КНІГІ ОНЛАЙН
У польскамоўных тэкстах сустракаюцца дзве графічныя формы літар s і і: s кароткая акруглая і доўгая “/"падобная, і таксама кароткая і доўгая. У публікацыі гэтыя літары перадаюцца адпаведна звычайнымі s, а доўгая і знакам “і”. Літара “j”, якая можа пазначаць і гук “і”, і гук “j”, перадаецца, па прыкладзе некаторых украінскіх выданняў22, адпаведна арыгіналу. Таксама ўсе літары z, z, z, n, s, c, $, 4,1, v, u перадаюцца ў адпаведнасці з напісаннем у дакуменце. Літара “у” з двума ці адной кропкамі ўверсе перадаецца звычайнай у, выключэнне калі вызначае падвойнае іі. Дзіграфы, ствараючыя лігатуры, агаворваюцца ў заўвагах толькі ў выпадку іх адзінкавага ўжывання. 22 Напр.: Пам’яткй: археографічнйй щор!чник. Кйів, 2001. 132 Документы Нясвіжскай ардынацыі № 1. 28.10.1541. Быхаў. Камісарскі дэкрэт па спрэчцы быхаўскага пана Аляксандра Хадкевіча з навагародскім ваяводам Станіславам Гаштальдам у сувязі з нападам падданых апошняга на землі сяла Чарчэвічы і ўсталявання межаў паміж іх уладаннямі. [ 1] Dekret Komissarski23 z j.m. p(ane)m Alexa(n)drem | Chodkiewiczem, bychowskim panem, a je(g)o me | p(ane)m Stanislawem Albrychtowiczem Gasztoldem24, | woiewod^ nowogrodzkim, panem Szktowa, о | roznice w grariicach, о jezioro miedzy czeczer|wiany, sielczany a olericzany, w ktorym wszystkie251 granice wyraza w 1541 a(nn)o 29 8bra.261 la, Fedorowicz Baka, dzierzawca hospodarski, | Wasiley Konstantynowicz Zaba, podlducznik trocki | i.k.m., patrzalismy tego dziela, co j.m. pan Alexander I Iwanowicz Chotkiewicz, starosta brzeski27, marszalek | i.k.m., dzierzawca wilkijski, ostrynski у kniszynski, | vczyniwszy namow? z panem Stariislawem i(eg) о mci^ Ol|brychtowiczem Gasztoldem, woiewod^ nowogrodzkim23, | zezwolili у na to na tym poiozyli, co si? dotykalo krzywd | у zayscia mi?dzy poddanemi ich mew z strony pana | Alexandra Chotkiewicza siol je(g)o msci bychowskich I czerczewlan, Akoiewlan A, tak tez strony pana woie | wody nowogrodzkiego29 у poddanych szklowskich | na imi? A~olenczan A. Z kturey ze namowy swoiey | raczyli ich me rok pewny wczynieniu sprawied | liwosci polozyc na dzien S(wi?teg)o Symona у ludy w jn | dykeie pi?tnastym, pod straceniem prawa, у komisa|rzow 11 [1 аде.] у komisarzow z obu stron raczyli ich me sobie namianowac. | Pan woiewoda nowogrodzki z swoiey strony wzi^l dwo | rzan hospodarskich: pana Bohdana Jackiewicza Jura | h? a pana Siemiona Mackiewicza; a j.m. pan 23 Dekret К напісана чырвоным алоўкам; Dekret Komissarski напісана гатычнымі літарамі, увесь астатні загаловак напісаны почыркам II з вялікай колькасьцю гатычных літар. 24 лігатура sz у выглядзе С. 25 літары s і t складаюць лігатуру. 26 дата у канцы дакумента 28 кастрычніка; пасля загалоўка пропуск прыкладна пяць радкоў і праведзена падвойная рыса чырвоным алоўкам. 27 падкрэслена чырвоным алоўкам. 28 падкрэслена чырвоным алоўкам. 29 літара g выпраўлена з літары d, у якой мачта перакрэслена. 