Кантакты
Сіла прыцягнення Бацькаўшчыны
Лявон Юрэвіч, Наталля Гардзіенка
Выдавец: Кнігазбор
Памер: 280с.
Мінск 2016
У пачатку 1989 г. мною была створана першая ў г. Пінску група падтрымкг Беларускага Нсіродяага Фронту «Адраджэньне». Затым аналагічныя групы пачалі ўзьнікаць і на другіх прадпрыемствах горада ды па месцы жыхарства.
Улетку 1989 г. на масавым устаноўчым сходзе, шпго адбыўся кансператыўна, я быў абраны адзінагалосна кіраўнікам Пінскага рэгіяналышга адзьдзяленьня БНФ. Крыху раней v г. Пінску мною было створана гісторыка-асьветніцкае таварыства «Пагоня», галоўная мэта якога — уздым страчанай нацыянальнае самасьвядолшсьці беларусаў.
Яактыўны ўдзельнік болыйасьці мітынгаў, дэманстрацый, іншых акцыяў, што ладзіліся па інігіыятыве БНФ, дэлегат устаноўчага з ’езду БНФу Вільні, членрэдакцыйнае камісіі БНФ і, магчыма, камісіі па міжнародчых сувязях (не ведаю пры мне такія размовы былі).
Кіруючая бюракратыя не падараваламнемаіх паводзінаў 7 красавіка я быў зноў звольнены з працы. Моцнараздразьнілі яе і .мае артыкулы (асабліва аб мітынгу на стадыёне «Дынама» у Менску 19 лютага2^, што быў надрукаваны ў беластоцкай «Ніве»),
Пасьля атрымсшызя запрашэньня наведаць ФРГ не бяз гіяжкасьцяўзнайшоўработу. Быў ініцыятарам і вёў актыўную падрыхтоўку да агульнагарадскога .мітынгуў Пінску. Напэўна баючыся надалейшагаруху падзеяўу ПЫску ды рэгіёне, улады са здзіўляючсій хуткасьцю выдачімне замежны naiunapm і нават параілі не зьвяртацца.
Але ня іх парадамі я кіраваўся, калі прымаў рашэньне застацца на Захадзе.
Галоўная мая мэта — гэта ажыііьцяўленьне планамернай дапамогі маім сябралі па барацьбе, якія захінаюцца ў бюракратычным камуністычным пекле. Я ведаю, як чам у Пінску (ды ў Беларусі наогул) патрэбна памнажальная апаратура, неабходная для тыражыраваньня нашыхматэрыялаў. Я зрабчю ўсё ад мяне залежачае, каб выкансіць свае абяцаньні. Але для гэтага неабходна як мага хутчэй працаваць, каб мець грошы.
230 Маецца на ўвазе шматтысячны мітынг, арганізаваны на мінскім стадыёне «Дынама» з ініцыятывы Беларускага народнага фронту і Канфедэрацыі беларускіх суполак 19 лютага 1989 г.
Усёўпіраеццаўгэты чортавы «азыль»231. Гэтуль, у ФРГ, такія пытаньні вырашаюцца, на жаль, не адразу. Яўжо і на ЗША паперы аформіў праз «Талстой фаундэйшэнЯ31 у Мюнхэне. А тут яшчэ ліст з даму атрымаў жонку маю Алену, з маленькі.м дзіцяткам, не выпускаюць, сволачы, хаця яна такое ж' запрашэньне мае. Трэ было нам тагдыразам ехаць — але дужа ж маленькім быў сыночак, думалася — хай падрасьце крыху, а я тым часам нешта гэтуль прыдбаю. Так хочацца хутчэй іх адтуль з гэтае радыяцыі ды зьдзекаў наменклатуры вырваць.
He, аб звароце назад не можа быць і гаворкі. Няхай тут і цяжка будзе наперш. Няхай і адзін я пакуль і бяз грошай. Але — свабода! Яна даражэй за ўсё.
Апрачаўсяго, я ня веруў пераўвасабленьне камуністычнага рэжыму, які на працягу 70 гадоў тэрарызаваў і прыгнечваў парабчоны народ, а зараз раптам, ні з таго, ні з гэтага, стаў гуманным.
Гуманізм чужы сацыялізму, паколькі падпісвае яму смяротны прыгавор. А на дабрачынную сьмерць камуністычная сістэма, пад якогі маскаю яна ні хавалася — ці то хрушчоўскай адлігі, ці то брэжчеўскае рэформы, ці гарбачоўскае перабудовы — ніколі ня пойдзе.
Цяперашняя перабудова ў маёй краіне — ня больш, як спрытны, прадуманы трук, народжаны ў крамлёўскіх нетрах і скіраваны на часовае заканыхваньне тых, хто сёньня ўжо гатовы ськінуцьрабскія кандалы і занесьці сякеру над галавою ўладарачага тырана.
Цяперашняя «перабудова» — гэта гіпертрафіраванае жаданьне збанкручанага, настоянага на зчачынствах і чалавечае крыві рэжыму ў чарговы раз пусьціць пыл у вочы сусьветнай
231 Азыль (ад анг. right of asylum) — права на прытулак, вызнаванае міжнароднай супольнасцю.
