Гарадзенскі палімпсест 2010
Дзяржаўныя і сацыяльныя структуры, XVI-XX стст.
Выдавец: Зміцер Колас
Памер: 507с.
Мінск 2011
Trzeci przywiley swi^tey pami^ci krola Jego Mci Stephana na seimie torunskim dnia piqtego listopada roku od narodzenia Chrystusowego tysiqt pi^c set siedmdziesiqt szostego dany na pargaminie lacinskim i^zykiem pisany, ktorym stwierdza sie przywiley krola Jego Mci Zygmunta confirmuiqcy przywiley krola Jego Mci Alexandra.
Czwarty przywiley najasnieisze(g)o swi^tey pami^ci krola Jego Mci pana oica naszego Zygmunta Trzeciego na pargaminie po tacinie pisany pod datq w Grodnie dnia wtorego miesiqca lutego roku panskiego tysiqc pi^c set osmdziesiqt dziewiqtego, ktorym przywileie krolow Jch Mci Alexandra, Zygmunta Pierwszego y Stephana w iednym przywileiu pargaminowym zawarte sq we wszyt kim stwierdza y umacnia.
Piqty przywiley najasnieiszego krola Jego Mci Alexandra roku tysiqc pi^c set wtore(g)o m(ie)s(iq)ca july dnia szesnastego indicta piqtego dany w Nowogrodku po rusku na pargaminie, ktorym pokupione wsi, niwy, ziemie, sianoz^ci u powiatowych grodzienskich za oica swi^tey pami^ci krola Cazimierza y podezas dzie-
rzawcow grodzienskich pana Olechna, Stanka Sudiwowicza, Kuczuka, Nasuty22 y tudziez pod panowanie swe za dzierzawy kniazia Alexandra Jurewicza casztelana wilenskiego wiecznym prawem miesczanom z wolnym szafowaniem daie.
Szosty przywiley tegoz krola Je(g)o Mei Alexandra dany w Wilnie na pargami nie po rusku pisany roku tysiqc pi^c set szostego mca maia dnia iedenastego indicta dziewi^tego, ktorym krol Je(g)o m(iesiqca) wieeznie pusczy naszey Grodzienskiey y dla budowania domow grodzienskich y drew dla ich wspomozenia podlug zawiedzenia Jana Juriewicza starosty grodzienskiego23 dal im y zawiesc znowu roskazal poezowszy od Micucinego pola mimo Kapiyczysie OskQ drogq ku Prutcom, [399 адв.] a od Prutcow do Pondiewa pola, a od tego pola ku Dotleniu borku y ku Wierciliskiemu rubiezu iako kniaz Alexander zawiodl wierciliszczanom lasu po wysokq gure.
Siodmy przywiley pargaminowy tacinski swi^tey pami^ci krol Je(g)o Mei Zygmunta dany w Grodnie dnia pi^tkowego w dzien swi^tey Barbary roku panskiego tysi^cnego pi^c setnego szostego, ktorym krol Je(g)o M Zygmunt confirmuie przywiley krola Jego Mei Alexandra dany pod datq w Nowogrodku roku panskiego tysiqc pi^c set wtorego dnia szesnastego lipca indictiei piqtei na pokupione od szlachty niwy, ziemie, sianoz^ci y wsi od miesczan grodzienskich sposobem wysz opisanym za panowania krola Je(g)o Mei Kazimierza y krola Je(g)o m(os)ci Alexandra potwierdza takze y przywilei dany od krola Je(g)o mci Alexandra grodnianom w Wilnie roku panskiego tysi^c pi^csetnego szostego indictiei dziewi^tey na zawiedzenie pusczy naszey Grodzienskiey wedlug wysz opisanych granic w przywileiu krola Je(g)o M Alexandra.
Osmy dekret swi^tey pami^ci krola Je(g)o Mci Zygmunta dany Wilnie roku panskiego tysi^c pi^c set szesnastego mjiesi^jca lutego dnia dwudziestego pi^tego indicta czwartego na pargaminie po rusku pisany, ktorym za skargq miesczan grodzienskich na starosty o zabronienie pusczy wysz mianowaney wedlug zawiedzeni Jana Juriewica Zabrzezinskiego, takze o branie z nich myta na rzece Necie do Prus iadqc nakazuie staroscie, aby sie w te puscze nie wst?powal y myta na Necie brae zakazat, stwierdzaiqc onym dane przywileia brata swego krola Jego Mci Alexandra.
