Кантакты
Сіла прыцягнення Бацькаўшчыны
Лявон Юрэвіч, Наталля Гардзіенка
Выдавец: Кнігазбор
Памер: 280с.
Мінск 2016
Дудзічыха выйшла замуж, жыве, здаецгіа, у Менску.
Менск стаў прыгожым горадам, расьце ва ўсе бакі, як на дражджах, дарос нават да Дараўкі. Ці маеш здымкі новага Менска? На тым месцы, дзе калісьці жыў Купала, збудавачі яго памяці прыгожы музэй, аўвесь тягі (адмузэю да Савецкай) стаўпрыгожьш паркам. Берагі Сьвіслачыўгэтыммесцы адзелі гранітныя фальбонкі. Вуліцы сталі прасторнымі й зялёнымі. Менск можа зачараваць, калі хто яго пабачыць. Менск стаў запраўды сталічным.
3 цёткай Уладзяй336 час ад часу спатыкаемся, а таксама зь яго сястрой. Купала падвыпіўшы падымаўся па лесьвіцы і штурхануў тэхнічку, а пасьля, падняўшыся крышку вышэй, на адзін паверх, уздумалася яму яе перапрашаі{ь. Перавеснуўся цераз парэнча і, відаць, згубіў раўнавагу. Сьмерць выпадковая.
Нашы патроху пішуць, напэўна, чытаеш іх творы. Што падабаецца зь іх табе?
Трзба сказаць — пісьменьніцкая кагорта расьце. 1 як-бы не пісалі, усё-ж яны робяць добрую справу. Беларускае слова расьце, узмацоўваегма, а гэта важна. Было-б горш, каб паўтарыліся тыя падзеі, якія перажыла бацькаўшчына калісьці. Калі прыгледзіцца добра, томожна знайсьці добрыя зярняткі.
Ці ёсьць патрэбаў вас маліцца сваім зорам?
Ты высказаў многа цікавых думак, ужо яны дайшлі — гэта важна. Добра і тое, штоўзьнікла нарада цераз чорную стужку. Раіцца трэба было больш і часьцей.
Багдановіча высылаем. Было-б добра, калі-б выслаў cavtae цікавае, на тваю думку. Цікава, што напісана там — крытычнае, мастацкае. Мабыць, "сьпісыватэльскіх"выдайыіяўу васняма'?
Ці ёсьць згуртаванасыіь думак, ці яны розьнягіца і як? Зь якімі сябрукайі сябруеш, якіх ведаю я?
Пішы часьцей.
Няхай збудзеццаўсё тое, аб чым думаем.
Усе жадаемусяго найлепшага.
Твой Васілёк».
336 Маецца на ўвазе Уладзіслава Франнаўна Луцэвіч (1891-1960), жонка Янкі Купалы.
ТЫЯ, ШТО ЗАСТАЛІСЯ
Аляксандр Баханчык (1926-1999) — навучэнец Нясвіжскай настаўніцкай семінарыі, у 1944 г — афіцэрскай школы Беларускай краёвай абароны. Ваяваў у складзе Рускай вызваленчай армп генералаБунячэнкі. Арыштаваны СМЕРШам, засуджаны дазняволення. У Беларусьвярнуўсяў 1970-я гг. ЖыўуГарадзеі.
Аляксей Анішчык (Чэмер) (1912-2007) быў выкладчыкам Наваградскай беларускай настаўніцкай семінарыі, супрацоўнікам Беларускага культурнага цэнтра ў Мінску. Удзельнік II Усебеларускага кангрэса. Павайне жыўу Польшчы, але быў арыштаваны, асуджаны дастраты, замененай пазней на25 гадоў лагераў. Вызвалены ў 1962 г. Жыў у Вільні.
* * *
Гарадзея, 21 студзеня 1995 г. Паважаная рэдакцыя!
