Як прадказаць надвор'е па народных прыкметах?
Выдавец: Ураджай
Памер: 127с.
Мінск 1994
У чэрвені ў памідораў выдаляюпь усе пасынкі.
Калі май быў халодны і нясмслыя агароднікі яшчэ не засеялі свае агароды, не высадзілі ў адкрыты грунт расаду агуркоў і памідораў, то ў пачатку чэрвеня трэба гэта зрабіць. У перпіыя дні месяца высяваюць агародныя культуры, а пасля 10 чэрвеня, калі замаразкі ўжо малаверагодныя, смела высаджваюць у адкрыты грунт расаду агуркоў, памідораў і іншых цеплалюбівых культур.
У пачатку чэрвеня ўбіраюць зяленіўныя культуры (салату, радыску, кроп і іншыя), на іх месца высаджваюпь расаду капусты сярэдняспелых сарз’оў, памідораў, высяваюць кабачкі, рэпу, рэдзьку.
Ураджай на агародзе або невялікім дачным участку абараняюць ад шкоднікаў з дапамогай некаторых раслін. Напрыклад, супраць капуснай бялянкі, капуснай соўкі, тлі, молі і кляпічоў расліны апырскваюпь настоем бульбоўніку, дзядоўніку. Настоем апошняга апрацоўваюць расліны ў перыяд вылету матылёў і адраджэння вусеняў. Апырскваюць капусту 3—4 разы з перапынкамі ў 7—8 дзён. Адвар з пасынкаў памідораў прымяняюць супраць кляшчоў, клапоў, лугавых матылькоў, блошак. Расліны апырскваюць толькі вечарам.
ЯК ВЫЗНАЧЫЦЬ ПАТРЭБУ ПЛАДОВЫХ ДРЭЎ I ЯГАДНЫХ КУСТОЎ У ПАЖЫЎНЫХ РЭЧЫВАХ
ПА ЗНЕШНЯМУ ВЫГЛЯДУ?
Часта бывае так, што нездавальняючы знешні выгляд дрэў ці кустоў пабуджае пачынаючых садаводаў актыўна весці барапьбу з хваробамі салу. Аднак потым высвятляецца, што прычынай такога выгляду з'яўляецца не інфекцыя, а недахоп або лішак элементаў глебавага жыўлення.
Каб такога не здарылася, варта ўлічваць наступныя рэкамендацыі вучоных, якія дапамогуць кожнаму па знешняму выгляду вызначыць патрэбу дрэў або кустоў у тым або іншым элеменце жыўлення.
Найбольпі важным і каштоўным элемснтам жыўлення для ўсіх культур з'яўляецца азот. Недахоп яго часцей за ўсё назіраешіа на бедных элементамі жыўлення пясчаных глебах. Недахоп азоту заўважаецца з пердіых дзён вегетацыі дрэў. Прырост іх хутка спыняецца, лісце зусім перастае расці, становіцца стракатым, тонкім. Колер лісця з нармальнага зялёнага змяняецца да бледна-зялёнага ці нават жоўтага. Спачатку такія змены адбываюцца на ніжнім лісці, а потым распаўсюджваюцца ўверх па парастку. Пры значным недахопе азоту жылкі лісця набываюць чырванаватае адценне, а потым лісце нават ападае. Вясной такія расліны мала закладваюць пладовых пупышак. Плады з іх развіваюцца дробнымі, раней тэрміну паспяваюць і ападаюць.
Лішак азоту таксама шкодны. У гэтым выпадку драўніна восенню дрэнна даспявае, у выніку чаго паніжаецпа марозаўсгойлівасць і зімаўстойлівасць дрэў. Пры лішку азоту ў дрэў мала закладваецца кветкавых пупышак, a значыць, і мала завязваецца пладоў. Каб такога не здарылася, мэтазгодна выконва.чь усе правілы агратэхнікі садовых культур, прымяняпь пад іх угнаенні ў строга вызначаных навукай і пацверджаных практыкай суадносінах элементаў жыўлення. Позняй восенню або рана вясной падкормліваць дрэвы або кусты азотнымі ўгнаеннямі.
Недахоп калію часцей за ўсё адчуваюць яблыні, грушы, слівы, парэчкі і маліна на кіслых глебах. Праяўляецца ён перш за ўсё ў час росту парасткаў. Краі ліспя тады становяцца быццам бы вадзяністымі, лісце набывае жаўтавата-зялёны колер, рост жылак у іх замаруджваецца ў параўнанні з ростам самой пласпінкі. У выніку лісце скрыўляецца (нават скручваецца), краі адміраюць,
але адмершае лісце не ападае. Калійны голад здымаецца ўнясеннем пад насаджэнні калійных тукаў сумесна з арганічнымі ўгнаеннямі.