Dziewi^ty przywiley tegoz krola Je(g)o Mci Zygmunta dany w Wilnie dnia dwudziestego pi^tego m(iesi^)ca lipca roku panskiego tysi^c preset czterdziestego pargaminowy Jacinski, ktorim za prozb$ najasnieyszey krolowey Jei mci Bony stwierdzai^c przywileia [400] przywileia y nadania krola Je(g)o Mci Alexandra starostom, podstaroscim, burgrabiom, factorom y ich namiestnikom y celnikom w Grodnie, Mereczu, Puniach, Dorszuniskach, Rumszyszkach y w Niecie na on czas b^d^cym y nast^puiqeym zakazuie z miesczan grodzienskich na rzece Niemnie y Niecie do Kowna y Prus zeglui^cych y splywaiqcych od samych rzeczy i towarow da zadnego nie wyci^gac, ani ich zatrudniac pod winami.
Dziesiqty krola Jego Mei Zygmunta na papierze po rusku pisany w Wilnie m(iesiq)ca lutego dwudziestego szostego dnia indicta czwartego, ktorym zakazuie staroscie Grodzienskiemu wszelkich rzemiesnikow ktorzy sq do miasta wpisani do zamku oddawac y owszm miastu ie przytqczaiqc. Nakazuie, aby kowalow, krawcow, kusznierzow y inszych wszytkich rzemiesnikow pod zamkowQ wtadz? nie zaci^gai, takze platnerz y inszi stuzebni domy w miescie maiqcy y targui^cy aby platy mieisckie iako inszi miesczanie piacili uwalnia od siuzby z wtok y ziemi za krola Je(g)o Mei Alexandra pokupionych y miastu przylqczonych takze y od podatkow staroscie zakazuie dawac slug na miesczany y przed sie ich stanowi^c nakazui^c aby kto ukrzywdzony od miesczan z urz^du mieiskiego prawa dochodzit na kopach przes^du z miesczan24 staroscie zabrania zakazuie wywodzic z miasta targiem sie bawiijcych, a ziem oiczystych nie paszQcych kturzi z wtosci grodzienskiey wychodz^ zar?k na miesczany zarzucac nie kaze tak przez staroste iako slugi urz^dniki iego y nakazuie staroscie przeciw miesczanom sprawowac sie wedlug prawa ich maideburskiego.
Jedenasty tegoz najasnieisze(g)o krola Jego Mei Zygmunta dany w Pabiianiczach po rusku na papierze m(iesi$)ca grudnia dnia dwudziestego pierwszego indicta pierwszego, ktorym podtug przywileiu krola Je(g)o Mei Alexandra y swe(g)o miesczan y rzemiesnikow [400 адв.] s prawa maydeburskiego odeimowac zakazuie przed sqd staroscie swoi stanawiac, przes^dow brae, sqdow miesckich przes^dzac, miesczan bic, sromocic, wi^sic, myto na Niecie brae, karczem miodowych, piwnych pomierzac, winy za to brae, pomierne pobrane wrocic nakazuie. Dia saletry domow kopac, roskazywac aby most na Niemnie robili zakazuie, ziem krola Jego Mei Alexandra kupionych odbierac, listy odnas w potrzebach mieiskich podawane nakazuie oddawac i ze copie tylko przywileiow naszych, a nie same przywileie przed starostami naszemi тац bye pokazywane uznawa zeby starostowie z slug swoich sprawiedliwosc miesczanom naszym grodzienskim czynili, od zbytkow ich miesczan bronili nakazuie.
Dwanasty przywiley tegoz najasnieiszego krola Je(g)o Mei Zygmunta na pargaminie ruskim pismem dany w Wilnie roku panskiego tysiqc pi^c set czterdziestego pierwsze(g)o m(iesiq)ca styeznia trzynastego dnia indicta czternastego, ktorym poddani kop pi^cidzies^t litewskich do skarbu naszego na gromnice co rok gorzatke miastu grodzienskiemu incorporuie, tak zeby zaden s poddanych panskich, szlacheckich, xi^z^cych, duchownych y swieckich tak w miescie, iako na przedmieisciu bez woli radnych miasta naszego grodzienskiego szynkowac iei y palic nie wazyl sie pod zabronieniem gorzatki.
Trzynasty przywiley naiasnieiszego sw^tey pami^ci krola Jego Mei Zygmunta Trzeciego na pargaminie ruskim i^zykiem dany w Grodnie roku panskiego tysiqc pi^c set osmdziesiqt dziewiQtego mjiesi^jca lutego czternastego dnia, ktorym przywiley krola Jego Mei Zygmunta na gorzatk? miastu darowanq stwierdza s tq milisratiQ25 iz y poboru do tego nie nie maiq za oddaniem corocznym do skarbu
naszego kop pi^cidziesi^t litewskich kassuiqc listy wszelkie iesli by wydane byly s kancelariey naszey gdi(e) by kto wolnosc [401] kto wolnosc szynkowania iey uprosit ale iq tylko ratuszowi grodzienskiemu pozwalaiqc.