133 Ігар Самкоў Alexa I nder z swoiey r?ki nas, komisarzow, wzi^L Y tak ich me | w komisyach swoich opisali si?, co by z vrz?dnikow jch | msew pierwsze listy zalobne przypominariia slusz | ne miat, temu pierwiey powod praw^ mial bye30 dan. | A tak my wedle tey ich mew namowy у opisania па ко | missy^ przyiechalismy do31 i.m. pana Alexandra | Bychowa32 у we wsi Czerczewiczach w wiligq S(wi?teg) о Symona | у Indy, we czwartek, stall. W kturey wsi vrz?dnik pa | na Chotkiewicza Kmita mianowal, wi?ts ze krzywdy | ludziom pana swoiego bydz od poddanych pana wo | iewody nowogrodzkiego, od olenczan: w zabierariiu | ziem у w naiazdach, gwaltach, boiach, grabiezach, | w zabronieniu drog, у w ieziorach, у w drzewach | bartnych, w nakazeniu grariic у w poz?ciu zyta | na 70 beczek wtasney ich siewby, у w jnnych | mnogich rzeczach; у tusmy w tym siele Oleyni vrz? | dnikow у ludzi p. woiewody nowogrodzkiego na | lezli. Potym nazaiutrz, na rok zlozony S(wi?teg)o Symona | у ludy, namiesnik bychowski pana woiewody | nowogr(odzkiego) Bohdan pisal list swoy do vrz?dnika pa | na Alexandrowego Kmity Radziwonowicza, oznay | mui^c, iz s?dziowie pana jego przyjechali do By | chowa || [2] do Bychowa у chcieli by z nimi widziec si? dla wszelkiey na | mowy. Y vrz?dnik pana Alexandrow bychowski | Kmita do niego odpisai, powiadai^c, iz on z nami, sen | dziami pana swoiego, ieszcze przed rokiem, we czwar | tek, do Czarczewicz przyiechal, у tu si? zastanowili dla | tego, iz w tym siele wiencey krzywdy poddanym pa | na iego od tych olenczan dziei^ si?. Potym nazaiutrz, w | pi^tek, jechalismy do Bychowa y, przyiechawszy na ten rok I у dzieri S(wi?teg)o Symona у ludy, s?dziow vrz?dnika pana wo | iewody nowogrodzkiego obsylalismy. Y oni do nas od | kazali, chc^c nazaiutrz, w sobot?, z nami si? widziec | у namow? uczynic, у powod praw naypierwiey dac temu, | komu by przysluchato. My nazaiutrz, w sobot?, wespoiek | z vrz?dnikiem i.m. pana starosty, czyni^cy im podsciwosc, | do hospod у ich przyiechali у gdysmy czolom bili. Vrz?d | nik pana Alexandrow Kmita naypierwiey datl | komissy^ pana woiewody nowogrodzkiego, s?dziom | ie(g)o mci panu Bohdanu luraziu a panu Siemienu | Mackiewiczu; a pana w(oiewo)dy nowog(rodzkiego) namiesnik Bo I hdan pana Alexandrow^ komissy^ nam dal. Y gdy | smy tych oboich komisyi wysluchali, B wtedy pana | starosty urzendnik Kmitta, za pierwszym swoim | daniem komissi pana woiewody, naypierwey | zalobe krzywd poddanych pana 30 апошняя літара неразборліва, верагодна напісана de. 31 пропуск прыкладна 5 літар. 32 так у тэксце. А А падкрэслена цямнейшым аграмантам. 134 Документы Нясвіжскай ардынацыі swego orczo I wlan33, kturzy у sami stawali od poddanych | pana woiewody szklowskich, od olennan, zalob | nie у przypominannie donosii, kture nieboz I czyk pan woiewoda wil^ski у po nim syn j.mci | pan Stanislaw, woiewoda nowogrodzki, do urzen | dnikow34 swoych pisywali na zalobem krzywd351 tych || [2ade.] tych poddanych pana Alexandrowych, | у tez odpisy urzendnikow j.mc pana woiewody | przed nami pokladal. My, z obu stron wszysty I sondziowie, sluhawszy pierwiey zaloby urz^|dnika pana Alexandra Kmity krzywd podda | nych у j.mci czerczewlanв у sielnian, pytalismy vrz^ | dnika p. woiewody Bohdana, iesliby on przeciwko za | loby vrz^dnika i. m. p. starosty iaki odpor miai, albo lis | ty ukazal, albo tez w czymkolwiek krzywdy poddanym | pana iego od poddanych p. staroscinnych bychows I kich byli, aby to opowiedziat. Y Bohdan, vrz^dnik pa | na woiewody, tamze na on czas powiedzial, iz: «Od pa | na swego listow ani zadney nauki w tym nie mam, | a to s^ poddarii pana moiego olenczanie nie moie(g)o | vrz§du bychowskiego, ale szklowskiego. Przys^du | raczci^ w i.mc pisac do vrzydnika pana moiego szklo | wskiego p. Michala Tyszkiewicza36, tego dowiedziec. A co w I moim przys^dzie trafi si^, iesli