Недахоп фосфару ў садах Беларусі назіраецца вельмі рэдка. Бывае гэта часцей за ўсё ў маладых яблынь, якія растуць на кіслых пясчаных глебах. Лісце ў іх становіцца жаўтавата-зялёным, жылкі барвовымі або бронзавымі, не дасягаюць сваіх памераў. У парастках накопліваецпа шмат цукру. Па гэтай прычыне яны становяцца чырванаватымі, тонкімі і кароткімі. На іх утвараецца менпі пладовых пупышак, а часам вырастаюць разеткі з дробным лісцем. Плады ўтвараюцца недаразвітыя, рыхлыя, паспят ванне іх замаруджваецца, смак пагаршаецца.
Недахоп фосфару можна ліквідаваць за кошт падкормак дрэў ці кустоў драўняным попелам, перагноем, вапнаваннем глебы.
Недахоп кальцыю пераважна адбіваецца на костачкавых культурах і яблыні. Найбольш адчуваюць яго карані. Яны растуць вельмі кароткімі, падобнымі на абрубкі. Рост дрэва замаруджваецца, на некаторай адлегласці ад штамба прабіваюцца на паверхню каранёвыя атожылкі.
Калі недахоп кальцыю вельмі вялікі, то гэта праяўляецца і на лісці. Маладое лісце, якое ўтвараецца з верхавінкавай нупышкі, спачатку загінаейца ў выглядзе кручкоў, а потым кончыкі і бакі іх адміраюць, краі набываюць рваную форму.
Пры кальцыевым галаданні восенню дрэвы трэба падкарміць кальныевымі ўгнаеннямі, драўняным попелам або проста дабаўляць іх у агульныя ўгнаенні.
Адмоўны ўплыў на рост і развінпё пладовых дрэў аказвае недахоп не толькі макра-(асноўных), але і мікраэлементаў.
Недахоп цынку часам назірасцца ў яблынь, груш, сліў і чарэшань. Тады на канцы разетак вырастае дробнае маршчыністае лісце, плады фарміруюцна выродлівыя, у мякаці сліў або чарэшань выяўляюцца шэрыя плямы Саджанцы растуць марудна, на іх развіваюцца разеткі дробнага, але тоўстага матава-шэрага лісця. Паміж іх жылкамі ўзнікаюць некратычныя плямы.
Дрэвы, у якіх назіраюцца такія сімптомы, патрэбна апырскваць 0,5-працэнтным растворам сярністага цынку.
Недахоп мсдзі таксама адчуваюць некаторыя пладовыя дрэвы, асабліва яблыні, якія растуць на пясчаных глебах. Выяўляецца ён па ўсыханню парасткаў у пачатку
лета ў псрыяд інтэнсіўнага росту дрэў Рост маладога лісця ў гэтым выпадку замаруджваецца, краі яго закручваюцца, некроз тканак пачынаецца ў выглядзе апёку з вяршыні ліста і можа захапіць усю яго пласцінку. Пры моцным паражэнні вяршынкі маладых парасткаў засыхаюць і згінаюцца ўніз. Пупышкі, якія размешчаны на парастку ніжэй адмершай яго часткі, кранаюцца ў рост.
У барацьбе з усыханнем парасткаў дрэвы апырскваюць бардоскай вадкасцю, 0,5-працэнтным купразанам, прытрымліваюцца патрэбнай агратэхнікі, уносяць угнаенні ў строга вызначаных суадносінах.
Недахоп магнію перш за ўсё праяўляецца на кіслых глебах. Садзейнічае гэтаму і бесперабойнае ўнясенне калійных угнаенняў, вялікіх доз азотнакіслага натрыю або вапнавых матэрыялаў з высокім утрыманнем у іх кальцыю.
Праяўляецца недахоп магнію плямістым хларозам, лісце становіцца крапчатае, хларатычнае. У пачатку недахопу лісце жоўта-зялёнае, а потым становіцца светлаці шаравата-зялёным, пасля чаго колер яго хутка пераходзіць у цёмна-буры. Лісце ападае ў цэнтральнай частцы сцябла, захоўваецца толькі на верхавіне яго ў выглядзе разеткі.
У пладаносных садах магніевае галаданне заўважаецца ў канцы ліненя — пачатку жніўня. Дрэвы аслабляюць рост, даюць дробныя з бледным колерам плады. У мякаці пладоў грушы паяўляюцца бурыя плямы.
У першую чаргу такія расліны апырскваюць 1—2-працэнтным растворам сернакіслага магнію. Потым хранічны недахоп гэтага элемента ліквідуюць унясеннем угнаенняў, якія ўтрымліваюць магній.
