Яны не ведалі
Леанід Маракоў
Выдавец: ГА БелСаЭС “Чарнобыль”
Памер: 192с.
Мінск 2008
Напярэдадні сябры зноў напаілі цябе да непрытомнасці. Ужо дзссяць гадоў яны вось гэтак прыходзілі табе на падмогу, давалі мажлівасць забыцца, а ты разлічваўся з імі, выклікаючы гурму дзяўчат — быльгх сваіх паклоішід. Япы, праўда, даўію ўжо нс дзяўчаты, а замужнія жанчыны, многія ўжо мамы, але сум па перажытым на досвітку жыцця каханні прымушаў іх страчваць розум і імчаць на твой кліч. Ялы прыбягалі, нягледзячы ні на якія перашкодьг і пе задумваючыся ні пра што, забываючыся на мужоў, дзяцей...
Ты памёр у трыццаць восем. He, не памёр — загінуў, загнаў сябе. Усё жыццё ты сябе гнаў: наперад, напсрад, наперад! I мы неслі труну з тваім целам пад гшнатычнас: наперад, напсрад, наперад...
Сёння гадавіна тваёй смерці. 1 сёння памерла тваё першае і самае адданае каханне, папраўдзе, забіла сябс — засілілася. Вы рассталіся, калі ты бьгў юны і нястомны, а япа вярталася ад цябе дамоў прытаішоўваючы, і рабанята, што дажджлівым красавіцкім ранкам спяшаўся на завод, шчыпаў сябе; ці не сплю?
Сябар Ёлкін-Палкін, ты спазнаў найлспшых жанчын, але ёсць кола, ёсць ты і яна, тваё першае каханнс. 1 ііяпср вы будзеце разам, назаўжды. Кола замкнулася. Няхай зямля вам будзе пухам...
Ёсць — не будзе
Яс не было, няма і не будзе. Той, самай прыгожай, жаданай, каханай, дарагой, адзінай, самай блізкай, роднай для мяне жанчыны, — цябе. Ты не знікнеш, таму што не з’явішся, не адгукнешся, не скажаш, што ты ёсць. Але ты — ёсць, бо я памятаю пра цябс, ведаю, мару, кахаю, абагаўляю, спадзяюся, жыву табой. Ты ёсць у думках, у мроях, у жаданнях, у імкненні знайсці цябе.
I пакуль ты ёсць — цябс не будзе.
Праменьчык
Вось ён, праменьчык святла, надзеі!
Во, во, во!
Зііі-ік...
Прачнуўся. Разбудзіў пракляты будзілыіік. Устаў з левай нагі. Жах! Паплавок у бачку не тоне. Адарваўся. Смурод.
Зноў скончылася зубная паста, кава, гарбата — усё. Апрача яе.
Яна лямантуе, сварыцца, спапяляе вачыма, курыць, праклінае, плача, спіць з іншымі.
Узяла нож. Спрабавала забіць.
Збег.
На працу: болей няма куды.
Вахцёрка прачнулася, крычыць:
— У сем гадзін падняў! He спіцца ўсялякім прыдуркам! Зранку спакою няма! Ключы? He дам! Абыдзешся, на, з’еш! Праца з васьмі. Чаго вочы вылупіў?!
Вылупіў. Глядзеў. Зразумеў.
Копія яе. Сука. Такое ж стварэнне. Такая ж самая яна-яно.
Збег. Зноў. Звычка.
Парк. Лаўка. Сеў. Круціў галавою, глытаў кісларод, супакойваўся. Убачыў. Тдзе. Знаёмая? He!
Жонка!
Спынілася. 3 сабачкам, усмсшкаю, увагаю.
Пра непгга спытала. (Які голас!) Мяне? Дзіўна...
— Вы? Вы памятаеце? Паездка ў Маскву! «Эс-вэкупэ», раніца, зубная паста, кава, гарбата — усё.
’ А-а!
Так, так, так. Напружваўся, успамінаў, хацеў.
Хацеў у казку. У жыццё... У тое: «Вы памятаеце...»
Вось ён, праменьчык святла, надзеі!
Во, во, во!
Зні-ік...
Арол ці рэшка?
Як і навошта ў Бога так атрымліваецца, што адна хлусіць, пе вылазіць з бруду — і вясёлая, a другая сумленная, чыстая — і заўсёды сумная, заплаканая? Што за дзіўііае размеркаванне? Я пенавіджу такую несправядлівасць! А можа, гэта лёс: арол ці рэшка? Але тады — пры чым тут Бог?
Ён думае
Ён думае, што ён — ідыёт, бо яна думае, што ён — ідыёт.
Ён — ідыёт!
Ён думае, што вінавата яна, яна — што ён. Ніхто ні ў чым не вінаваты. Проста ёсць такое паняцце — псіхалагічная несумяшчальнасць.
