Капялюш чарадзея
Тувэ Янсан
Выдавец: Зміцер Колас
Памер: 148с.
Мінск 2011
Морра паглядзела на капялюш. Паглядзела на Тоф-слу і Віфслу. Паглядзела на капялюш ізноў. Было бачна, што яна старанна абдумвае прапанову.
Нарэшце Морра схапіла Чарадзееў капялюш і без адзінага слова падалася прэч, нібы шэры халодны цень. Гэта быў апошні раз, калі яна паказалася ў Мумідоле, і апошні раз, калі яны бачылі цуды Чарадзеевага ка-пелюша.
Фарбы адразу пацяплелі зноў-лета, поўнае розных водараў і пчалінага гуду, працягвалася.
- Як добра, што мы пазбавіліся гэтага капелюша! -сказала Мумімама. - Хоць гэтым разам ён прыдаўся на нешта карыснае.
- Але аблачынкі ў нас былі цудоўныя, - сказаў Сніф.
- I гульня ў Тарзана з джунгляў, - задуменна сказаў Мумітроль.
-Усё прайшлосла так добрасла! - радасна сказала Віфсла і ўзняла чамадан, які ўвесь гэты час стаяў на лаве падсудных.
- Фенаменальсла! - сказала Тофсла, беручы Віфслу за руку. I яны разам пайшлі назад у мумідом, а ўсе астатнія глядзелі ім услед.
- Што яны сказалі? - спытаў Сніф.
- Штосьці кшталту «Добрага дня», - адказаў Хемуль.
Раздзел апошні
/ вельмі доўгі, дзе апісваецца сыход Снусмумрыка і тое, як раскрылі таямніцу Змесціва чамадана, як Мумімама атрымала назад сваю сумку і з радасці зладзіла вялікі фэст, і, нарэшце, як у Мумідол завітаў Чарадзей.
Быў канец жніўня. Начамі вухалі совы, а кажаны збі-раліся ў вялікія чорныя чароды і бязгучна кружлялі па-над садовымі дрэвамі. Лес быў поўны агеньчыкаў, а мора зрабілася трывожным. У паветры павіслі сум і чаканне, месяц вырас і палаў, як агонь. Мумітролю заўжды асабліва падабаліся апошнія тыдні лета, але чаму - ён не ведаў і сам.
119
I ў ветру, і ў мора настрой стаў іншым, усё пахла пераменамі. Дрэвы застылі ў чаканні.
«Цікава, ці не здарыцца чаго незвычайнага», - падумаў Мумітроль.
Ён ужо прачнуўся і цяпер ляжаў і глядзеў у столь. «Пакуль, напэўна, яшчэ вельмі рана, і дзень будзе со-нечны», - разважаў ён далей.
Ён павярнуў галаву і заўважыў, што ложак Снусмум-рыка пусты.
I ў той жа час пад акном пачуўся сакрэтны сігнал, адзін доўгі свіст і два кароткія, што значыла: «Якія планы на сёння?»
Мумітроль саскочыў з ложка і выглянуў на двор. Сад яшчэ патанаў у прыцемку, было волка.
I там чакаў Снусмумрык.
- Агой!-крыкнуўМумітроль, вельмі ціха, каб нікога не пабудзіць. Ён спусціўся па вераўчанай лесвічцы.
- Здароў, - сказаў Мумітроль.
- Здароў-здароў, - адказаў Снусмумрык.
Яны спусціліся да рэчкі, селі на парэнчы мастка і пачалі боўтаць нагамі над вадой. Сонца ўжо ўзнялося над лесам і свяціла ім проста ў твар.
- Вось так мы сядзелі вясной, - сказаў Мумітроль. - Мы прачнуліся ад зімняй спячкі, гэта быў першы дзень. Усе астатнія яшчэ спалі.
Снусмумрык кіўнуў. Ён рабіў з трыснягу чоўнікі і пускаў іх па рэчцы.
- Куды яны плывуць? -спытаў Мумітроль.
-Туды, дзе мяне няма, - сказаў Снусмумрык.
Судны адно за адным паварочвалі на лукавіне і знікалі з вачэй.
- Гружаныя карыцай, зубамі акул і смарагдамі, -сказаў Мумітроль.
Снусмумрык уздыхнуў.
- Ты пытаўся пра планы? - сказаў Мумітроль. - У цябе самога ёсць нейкія?
- Так, - сказаў Снусмумрык. - У мяне ёсць план. Але ён з тых, што прызначаюцца для аднаго. Ну, ты ведаеш.
Мумітроль вельмі доўга глядзеў на яго. Потым ска-заў:
- Ты хочаш пайсці адсюль.
Снусмумрык кіўнуў.
Нейкі час яны сядзелі і моўчкі боўталі над рэчкай нагамі. Яна няспынна бёгла пад імі ўсё далей і далей, прэч, да чужых мясцін, па якіх так сумуе Снусмумрык і куды ён пойдзе зусім адзін.
- Калі выпраўляешся? - спытаў Мумітроль.
- Зараз жа! - сказаў Снусмумрык і пусціў на ваду ўсе чоўнікі разам. Ён саскочыў з парэнчаў і ўцягнуў носам ранішняе паветра. Самы дзянёк для пачатку падарожжа. Горны грэбень пунсавеў на сонцы, сцяжына бегла, завіваючыся, наверх і знікала на другім баку. Там ёсць новы дол, а потым ідуць новыя горы...
