КНІГІ ОНЛАЙН

Гiсторыя Беларусi

Кароткi нарыс (у 5-цi частках). Частка 2

Памер: 68с.

Мінск 1993

37.32 МБ

Даволі значная частка беяарускага аляхецтва падтрымала таргааічан альбо пасіуна аднеслася да ін«эрвеяцні. На гэта былі свае прычы№. РРфарматарскія раввнні чатырохгадовага сойму прывялі фактычна да пераувэарання "Рвчы Паспалітай Абодвух Народау" ва унітарну» дзярааву. За яе манархаы захоувауея юлькі адэін тнтул — “вараля пс^скавап._ПерадааУіснаваць гістарычны падэел дэяржавы на Вялікае княства ЛімуёкшГТПохьаічўТ'Ты^
і беларусвага магкартва. Яно фактьгчна страчвала у такой схтуацыі не *одькі даходныя паеады, ала і магчымасць болья грунтоуна уплывапь а улікам сваіх інтарэсау на унутраную і знвЕнкю палітыку Рэчы Паспалітай ад імя яе дзейснага чынніха — Вялікага хняства Літоускага.
Расійскаму эойеку спатрэбілася толькі 2 масяхін хаб разбірь ужо цалкам двварганізаванав войскб^РэтаМІЗІШ*^^ Я₽Р чым баявыя дзеянні зноу жа адбываліся на тэрыторыі Беларусі (Опса, Шр, Зелава, Вярвсце). Натуральна, канстытуцыя 3 яа бша адменена, а ватем у студвені 1793 г. адбыуся і друг
 54 падзел йчы Паепалітай. Пад уціекам таргавічан, падтрыманых расійскім войекам, умовы другога падвелу былі зацверджаны на Гародзенсктм сойме 1793 г. Да Расіі адыйшлі беларускія эемлі прыкладна па лініі ДруяЯінск.
Стала зразумелы*, што ад канчатковага падзелу Р&чы Паспалітай паміж Расійскай імперыяй, ПрусіяЙ і Аустрыяй можа выратаваць трлькі рашучае супрацьстаянне гэтш сілам скансалідаванага грамадства. Такога не адбылося. Хонь паустанне 1794 г., на чале якога стау прадстаунік старадауняга беларускага шяяхецкага роду ТадзвуэАндрэй Каспюшка, давала для гэтага апояні шанц.
Паустанке пад кірауніцтвам Т. Касшошкі вядзе свой пача?ак ад абвяшчэння 24 сакавіка 1794 г. Кракауекага акту паустакня. У ім былі вызначаны асноуныя мэты пауетанцау : пазбауленне ад ін!ваземнай акупацыі, барацьба за поуную суверэннасць Рэчы Паспалітай, аднауленне яе у межах 1772 г., вяртанне рэфарматарскіх ралзнняу Камстытуцыі 3 мая 1791 г. Лозунг паустаяня — "вольнасць, цэласкь, незалежнасць" — стау тшсама лоэунгам касцюшкауцау і на Беларусі, ва усім Вялікім княстве Літоускім.
Напярэдадні паустання на працягу 1793 г. — пачатку 1794 г. на тэрыторыі Вялікага Княства вялася яго актыуная падрыхтоука. Цвнтрам падрыхтоукт была Вільня. Арганізатары паустання, "спіскоуцы" пад кірауніцтвам палкоуніка корпусу інжынерау Якуба Ясінскага выяулялі прыхільнікау паустання, збіралі сродкі, распрацоувалі план дзеянняу. Падтрымлівалася сувязь са сваімі аднадумпвмі у Варшаве. Але, улічваючы патрабаванні ханспірацыі, аддаленасць сталіц, гэтай сувязь не была надта цеснай.
Пачатак паустанню у Вялікім княстве Літрускім паклау Шавельскі Ахт (Іб красавіка 1794 г.). Згодна з ім да паустання далучалася Нмудэь. Але ясна былс, што поспех справы у Княстве будзе належыць ад таго у чыіх руках будзе сталіца крап — Вільня. Менавіта таы адбыліся рашаючыя падзеі у ноч з 22на23_красявіка. Па распрацаванаму плану быу кечакана атякаванр і разбітн расійскі гарнізон. Гэта пры'падтрымцы гараджан эрабілі часткі велікакняскага войска, раскватарава
НЫЯ J Вільні. Кірава? аперадыя* Я. Ясінскі. Улада у горадзе перайшла у рукі пауетанцау. На другі дввмь, 24 красавіка на плоачы перад гарадскоМ»^^
для