Ён думае, што япа падгульвае, яна — што ён. У фінале: нервы, скавдалы, бойкі...
Лепш бы яны падгульвалі ды ні пра што не думалі.
Ён думае, што дзяцей у сям’і павінна быць трос (Бог любіць тройцу), яна — што досыць дваіх (гэтая лічба і ў школе была з ёю неразлучная). Так і жывуць. Зрэшты, жыве — яна. Ён — думае.
Замена
Памяііяў адііу саракагадовую на дзвюх па дваццаць.
Быў задаволены, шчаслівы, радаваўся, піў асалоду, лупаў у нябёсах, жыў!
Сканаў!
Блізняты
Муж і каханак былі братамі-блізнятамі, але зразумелі гэта за нейкую хвілю да таго, як забілі адзін аднаго.
Новы паргнёр удавы, калі чуў слова блізняты, сутаргава сплёўваў і жагнаўся. Але знайшоўся брат і на яго — брат удавы. Ён не стаў чакаць, пакуль нажытае бацькам дастанецца новаму лавеласу.
На пахаванні забітага брат не суцяшаў сястру, не ліў слёз спачування: ён ляжаў побач, у такой самай труне.
«Нс ведаю, — казала яна следчаму; — павошта ім спатрэбілася зшшчаць адзін аднаго?»
Палата № 8, або Праз 110 гадоў
Сцены тут выпацканы бруднаблакітнай фарбай, столь пакрытая сажай, як у курнай хаце... Вокны знутры знявечаны жалезнымі кратамі. Падлога шэрая і шурпатая. Смярдзіць тухлай капустай, кнотавым чадам, клапамі і аміякам, і гэты смурод у першую хвіліну робіць на вас такое ўражанне, як быццам вы заходзіце ў звярынец...
А. Чэхаў. «Палата № 6», 1892 г.
Ёсць на адной з ускраін горада М., як кажуць, чорт ведас дзе, збудаваная яшчэ ў часы сталага сацыялізму клінічная бальніца, а ў яе рэанімацыйным аддзяленні — палата № 8.
Што за палата? 1 чым ужо так адметная?
Пытанні — натуральныя, ды адказы на іх няпростыя.
Вось выпілі вы (да прыкладу) з радасці, што жыццё да лепшага павярнула: зарплату, хоць мізэрііую і з босм, але вам аддалі. Выпйгі, ііу і, вядома ж, пацягнула вас на развагі пра існаванне сваё ўбогае, пра жыццё-быццё, якое на цвярозую галаву і жыццём не назавсш. «А калі яшчэ па кроплі?» — вырашылі. Дзе кропля, там і дзве! А як жа інакш пасля змспы-прыпаркі ды з гэткімі малеігькімі грошыкамі ў кішэні расслабіцца-адключыцца? He на Канарскія ж выспы — мяккакліматычныя, суцэльна вечпазялёныя — ляцець на прагрэўку костачак за пару дзесяткаў адзінак, для вас зусім не ўмоўных, а з боем, як ужо адзначалася, выбітых. Ды з імі з
бліжэйшага рэстаранчыка пасля сціплага абеду-полудня жывым не вылусцяць! Дзеля таго і пастаўлелы дужыя хлопцы з тонкімі бабачкамі на тоўстых шыях!
Значыць, выпілі і дабавілі. А дабаўка, нават самая скупая, як вядома, не ідзе на карысць арганізму, вітамінамі не распешчанаму. Зрэшты, распсшчанаму таксама не ідзе.
У выніку цслам вы крыху аслабелі. Нс трымаеце, скажам так, раўнавагі. I гэтая акалічнасць плюс кружэнне галавы вазьмі й кінь вас у абдымкі зямелькі родненькай. Пакаціліся вы снежным комам з крутое горкі. Коціцеся, і раптам — бац! — дубок першай паслявасннай пасадкі пяшчотна вас цалуе.
— Го-па-а! Го-па-а! Амер-рыка — Еўроп-па-а’ Прыляцелі-прыехалі.
1 стан вашага арганізма пяўхільна завяршас пераход у стадыю, якую з’едліва называюць станам паміж нсбам і зямлёй. Што ж далей? А далсй — вядомы ланцужок: выпадковы й неабыякавы (калі пашанцуе) прахожы — цяжкія (і вашыя) енкі — спапоханыя крыкі-ляманты (прахожага) — беганіна (яго ж) у пошуках тэлефона — бясконцае чаканне (ужо сумеснае) — «хуткая дапамога» (нарэшце-такі!) — прыёмны (нібыта) пакой — аналіз (вядома) крыві — выяўлснне (на жаль!) алкаголю.
I вось ён — прысуд.
