КНІГІ ОНЛАЙН
Як бачна, дэкрэт 1758 г. зафіксаваў цэлы комплекс мер па паляпшэнні парадку і арганізацыі эфектыўнай супрацьпажарнай абароны Нясвіжа. Дэкрэт прадпісваў, што ў выпадку невыканання хаця б аднаго яго пункта, 19 AGAD. AR. Dz. XV. Т. 18. Р. 1. S. 72. 20 AGAD. AR. Dz. XV. Т. 18. Р. 1. S. 7273. 21 AGAD. AR. Dz. XV. Т. 18. Р. 1. S. 72. 114 Дакумент 1758 г. аб мерах супрацьпажарнай бяспекі вінаваты павінен быць пакараны штрафам ў 100 злотых у гарадскі бюджэт і 12тыднёвым зняволеннем у замку з працай у ім. Калі б зза такога невыканання адбыўся пажар, то вінаваты павінен быць пакараны магістратам выключна смерцю («горлам»), пакаранне штрафам ці выгнанне з горада ў гэтым выпадку прымяняць забаранялася22. Тым не менш пытанне, якім чынам палажэнні дадзенага дэкрэта рэалізоўваліся ў жыццё, застаецца невырашаным. Адказ на яго патрабуе асобната даследавання. Пакуль можна сцвярджаць, што дэкрэт быў неадкладна прыняты да выканання адміністрацыяй Нясвіжскай ардынацыі, нясвіжскім магістартам і кагалам. Так, ужо 1 ліпеня 1758 г. гродскім пісарам Нясвіжскай ардынацыі Міхалам Цвірком быў складзены рэестр прывілеяў, універсалаў, канстытуцый 15861758 гг., нададзеных Нясвіжу23. Вадзім Урублеўскі, Аляксандр Халюкоў Дэкрэт ad 1 ліпеня 1758 г., выдадзены ваяводам віленскім і гетманам вялікім Міхалам Казімірам Радзівілам магістрату і кагалу горада Нясвіжа па пытаннях супрацьпажарнай бяспекі Палітарнае транскрыбіраванне дакумента выканана з захаваннем тагачасных асаблівасцей польскамоўнага арыгінала. Пры публікацыі выкарыстаны наступныя правілы: нумар старонкі актавай кнігі пазначаецца ў дакуменце курсівам у квадратных дужках; літары «$, 4,1, n, s, с, 6, z, z» транскрыбіраваны, як у арыгінале, таксама як і вялікія літары ў пачатку слоў; канец радка адзначаецца прамой рыскай (|), канец аркуша дзвюма прамымі (II); лацінізмы вылучаны курсівам; падкрэсліванні літар і слоў у тэксце захоўваюцца; скарачэнні раскрываюцца ў простых дужках (акрамя РР Panowie, WW:OO Wielebnyie Ojcy); Паміж старонкамі 74 і 75 адзін аркуш адсутнічае. 22 AGAD. AR. Dz. XV. Т. 18. Р. 1. S. 76. 23 AGAD. AR. Dz. XV. Т. 7. Р. 1. S. 143145. 115 Вадзім Урублеўскі, Аляксандр Халюкоў [66] Wypis z Xi^g S^dow Or I dynackich Xi^stwa Nieswiz | Roku Tysi^c Siedmset Pi^dziesi^t Osmego | Miesi^ca Julij Pierwszego Dnia | W Sprawie i Akcyi mi^dzy Instygatorem Sqdow naszych Ordyna | ckich z iedney, a Szlachetnym Magistratem i Calym Pospolstwem mia | sta Naszego Nieswiza Tudziesz Starozakonnemi Zydami Kahalem у | Cal^ Synagog^ tak rations disordinis, iako у wzgl^dem spalenia miasta | intentowaney, Poniewaz to z Kontrawersyi patuit, iz niezrownani dawnosci^ | Wieley staw^ Niesmiertelni Zaslugami Przodkowie moi, nietylko Substancyi | Dziedzicznych strata Continua w publicznych usiugach Invigilantia, ale Krwi ХЦ | z^cey у Zycia hazardem wiekopomn^ w Oyczyznie ac in Haeredes nie prze | rwanie splywai^c^ appreciando pami^c, w Przywilejach, konstytucyach, na | Prozby swoie Dziedzicznym miastom nadaniach uspaniale benemeritorum zo | stawili slady, a jako Mysl Ich Cata in Commune bonum wysana pro pri | mo miala obiecto narodu zaszczyt, kraju ozdob^ Miast wspanialosc, Dzie | dzictw okazalosc, we wn^trznego porz^dku utrzymanie, ze wn^trznego bespiecz^ | stwo utwierdzenie, tak eum infinem wysilali у nal?zali staranie swoie, gdyby | wybrane przez Siebie miasta z podleyszego extrahendo