I коціцца і валіцца
(Устойлівыя словазлучэнні ў гаворцьі Мсціслаўшчыны)
Георгій Юрчанка
Выдавец: Навука і тэхніка
Памер: 288с.
Мінск 1972
крылом? Працягл.-фінальн. Надзяржаць (дадзяржаць) пад [сваім} крылом. Яны дужа доўга ныдзіржаць пыц сваім крылом,— трошку пріадзенуць і выпрывюць. Дадзержыш пьп крылом ны сваю гылаву, дадзержыш. Во дыдзіржалі пыц сваім крылом, відзіця, ікая блыгыдарнысьць.
Дзяржаць пры сабе. He выказваць. Вот нешта ж знаіць, а дзяржыць прі сабе. Мала што чўла, дзяржы прі сабе і ўсё. Непаўн. Падзяржаць пры сабе. Знаіш, дык пыдзяржы прі сабе, ні тряплі, айдзе пупала. Дужа прі сабе ні падзержыць. Законч. Удзяржаць пры сабе. ІІыд якім сікретым ні скажы, удзержыць прі сабе ён ня можыць. Хочыш ты, каб тэй піріхлябістый што удзіржаў прі сабе,— рузбуўтаіць і аць сябе прібавіць. Працягл.фінальн. Надзяржаць (дадзяржаць) пры сабе. Доўга ныдзіржаў прі сабе, адзін вечыр. Во й дыдзіржаў прі сабе, што ўсім стала ізьвесна.
Дзяржаць рукамі і нагамі. He адпускаць, не аддаваць. Такей інструмент і я дзіржаў ба рукамі і ныгамі. Дзіржаць яго рукамі і ныгамі, быяцца, каб ня зьехыў. Працягл.-фінальн. Надзяржаць рукамі і нагамі. Іван ужо ныдзіржаў гасьцей рукамі і ныгамі: пўшыць за нешта.
Дзяржаць руку. Надтрымліваць. Івану Пітрачонкі дзіржаць рукў. Дзяржы рукў тых, хто праўду гаворіць. Непаўн.., рэдкаўж. Падзяржаць руку. Быў крепка пыдзіржаў рукў зы Піліпінят, а тады як атрезыла. Працягл.фінальн. Надзяржаць (дадзяржаць) руку. П’яіііца тэй ныдзяржыць рукў, а хочыш зразу дзьве: зы паўлітра што хочыш ляпніць. С табою выйшла ікраз так, як твыя кума дыдзіржала рукў Арьхіпу.
Дзяржаць [сваё]' слова. Выконваць абяцанне. Аўтушонык цьвёрдый, ён усігда дзяржыць слова. Нада дзіржаць сваё слова, пыбішчаў, то дзелый. Зак. Здзяржаць [сваё]слова. Раз абішчаў, нада зьдзіржаць слова. Калі ня зьдзержыш слова, табе большы ніхто ні ў чым ні паверіць. Хомка ныўряд ці зьдзяржыць сваё слова, хылыйдра нісусьветныя. Зьдзіржаць сваё слова ён можа і зьдзяржыць, ну нывылакішць. Множн., рэдкаўж. Паздзяржаць [сваё] слова. Ня дужа яны пазьдзержуць слова, пыбішчаюць і забылі. Яны хлопцы совісныя, пазьдзержуць сваё слова.
Дзяржаць сябе [у руках (рамках) \.ГІ аводзіць умела, стрымана, тактоўна. Стыхван дзіржаць сябе умеіць, што дўмыіць — ня дўмыіць, а нізашто ні пыкажыць. Дзіржаць сябе ў руках ты ня ўмеіш, чуць што — пых і зыгарісься. Усё ўремя дзіржала сябе ў рямкых, думыў, сарьвецца, не, ўдзержылыся. Непаўн. Падзяржаць сябе [у руках (рамках)}. Пыдзяржы сябе, хужы ня бўдзіць. Каб ты пыдзіржаў сябе ў руках, і ўсё б ціха асталыся. Ты ж пыдзяржы сябе ў рямкых хуць ета ўремя, пакўль паедуць. Час. Прыдзяржаць сябе [у руках (рамках)}. А ты ж ба прідзержыў сябе, ніхай што хочуць треплюць. Што б мінутку прідзержыць сябе ў руках, дык не, выскычыў зь ізыком. Прідзяржы сябе ў рямкых, ніхто сьміяцца ні станіць. Працягл.-фінальн. Надзяржаць сябе [у руках (рамках)}. Доўга ён ныдзіржаў сябе, цірізь мінўту ўлез з рызгаворымі. Відзіш, як ныдзіржаў сябе ў руках. Дужа доўга ныдзіржалі сябе ў рямкых, ціряс трі дні ўсё пычалося ўзноў.