Вашую газету «Беларус» чытаю ўжо два гады. Мне яе бысылае з Канады мой сябра Кастусь Акула. Бываюць вельмі цікавыя нумары, бываюць менш для нас цікавыя. Апошні ну.мар за 1994 год (Ms 419) вельмі цікавы.
Аднак я лічу неабходным паспрачсіцца з некаторымі сіўтарамі, я абсалютна з імі незгодны. Сёння высылаю Вам зацемку абраспазьваннірэлігійнай і нацыянальнай варожасці спадаром Уладзімерам Брылеўскім™ у зацемцы «Яшчэ прсі польскую экспансію на Беларусі».
3 ,7 Уладзімір Брылеўскі (1917-2002). грамадскі дзеяч. Ад канца 1940-х гг. жыў у Саўт-Рыверы (Нью-Джэрсі, ЗША), браў удзел у нацыянальным руху, супрацоўнічаў з польскім часопісам «Культура» (Парыж). Надрукаваў у газеце «Беларус» і часопісе «Беларуская думка» ўспаміны пра дзеячаў беларускага нацыянальнага руху — В. Іваноўскага, Р. Астроўскага, В. Гадлеўскага, X. Ілляшэвіча, К. Езавітава.
He згодзен я і з пастаноўкаю пытання спадартіМ. Швэдзюу артыкуле «Пра ўдзел беларусау у арміі ген. Андэрса», калі ён піша: «У маім папярэднім і цяперашнім артыкулах я стараўся апісаць цяжкасьці, з якімі спатыкаліся ў СССР беларусы, што хацелі ўступіць у польскую армію, каб ратаваць сваё і сваіх сем 'яў жыцьцё». I далей:
«Былі выпадкі, што бралі ў польскі Другі корпус і людзей, якія служылі ў нямецкім войску».
Большага эгаізму трудна прыдумаць! Значыцца, тыя сем 'і, якіх бальшавікі пасьпелі вывязьці ў Сібір да лета 1941 года, трэба было ратаваць і вывезьці ў Іран, а тыя, якіх балыйавікі не пасьпелі вывязьці, хай едуць на мукі і голад? Бо ў 1948—49 гады вывозілі балыйавікі настаўнікаў, якія вучыліў беларускіх школах падчас акупацыі, і навучэнцаў настаўніцкіх сэмінарыяў з Нясьвіжа, Глыбокага ды іншых гарадоў, усіх сябраў СББР39, якія не паехалі ў 1944 годзе на Захад. А як было перайсьці да альянтаў (саюзнікаў) без вайсковай вопрсіткі? Як павядуць сябе саюзнікі пасьля перамогі, было невядома. Пасьля выясьнілася, што шмат каго і з Нямеччыны вывязьлі ў Сібір. Значыцца, у тых сябраў СБМ, навучэнцаў настаўніцкіх сэмшарыяў быў адзін выхад: адзець нямецкую вайсковую форму і папасьці служыць ці змагаццаў Францыю ці Эльзас, а там перайсьці да альянтаў. А спадар Швэдзюк па-балыйавіцкі дзеліць людзей на «чысьцікаў» і «нячысьцікаў». Нячысьцікаў у армію ген. Андэрса не трэба было браць, хай іх бальшавікі назад забіраюць і судзяць. Пражыўшы 50 гадоў на «захадзе», у дэмсікратычных дзяржавах, спадар Швэдзюк нават не падазрае, колькіў ім засталося славянска-балыйавіцкага. Гэта нас, на Радзіме, бальшавікі дзялілі на чысьцікаў і нячысьцікаў. He маеш права на такую працу, бо быў пад акупацыяй. He маеш права на такую пасаду,
338 Міхась Швэдзюк (нар. 1926), грамадскі дзеяч Пасля Другой сусветнай вайны апынуўся ў Вялікабрытаніі, Сябра Згуртавання беларусаў у Вялікабрытанп. Аўтар матэрыялаў пра беларускае жыццё ў Брытанн для газетаў «Беларус», «Беларускі дайджэст», «Рунь». Жыве ў Конгэлтане (Congleton), у Чэшыры
339 СБМ — Саюз беларускай моладзі.
