца йшчэ, здаецца мне, I не заканчваецца йшчэ мой дзень, Ды, як сляпы, іду я цэлы дзень... Іду? стаю? — незразумела мне. Я ўсё ўцякаю, як магу, ад Смерці, Ды не так хутка, каб забраць з сабою Каханне — як яно заўжды бывае. Таму я не спяшаюся памерці, Каб плач не чуўся: вецер сам сабою Слязінкі па зямлі хай рассявае. XIX Стварэнняў вельмі многа ёсць на свеце, Што зносяць лёгка сонца гарачынь; Другія днём кладуцца на спачын, Выходзяць, калі сонца ўжо не свеціць; А трэція ў праменістыя сеці Лятуць, каб грудзі бляскам аблягчыць, I колюцца аб цяжкія мячы. Ўслед за апошнімі мой зірк нясецца. Яго прывабіла яскравасць донны — Заслонаў не паставіў я нідзе, У цемры ночы думкі не апалі... Уперад лёс нястрымана вядзе Імкненне воч аслепіпых безбаронных Да той, што іх агнём сваім апаліць... XXXV У задуменні я за крокам крок Па роўнядзі пустэльнай адмяраю: Баюся, што вачыма напаткаю Сляды — і не гляджу зусім убок. Ад позіркаў, дапытлівых знарок, Ніякай схованкі нідзе не маю, А тое, што ўнутры агнём палаю — Хоць твар мой і патух, відно здалёк. Здаецца мне: і ўзгоркам, і далінам, I рэчкам, і лясам усё вядома, Што робіцца ў душы цяпер маёй. Хоць бы й шукаў дзічэйшых я сцяжынаў, Любоў ідзе са мною пакрыёма I я вандрую з таямнічай — ёй. XXXVI Каб верыў я, што смерць мяне пазбавіць Ад цяжкіх думак і пакут кахання, Дык сам бы скончыў гэта існаванне — Заўчасныя хаўтуры даў бы справіць. Але баюся: скон мяне паставіць На бок другі мяжы выпрабавання, Да новых слёз і новага змагання — I крок далей ні ад чаго не збавіць. Страла павінна вылецець, мяркую, Ад цецівы напятай, набрынялай Крывёю іншай; і ў сваёй мальбе Прашу Любоў дапамагчы ды тую, Што мяне ў бледны колер фарбавала, А болып не хоча клікаць да сябе. LXI Дабраслаўляю дзень той, месяц, год, Часіну і дзівоснае імгненне, Ды край, дзе бачыў вочы, нібы ў сненні,— I, паланёны, шмат спазнаў турбот... Дабраслаўляю горыч тых нягод, Што шле Амур у помслівым памкненні, Ды лук яго, чыя страла сустрэне Мяне — і скончыць свой смяротны лёт. Дабраслаўляю гэты голас мой, Які імя каханай паўтарае Няспынна і з узнёсласцю такой... Дабраслаўляю песні, што стварае Маё натхненне; толькі Ёй адной — I больш нікому — мая ліра йграе. LXXIX Ён сканчваецца так, як пачынаўся,— Год чатырнаццаты маіх уздыхаў: Я сродак не знайду, які б прыдаўся Мой палкі шал ахаладзіць паціху. Амур, які заўсёды намагаўся Зрабіць, каб вольна болей я не дыхаў, Прыкуў мой зрок; хоць я супраціўляўся, Супрацьстаяць не змог такому ліху. I вось: штодня гібею ды марнею, Для іншых неўпрыкмет. А без яе Таемных захадаў не абыпілося... Дасюль пакуты доўжацца мае; Я хвілю смерці прадказаць не ўмею, Ды ўжо чакаць мне мала засталося. сп Калі Пампея падмануў удала I Рыму галаву яго паднёс 3 Егіпта