Дзяржаць у галаве (вуме, памяці). Пастаянна памятаць. Дзіржала усю дарогу у гылаве твой зыказ, а прішла к мыгазіну — і забыла пра ніткі. Усігда дзяржы ў вуме, матка цябе плахому учыць ні станіць. Як жа я мог забыць, я ж усё ўремічка дзіржаў у паміці. Працягл,фінальн. Надзяржаць у галаве (вуме, памяці). Гываріў, у-у, я, усё пірідам і пірікажў, дык ныдзіржаў у гылаве. Надзержуць яны што ў вуме, ім дужа ды тваіх гўзікыў. Баріс дужа доўга ныдзяржыць у паміці,— атвярнўўся, зысьвістаў і забыў пра ўсё на сьвепі.
Дзяржаць у руках. Трымаць у строгасці. Некыму вас дзіржаць у руках, ато б вы зылатэя хлопцы былі. Вас толька пірістань дзіржаць у руках, пы галовых пойдзіця. Працягл.-фінальн. Надзяржаць у руках. Ай, ты ўжо ныдзяржыш у руках, цябе яны пынімаць ня хочуць.
Дзяржаць у чорным целе. Дрэнна даглядаць. Ты меншы уніманія абрышчай на вымудры, а дзяржы ў чорным целі, і спыкайней тады будзіць. Непаўн. Падзяржаць у чорным целе. Дужа сыгразіла, што пыдзіржала у чорным целі, сыбраўся і пашоў г другой. Абмеж. Прадзяржаць у чорным целе. Дужа я стану вылаводзіцца, як прыдзяржў у чорным целі зь месіц, дык бўдуць знаць. Час. Прыдзяржаць (прыдзержаць) у чорным целе. Прідзяржы ў чорным целі, ніхай ні адурюваіць па дзеўкых
лётыць. Нада прідзержыць у чорным целі, скарей уніміцца. Працягл.-фінальн. Надзяржаць (дадзяржаць) у чорным целе. Дужа доўга ныдзіржала у чорным целі — нызаўтріга хадзі, Яшычка, і сьмітанкі, і твырыжка, і яешынькі на. Іна можыць так дыдзіржаць у чорным целі, што астаніцца адна галым галюсінькыя.
Дзяржаць фасон (форму). Трымацца горда, з пачуццём уласнай годнасці. Ты ішчэ ні здаесься, дзяржыш фасон? Дужа ўжо Анюта дзержыць фасон, мыгла б і меншы троху. Ніхай, што ні мыладзенькій, а дзяржыць форму. Непаўн. Падзяржаць фасон (форму). Ды жанідзьбы ён пыдзіржаў хвасон. Ніхай троху пыдзяржыць форму, ці ён жа ня хлопіц. Законч. Выдзержаць фасон (форму). Ніхай дыгылы саўсім зыкалеюць, толька каб выдзіржыць хвасон. I ён хочыць, як усе, выдзіржыць форму. П рацягл.-фінальн. Надзяржаць (дадзяржаць) фасон (форму). Во, дужа многа ныдзіржаў хвасон. Многа яны ныдзіржаць форму, апўсьцюцца і большы нічога, атряхымі стануць. Дыдзіржаў фасон — ляжыць с успаленіім, ды знаць з двухстароньнім. Калі-небудзь так дадзержыць форму, што будзіць крепка жалець.
Дзяржаць язык за зубамі (на прывязі). Маўчаць, не выдаючы таямніцы, не выказвацца адкрыта. За што ўжо хырыша, ета ўмеіць дзіржаць язык зу зубамі. Каб меншы лыпытала, а дзіржала язык на прівізі, спыкайней ба було і сабе, і другім. Непаўн. Падзяржаць язык за зубамі (на прывязі). Куды б лўччы було, каб ты пыдзіржала язык зу зубамі. Пыдзяржы язык на прівізі, ня лезь, куды ні завўць нісколька. Законч. Прадзяржаць язык за зубамі (на прывязі). Відна, нешта чўствывыў, раз прыдзіржаў язык зу зубамі усё ўремя. Ёй ба нада було прыдзіржаць язык на прі'візі, што б там хто ні гываріў. П рацягл.-фінальн. Надзяржаць язык за зубамі (на прывязі). Хвядос табе ныдзяржыць язык зу зубамі,— мымінтальна усё чысьцінька растрепліць. Ці доўга нявестка ныдзіржала язык на прівізі?
Дзяржы карман шыры, іран. Пра адсутнасць надзеі атрымаць. Дзяржы кырман шырі, січас табе ныкладўць усяго, чаго хочыш.
Для атводу вачэй. Дзеля прыліку. Пашлі з грыблямі длі атводу вачэй, а тады граблі ў бульбоўніку схувалі, a самі кытанўлі ў ягыды.
Для ачысткі совесці. Каб апраўдаць сябе, свае паступкі. Схадзіў длі ачысткі совісьці, дзелыць мне там було дужа нечыга. Паслухый длі ачысткі совісьці.
Для віду (відзімасці, блізіру). Каб стварыць уражанне. Схадзі і ты для віду с касою, там вы дужа ні піріработыіця. Для відзімысьці нада було б пыдыйціць. Hi надзейся, Сьвірідыў дужа ні пыдляжыць, длі блізіру звалочыцца, каб ні гыварілі. Ніхто тама дужа ні хваціў, пыбылі длі блізіру і ўся работа.