бо быў пад акупацыяй, бачыў іншае жыццё, не толькі савегікае. Я на поўначы сустракаў чалавека, якога не прынялі ў партыю, бо, маючы 7 гадоў, ён быў пад акупацыяй. Нячысьцік дыўсё.
Да гэтага ліста далучаю для рэдакцыі артыкул народнага дэпутата беларускага парламэнту Віталя Малашка™ абміфах сённяшняга дня ў палітычным жыцці Беларусі, аб страхах прэзыдэнтпа і яго «ворагах». Вельмі добры аналіз сучаснага палітычнага жыцця на Радзіме! Хачумець надзею, што гэты матарыял будзе карысным для рэдакцыі. Тут жа я не абразаў канец артыкула палітолага Анатоля Майсені™ аб падзеях у Чачні, погляд на гэтыя падзеі з Менску.
3 павагаю да вас
Ачяксандар Баханчык.
Копія. Да ведама.
Гарадзея, 15 красавіка 1995 г.
Паважаны Кастусь™1.
Сёння я атрымаў Твойліст з дня 5.04.95 г. Дзякую за звесткі, асабліва за сакавіцкі нумар газэты «Беларус». А ці Ты чытаў гэтую газэту сам? Мо Ты атрымваеш адзін паасобнік і адразу перасылаеш мне, сам не прачытаўшы? Бо вось аб двух маіх артыкулах у апошнім часопісе «Голас часу»ж' Ты пішаш, а аб маім артыкуле, які амаль без скаротаў надрукавала газета «Беларус» — Ты ні слова. Той артыкул, што Ты чытаў за маім подпісаму «ГЧ», праляжаўу Весялкоўскага^ больш за поўгода
340 Віталь Малашка ўваходзіў у кіраўніцтва партыі Беларуская сацыял-дэмакратычная Грамада, створанайу 1991 г. Пазней — Беларускай сацыял-дэмакратычнай партыі (Народная грамада).
341 Анатоль Майсеня (1959-1996), журналіст і палітолаг, кандыдат філасофскіх навук У 1992—1996 гг. быўкіраўнікомНацыянальнагацэнтра стратэгічных шіцыятыў «Усход-Захад». Загінуў у аўтакатастрофе.
342 Ліст адрасаваны Кастусю Акулу.
343 «Голас часу» — царкоўна-грамадскі часопіс, які выдаваўся ў Лондане ў 1989—1996 гг. Галоўны рэдактар — Юры Весялкоўскі.
344 Юры Весялкоўскі (нар 1924), грамадскі дзеяч, публіцыст Пасля Другой сусветнай вайны апынуўся ў Вялікабрытаніі. Быў сябрам Хрысціянскага аб’яднання беларускіх работнікаў. У 1954—1962 гг быў
i да таго-ж скарочаны, бо там выкінута лікаванне камуністаў, калі ім удалося не дапусьціць вэтэранау пад бел-чырвонабелым сьцягам на плошчу Перамогі. Камуністычная газетка «Мы й время»™ за 6 ліпеня 94 г. (калі я не памыліўся з датаю) надрукавала на апошняй старонцы артыкул, поўны радасьці, пад загалоўкам «Нацйоначйстйческая провокацйя не прошла». 3 гэтага артыкула якраз і бачна, хто быў арганізатарам гэтай правакацыі, але аб гэтым Весялкоўскі тэкст выкінуў кабзмясціцьунумары нешта, наягопоглядбольшважнае. Іўвогуле, калі Тыўважліва чытаў, Ты павінен быў заўважыць, што артыкул пісаны яшчэ да выбараў прэзыдэнта, яшчэ падчас кіравання Кебіча™. Гэта добра адчуваецца з тэксту. I вось Весялкоўскі, не адчуваючы тады пагрозы, навісшай над нашымі дзяржаўнымі сімваламі, артыкул затрымаў, а друкаваў вершы рускага паэта і барда Уладзімера ВысоцкагсР*7, успаміны