Кмяства орган па кіраўятцтву ішустаннем нНайвыо&йаая ЛНсўская Рада^разам э яйдпарадкаввны^ ей ‘^^едйдаГСаддзёлййміУ: пўблічнай бяспекі, забеспячэння вайсковых патрэб і скарбовай. Пачынае дэейнічаць х крымінмьны суд. Менавіта па яго рашэннх 25 красаніка быу абвешчаны ? на гарадской плошчы апош^гетман Вялхкага княстаа Літоускага^он Касакоускі, Яго абвінапацхлі у злоужыванняу суппадь сІапГсўайчыннікау, здрадніцкхм еупрацоуніцтве з р схйскімі уладамі. Каышдаы ^броеныыі ^амі гшустанцау V Вялікім Княетве быу прызначаны_Я;_Ясінскі. Склад Літоу скай Рады" налічвау 29 чалавек. Акрамя таго ад ваяводстваў, паветау 1 гарадоў Княства у яе ўвайшлі яшчэ 37 «WW* “ У* Гэта стварала магчымасць а цягам часу ператварыць Раду у свайго роду правінцыйны сейм Вялікага «нясгва Літоўскага.
Пепшня аакументы ліцьвінскіх naycw«jay_aA₽aayj«^
1 оашкальныТед^гарГ^^
Hapo^TiToycKara" Таклікау не толькх ^ ^««^ вольнасці ,
УтЙіЕІеас^	°Ргана кірауніцтва паустан
HSM у Вялікім кяястве Літоускін, а таксама той факт, »о • Віленскім акце імя Т. Касцвшкі як кірауніка паустання у Рэчы Паспалітай чамусьці не было упамянута, прывяло на кароткі час да пэжх^епаразуменн^^
Па Кракаускаыу Ак«у ва усёй Рэчы Паспалітай вывэйшым органам улады, падначаленым Т.Касцваку, павінна была стаць Вышвйшая Нацыянальная Рада. А на месцах, у ваяводсмах^а *«““«* Вялікім Княстве павінны бнлі стварацва толькі парадкавыя камісіі", мо падначальваліся Радзе. Кіраунткоу паустання у ВялШм Княстве, асабліаа Я. йсінскага, сталх паддзраваць у траднцыймкм ліцьвінскім еепаратеэме. лле ужо у Другой па ве L непаразуменні быді зкятня. "Літоуская Рада паспела неаднаразова выказаода найонт свайго безумоунага падпарадкавамня Т. Касіаляку, 13 мМ Я.Ясінскаму было прысвоена Т. ас нюек^ эванне генераллейтзнанта. Адначасова кіраванне паустанпкімі сіламі было выаадзена зпаа улалу адной асобы.
Войска бшо падйелйяа на тры чаетаі э трыма камапдуячымл. Я.Яеінскім, А.Хлязікскім і Ф.Сапегам, ккія павінны былі дзейкічаць екардыянааана. Такім чынам, э аднаго боку isoy працзс цвнтралізаЕЫІ кіраунііугва паўстаннем у межах ?эод Паспалітай, а з дагога — дэцэнтралізавалася кірауніц^ва войскам у Вллікім княстве Літоускік.
V кірауніш'ве паустаннем &а Літве", у якім з мзманту яго падрыхяоукі і на пачатку вядучую ролю адыграЕалі Я.Ясінскі» П.Гразмані, Ю.Гарноускі, К.Эяьеяер і інш. назіраюцк.а£зве> плыні. Адна з іх, радыяальная аяьбо "_жабтнек&я_' на чале з “Йсінскім, і другая — умяркаваная, црадмаўленная магнаптзам і замодаай вляхтай. Першыя хккнуліся да лк мага бол&аж рэвалвцыйных змен у rpawtcMe у W французскай рэваляцыт. Яны выступалі aajmcBiaanwOj^^	адс»ойэалі рауна
прауе ыяшчамства, пад±ры«лівалі ідэ» у^в^эння рэапублканскага ладу. Такі падаход да мзтау пауел'ання, рэаліэацыя якіх істогна закранала і нава? мвняла стаяовішча магнатэрыі і заможнейшай шляхты, Й мог падабаода "умяркаваньм". Лсмоунага свайго ворага асошнія бачылі у асобе непрымірымага распубліканца Ясінскага. Да Т.Каспюшкі неаднаразова накіроуваліся пасланнікі "умяркаваных" з пралановах'і замяніць, ад^лікаць з, "Літвы" fi.flcnjCKara^Jiarojuga^
■д^^ТТ'ззязайі^^	ка $елаРУс* “f00*
ліваюпь час 3_j
<12...789101112131415...2223>


   

	
2007-2025
	
Калі шукаеце нейкую пэўную кнігу 
або хочаце каб быў апублікаваны ваш скан,
 пішыце ў кантакты