Для кампаніі. Каб не быць убаку ад таго, што ро~ бяць іншыя. Неік нялоўка було атказывыцца, дык длі кымпаніі узяў чарычку.
Для мебелі. 1. Зусім бескарысна. Нашто мне етыя ставы дзіржаць толька для мебілі. 2. Зусім бескарысны. Зяць мне етый толька шчот што зяць, для мебілі. Жывець для мебілі, болыпы нічога.
Для роўнага шчоту. 3 мэтай акруглення сумы, колькасці. Прібыўляй для роўныга шчоту сотнімі, а тады етых сем аткініш. Дзьвесьця я нызваў для роўныга шчоту.
Днём с агнём не найціць. Няма і звання, адсутнічае надзея натрапіць, адшукаць. Ніхай табе чаго, а мылытка днём с агнём ні найдзіш. Днём с агнём найціць. Каб хацеў днём с агнём найціць, дык ні найдзіш у тым роілі. Папробый тут днём с агнём найціць што.
Дняваць і начаваць. Знаходзіцца амаль пастаянна. Дажджэсься ты зь яго работы, калі ён днюіць і начўіць у Пірядніні. Прінімалі як свайго, днюваў і нучуваў там, і во чым зы дабро атплаціў.
Добра й чыніць, незак. і зак. Так і трэба. Прыдаець— добря й чыніць, каму там кідаць што. Ня пойдзіш — добря й чыніш, там дзелыць дужа нечыга. Добря й чыніла, што кінула, с п’яніцыю жыць — лўччы зразу рызыйціцца.
Дойная карова (кароўка). Крыніца для пастаяннай нажывы. Найшоў сабе дойную карову. Дойныя кароўка табе скора кончыцца, прідзіцца сваімі рукамі зырыбляць хлеб, хуць, я віджу, дужа табе ня хочыцца.
Дорга б даў. Пра вялікае жаданне падзеі. Дорга б даў, каб вярнўць мыладэя гады. Цяперіцька дорга б даў,
каб вярнўлыся,— а нашто ж ты выгыняў. Дорга б далі, ды нызад ні пірядзелыіш.
Дорга плаціць. Прыносіць значную ахвяру. Глядзі, каб ні прішлося дорга плаціць зы свае дўрікі. Зак. Дорга заплаціць. Пыглядзіш, ты дорга калі-небудзь заплоціш з естымі сваімі гўлімі. Помні ны прібўдушчыя, што дорга можыш зыплаціць зы такоя дзела.
Доўгая (длінная, няскорая) песня. Пра зацяжную справу. Доўгыя песьня, пакуля ты зы канём за сьвет сходзіш, ды зыпрягеш, ды даедзіш — вечыр бўдзіць. Длінныя песьня сыбрацца табе за тую Вяхру. Пакуля ты ацьсьціраіш ды выглыдзісься — ета няскорыя песьня, a ждаць нам некылі.
Доўгій (длінный) рубель. Лёгкі заробак. Айдзе-небудзь работыць ня хочыць, глядзіць, каб доўгій рўбіль пытхваціць. Длінныя рублі доўга ні дзіржацца, яны як пріходзюць, так і ўходзюць.
Доўгій (длінный) язык, неадабр. Лра балбатуна. Дужа ж доўгій язык у цябе, каб трошку і кырацей — ні мішала б. Дужа длінный язык, табе б нада пыкыраціць яго, і прідзіцца пыкыраціць, а рызгаворы бяс толку.
Дохнуць (здыхаць) са смеху (co смеху, ад смеху), груб. Вельмі смяяцца. Нешта ўтрёх дохлі са сьмеху у вуглў і ў Васькін бок пыглідалі. Так ужо яму вясёла, аж дохніць co сьміху. Глянь-ка, як дохнуць аць сьмеху, ажно заходзюцца, чуць ні плачуць. Саўсім здыхаюць са сьмеху, дужа іх нешта рызьбіраіць бізь нічога ніякыга. Hi здыхай co сьміху, вісялосьць ны цябе ныіішла. Як толька ні здыхаіць аць смеху, піріт плакым так усігда буваіць. Зак. Здохнуць са смеху (co смеху, ад смеху). Дзяржы, ато січас са сьмеху здохнуць. Ныржаліся, ня здохлі ішчэ co сьміху? Здох ба аць сьмеху, як яны узяліся пялетывыць крупеню з гыршка. Множн. Падохнуць (паздыхаць) са смеху (co смеху, ад смеху). Як стаў рысказывыць пры сваё сватыньня, мы там былі са сьмеху падохлі. Co сьміху можна падохнуць, есьлі пычанець прістыўляць. Усе сядзелі, слўхылі, а ён адзін быў ні падох аць сьмеху. Толька ўжо ні пыздыхайця co сьміху, ато вам ціряшчўр весіла. Жывэя ціятры, можяа пыздыхаць аць сьмеху. Працягл.-фінальн. Надохнуцца (наздыхацца) са смеху (co смеху, ад смеху). Відзіў, што вы там надохліся са
КНІГІ ОНЛАЙН