232 Талстоўскі фонд (анг. Tolstoy Foundation) — дабрачынная арганізацыя, заснаваная ў Нью-Ёрку (ЗША) у 1939 г. дачкой знакамітага рускага пісьменніка Льва Талстога Аляксандрай з мэтай дапамоп расійскім эмігрантам. Фонд дапамагаў уцекачам, перамешчаным асобам і інш.
грамадскасьці, каб супакоіць яеўзрушачую сьвядомасьць і тым самым хоць на імгненьне адцягнуць свой немінучы канец.
Ну вось і ўсё з большага, што я магу сказаць пакуль аб сабе. На жаль, гэта яшчэ далёка-далёка кя ўсё. «На жаль» таму, што з-за надзвычай буйнога аб’ёму гэта ўсё маё жыцьцёбыцьцё, як я ўжо адзначыў у самым пачатку, ня ўлезе ў рамкі звычайнага лісту. Дапамажыце мне дасягнуць спамянутага вышэй! Зразумела, калі гэтамагчыма.
Нагэтым закончу. Пішыце, каліласка!
3 нашепшымі пажаданьнямі і вялікаю павагаю да Вас
Анатоль Казпоў.
PS. Недалёка ад Нью Ёрку, у Нью Брансвіку па вуліцы Болдвін Стрыт, 68 пражывае мой вельмі добры сябраВасіль Стома233. Мы перапісваліся зь ім, але тут, у ФРГ, я ня мею ягонага дакладнага адрысу. Ці можаце Вы дапамагчы мне наладзіць сувязь з гэтым чалавекам?
Вялікі дзякуй за нумар «Беларуса»! Я адчуваю вострую неабходнасьць у такой літаратуры, а гэтаксама ў выданызях БРІФ, бо, пачынаючы з 9 нумара «Навінаў>РА, яужо нічога не чытаў. Ці магчыма прыслаць копіі?
I яшчэ для інфармацыі паведамляю, што я выехаў з СССР 21 верасьня 1989 г. і прыехаўу ФРГ 22 верасьня.
233 Васіль Стома (1911-1992), шсьменнік, грамадскі дзеяч. Пасля Другойсусветнай вайныжыўуЗША Быўаднымззаснавальнікаўаддзела Беларуска-амерыканскага задзіночання ў Нью-Джэрсі. Аўтар успамінаў «Маё мястэчка» (Мінск, 2014).
234 «Навіны ЫІФ "Адраджэнне”» — газета, орган Беларускага народнага фронту «Адраджэнне», якая выдавалася ў Мінску ў 19881994 гг.
7 лютага 1991 г., Uhingen-Holzhauseri235. Вельмі паважаны сп. Запруднік!
Дазвольце выказаць у сідносінах да Вас шчырае ўдзячнасьці за тую дбагшасьць із Вашага боку якую я меў адчуць, атры.маўшы ад Вас чарговы нумар газэты «Беларус».
Справы мае ідуць у нармальным рэчышчы. У хуткім часе скончыцца пгэрмін наведваньня школы для аусзідлераў236. Потым стане лягчэй.
Хачу адзначыць, што знаёмства з беларусамі-эмігрантамі, як вочнае, так і завочнае, прынесла мне роспач і нявер 'е ў іх. Наагул, беларускага ў іх, акрамя паходжаньчя ды ўласыўеае лагоднасьці да праяваў нейчага не зусім здаровага напрамку дзеяньняў мала чаго засталося. Як бачыцца, прыкметы гэтае спрадвечнае хваробы незмаглі, на жаль, вытруціць нават доўгія гады жыцьцяў вольных краінах. Тым няменш, мне не давялося сярод гэтых людзей стрэць амапь нікога, хто не прэтэндаваў бы на адмысловае веданьне сітуацыі на Бацькаўшчыне. Шматгадовая адарванасьць адрадзімы, далёкасьць як фізычная, так і інтэлектуапная, ад грамадзка-палітычных працэсаў, якія там адбыліся апошнім часам, не пакідае нам шансаў на пасыіяховую пэрспэктыву беларускае эміграцыі. Шкада
На заканчэньне хачу пажадаць Вам шчасьця й посьпехаў у працы, якая мусіць існаваць, якя гэта зразумеў, у вельмі складаных умовах.
Шчыра Ваш
Анатоль.
* * *
7.05.90 Паважаная рэдакцыя!
Звяртаюся да Вас, бо не .маю а ні воднага роднага чалаеека хіба добрага знаёмага на Захадзе, спасобнага дапамагчы.
235 Уінген (ням, Uhingen-Holzhauseri) — мястэчка ў Нямеччыне, у акрузе Гёпінген зямлі Бадэн-Вюртэмберг, на рацэ Фільс.
236 Aussiedler (ням.) — эмігрант.
Восем месяцаў таму я збёг з бапшавіцкага раю і звярнуўся да швэцкіхулад абпалітычным зховішчы, / вось заразмне гавораць, штоянімаю прычын для гэтага статусу, а калі так, то мне пагражае «дэпартацыя»ў Гарбачоўскую «дэмакратыю».
