Гісторыя з паштовай скрыні Зборнік матэрыялаў і конкурсных прац

Гісторыя з паштовай скрыні

Зборнік матэрыялаў і конкурсных прац
Выдавец:
Памер: 220с.
Мінск 2003
40.05 МБ
///ачальнн^ВД
ВУТ, ». 2035, т. 30 000.	1
r.-v=’« плсмептнпЯ реабялнтанлн чгслеавям пврв й e no случяю потер < кормнлыіа. в «хпвететот репрмснй в 20—80-х годех. утвврждет-ым с послеіуюпіямн дополненнямн. вправв обп^в по окаэакню соаевствяя в обеспеченян ара»
5.П.Гудей
20-80-x гг. i ўвекавечанню ix памяці) выдзеліла грашовую кампенсацыю ў памеры 20 000 рублёў, што складала 10 мінімальных зарплат. Прычым гэтая кампенсацыя выплочвалася на ўсіх спадкаемнаў першай чаргі.
Было нясоладка атрымаць такі мізэр за згубленую маёмасць і цяжкія гады адчування сябе ворагамі народу. Але прыйшлося праглынуць крыўду.
I тут, як бальзам на душу, ліст з Амбасады Рэспублікі Полыпча ў Мінску. Перадаць радасць майго дзеда проста немагчыма — хоць нехта помніць пра яго!
У лісце пісалася, што на 18.05.1994 г. прыпадае 50-я гадавіна бітвы пры Монтэ Касіна. Дзеда запрашалі на ўрачыстае святкаванне за кошт польскага боку.
Яшчэ адзін ліст па-польску прыйшоў праз некалькі дзён з Таварыства Польскіх Ветэранаў, з аддзела ў Гродне. На гэты раз 15.05.1994 г. арганізоўваўся выезд у Рым на з’езд дэлегатаў былых жаўнераў Узброеных Сіл на Захадзе, тых, хто ваяваў пад кіраўніцтвам генерала Андэрса ў Італіі.
На жаль, дзядуля не патрапіў з-за сваёй хваробы ў Італію, у Рым. Затое знікла пачуццё непатрэбнасці і забытасці. «Чароўныя» канверцікі могуць прынесці боль і расчараванне, а могуць падараваць новае жыццё.
Між тым, акрамя афіцыйных дакументаў, прыходзілі навіны гаспадарчага і сямейнага характару. Мікалай Аляксандравіч Яцук з Санкт-Пецярбургу быў нашым галоўным інфарматарам. Ён пісаў пра ўсё: пра збор ураджаю з дачнага і вясковага ўчасткаў, пра тое, што яго брат Косцік з жонкай Марыяй адзначаюць «залатое» вяселле, пра тое, што жыццё стала лепшае, чым раней, бо ў крамах усё ёсць і пенсію прыбаўляюць. Тутака і скаргі на вялікія выдаткі ў сувязі з вяселлем дачкі, а пазней і сына, і радасць ад нараджэння ўнука. He адзін раз была прапанова прыехаць у госці, а можа, нават і застацца на сталае жыхарства.
Такім чынам, мы дакладна ведалі падзеі, думкі і пачуцці нашых сваякоў у Расеі. Лісты нагадвалі пра тое, што нехта далёка помніць пра цябе, спадзяецца на сустрэчу. Гэта добрая маральная падтрымка, калі стосік канверцікаў павялічваецца. Бо што такое тэлефон — паразмаўляў і забыўся праз гадзіну. Што такое электронны ліст, пакуль не выведзеш на прынтэры?.. Зусім іншая справа канверцікі: з задавальненнем атрымліваеш іх сотні разоў і бачыш знаёмы почырк, нават цалуеш ад лішку пачуццяў!
Яны становяцца сямейнай рэліквіяй, зберагаючы памяць не толькі пра падзеі, але і пра самога чалавека.
Аляксей Яцукевіч
Мінскі прафесійна-тэхнічны каледж сферы абслугоўвання куратар Наталля Яцукевіч
ПРЭСА Ў II СУСВЕТНАЙ ВАЙНЕ
Друкаванае слова пранікае ў самыя шырокія слаі народа. Няма цяпер больш магутнага фарміравання грамадскай думкі, укаранення перадавога вопыту, больш вострай зброі барацьбы з недахопамі, чым наш друк. ВялікіЛенін называў нашы газеты калектыўнымі прапагандыстамі, калектыўнымі агітатарамі, калектыўнымі арганізатарамі мас, заклікаў умацоўваць наш друк, павышаць яго значэнне ў будаўніцтве новага жыцця. 3 пункту гледжання таго, як выконваюцца гэтыя ленінскія ўказанні, ацэньваецца ўся работа нашых газет.