stanu z naypierwszemi Rzeczy | pospolitey miasty, w zaszczytach у Przywilejach zrownaly, miedzy ktoremi Dzie | dziczney Ordynackiey rezydencyi swoiey miasta Nieswiz praeligendo Nay | iasnieyszych krolew || [67] Nayiasnieyszych Krolew Polskich niemniey przez swoie Xi^z^ce Przywileje we Przed I kie zarzczyto wolnosci у Prerogatywy nietylko nadali, ale zbogacili, gdyby aplenis I statuum ordinibus approbowone byiy Starali si^ efica, citer zaslugami Swemi I iako z ponizszych patebil, konstytucyi wyiednali, у dopelnili, aze w powszeczno I sci noningratis praestantur benefitia, wi^c jak byli obifici w nadaniu, tak | Oztrozni w stanowieniu vcyraznemi Magistral et Communitatem Miasta Nie | swiza obnectendo obowi^zkami dopelnienia ktorych iako tez Miasto non Segniter I ostrzegli у obwarowali tak wladz? et executivam Compulsum sobie ordyna | tern Dziedzicom Succedaneis quoque Ordinatis zachowali, Lecz iak daleko na | stempcow Magistrata Nieswizkiego gnusne prerogatyw zaniedbanie we wn? | trznego porzqdku opuszczenie abinstitute xi^cych nadan ab executions | majorum Suorum odst^pilo, у oddalilo si? res oculis Subiecta nadruynowane | Waly, zaniechana we wn^trznego porz^dku ostroznosc zadna na przypadkowy | ogien pilnosi st^d szkodliwe wynikle skutki tristia wygorzaley wi^kszey Cz^ | sci Miasta indicia Osute popiolem у perzyn^ rudera nayiasnieyszym sq | dowodem atak Ja Xi^ze Woiewoda Wilenski Hetman Wielki W(ielkiego) X(i^stwa) Litt(ew 116 Дэкрэт ad 1 ліпеня 1758 г. skieg)o I w Widomym1 Przywilejow nadari у edyktow przez Magistral Communita I tem Miasta Nieswizu zaniedbaniu, tak mocno zdezelowane miasto pristine I ozdob Jego restituendofieri nihil ominus executioni Przywilejow у Konstytucyi I invigilando intentata per Instigatorem S^dow Ordynackich actione, po | expediowaney Inkwizycyi post Comportatinem Oryginalnych Przywilejow | po pilnym Onych przeczytaniu roz trz^snieniu, у animadwersyi iako in distia | ctis cathegorijs et indistincta interni disordinisy konfiagraty Miasta | Neswiza actione distinctim wyrok moy feruie. A nayprzed: poniewaz | slawney gestisfatis quoquoque pami^ci J(asne) Xi^ze Jm? Mikoiaj Radziwilt Wo | iewoda Trocki Przywilejem Swoim w Roku Tysi^c Pi^c setnym osimdzie | si^tym Szostym miesi^ca junij osimnastego Dnia danym codem Anno | Junij w || [68] Junij Dwudziestego czwartego dnia Przywilejem Krola Je(go) m(ilo)sci Polskiego j Stefana rekognoscowanym ac Consequenter Konstitucyq Ordinum | Regni w Rok Tysi^c Pi^csetym Dziew^dziesqtym Pi^tym Titulo ap | probacio Przywileju miastu Nieswizowi Utwierdzonym Miastu Nieswizo | wi Prawo Magdeburskie у Insze wolnosci zjednawszy poddanstwo w | Wolnosc у Prerogativae miejsk^ zamieniwszy Sto wiok Gruntu wieczy | scie nadawszy, у dalsze Laski у dochody magistratowi opatrzywszy od | rolniczych robot Zamkowi Nieswizkiemu powinnych uwolniwszy pun I ktualne Wolow Sypanie у ich utrzymowanie ostrzegszy grobel mostow I mlynow у drog publicznych reparacy^ zleciwszy godny wieczno trwaiego I zachowania ustanowil porz^dek Sub sequenter tenze J(asny) Xi^ze Je(go) m(ilojsci I sub actu w Roku Tysqc Pi^csetnym Dziewi^dziesi^tym Pi^tym M(iesiq) ca I apryla Dwunastego Dnia Uniwersalem swoim Niedbalstwo, Leni | stwo, у niepostusz^stwo Miasta Nieswizu ex probando przysad Sadze | nie у rowow na poprawienie drog publicznych kopanie przykazal. Na | stempui^cy Ordynacyi у