КНІГІ ОНЛАЙН
Пошук сярод кніг, што прайшлі індэксацыю гуглам. Некаторыя кнігі гугл не знаходзіць
— Разумею! — ...калі ён помсціў за мяне. Я думала: «Няхай ён цяпер вернецца! Свярбіць у цябе галава? Што, Бруньён, атрымаў сваё? Няхай толькі вернецца! Няхай толькі вернецца...» На жаль, ты вярнуўся хутчэй, чым мне хацелася... Астатняе ты ведаеш. Я аказалася павязанаю сваім дурнем на ўсё жыццё. I асёл (гэта ён ці я?) застаўся на млыне. Яна змоўкла. Я сказаў: — Ва ўсякім разе, табе тут добра. Яна паціснула плячамі і сказала: — He горш, чым яму. — Няхай чорт яго возьме! — сказаў я.— Гэтая хата павінна быць раем. Яна рассмяялася. — Вось іменна, мой дружа. Мы загаварылі пра іншае, пра нашы справы і знаёмых людзей, пра нашы хаты і дзяцей, але, як мы ні стараліся, мы паварочвалі назад, на ўсім скаку, насустрач беламу бычку. Я думаў, яна будзе рада пачуць падрабязна пра маё жыццё, пра ўсіх маіх, пра маю хату; але пераканаўся (о, жаноцкая цікаўнасць!), што ўсё гэта ёй вядома зусім не горш, чым мне самому. I вось слова за слова, балазе ўжо пачалі, затрашчалі, загаманілі пра тое пра сёе і ніякое, з разборам і без разбору, пад гару і ўгору, дзеля задавальнення языкамі памянціць, самі не ведаючы, куды далей хадзіць. Абое мы наперабой сыпалі словы гурбой; з абодвух бакоў трашчала размова, бесперапынку, са старога на нова. Растлумачваць словы не даводзілася: іх хапалі з языка, адразу з рота, і тут жа другі язык прымаўся за работу. Насмяяўшыся ўволю, я выціраў вочы, як раптам пачуў, што на званіцы адлічваецца шэсць гадзін. — Божа міласэрны,— сказаў я,— мне пара! — Яшчэ паспееш,— сказала яна. — Твой муж вернецца. А бачыць яго мне не вельмі ўжо хочацца. — А мне? — адказвае яна. 3 кухоннага акна бачны быў луг, які ўжо прыбіраўся да вечара. Промні сонца на захадзе націралі залатым пылам тысячы травінак з дрыготкімі носікамі. Па гладкіх каменьчыках скакаў ручаёк. Карова лізала вярбовую галінку; двое нерухомых коней, адзін вараны з зоркаю на лбе, другі шэры ў яблыках, паклаўшы галовы адзін аднаму на крыж, задумаліся ў перадвечаровай цішыні, закончыўшы пасвіцца. У прахалоду хаты ўрываўся пах сонца, бэзу, цёплай травы і залацістага гною. I ў паўзмроку пакоя, глыбокім, мяккім, з лёгкім пахам гнілі, падымаўся з каменнага кубка, які я трымаў у руцэ, ласкавы водар бургундскай наліўкі. Я сказаў: — Як хораша тут! Яна схапіла мяне за руку: — I так магло б быць усё жыццё, кожны дзень! Я сказаў (мяне засмучала, што я прыйшоў яе пабачыць і абуджаю ў ёй шкадаванне): — Ах, ведаеш, мая Ласачка, мабыць. яно і лепш зрэшты, мабыць, яно і лепш так, як ёсць! Ты нічога на гэтым не згубіла. Адзін дзень яшчэ куды ні ішло. Але ўсё жыццё! Я цябе ведаю, ты мяне ведаеш: табе хутка б надакучыла. Ты сабе ўявіць не можаш, якая я брыдкая істота. нягоднік, гультай, гуляка, распуснік, пляткар, шалахвост, наравісты, абжора, хітрун, спрачальнік, летуценнік, злоснік, дзівак, пустазвон. Ты была б, дзіця маё, нешчаслівая, як камяні, і ты мне б адпомсціла. Пры адной думцы аб гэтым у мяне валасы ўстаюць дыбам, па абодва бакі лба. Хвала ўсёмагутнаму Богу! Усё добра, як яно ёсць. Яе сур’ёзныя і хітрыя вочы слухалі мяне. Яна кіўнула галавою і сказала: — Ты маеш рацыю. душа мая. Я ведаю, я ведаю, ты вялікі нягоднік. (Яна гэтага ані не думала.) Ты мяне, магчыма, біў бы; я табе здраджвала б. Але што зробіш? Раз ужо на гэтым свеце і тое і другое непазбежна (так вызначана на нябёсах), дык хіба не лепш было б, каб гэта нам дасталося аднаму ад аднаго? — Вядома,— сказаў я,— вядома... — Ты як быццам не вельмі ўпэўнены. — He, як жа,— адказаў я.