(«Блакнот агітатара», 1956 г.)
Прэса прызначаная даваць людзям інфармацыю пра падзеі ў свеце, навіны. Тое ж самае прызначэнне мела і франтавая прэса часоў II Сусветнай вайны.
Мне ўдалося адшукаць чалавека, які быў рэдактарам многіх газет, займаўся таксама і франтавой журналістыкай.
МіхаілІзраелевіч Шыбаліс (1913 г. н.) нарадзіўсяўВільні. Першы журналісцкі досвед — зацемка ў арлоўскай піянерскай газеце «Красный галстук» у 1929 г. Працаваў у газетах: «Резец», «Орловская правда», «Молодая гвардпя», «Во славу роднны», «Белорусская ннва» і шмат якіх іншых. Быў карэспандэнтам ТАСС у Арле, аўтар дзесяці кніг, сярод якіх «Орел — город МОПРовцев» і кніга пра Аляксея Стаханава. Падчас вайны працаваў у газетах «За Роднну», «На разгром врага», «В атаку», але гэты спіс таксама няпоўны.
Міхаіл Ізраелевіч пагадзіўся адказаць на некалькі пытанняў. А. Я.: Как выходнлн в свет фронтовые газеты?
М. Ш.: Редакцйя газеты Брянского фронта («На разгром врага») находйлась в лесу, прймерно в пятнадцатй кйлометрах от Брянска. Рядом с нашей находйлась редакцйя газеты «За Соеетскую Беларусь», редактором которой был Мйхась Лыньков. Там работалй Кондрат Крапйва, Петрусь Бровка, Петро Глебка, Максйм Танк. Мы любйлй к hum заходйть. Онй бралй нашй заметкй.
А. Я.: Вы работалн во многнх газетах, какая больше всего запомннлась?
М. Ш.: Конечно, это дйвйзйонная газета «В атаку».
А. Я.: Где она печаталась?
М. Ш.: У нас была походная тйпографйя,ручной печапіный станок с несколькймй кассамй шрйфта: заголовочный, текстовый. Печатнйком был Тарасов, мы ему помогалй. Он кладет бумажку, а кто-нйбудь другой нажймает. Когда меня прйслалй в редакцйю, там не было нйкакой автомашйны. Тйпографйю перееозйла авторота — прйвезут в какую-нйбудь деревкю, выгрузят в йзбе й набйраюпі газету. Когда я прйехал в октябре, то достал лошадей. До самого Днепра тйпографйю мы перевозйлй на трех повозках, двйгаясь вслед за дйвйзйей й находясь вблйзй командного пункта штаба. Делалй мы піак потому, что фронтовых 100 грамм давалй начйная co штаба, в тыловые подразделенйя не полагалось, а нашй наборіцйкй без нйх отказывалйсь работать.
А. Я.: Какой тнраж был у газеты?
М. Ш.: Тйраж был от тысячй до полутора тысяч экземпляров.
А. Я.: А как она попадала к солдатам?
М. Ш.: У нас была полевая почта, которая забйрала тйраж. Туда йз каждого полка прйходйл почтальон, брал газету й раздавал no ротам. Многда мы самй это делалй.
(...)
А. Я.: Как долго газета шла к чнтателю, случалнсь лн задержкн?
М. Ш.: Получалй в день выхода. Ну, могла доставка на день задержаться, но это редко. Дело в том, что помймо фронтовой былй еіце армейскйе газеты, а некоторые танковые корпуса ймелй даже свой, корпусные газеты. Это была целая органйзацйя доставкй. Полевая почта этйм занймалась. Белорусскую газету «За Совегпскую Беларусь», напрймер, с самолета над оккупйрованной террйторйей разбрасывалй.
А. Я.: А партнзанскне газеты как доставлялнсь?
М. Ш.: Парпійзаны самй свой газеты печаталй. Мой друг, Геннадйй Будай, был редактором газеты «Налйбокская пуіца». Таму нйх была своя тйпографйя, неболыйая, правда, походная.
А. Я.: Как попадалн к вам матерналы, которые шлн с фронтов?
М. Ш.: Редакцыя газепіы «На разгром врага» ймела большой штат. Былй отделы боевой подготовкй, отдел партгшной жйзнй й пропаганды, отдел йнформацйй, й мы былй, корреспонденты, ездйлй no частям, где собйралй матерйал для заметок, пйсалй йх. Еслй не можешь вернуться в редакцйю, йдешь в штаб дйвйзйй, где есть спецйалызая почта — пункт сбора донесенйй, котораяуже no свойм каналам переправляла статьй — й самолетамй У-2, й машйнамй.