si? co b?dz[i]e stalo krzywd | poddanym pana Alexandrowym od moiego p. poddanych, | ia w kazdey rzeczy do kogo, komu b^dzie dzialo, chc? | prawo dac.» Y my, s^dziowie, t? rzecz mi^dzy sob^ | obmowiwszy, iz vrz^driika p. Alexandrowego Kmi | ty naypierwsza zatoba jest, у pokladanie listow | upominalnych, у responsa do niego pisane od vrz^dni | kow pana woiewodzinych w krzywdach poddanych | pana jego przed nami obiema stronami okazal. | A Bohdan ni w czym iego nie wspieral. Za tQ pierwszQ | zaloby у za niestaniem vrz^dnika szklowskiego | Michala dalismy spotem wszyscy czterey | s^dziowie: || /3/ lodu Michniewicza, Denisa Artimowicza, Sierhe | ia Fedkowicza. Y temi swiadkami, stan^wszy przed | nami, w jedne slowo swiadczyli tym obyczaiem, wi | dzielismy, iz pan namiesnika szklowskaho371 Filip, przyszedszy mocno, gwaitem, z temi ludzmi | olenczany у z innemi mnogiemi szklowlany na je | ziere38 pana Alexandra Chotkiewicza ludzi 33 такутэксце. 34 літары r i z ствараюць лігатуру. 35 літары r і z ствараюць лігатуру. 36 лігатура sz у выглядзе fi. 37 пропуск прыкладна 5 літар. 38 другая літара е выпраўлена з літары о, трэцяя літара е выпраўлена з літары а. ВВ напісана почыркам II. 135 Ігар Самкоў czer I czewlan pobili, postrzelali у porahili, у dwa nie | wody z wozami у konmi u nich odnieli, у jezioro | zlowili. Y my, s^dziowie, vrz^dnika pana Alexand | rowego Kmity na zatoby у swiadectwa ludzi ho | spodarskich wysluchawszy у przysi^gi cielesney | poddanych pana Alexandrowych czerczewickich | przygl^dawszy, za niestaniem ludzi у vrz^dnikow | p. woiewodzinych, ten gwalt, naiazd у boy, | у poz^ci? zyta na siedmdziesi^t beczek w | skazalismy ludziom pana staroscinym czerczew | lanom na tym po namiesniku nieszyicf” Filipie | у na wszytkich ludziach szkiowskich, z ktore | mi olenczanie nachodzity, wedle ich dowodow | у przysi^gi cielesney. Y tosmy tym s^dziom у vrz§ | dnikom p. woiewody przez poslanec nasze у stro | ny ludzi dobrych obiawili. Potym nazaiutrz, w | czwartek, widz^c wielkie krzywdy у trudnosci | poddanych i.m. pana starosty w gwalciech, boiach, | grabiezach, zabierariiu ziem у w jnszych mnogich | rzeczach, posylalismy do panow s^dziow | у vrz^dnik(ow) || [Заде.] у vrz^dnikow p. w(oiewo)dy nowog(rodzkiego). Takze po trzykroc a czwar | ty raz vrz^dnik p. Alexandra Kmita do nich iezdzil, | aby oni na insze krzywdy drugich poddanych pana | staroscinych oleckich ludzj po drugiey strohie | rzeki Druty do nas jechali. Ktore krzywdy ludzi p. woiewody, ciz olenczanie, przeszedszy przez grarii | c^, poddanym pana Chotkiewiczowym podzialali, | puszy, lasy, ziemie paszne, sianoz^ci, drzewo | bartne z pszczolami, kturzy wieczne granice, | pokazili у powyr^bywali, a insze wypalili. Ktore | dziela ludzi p. Alexandrowych sieleckich z pod | danemi p. woiewody olenczany у p. s^dziowie I у vrz^dnicy p. woiewody, tarn na te mieysce, na krzy|wdy sieleckich ludzj do nas hie jechali. Y my | na tym obsylaniu czekali na tym mieyscu wszytek I dzien, z poranku do wieczora, chcQC z nimi na|mow£ uczynic: na kture bysmy krzywdy у po I ktorych grahicach mieli naypierwiey poje | chac у to mi^dzy sob^ rozeznac, czyie by hra|ny starsze у slusznieysze, a swiadki godnieysze | byli; po tym bysmy granicom naypierwiey je | chali y, wedle statutu ziem(skiego) hospodarskiego, | opisania na komissyach te dziela sprawowa | li, cy koniec sluszny czynili c.