Ідэя адраджэння Вялікага Княства Літоўскага ў грамадска-палітычным жыцці Беларусі (1795-1939 гг.)
Сяргей Марозаў
Выдавец: ЮрСаПрынт
Памер: 446с.
Мінск 2019
1. Палітычная традыцыя ВКЛ у паўстанні 1830—1831 гг. 140
2. Знішчэнне апошніх атрыбутаў дзяржаўнасці.
ВКЛ у грамадскай думцы 30—50-х гг. XIX ст. 146
3. Ідэя «ўваскрашэння Літвы» напярэдадні і ў паўстанні 1863-1864 гг. 161
Глава 4.
Згасанне грамадска-палітьічнай актыўнасці і перадумовы новай актуалізацыі пытання аб адраджэнні Вялікага Княства Літоўскага (1864-1904 гг.)
1. Адмова пасляпаўстанцкага пакалення ад намеру вярнуць ВКЛ 185
2. Абставіны новага звароту да спадчыны Княства 191
Глава 5.
Эвалюцыя падыходаў да палітычнай спадчыны Вялікага Княства Літоўскага ў 1904-1920 гг.
1. Вызначэнне народамі-нашчадкамі ВКЛ сваіх пазіцый адносна яго палітычнай спадчыны
ў 1904-1914 гг. 198
2. Праекты ўладкавання беларуска-літоўскіх зямель у гістарычнай форме ВКЛ і спробы іх рэалізацыі ў 1915-1917 гг. 215
3. Праекты адраджэння ВКЛ пачатку XIX і пачатку XX ст.: параўнальны аналіз 233
4. Канкурэнцыя правапераемнікаў ВКЛ за яго палітычную
спадчыну (1918 -1920 гг.) 243
Глава 6.
«Апошнія магікане» гістарычнай Літвы і яе дзяржаўнапалітычная традыцыя ў 20-я сярэдзіне 40-х гг. XX ст.
1. Дзяржаўная традыцыя ВКЛ у ідэалогіі позняга краёвага руху (1921-1939 гг.) .260
2. Апошнія грамадзяне Вялікага Княства Літоўскага 269
3. Апошнія водгукі традыцыі ВКЛ (1940-я гг.) 272
Закл ючэнне. 280
Спіс выкарыстаных крыніц і літаратуры 289
ДАДАТКІ
1. ВКЛ у XIV ст. на карце Еўропы 320
2. ВКЛ і Каралеўства Польскае ў 1770 г. Карта 321
3. Падзелы Рэчы Паспалітай (1772, 1793,1795 гг.). Карта 322
4. Францішак Смуглевіч. Карціна «Магіла Айчыны». 1794 г. 323
5. Алегорыя падзелу Рэчы Паспалітай. Французская графіка канца XVIII ст. 324
6. Фрагмент ліста Э. Тышынскага да М. К. Агінскага аб утварэнні асобнага Княства Літоўскага. 1811 г., чэрвень 325
7. Запіска М. М. Спяранскага «Аб уладкаванні польскіх губерняў» [сакавік 1811 г.] 327
8. 3 мемуараў Міхала Клеафаса Агінскага 331
9. Праект указа аб новай арганізацыі заходніх губерняў (22 кастрычніка (3 лістапада) 1811 г.) 334
10. Вялікае Княства Літоўскае паводле плана М. К. Агінскага. Карта 336
11. Палітычная карта Еўропы ў планах М. Сакальніцкага 337
12. 3 пісьма М. М. Карамзіна Аляксандру I з парадай не аднаўляць Полыпчу. 17 кастрычніка 1819 г. 338
13. 3 паўстанцкага фальклору 1830-1831 гг. Заклік да «марша на Літву». Варшава, студзень люты 1831 г. 340
14. Запіска капітана Аляксандра Васільева «Літва». 1832 г. 342
15. Запіска Зыгмунта Серакоўскага «Пытанне польскае». Снежань 1862 г. 346
16. Раман Скірмунт. Голас мінулага і патрэбы сучаснасці (1905 г.) 350
17. Раман Скірмунт. Краёвая партыя Літвы і Беларусі. Асноўная праграма (1907 г.) 352
18. Раман Скірмунт. У абарону ідэі (1907 г.) 354
19. Канстанцыя Скірмунт. Краёвая партыя Літвы і Беларусі (1907 г.) 356
20. 3 аўтабіяграфіі прафесара Міхала Ромера 357
21. Міхал Ромер [Ад рэдакцыі] (1906 г.). 358
