Францыск Скарына
Чалавек свету
Алесь Суша
Выдавец: Беларуская Энцыклапедыя імя Петруся Броўкі
Памер: 128с.
Мінск 2016
прусаў. Яны складалі каля 20% ад усіх жыхароў.
У 1523 годзе Ханс Вайнрайх заснаваў першую ў Кёнігсбергу друкарню, дзе ў 1524 годзе распачаўся друк пратэстанцкай (лютэранскай) літаратуры на нямецкай, лацінскай, польскай, прускай і літоўскай мовах. Так, у 1545 годзе тут выйшла першая ў свеце кніга
Замаку Кёнігсбергу каля 1840года. Гравюра па малюнку Б. Петэрса
на прускай мове, а ў 1547 годзе — на літоўскай мове. Вялікі імпульс развіццю горада надала заснаванне тут у 1544 годзе ўніверсітэта.
У 18—19 стагоддзях горад перажываў імклівы рост і індустрыяльнае развіццё. Яго насельніцтва ў 1782 годзе складала 31 368, у 1888 — 140 909, у 1910 — 249 600 жыхароў. У 1857 годзе сюды прыйшла чыгунка, у 1881 годзе з’явілася конка, а ў 1895 годзе — трамвай. У 1919 годзе ў Кёнігсбергу быў адкрыты адзін з першых у свеце аэрапортаў.
Пасля Першай сусветнай вайны горад разам з усёй Усходняй Прусіяй быў адрэзаны ад асноўнай тэрыторыі Германіі «польскім калідорам». У 1944 годзе Кёнігсберг моцна пацярпеў ад налётаў англійскай авіяцыі і за некалькі дзён згарэў. У красавіку 1945 года горад быў захоплены савецкімі войскамі. Рэшткі нямецкага насельніцтва, якое перажыло вайну, былі выселены за межы Прусіі, а горад і яго наваколле заселены перасяленцамі з Расіі, Украіны і Беларусі (беларусы і цяпер складаюць да 8% насельніцтва). У 1946 годзе Кёнігсберг быў перайменаваны ў Калінінград (у гонар М.І. Калініна) і ўключаны ў склад Расійскай Савецкай Федэратыўнай Сацыялістычнай Рэспублікі. У 1969 годзе былі ўзарваны разваліны старажытнага каралеўскага замка (сёння робяцца некаторыя спробы па іх рэстаўрацыі). У савецкі час Калінінград быў апорным пунктам савецкага флоту на Балтыйскім моры і быў закрыты
для наведвання замежнымі грамадзянамі.
Пасля распаду СССР у 1991 годзе, Калінінградская вобласць засталася ў складзе Расіі як анклаў паміж Полыпчай і Літвой. У 1996 годзе Калінінград абвешчаны асобнай эканамічнай зонай, дзе працягвае развівацца прамысловасць і вядзецца гандаль з краінамі Еўрапейскага Саюза.
ххх-
Францыск Скарына наведаў Кёнігсберг у 1530 годзе. Візіт адбыўся па запрашэнні кіраўніка Прускага Герцагства — герцага Альбрэхта Гагенцолерна. Як мяркуюць даследчыкі, гэта вандроўка была звязана з
Замак у Кёнігсбергу (1895)
эпідэміяй, якая спустошыла многія еўрапейскія краіны (так званая англійская гарачка) і якая дайшла да Прусіі. Існуе, аднак, і іншае меркаванне, што ў Кёнігсберг Скарына прыехаў менавіта для таго, каб падтрымаць нядаўна распачатую тут выдавецкую дзейнасць.
Як бы тое ні было, талент «выдатнага і многавучонага мужа» быў вельмі высока ацэнены герцагам Альбрэхтам. Кіраўнік Прусіі так цёпла паставіўся да Скарыны, што залічыў да ліку сваіх падданых і верных слуг «выдатнага, шырокай эрудыцыі мужа Францыска Скарыну з Полацка, доктара прыгожага мастацтва і медыцыны». На падставе гэтых сведчанняў некаторыя даследчыкі нават лічаць, што герцаг Альбрэхт залічыў Скарыну ў дваранскае саслоўе і надаў яму шляхецкія годнасці.
Вяртаючыся на Радзіму, Францыск Скарына патаемна вывез з сабою нейкага друкара (ці не таго самага немца Ганса Вайнрэйха?) і яўрэя-медыка. Гэты ўчынак выклікаў вельмі жорсткую рэакцыю герцага Альбрэхта, пра якую Скарына не мог не здагадвацца. Бясспрэчна, гэта было свядомым рашэннем беларускага асветніка. Яно магло быць прадыктавана надзвычайнай патрэбай Скарыны ў працягу яго выдавецкай і лекарскай дзейнасці. Аднак больш верагодным падаецца, што Скарына мэтанакіравана імкнуўся спыніць нарастанне магутнасці Прускага Герцагства (даўняга канкурэнта Вялікага Княства Літоўскага) і пашырэнне ім пратэстанцкіх ідэй. I сваёй мэты Скарына дасягнуў.
Змесг
Уводзіны 5
Вялікае Княства Літоўскае 9
Полацк 17
Вільня 23
Польскае Каралеўства 35
Кракаў 42
Познань 51
Каралеўства Данія 59
Капенгаген 66
Венецыянская Рэспубліка 71
Падуя 78
Каралеўства Чэхія 87
Прага 96
Курфюрства Саксонія 103
Вітэнберг 106
Вялікае Княства Маскоўскае 109
Масква 115
Прускае Герцагства 119
Кёнігсберг 123
Даведачнае выданне
Беларуская дзіцячая энцыклапедыя Суша Аляксандр Аляксандравіч
ФРЯНОЫСК СКАРЫНА
У трох частках Частка 2
Чалавек свету
Пры падрыхтоўцы выдання выкарыстаны фотаздымкі аўтара і матэрыялы з фондаў Нацыянальнай бібліятэкі Беларусі
Навуковы рэдактар Л.У Языковіч
Мастацкае афармленне: П.В. Баранаў
Мастацкі рэдактар: П.В. Баранаў
Камп’ютарная вёрстка: Д.В. Гарэлікаў
Падпісана да друку 25.04.2016.
Фармат 84x108 Vie. Папера мелаваная. Друк афсетны. Гарнітура Minion Pro. Ум. друк. арк. 13,44. Ул. выд. арк. 12,23. Тыраж 1500 экз. Заказ 725.
Рэспубліканскае ўнітарнае прадпрыемства «Выдавецтва «Беларуская Энцыклапедыя імя Петруся Броўкі» Міністэрства інфармацыі Рэспублікі Беларусь. Пасведчанне аб дзяржаўнай рэгістрацыі выдаўца, вытворцы, распаўсюджвальніка друкаваных выданняў № 1/1 ад 08.07.2013. Зав. Калініна, 16, 220012, г. Мінск, Рэспубліка Беларусь.
ААТ «Паліграфкамбінат імя Я. Коласа». Пасведчанне аб дзяржаўнай рэгістрацыі выдаўца, вытворцы, распаўсюджвальніка друкаваных выданняў № 2/3 ад 04.10.2013. Вул. Каржанеўскага, 20, 220024, г. Мінск, Рэспубліка Беларусь.
ЕН[
ISBN 978-985-11-0916-2
9 789851 109162
КНІГІ ОНЛАЙН