Недахоп бору можа назірацца ў пладовых дрэў на ўсіх гыпах глебы, асабліва ў засушлівыя гады. Абвастраецца гэты недахоп пры ўнясенні вапнавых матэрыялаў на кіслых глебах. Прыкметай борнага галадання з'яўляецца ўзнікненне на яблыках зацвярдзелых коркавых плям, плады трэскаюцца і ападаюць. Адбіваецца гэты голад і на маладых парастках бягучага года. Верхавінкавае лісце іх жаўцее і чырванее, а пазней адмірае. Небяспечным бывае некроз флаэмы і камбію гэтых парасткаў. На наступную вясну пупышкі на такіх парастках не раскрываюцца або рана адміраюць. На галінцы, ніжэй адмершай часткі, развіваецца шмат парасткаў.
Каб выратаваць расліны ад гэтага голаду, неабходна падкормліваць іх сухім борам або ўгнаеннямі з прымессю гэтага элемента.
У маліны часта назіраецца адміранне краёў лісця. Прычынай гэтага можа быць лішак хлору на пясчаных і супясчаных глебах, бедных азотам. Шкоднае ўздзеянне хлору на маліну адзначаецца пры ўнясенні вялікіх доз угнаенняў, якія ўтрымліваюць хлор, і малых доз азоту. Свежы гной у сумесі з пілавіннем, які ўносяць вясной, аслабляе азотнае жмўленне раслін і садзейнічае большаму паглынанню хлору. Назапашванне хлору ў лісці прыводзіць да адмірання тканак. Краі лісця тады становяцца бледна-зялёнымі і ў выглядзе каёмкі шырынёй 1—2 см адміраюць, становяцца бурымі. Пласцінкі лісця загінаюцца ўніз і набываюць купалападобную форму, у гарачы час япы хутка засыхаюць. Такія сімптомы могуць развівацца не толькі на маліне, але і на парэчках. Апёк краёў лісця, выкліканы лішкам хлору, у ягадных раслін можа нагадваць і прыкметы калійнага голаду. Але ў апошнім выпадку лісце становіцца цёмна-зялёным, маршчыністым.
Каб не дапусціць пікоднага ўздзеяння лішку хлору, на ягадніках’ патрэбна выкарыстоўваць толькі перап^эўшы гной. Хлорыстага калію ўносіць не больш 20 г на 1 м . Калі недастаткова азотных угнаенняў, то дозу хлорыстага калію змяншаюць, падкормліваюць расліны аміячнай салетрай, асабліва эфектыўна такая падкормка ў пачатку ўзнікнення хваробы.
Характэрнай прыкметай недахопу любога элемента з'яўляецца затрымка росту дрэў. Недахоп азоту, фосфару, калію, цынку і магнію звычайна вызначаецца па прыкметах на старым лісці, а бору, марганцу і медзі — маладой лістоце.
Шэраг прыкмет, характэрны для галадання, можа быць часовым, выкліканым хваробамі ці шкоднікамі. Так, напрыклад, пры пашкоджанні пладовым кляшчом лісце набывае зеленавата-жоўты колер, як і пры недахопе азоту. Пасля суровых зім назіраецца падмярзанне праводзячых тканак дрэва, што знешне праяўляецца ў апёку краёў лісця і вельмі падобна на прыкметы недахопу калію. Таму важна не спяшацца з візуальнай дыягностыкай знешніх прыкмет недахопу пажыўных рэчываў, пераканацца, піто яны *не выпадковыя, не выкліканы іншымі прычынамі, а толькі недахопам пажыўных элементаў у глебе.
НЕВЯДОМАЕ АБ ВЯДОМЫХ РАСЛІНАХ
ЛІПА
Бадай, няма чалавека, які б не бачыў і не всдае такога распаўсюджанага дрэва, як ліпа. Крона'яе густая і шчыльная, ствол роўны, прыгожы.
У нашай рэспубліцы ліпа распаўсюджана пераважна на Палессі ў дубравах і мяшаных лясах, вялікія плошчы заняты ёю таксама і ў Асіповіцкім, Маладзечанскім і іншых раёнах.
Пяць рэліктавых ліп растуць у вёсцы Мікалаеўшчына, што на Стаўбцоўшчыне. Яны пасаджаны Якубам Коласам і абвешчаны помнікам прыроды. Паблізу ад Смаргоні, у вёсцы Залессе, 20 год пражыў польскі кампазітар Міхал Клеафас Агінскі, аўтар выдатнага паланезу "Развіташіе з радзімай". Да гэтай вёскі вядзе алея велізарных раскідзістых ліп, якія памятаюць вялікага музыканта і патрыёта. Захаваліся шматлікія жывыя агароджы з ліп вакол былых панскіх маёнткаў у заходніх раёнах Беларусі.
КНІГІ ОНЛАЙН