— У палату № 8! — гідліва адрасоўвае вас у тутэйшы чысцец дзяжурны касталом. — Га, га, га! Пт-фу! — пралятас плявок у сантыметры ад вашага правага вуха.
— Пайшоў! — штурхае цславозку яго памочнік, мазасанітар з недапраўленай воўчай зяпай.
I вы зноў едзеце — ужо на цславозйы — даўжэзнымі чорнымі калідорамі.
— У-ух! Кхы-кхы! — каркае крывой сківіцай, нагою кіруіочы цславозкай, санітар.
— Давай, давай! — падбадзёрвае яго касталом.
Псршае ж з вашых адчуванняў яшчэ ў калідоры паблізу палаты — агідны да млоснасці, да галавакружнасці смурод. Грымучая сумесь з трупных гніенняў, моташнага смуроду фекаліяў, ванітаў і прыкрага паху сумесі зліллых крыві і «зялёнкі».
Праўда, вы ўжо зноў непрытомны і смурод вам — па чарапку. Што ж, хоць тут пашанцавала. Але на большае губу не раскатвайце — гэта, пэўна, будзе адзінае, дзе ўдача, хоць і часова, на вашым баку.
Ваша палата затаілася на першым паверсе, але няма ніякага сумневу, што знаходзіцеся вы ў нейкім сутарэнні. Аб гэтым сведчаць хваравіта-цьмянае, нязменнае днём і ноччу святло; аблезлыя, чвэрць вску нефарбаваныя сцсны; ірваныя кавалкі лінолеума на падлозе, якія чапляюцца за ногі; плесня з рэшткамі вапнавай пабелкі на столі; абы-як памазапыя бура-шэрай фарбай вокііы з іржавымі, крыва зваранымі жалезнымі прутамі; абгрызспыя — пацукамі ці што? — дзвсры.
Усё гэта вы ўсвядоміце і ўбачыце, калі, дасць Бог, ачомаецеся і агледзіцеся. Агледзіцеся — і са спазненнем і горкім шкадаваннем зразумееце, якім шчаслівым жыццём да гэтага жахлівага момантувыпадку жылі. He было ў вашым акружэнні такіх красунчыкаў, як гэты, прывязаны за рукі і за ногі, распрануты нагала (як, між іншым, і ўсе ў палаце № 8) пацыент злева, што тузаецца ў белай гарачцы; альбо з трубкамі ў разадраным роце «таварыш» справа, каторы захлынаецца крывёй і слінай. А ўжо
пра стварэнне, якое безупынку паўтарае пяшчотную рыфмачку: «Я...ць тваю маць, я...ць тваю маць...», размешчанае проста ля вашых ног, нешта чырвапаскурае, кшталту мутанта — помесі малпы з сабакам, і казаць не даводзшца.
Ёсць сярод гэтай гоп-кампаніі і панеіікі. Адна харашуха, так-так, тая, у процілеглым ад вас куце, амаль элегантна трасе па-цыганску важкімі грудзьмі, а заадно вымольвас з заплюшчанымі вачыма ў столі цыгарэту: «Дай закурьшь, ну дай закурыць, а я адпрацую, ох, як адпрацую, шкадаваць не бу-удзеш-ш». I язычок ейны, як у галоднага ваўчаняці, бегае туды-сюды, туды-сюды... Адмысловая і суседка харашухі, высахлая ўшчэнт старая з шалёнымі вачыма і з заматанай бінтамі ў дзесяць столак галавой. Нейкія нелюдзі так паразміналі аб яе ногі, што не памагаюць і столкі: сочыцца несупынна кроўка і скрозь бінты.
I ўсе трызняць, трызняць, трызняць. Усе дзевяць, дакладней, восем (акрамя кактэйльшчыка — «таварыша з трубкамі») пацыснтаў палаты № 8.
— Высако сяджу, даляко гляджу...
— Увязу цябс я ў тундру, увязу цябе-е адііу-у...
— А мы яго па ша-апцы! А мы яго па ша-апцы!
— На табе, сука! На! Атрымай!
— Раўіія-йсь, смір-рна! ІЛа-агам-м арш!
— Мгнавення раздаюць каму — пазор, каму — бяссла-ўе, а каму — бясчэсце-е...
— Ж-ж-ы-ы-ы... Ж-ж-ы-ы-ы... Мы едзем, едзем, едзсм...
— Оп-гоп, што ты, што ты, расчыняйце вароты!
To пра якія такія вароты гаворка ідзе?
I вось у гэтай вясёлай блюзнерскай кампаніі вас і знойдзе мясцовы эскулап — сама ўстрыманасць.
Акіне гідліва вокам (здалёку, ад уваходу, бліжэй — ні-ні! — фу-у, якое паскудства!) палату-камеру і запіша навічка ў адкіды грамадства:
КНІГІ ОНЛАЙН