Помню йнтересный случай. В 1942, а тогда я был редактором дйвйзйонной газеты («В атаку»),мы ведем бой за высоту, копгорую все называлй «Огурец». В нашу редакцйю прйехал Рйшйн — мой доменный друг, который рабопіал co мной в курской газете «Молодая гвар-
дня». Неуклюжнй, худой н ннзкорослый, он был прнзнан невоеннообязанным. Попасть журналнстом в армейскую газету стонло ему большнх трудов. Мы решнлн напнсать статью о взятнн Югурца» вместе. На месте я пошел на НП, а Рнпшн — в батальон, где н остался. Н вот батальон захватнл эту высоту, а блнже к рассвету меня по рацнн вызвал Ршішн: «От моего нменн срочно наішшн заметку н передай в армейскую редакцню газеты 12-й армнн». Я запнсал фамнлнп, которые он мне дал, напнсал заметку н нду на телеграф. Дал телеграіяму в редакцню. Напнсал странпчку вот такого формата (паказвае), а цензор, начальнйк штаба дйвйзйй, говорйт: «Какая наша?! Отбйлй немцы». Прйшлось снять заметку й напйсать:»Бой на высоте. Убйто 250 немцев». Простую йнформацйю. В этом бою пошб Рйшйн.
А. Я.: Мог лн журналнст сам выбнрать тему матерпала?
М. Ш.: Ну, конечно,мы ходйлй, былй в полках, зналй, где что самое йнтересное, какйе пройзошлй событйя. Самй участвовалй в боях. М не только ручкой работалй, зналй ece. О наступленйях пйсалй...
А. Я.: О наступленнях пнсалн, а еслн пораженне?
М. HL: О стойкостй. Разве мы сталй бы пйсать о пораженйй?
А. Я.: А такой матернал пропустнлн бы?
М. Ш.: Нет. Была военная цензура.
А. Я.: Какне еіце темы былн табунрованнымн?
М. Ш.: Мы не моглй пйсать, где находймся. Это для немцее офйцйальное подтвержденйе йнформацйй. О свойх потерях нельзя было пйсать, назыеать командйра дйвйзйй. Командйров полков, населенные пункты, за которые воевалй. М еіце ряд мелкйх запретов. Конечно, в этой цензуре было много надуманного. Более того, прйшло время, когда от цензоров в дйвйзйях опіказалйсь. Редактор сам должен знать, что можно, а что нельзя. В армейскйх газетах оставалась своя цензура. Кроме этого, каждый номер мы посылалй в полйтотдел армйй, в Москву. В архйвах есть. В нашей дйвйзйй я сам был цензором.
А. Я.: Случалнсь лн нарушення цензуры?
М. Ш.: Однажды я сознательно нарушйл запрет. Наша дйвйзйя подошла после освобожденйя Конотопа, Нежйна к Днепру. Предстояла переправа. Это было 20 сентября 1943 г. Предложйл дать шапку крупным шрйфтом: «Здравствуй, Днепр». Мне сотруднйк говорйт: «Нельзя же, нельзя!» Беру огонь на себя. Пусть в газете останется память о том, как мы встретйлй Днепр, а отвечать буду я. Да Дняпра падыходзілі ўсё новыя і новыя войскі, якія фарсіравалі Дзясну. Паколькі адзін раз Днепр ужо »засвяціўся»,у газеце раз за разам сталі з’яўляцца шапкі, кшталту «Днепр форсйрован! Вперед, на просторы Заднепровья!» Мы форсйровалй Днепр й печаталй рассказы участнйков велйкой переправы: «Комсомольцы на Днепре», «Кто погйб за Днепр, будет жйть в веках», «Отбйть все контратакй пропшвнйка», «Не уронйм боевой славы нашей родной 132-й Бахмачской Краснознаменной дйвйзйй».
А. Я.: Вы былн наказаны?
М. Ш.: Мы находйлйсь тогда в 60-й армйй Черняховского. На совеіцанйй редакторов йнструктор no печатй говорйт: «Как же это так? Редактор нарушйл правйла цензуры. Его надо наказать». Заступйлся началышк полйтотдела, подзабыл его фамйлйю: «Конечно, можно было бы редактора наказать, но давайте отдадйм ему должное за смелость, за то, что взял огонь на себя. Немцы всеравно зналй, что онй на Днепре, a в газете на память осталось».