— I ўсё ж трэба ўмець абыходзіцца без гэтага ўзаемнага шчасця. I, устаючы, я закончыў так: — He ірэба шкадаваць ні аб чым, Ласачка! Так ці інакш, мы прыйшлі б да таго ж. Кахаеш адзін аднаго ці не кахаеш, але калі шпулька, як у нас з табою, падыходзіць да канца, дык гэта справа мінулая, усё роўна як калі б нічога і не было. Яна мне сказала: — Ілгун! (I якую яна мела рацыю!) Я яе пацалаваў, пайшоў. Яна праводзіла мяне вачамі, прыхіліўшыся на парозе да вушака. Перад намі слаўся цень высокага арэшніку. Я не паварочваўся, пакуль не мінуў павароткі дарогі і не быў цалкам упэўнены, што нічога ўжо не ўбачу. Тады я спыніўся, каб перавесці дух. Паветра было напоена водарам звіслых гліцыній. I белыя валы рыкалі на лузе ўдалечыні. Я пайшоў далей; і, зрэзваючы напрасткі, пакінуў дарогу, узабраўся на ўзгорак, перасек вінаграднікі і ўвайшоў у лес. Але не дзеля таго, каб вярнуцца хутчэй. Бо праз паўгадзіны я ўсё яшчэ стаяў на ўзлеску пад шатамі дуба, не зварухнуўшыся і разявіўшы рот. Я сам не ведаў, што я тут раблю. Я разважаў, я разважаў. Барвовае неба згасла. Я глядзеў, як паміраюць яго водбліскі на вінаградніках з маладымі лісточкамі, бліскучымі, льснянымі, пунсовымі і залацістымі. Спяваў салавей... У глыбіні маёй памяці, у маім маркотным сэрцы спяваў другі салавей. Вечар, такі ж, як гэты. Я быў са сваёю каханай. Мы падымаліся па схіле, усланым вінаграднікамі. Мы былі маладыя, вясёлыя, гаваруны, рагатуны. Раптам штосьці пранеслася ў паветры, павеў вячэрняга звону, подых зямлі на захадзе сонца, калі яна пацягваецца, і ўздыхае, і гаворыць табе: «Прыйдзі да мяне», пяшчотны сум, атрэсены месяцам... Мы змоўклі абое і раптам узяліся за рукі і ў маўчанні, не гледзячы адзін на аднаго, спыніліся. I вось з вінаграднікаў, на якія легла весняя ноч, пачуўся спеў салаўя. Каб не заснуць на лазе. здрадніцкія вусікі якой завіваліся, завіваліся, завіваліся, вакол яго лапак абвіцца стараліся,— каб не заснуць, сваю старую кантылену спяваў ва ўсё горла любоўны салавей: Віюцца вусікі. вусікі, вусікі, Я не сплю, я не сплю... I я адчуў, як рука Ласачкі гаворыць: «Вось я бяру цябе і ўзятая сама. Віцеся, віцеся, віцеся, вусікі, і звяжыце нас!» Мы спусціліся з пагорка. Падыходзячы да хаты, мы разнялі рукі. 3 той пары мы не з’ядноўвалі іх ужо ні разу. Ах, салавей, ты расспяваўся зноў! Для каго твая песня? Вы ўяцеся, вусікі. Для каго твае абдымкі, каханне?.. А тут і ноч. I, задзёршы ў неба нос, я глядзеў, абапёршыся задам на рукі, рукамі на кій, быццам дзяцел на хвост; я ўсё глядзеў на вершаліну дрэва, дзе расцвітаў месяц. Я хацеў вызваліцца ад чараў, якія ахапілі мяне. Я не мог. Напэўна, дрэва аблытала мяне сваёй чарадзейнай засенню, якая збівае са шляху і адбівае ахвоту яго знайсці. Раз, другі, трэці абышоў я вакол ствала, зноў і зноў; і кожны раз я апынаўся на ранейшым месца, скаваны. Тады я змірыўся і, выцягнуўшыся на траве, заначаваў пад покрывам месяца. Мне не вельмі каб спалася ў гэтым гатэлі. Я меланхалічна азіраў сваё жыццё. Я думаў пра тое, чым яно магло б быць, пра тое, чым яно было, пра мае разбураныя мары. Божа, колькі смутку знаходзіш у глыбінях свайго мінулага ў гэтыя начныя гадзіны, калі душа расслабленая! Якім сябе бачыш бедным і голым, калі паўстае перад ашуканай старасцю вобраз юнацтва, ахінутага ў надзеі!.. Я падводзіў рахункі, адзначаў пралікі, перабіраў мізэрныя набыткі маёй кайстры: жонку, якая сабою непрыгожая