22. БаляслаўЯлавецкі. «Літва, наша айчына...» (1906 г.)...............................................359
23. Баляслаў Ялавецкі. Літва і яе патрэбы. Нацыянальны катэхізм Літвы (1907 г.) 361
24. Антон Луцкевіч. Краёвае становішча (1912 г.) 364
25. Людвік Абрамовіч. Два шляхі (1912 г.) 365
26. Міхал Ромер. Дэмакратыя і нацыянальнае развіццё (1912 г.) 367
27. Міхал Ромер. Пра наш край (1913 г.) 370
28. 3 мемуараў генерала Эрыха Людэндорфа, кіраўніка Обер Оста 372
29. Універсал Канфедэрацыі Вялікага Княства Літоўскага
(на яўрэйскай, літоўскай, беларускай, польскай мовах).
19 снежня 1915 г. Копія. 373
30. Універсал Канфедэрацыі Вялікага Княства Літоўскага (беларускамоўны варыянт). 19 снежня 1915 г. 374
31. Адозва «Грамадзяне!» Рады «Канфедэрацыі Вялікага Княства Літоўскага». Люты 1916 г. Копія 375
32. Адозва «Грамадзяне!» Рады «Канфедэрацыі Вялікага Княства Літоўскага». Люты 1916 г. Тэкст 376
33. Рэферат Антона Луцкевіча для беларускай дэлегацыі
на кангрэс нацый у Лазане (27-29 чэрвеня 1916 г.)
з абгрунтаваннем ідэі стварэння Балтыйска-
Чарнаморскага саюза. Чэрвень 1916 г. 379
34. 3 мемарыяла групы краёўцаў (1917 г.), устрывожаных анэксіянісцкімі намерамі Германіі адносна Літвы. 382
35. Антон Луцкевіч. Мемарандум канцлеру Германіі. Сакавік 1917 г. 383
36. Праекты адраджэння ВКЛ пачатку XIX і пачатку XX ст.: агульнае і адметнае (параўнальны аналіз) .388
37. Запіска Людвіка Абрамовіча «Польшча і Літва» (1917 г.)
адносна пытання гістарычнай Літвы ў сувязі з польскай дзяржаўнасцю. 393
38. Карта «Літоўская тэрытарыяльная мара»
з кнігі Й. Жылюса «Рубяжы Літвы» (Парыж, 1920 г.) 396
39. Карта «Беларусь паводле канцэпцыі ўраду БНР» (з артыкула Ч. Янкоўскага «Пад сцягам Пагоні», 1919 г.) 397
40. Пастанова Віленскай Беларускай Рады ад 18 лютага 1918 г. 398
41. Ліст Віленскай Беларускай Рады Рэйхсканцлеру Германіі [Вясна] 1918 г. 400
42. Пратакол наряды беларускай дэлегацыі з абмеркаваннем пытання аб федэрацыі з суседнімі дзяржавамі. 1 чэрвеня 1918 г. 402
43. 3 успамінаў Эдварда Вайніловіча. 404
44. Дзённік Антона Луцкевіча. Запісы за 29.12.1918 16.02.1919 г. 406
45. Чэслаў Янкоўскі. Пад сцягам Пагоні (1919 г.) 409
46. Людвік Хамінскі. Памылкі (1920 г.) 411
47. Станіслаў Свяневіч. Грахі польскай палітыкі (1926 г.)..............................................414
48. Уладзіслаў Талочка. Пра краёвасць (1927 г.) 417
49. Станіслаў Свяневіч. Ідэя краёвасці (1928 г.) 418
50. Станіслаў Свяневіч. Наша пазіцыя (1934 г.) 422
51. Людвік Абрамовіч. Трыццацігоддзе краёвай ідэалогіі (1936 г.) 424
52. Людвік Абрамовіч. In Hoc Signo Vinces! (1925 г.) 426
53. Станіслаў Свяневіч. Грамадзянін Вялікага Княства Літоўскага (1925 г.) 429
54. Міхал Ромер. Няма Людвіка Абрамовіча (1940 г.) 431
55. Зоф’я Абрамовіч. Некалькі слоў па краевую ідэю (1940 г.) 433
56. Юзаф Мацкевіч. Ідэя двух франтоў (упершыню надрукавана ў 1942 г.). 435
57. Вялікая Літва (1946 г.) 438
Навуковае выданне
Марозаў Сяргей Паўлавіч
Ідэя адраджэння Вялікага Княства Літоўскага ў грамадска-палітычным жыцці Беларусі (1795-1939 гг.)