здраднік2, дык нямала слёз Ліў Цэзар — як засведчылі аналы. Быў заняпад дзяржавы Ганібала: Ёй вораг сакрушальны ўдар нанёс... Ды абхітрыць хацеў ваяр свой лёс — I вусцішна карфагенянам стала... Напраўду, кожная душа жывая Сваіх пачуццяў выдаваць не хоча, Пад маскай іншаю зусім хавае. Я ж—спеў складаю, каб ён не азмрочыў, He патапіў штодзённасці ў адчаі, Бо жаль я свой паказваць не ахвочы. CIV Як дабрадзейства ў вашым сэрцы спела I гаварыць імкнулася любоў, Мы квецені чакалі ды пладоў 3 надзеяй, што апірышча хацела. I ўзяўся я пісаць пра гэта смела, Каб помнік дзеля будучых гадоў Вам пры жыцці стварыць; каб зноў і зноў Імя паўсюдна ваша бранзавела... Марцэла, Цэзара ці Паўла слава3 — He ад разца ці малатка, паверце: Ці ж могуць тыя шмат сказаць выявы? А што напісана — таго не сцерці: Пандольфа4 мой, вы бачаце яскрава, Што нашы творы не баяцца смерці. CXVIII Шаснаццаць год прайшло з пары тае, Калі пакутліва я закахаўся; мала Мне засталося, і цяпер — нібы навала: Душы спакою, як ніколі, не стае. Душа любові слодыч спазнае Ды горыч бед; жыццё цяжарам стала, I смерць малю я, каб раней спаткала Мяне, чым — мной апетую — яе. Хоць сэрца рвецца прэч, на жаль, я тут: I рады, й не хачу адсюль сыходзіць — Так узяла мяне туга мая. I слёзы новыя ў вачах — не цуд, А знак таго, што не магу, выходзіць, Нягледзячы на ўсё, змяніцца я. CXXIV Каханне, Лёс, Дух, стомлены зусім, Які ў мінуўшчыне цяпер вякуе — To смутак мой; і з зайздрасцю гляджу я На тых, хто ўжо на беразе другім. Каханне сэрца кроіць мне. Сваім Удзелам Лёс дабра мне не звястуе; Дух, збіты з тропу, стогне ды смуткуе, А я — ў змаганні вечным ды цяжкім. На жаль, маё ўжо шчасце адышло Ў нябыт; не вернецца яно ніколі, I дзён маіх палова — ўжо за мною. Mae надзеі не брыльянты — шкло. Гляджу: ім не ажыць, не ўзнікнуць болей — Рве доля на дзве часткі нітку-мрою. СХХХІІ ЦІ не любоў — той жар, якім палаю? Калі ж любоў, нашто мяне так мучыць? Чаму яна так можа надакучыць Дабром — ад ліха ж толькі ўцеху маю? Ці ж я любві пакуты сам трываю? Ці ж я іх стогнамі хачу агучыць? Любоў мяне з жыццём ды сконам лучыць — Чаму ж сабе ў журбе не спачуваю? Як пачуццё мне гэтае знаёма! — У чоўне незайздросна-кволым плысці Наперад, з моцным ветрам у абдымку — Калі і стырнавы прапаў кудысьці... Чаго і як хачу я — невядома: Халодна ўлетку мне, спякотна ўзімку. CXL Кахання бог, што думкамі кіруе, У сэрцы ўзвёў маім нязрушны трон; I да чала майго імкнецца ён, I знак на ім пакінуць свой мяркуе. Ды цнотай, розумам Яна таймуе Той шал, што спальвае мяне здавён. 