Марыны Уладзі™ аб Высоцкім і іншае, a йа паведамленне аб правакацыі камуністаў адносна дзяржаўнага сцяга Рэспублікі—месца не хапіла. Прышлося некачькі месяцаў перапісвацца, даказваць, што ён не адчувае актуальныя тэмы, не трымаеруку на пульсе часу, і так я дабіўся публікацыі гэтага артыкула са спазьненнем амаль на 9месяцаў / тоў скарочаным варыянце. Своечасова гэта прагучала блепш, бо я пісаў гэты артыкул адразу пасьля атрымання
адным з рэдактараў часопіса «Аб’еднаньне». У 1952 г. уваходзіў у Беларускі вызвольны рух. Належыў да парафіі Св. Еўфрасінні Полацкай у Лондане. У 1974—1976 гг. выдаваў часопіс «Званіца», пазней, у 1989— 1996 гг, — часошс «Голас часу». Аўтар шэрагу кніг па беларускай і сусветнай гісторыі: «Дарогі рымскіх папаў наУсход» (1992), «Беларусь у першай сусьветнай вайне» (1995), «Па сьлядах Другой сусьветнай вайны» (2002) і іншых, а таксама ўспамінаў «Няясна мроіліся новыя дарогі» (1997).
345 «Мы й вречя» (сёння «Ком.мунйст Беларусй. Мы й время») — газета Камуністычнай партыі Беларусі, адноўленай у 1991 г.
346 Вячаслаў Кебіч (нар. 1936), палітычны дзеяч, першы прэм’ерміністр незалежнай Рэспублікі Беларусь у 1990—1994 гг.
347 Уладзімір Высоцкі (1938-1980), савецкі акцёр, паэт, аўтарвыканаўца песень.
348 Марына Уладзі (фр. Marina Vlady, нар. 1938), французская спявачка і акцёрка расійскага паходжання, жонка Уладзшіра Высоцкага
газеткі «Мы й время » зрадаснымрэпартажам аб зьдзеках над дзяржаўным сьцягам, аб недапушчэчш «фашыстаў» на плошчу Перамогі са сы/ягам, якогаўвесь беларускі народ павінен саромяцца, бо ён фашысцкі, зацьверджаны гаўляйтарам Кубэ*9.
А ў газеце «Беларус» № 422 шмат маіх матарыялаў, хаця Ты мо і не заўважыў гэтага. Вазьмі адкрыты ліст прэм 'ер міністру і міністру сувязі РБ на апошняй бачыне газеты. Я як глянуў, дык адразу пазнаў маркі на маім канвэрце з рысункам зялёнага дуба. Бо толькі я мог дадумацца закупіць столькі латышскіх канвертаў з моцнай паперы на гады наперад. Iмая дагадка спраўдзілася: прачытай штэмпель пошты пад зоркаю і надпісам СССР. На штэмпелі нстісана «Гарадзея, Мйнск, обл.». Далей глядзі паведамленні са спасылксші на газеты «ПагоняР^ і «Народную газету»351. Я лічу што былі выкарыстаны мае выразкі з газет, ды далёка ня ўсё. Гэта я высылаў выразку з «Пагоні» з вершам Ведзьмака ЛысагорскагсР52 і матарыялы аб пагадненнях з Расіяю^, якія абнарадовала «Пагоня». Безумоўна, газета магла б выкарыстаць больш, але ж у «Беларусе» вельмі абшырныя зазвычай успаміны аб памершых, так яку «Пагоні» шмат месца займае праграма тэлебачання (аж дзьве бачынкі) іўкожным нумары бачынка т. зв. дасьледванняў. Хаця я лічу, што зараз, перад рэфэрэндумам, лісты чытачоў наконт таго, што чырвоную зорку як сімвал дзяржавы ніхто не зацьвердж'ваў усеагульным галасаваньнем, што пытанні
КНІГІ ОНЛАЙН