Czternasty krola Je(go) Mei Zygmunta po rusku na papierze w Gdansku mjiesi^jca maia dnia dwunastego indicta czternastego roku tysi^c pi^c set dwudziestego szostego, ktorym zakazuie staroscie grodzienskiemu, urz^dnikom y slugom iego cisjgac te(g)o tak na zydach, iako y miesczanach naszych grodzienskich, aby mieli pokazywac daniny nasze na ziemie y pasznie y nakazuie onym pokoi w dzierzeniu przywileiow nie kaze pokazywac, krzywd czynic, kol^dy y wloczobnego, poniewolnego brae, grabiezy y bicia, grabiezy ptacic y krzywdy nagradzac, a przesqdu s tych co sie s potwarzi wywiod^ brae zakazuie y we wszytkim miastu pokoi przykazuie.
Pi^tnasty przywiley najasnieiszey krolowey Jei Mei Bony pargaminowy tacinski z datq Wilnie we wtorek przed swi^tem swi^tey Mariey Magdaleny roku tysiqc pi^csetnego czterdzieste(g)o, ktorym jarmarki od krola Jego Mei Alexandra nadane Grodnowi przys^dza, dai^c wolnosc podezas jarmarkow handlowac obczym bez zadne(g)o i cla, y podatku. A kto by sie po iarmarku zostal y przedawal, ma cfo od kopy po groszu ptacic gdy przeda wedlug zwyczaiu w Lublinie nakazuie tez, aby domy w miescie maiqcy rowno ci^zary z miesczanami ponosili, a kto by nie chciai, aby do roku sprzedawat, a kto kupi, aby postuszny miastu y wszytkie ci^zary miestkie rowno ponosil. Rzemiesnicy, plebanscy y szlacheccy kturzy by miastu nie podlegali, aby sie za Niemen na mieiscie zamkowe przeniesli, w domach za sie szlacheckich rzemiesnicy mieszkai^ci prowenta i powinnosci maiq rowno z ynszemi miesczany petnic nakazuie wolnosc od cla na Niecie ku Prusom uznawa, we mlynach powinni mlec krolewskich, a iesli by gdzie indziei mlec chcieli miarke we mtyne krolewskim dawac wolne mliwo [401 адв.] w mlynach nie hospodarskich za oddaniem mostowego weglug uwagi las tez dawny wolnym czyni od przeszkody factorow naszych jeziorskich. Zydy nasze grodzienskie podwodom y ci^zarom miasta naszego Grodna poddaie za ogolnym zaptaceniem od soli uwalnia grodniany od placenia gdy iadq do miasteczek szlacheckich. Piecz^c osobliw^ woitowi y lawnikom naszym grodzienskim podlug Lublina pozwala.
Szesnasty teize naiasnieiszey krolowey Jei Mei Bony dany Wilnie na pargaminie lacinski m(iesi^)ca jula dnia dwudziestego piqtego roku tysiqc pi^c set czterdziestego pierwszego, ktorym przy porz^dkach mieisckich iako zeby przy odmienianiu burmistrzow starszi przed nowemi przy woicie, radziie, lawnikach y osmiu s pospolstwa liezbe z dochodow mieiskich co rok czynili, res(z)te placili. Tudziesz aby piecz^c mieiska byia przy burmistrzu litewskim w skrzini mieiskiey na ratuszu chowana, za kluczami trzema, to iest woita, burmistrza litewskiego, burmistrza ruskiego, takim ze sposobem xi^gi spraw mieiskich, testamenta aby pokqtne nie byli, aby przy woicie y lawnikach sprawione do xi^g podawane byli.
Rzeczy ро zmarlych aby woit z raicami opatrowal y rosporzqdzali. Juridica woitowa z radzieck^ nie ma sie mieszac, dozwala s przekupniow y s postrzigalni przymnozenia miastu, podwody zarowno kaze dawac, radnemu przysi^gac, nie inszych na urz^dy mieisckie kaze obierac, iedno rzeczy w miescie osiadlemi y mieszkai^cemi nakazuie y to azeby kto chce bye mieszczaninem y prawa miesckiego zazywac lubo rolei, folwarki mu na wsi wolno miec w miescie sie budowal grodzienskim pod zgubq prawa y dobr, domow y praerogatyw mieisckich. Zegarmistrza powinni miec. Pozwala nawet aby xi^z^tow, baronow y szlachte w miescie naszym grodzienskim domy, role y place mai^cych lubo by sami przywileiem naiasnieiszych xi^z^t [402] xi^t wielkich litewskich wyifci od prawa mieiskiego byli mieszkanci iuridice mieisckiey podlegali y posiuszni byli ci^zary y podaezki zarowno mieiskie ponoszQC. A ktore by s tych ze хЦz^t, baronow y szlachty wyi^ci nie byli, aby jurisdice y ci^zarom mieisckim zarowno z miesczany podlegali zakazui^c aby na potym zaden z xi^zqt, baronow y szlach ty w miescie domow nie kupowai, a ni im zaden pok^tnie nie przedawal pod zgub^ dobr takowych zapisow kupna y przedazy takowych nie dopusczai^c y za nie wazne uznawai^c.