3 тых намаганняў не заўжды ёсць плён — I абураецца Яна, й смуткуе. Наўцёкі кінуўся кахання бог, У страху, з сэрца глыбіні майго: I плача, і дрыжыць, і вунь — знікае. Ці ўладара б пакінуў я ды змог Быць у апошняй хвілі без яго? — Ў любві памерці — мілата якая! СХСІ Як вечнае жыццё спазнае той, Хто аднаго спрагнёны — бачыць Бога, Я ад кароткага жыцця зямнога Хацеў бы сціплай радасці адной — Каб Вы, о донна, Вашаю красой Далі мне хвілі шчасця дарагога: Жадання не зракуся я такога I буду жыць надзеяю сваёй. Ды прамінецца ўсё: час хуткаплынны; Кагосьці пад блакітным ясным небам Заўжды агонь жывіў, вада жывіла, Кагосьці — дотык альбо пах расліны. А мне нічога гэтага не трэба: Хіба мне засціць штось Ваш вобраз мілы? ССХІІ Шчаслівы ў мроях я, ў тузе квітнею — Плыву ўсё ад відна і ад відна Па моры, дзе ні берага, ні дна; Будую на пясках, на водах сею. Я сонцу дагаджаў — цяпер гібею Ад змроку, што ўваччу — нібы сцяна... За ланню гнаўся, ды ўцякла яна: Кульгавы быў мой бык — дзе ж я паспею? Аслеплы, ў стоме ад усіх пакут, Я ў лёсу дзень і ноч прашу спагады: Прыйдзіце, донна ці Амур, ці скон!.. Я дваццаць год тугой жыўлюся тут, Слязьмі й уздыхамі; ды, як прынада, Я на кручку, й трымае моцна ён. CCXVIII Сярод жанчын, і постаццю і тварам Прывабных, яна тут, на ўсёй планеце — Як сонца тушыць зоркі на дасвецці — Зацьміла ўсё красою, Божым дарам. Амур, здаецца, маім шэпча марам: «Жыццё цудоўнае, пакуль на свеце Жыве Яна й жыццё ў яе на мэце. Памрэ — і мы ўжо болей не ўладарым!» Каб узяла ў зямлі траву й лістоту, У неба — сонца з месяцам Прырода: Людскую б узяла ў людзей істоту, У акіянаў — рыбу, хвалі, воды; Ўсё будзе адчуваць тугу й самоту, Як Яна вочы стуліць назаўсёды. ССХХХІ Я жыў, не наракаючы на лёс, I зайздрасць сэрца мне не працінала. Хоць быў другі ў каханні больш удалы — He праліваў па тым я горкіх слёз. Пагляд, што гэтулькі пакут прынёс Душы маёй, якая ўсё стрывала,— Яго імгла навечна пахавала, I болей ён не ззяе мне з нябёс. Прырода-матухна, паказвала ты ўсім I жорсткасць, і спагаду неаднойчы, I несла згубу парасткам сваім. Усё вытокам жывіцца адным, Ды як дазволіў ты, нябесны Ойча, Цябе вось так абрабаваць зусім? НА СМЕРЦЬ МАДОННЫ ЛАУРЫ CCLXXII Жыццё ўцякае: да мяжы прыйшло, Дзе смерць ужо сваёй чакае хвілі. Вайну бязлітасную мне аб’явілі Што ёсць, што будзе, што даўней было. Гляджу назад, наперад — дзе святло? I ўжо, скарыўшыся нястрымнай сіле, Напэўна, быў бы я даўно ў магіле, Ды сэрца Божым страхам праняло... Ўсё, што ў душы запальвала пажар, Прапала. Я адзін у акіяне: Пільнуюць човен мой і шторм, і морак. Парваўся ветразь; стомлены вясляр; I мачта паламаная дазвання, I я не бачу пуцяводных зорак. CCLXXIV О дайце, думкі горкія, спакою: Каханне, Лёс ды Смерць — ці ж мала іх? — Усюды цвеляць — і ў дзвярах маіх, Хоць іншых не вядуць з сабою вояў. Ты ж, сэрца, з непрыхільнасцю такою Адно мяне ўспрымаеш: іх жа ўсіх Бароніш — гэтых ворагаў ліхіх, Што подла абыходзяцца са мною.