Dziedzico(m) rozni rozne ex emanenti casu | wydai^c Uniwersaly у czyni^c Dyspozycij^ iako to w Roku Tysi^c | Szescsetnym Pi^dziesi^tym Czwartym J(asny) Xi^ze Je(go) m(iio)sci Michal Ka | zimierz Radziwilt Krayczy Littewski azeby przed inkursijq nieprzyia | cielsk^ przedmeiszanie Nieswiscy do Miasta z domami si^ zwozili | w R(ok)u: Tysi^c Szesc Setnym szesdziesi^tym tenze J(asne) Xi^ze Je(go) m(ilo)sci aby | warty punktualnie у przez Zydow z ich Placow odprawowane byty. I tem | tenze J(asne) Xi^ze Je(go) m(iio)sci w Tysi^c Szescsetnym Szescdziesi^tym Szostym | Uniwersalem do wszystkich w powszechno 1 Такутэксце. 117 Вадзім Урублеўскі, Аляксандр Халюкоў sci possessije w miescie maj^cy | agdyby ex cluso statu et conditione zarowno z mieszczanami do sypania | у reparacyi waiow obligowani byli, zalecil Similiter v/ Tysi^c Szesc I setnym Dziewi^dziesi^tym Pi^tym Uniwersal J(asny) Xi^ze Je(go) m(ilo)sci I Karola Stanislawa 11 [69] Karola Stanislawa Radziwitia Podkanclerzego W(ielkiego) X(i^stwa) Litt(ewskieg)o Kadzie z | wod^ przed Domami, Drabiny na Dachach przykazui^cy. Tegoz w Tysi^c | Szescsetnym Dziewi^dziesi^tym Dziewi^tym aby gruntow у Kamienic | Szlachcie nie przedawano necporpia Legata Duchownym Zapisywa | no intymui^cy nihil ominus z wlasnych moich multo numero | wydanych sub variis actibus et datis Uniwersalow w Tysiac Siedmsetnym | Dwudziestym Czwartym super liberum fluxum et reflexum Ludzi do Mia I sta w Tysiac Siedmsetnym Trzydziestym Pierwszym Prorogatywy wolnego do Tar | czy strzelania nadanie w Tysiac siedmsetnym Trzydziestym Siodmym in jun | kcja Lustracyi gruntow na placenie z Wloki po Talaru bitym a z Placu po I Tynfow Dwa w Tysiac siedmsetnym Trzydziestym Dziewi^tym. Uniwer I sat Lustrationis Placow у Wlok mieyskich w Tysi^cznym Siedmsetnym | Pi^dziesiatym Trzecim. Uniwersal wysadzenia lip у przysad po Traktach | rozkazui^cy w Tysi^cznym Siedmsetnym pi^dziesi^tym siedmym in tym | mocya representationis privilegiorum z tych у Jnnych Dyspozycyi Supremum | juz Dominij przy Dziedzicach у Panach Nieswizkich zatrzymane, Zaszczyta | zas у prerogatywy Miasta Przywilejami Nayiasnieyszych Krolow, Stefana | Zygmunta Trzeciego, Wladyslawa Czwartego, Jana, Kazimierza, Michala у | Jana Trzeciego, Augusta Wtorego, у Szcz^sliwie nam Panui^cego Au | gusta Trzeciego Suis datis et actibus wydanemi rekognoskowane | Konstytucyami w roku Tysiac Pi^csetnym osemdziesi^tym dziewi^tym | w Tysiac Preset Dziewi^dziesi^tym Pi^tym w Tysiac Szescset pi^dzie | si^tym czwartym w Tysiac szescset szesedziesujtym pierwszym w | Tysiac szescsetnym siedmdziesi^tym w Tysiac szescset siedmdziesi^t I Trzecim w Tysiac Szescsetnym siedmdziesi^tym Szostym. у dal | szemi Prawami у Konstytucyami stwierdzone. Zaczym Ja Xi^ze | Woiewoda Wilenski Hetman Wielki W(ielkiego) X(i^stwa) Litt(ewskieg)o Dziedzic Ordynat re | productis || [70] Reproductis allegatis, et matureponderatispraemissis in heremudo I circa robur et Sonantiam przywilejow wspomnionemi Konstytucya | mi approbowanych, referenda se ad jus Culmense do Zwyczaiow In | szych miast takow^ mi^dzy Jurysdykcyami miejskiemi czyni^ dy | stynkey^ azeby Terazniejszy P(an) Wojt Nieswizki et infuturum pro | tempore b^d^cy Woytowie non praejudicando jurisdysdykeyi ma | gistratu Nieswizkiego Ultra praescriptum swoich Obligacyi w Dyspo | zycyie stanowienia porz^dkow Magistratowych in volare