і не больш таго добрая; сыноў, якія далёкія ад мяне, думаюць пра ўсё не так, як я, у якіх з майго толькі абалонка; здрады сяброў і вар’яцтвы людзей; смертаносныя веравучэнні і міжусобныя войны; Францыю маю змучаную; летуценні майго духу; плён майго мастацтва разрабаваны; жыццё маё — жменю попелу, і падлётны вецер смерці... I, ціха плачучы, прынікшы вуснамі да цела дуба, я давяраў яму свой смутак, затаіўшыся паміж яго каранёў, як у абдымках бацькі. I я ведаю, што ён мяне слухаў. J напэўна потым, у сваю чаргу, загаварыў і суцешыў мяне. Таму што, калі праз некалькі гадзін я прачнуўся, уткнуўшыся носам у зямлю і храпучы, ад маёй меланхоліі нічога не заставалася, акрамя хіба што лёгкай млявасці ў натруджаным сэрцы ды сутаргі ў лытцы. Сонца ўставала. Дрэва, поўнае птушак, распявала. Яно сачылася напевамі, як вінаградная гронка, сціснутая ў руках. Берасцянка Гільямэ, заранка Мары Гадрэ, і тачыльшчыца, і шэрая Сільві, шчабятуха-валасянка, і драздок, мой кумок, самы мой любы, таму што яму нічога не страшна на свеце: ні холад, ні дождж, ні гром, ні вецер, і вечна ж ён смяецца, вечна ў добрым настроі, першы заспявае на світанні і апошні змоўкне, і таму, што ў яго, як у мяне, нос расквечаны. Ах, гэтыя слаўныя малышы, як яны гарлапанілі ад усёй душы! Яны пазбеглі жахаў ночы. Ночы, шчодрай на пасткі, якая кожны вечар апускаецца на іх, быццам сетка. Удушлівы змрок... каму загінуць прыйшла пара!.. Але, фарырарыра!.. як толькі рассейваецца полаг ночы, ледзь бледная ўсмешка далёкага золку пачынае ажыўляць акалелы твар і пабялелыя вусны жыцця... уай ці, уай ці, ла, ла-і, ла-ла-ла, ладзяры, ла рыфла... якімі крыкамі, сябры мае, якой радасцю любові вітаюць яны дзень! Усё, што было выпакутавана, усё, што палохала, немы сполах і акалелы сон, і ноч, і ўсё, уай ці, усё... фрртт... забыта. О дзень, о новы дзень!.. Навучы мяне, мой драздок, твайму дару адраджацца з кожнай новай зарой, поўным веры жывой!.. Ён усё свістаў Яго здаровая іронія падбадзёрыла і мяне. Седзячы на зямлі, я таксама ўзяўся свістаць. Зязгаля... «зегзіца чорная, зегзіца сівая, зегзіца птушка сварлівая...» гуляла ў хованкі дзесьці ў лесе. «Зязюля, змоўкні, чорт засмажыць цябе ў жароўні!» Перш чым устаць, я кульнуўся праз галаву. Заяц, які прабягаў побач, узяў з мяне прыклад; ён смяяўся; губа ў яго рассечаная ад частага смеху. Я рушыў у дарогу, распяваючы на ўсё горла: — Усяму хвала, усяму хвала! Сябры мае, зямля круглая. Хто не ўмее плаваць, таму няма дабра. Праз пяць маіх пачуццяў, раскрытых зноў, урывайся, свет, улівайся ў маю кроў! Стану я злавацца на жыццё, як стары басяк, таму што і гэта і тое — не так? Варта толькі разахвоціцца. «Калі б я... Калі б мне...» Так і не спынішся; вечна чалавек будзе незадаволены, вечна будзе жадаць больш, чым яму дадзена! Нават пан дэ Невер. Нават кароль. Нават Гасподзь Бог. Кожнаму свае межы, кожнаму свой парог. Стану я хвалявацца, стану я ныць, таму што не маю сілы яго пераступіць? Ды і ці не лепш мне будзе не на маім месцы? Я ў сябе, і тут я застаюся, і тут я застануся, ліха мяне бяры, наколькі можна даўжэй. Ды і на што мне скардзіцца? Мне, па сутнасці, ніхто нічога не павінен. Я ж мог і зусім не нарадзіцца... Божа літаснівы! Ад адной думкі пра гэта ў мяне мароз па скуры прабягае. Гэты міленькі, маленькі сусвет, гэтае жыццё, і раптам — без Бруньёна! I Бруньён — без жыцця! Які журботны свет, о сябры мае!.. Усё добра, як яно ёсць. Чаго ў мяне няма, ну яго к чорту! Але што маё, таго я не аддам...