Вёрстка, вокладка: АлесьРыжы, Ілья Рыжы
Падпісана да друку 16.09.2019 г. Фармат 60x84/16.
Папера афсетная. Рызаграфія Ум.друк.арк. 25,9. Ул.-выд.арк 23,4.
Тыраж 110 экз. Заказ 72-4/2019
Выдавец і паліграфічнае выкананне: Таварыства з абмежаванай адказнасцю «ЮрСаПрынт». Пасведчанне аб дзяржаўнай рэгістрацыі выдаўца, вытворцы, распаўсюджвальніка друкаваных выданняў № 1/388 ад 01.07.2014 г.
Вул. Карла Маркса,11, 230015, г. Гродна.
+375 152 77 18 20 +375 295 87 84 И
www.usp.byinfo@usp.by
На вокладцы малюнак В. Вярцейкі (палемічны клуб «Звязды»: сімвалы дзяржаўнасці И Звязда, 12. ,0.9.1991)
Сяргей Марозаў кандидат гістарьхчS ных навук, дацэнт Гродзенскага дзяржаўнага ўніверсітэта імя Янкі Купалы. Даследуе дзяржаўна-палітычную традыцыю і гістарычную спадчыну Вялікага Княства Літоўскага ў Беларусі пасля 1795 г. За работу «Ідэя адраджэння Вялікага Княства Л ітоўскага ў грамадска-палітычньйй ці Беларусі (канец XVIII першая чвэрць XX ст.)» атрымаў у 2016 г. узнагароду імя Юліюша Бардаха на міжнародным конкурсе навуковых работ, арганіааваным Інстытутам Вялікага Княства Літоўскага (Літва, г. Каўнас). Мае паўсотні навуковых публікацый. З’яўляецца сябрам Міжнароднай асацыяцыі гуманітарыяў.
Аўтар крок за крокам раскрывав ў манаграфіі змест і спецыфіку палітычнай думкі і грамадска-палітычнага руху Беларусі ў 1795-1939 г., арыентаваных на адбудову ў той ці іншай форме Вялікага Княства Літоўскага або на выкарыстанне яго дзяржаўна-палітычнай спадчыны. Яно і зразумела, народы-нашчадкі Княства да 1918 г. не мелі інпіага ўласнага дзяржаўнага досведу. Стаўка на мадыфікаванае Вялікае Княства Літоўскае сведчыць пра пазітыўную гістарычную памяць пра дзяржаўнае жыццё іх продкаў да 1795 г. і абвяргае ўсталяваны стэрэатып, яшчэ і сёння даволі жывучы, пра ВКЛ як дзяржаву беларусам чужую.
В. Ф. Голубеў, докпгар гістарычных навук, прафесар, Інстытут гісторыі Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі
КНІГІ ОНЛАЙН