Каб не паказацгіа чорным катом у чорны.м мяшку, словадругое аб сабе.
Мне зараз 29 гадоў. Пасля сярэдняй школы зкончыў лётнае вучылішча грамадзянскай авіацыі і лётаў 4 гады ў сельскагаспадарчай авіяцыі на Гамельшчыне. Сутыкнуўшыся з татальным гаспадарчым бардаком і непрыкрытай карупцыяй, вырашыў знайсці іх крынпу і паступіў на вучобу ў Маскоўскі інстытут мгжнародных спраў^ на факультзт міжнародных эканамічных адносін. (У гэты час я меў йеразвенчаныя ілюзіі аб добрым Леніне і ні меньш добрым марксізме, які трафіў не ў зусім добрыя рукі). Але, маючы час для прагіы галавой (у чырвонасцяжным «Аэрафлоце»2^ мець нешта пад чарапной каробкай вельмі турботна), я быстра зразумеў што камунізм не проста непрэтваральны, у прынцыпе гуманны ідэал, а вельмі зіая і экспансіўная ідэалагічная параноя, 70 гадоў сасучая лепшыя сокіў той лічбе і зБеларусі. 3 такімі думкаміў гэтым наменклатурньш інкубатары, чусксйочым на свет ідэалагічных міліцыянераў, я пратрымаііца не мог і неўзабаве наж'ыў сабе праблемы зКГБ. (Быў арыштаваныўМаскве ля Качумбійскага пасаіьства, дзеямеў знаёмага і танаваў ііеразяго зрабіць брак, каб пакінуць «першую краіну сацыялізму». Тут трэба спыніцца, каб была зразумела людзям з захаду, чаму з калумбійцай? Гэтыя «гістарычныя» падзеі адбывачіся ў 1985 годзе, качі ў Маскве сустракацца з інастранцам было крыміназьным для любога, не гаворачы пра студэнтаў аышзй названага інстытуту ленінска-сталінска-брэжнеўскіх міжнародных спраў, якія давалі падпіску аб забраненні «несанкцыяраваных кантактаў» з іна-
23' Відаць, маецца на ўвазе Маскоўскі дзяржаўны інстытут міжнародных адносінаў (рус. Московскйй государственный йнетйтут международных отношенйй —МГММО).
238 «Аэрафлот» (рус. «Аэрофлот») — савецкая дзяржаўная, пазней расійская авіякампанія, заснаваная яшчэ ў 1923 г.
странцамі. Таму сустрэчаў кнігарні (.мы шукалі адну кніжку) з канумбійцам паказалася мне шансам выбрацца з таго бачота, у якое я па добрай сваёй волі ўлез).
Пасля дапросаў наЛубянке быў выпушчаны на волю адусяго. 8 месяцаў (гэта было ў пачатку перабудовы, калі яшчэ КПСС была самай лепшай у свеце і безрабоціцы не было) я не мог ні куды прыстрофца на працу, як-небудзь прымітыўную для майго адукацыйнага ўзроўню, і пайшоў чорнарабочым на «Мйнскйй кйрпйчный завод». He буду займаць Ваш час расказамі, як прыемна там працаваць «свабоднаму пралетарыяту», / не толькі там. Скажу толькі, штоўсемае папыткі вастанавіць сваю прафесію ніў Мінску, ніў Гамелі, ніў Элісце (тогі самай, дзе заразілі 26 дзяцей Спідам239) ні чым для мяне прыемньш не закончыліся.
3 апошняга свайго месца працы — Мінскага камвольнага камбінату я «уволйлся no собственному желанйю» за то, што арганізаваў групу падтрымкі Беларускага Народнага Фропту, што вельмі не спадабалася свінапасам з чырвонымі картонкамі ў кішэнях, якія называюць сябе адміністрацыяй.
Гэта былоў пачатку 1989 года. У гэты-ж час я падаў дакументы на эміграцыюў ЗША цераз амерыканскае пасольства ў Маскве, бо проста змарыўся даказваць, што белае — гэта белае, а чорнае — чорнае. Але сустрэчу з прадстаўнікам служ-бы эміграцыі і чатуралізацыі мне назначылі толькі праз год, т. е. у пачатку 1990 года. Цэлы год вытрымаць у царстве крыўды я не мог не толькі і «е столькі не маючы крыніц існавання, a па маральна-псіхачагічным прычынам: слухаць балтаўню пра перабудову я не .магу, бо ведаю, што сістэма не перабудоўваецца, а толькі знішчаегіца, і каб справа фактычна стаяла ў гэтым сэнсе, то яе, гэтую перабудоеу, можна было б зрабіць так-жа скора, як у свой час Ленін зрабіў сваю. Больш таго, несфармуляванасуь мэтаў перабудовы (гэта замеціў яшчэ пакойны акадэмік Сахараў) застаўляе прызнаць сэнс гарбачоўскай
КНІГІ ОНЛАЙН