Мумітроль назіраў, як Снусмумрык збірае свой намёт.
- Застанься яшчэ на трошкі, - папрасіў ён.
- He, - сказаў Снусмумрык. - Першым вясновым днём я зноў буду тут і прасвішчу пад тваім акном. Год прабяжыць вельмі хутка!
- Ага, - сказаў Мумітроль. - Ну, бывай.
- Бывай-бывай, - адказаў Снусмумрык.
Мумітроль застаўся на мастку. Ён глядзеў, як Снус-
120
121
■
мумрык робіцца ўсё меншым і меншым і нарэшце зусім знікае між бярозак і яблынь. Але хутка ён пачуў губны гармонік. Снусмумрык граў «Гэй, звяркі, спляціце бантам хвасты...»
«Яму цяпер добра», - падумаў Мумітроль.
Музыка ўсё слабела, і нарэшце зрабілася зусім ціха. Тады Мумітроль пайшоў назад вільготным ад расы садам.
На ганку ён знайшоў Тофслу і Віфслу, якія скруціліся на сонцы ў клубочкі.
- Прывітасла табесла, - сказала Тофсла.
- Прывітанне й табе, - сказаў Мумітроль, бо цяпер ён ужо навучыўся разумець іх гаворку (хоць размаўляць самому было яшчэ цяжка).
-Ты плакаўсла? - спытала Віфсла.
- Глупства, - сказаў Мумітроль. - Снусмумрык пай-шоў.
- Шкадасла, - сказала спачувальна Тофсла. - Цябе развесялісла трошкі, калі ты цмоксла Тофслу ў носла?
Мумітроль цллокнуў па-сяброўску Тофслу ў нос, але не было падобна, што ён павесялеў.
Тады Тофсла і Віфсла схіліліся адна да адной і доўгі час пра нешта шапталіся.
Потым Віфсла сказала ўрачыста:
- Мы вырашылісла паказацьсла табе Змесцівасла.
- Тое, што ў чамадане? - перапытаў Мумітроль.
Тофсла ды Вфсла горача заківалі.
- Хадземсла, хадземсла, - паклікалі яны і кінуліся пад жывую агароджу.
Мумітроль запоўз следам. У гэтым густым кустоўі ён знайшоў таемны схоў. Тофсла і Віфсла выслалі там
зямлю пухам, а сярод галінак падвесілі ракавінкі і белыя каменьчыкі. Унутры стаяў паўзмрок. Ідучы каля жывой агароджы, ніхто і здагадацца не змог бы, што тут ёсць нейкае сакрэтнае месца. На лыкавым дыванку стаяў чамадан Тофслы і Віфслы.
- Гэта дыванок фрэкен Снорк, - сказаў Мумітроль. -Яна ўчора яго шукала.
- Агасла, - сказала Віфсла. - Яна ж ніяксла не магласла ведаць, што мы яго знайшлісла!
- Гм, - сказаў Мумітроль. - Дык вы збіраліся паказаць мне, што ў вас там у вашым чамадане?
Тофсла і Віфсла з захапленнем заківалі. Яны сталі з розных бакоў чамадана і з усёй сур’ёзнасцю пачалі адлік:'
- Адзінсла! Двасла! ТРЫСЛА!
I яны рэзка адамкнулі замок.
- Праваліцца мне, - сказаў Мумітроль.
Увесь гэты маленькі прытулак заліўся мяккім чырвоным святлом. Перад Мумітролем ляжаў рубін, вялікі, як галава пантэры, палкі, як заход сонца, жывы, як агонь і водбліскі на вадзе.
- Падабаесла? - спытала Тофсла.
- Ага, - слабым голасам адказаў Мумітроль.
- He будзеш цяперсла плакацьсла? - спытала Вф-сла.
Мумітроль пахітаў галавой.
Тофсла і Віфсла ўздыхнулі з палёгкай і прыселі, каб паглядзець на каштоўны камень. Яны маўчалі і зачаравана ўглядаліся ў яго.
Рубін быў зменлівы, як мора. Часам ён быў светлым-светлым, і над ім мітусіліся ружовыя фарбы - гэта было
123
як снежная вяршыня, над якой узыходзіць сонца. I рап-там з яго глыбіні выстрэльвала барвовае полымя, нібыта чорны цюльпан зтычынкамі-іскрамі.
- О, калі б Снусмумрык мог гэта бачыць! - сказаў Мумітроль. Ён глядзеўі глядзеў.Час рухаўся такмарудна, а ягоныя думкі зрабіліся такімі вялікімі...
Нарэшце ён сказаў:
- Гэта чароўна. Можна мне яшчэ як-небудзь прыйсці паглядзець на яго?
Але Тофсла і Віфсла не адказалі.
Тады Мумітроль выбраўся з хмызоў. Ад яркага дзён-
нага святла ў яго крыху закружылася галава, і ён мусіў прысесці на траву, каб ачомацца.
«Праваліцца! - падумаў ён. - Я сам сябе гатовы ўку-сіць за хвост, калі гэта не той рубін, які Чарадзей шукае цяпер на Месяцы! Падумаць толькі, што ўвесь гэты час ён быў у чамадане гэтай малечы - Тофслы і Віфслы!»
Мумітроль паглыбіўся ў роздумы. Ён не заўважыў, як цераз сад прыйшла фрэкен Снорк і села каля яго. Праз нейкі час яна асцярожна кранула яго за кутасік хваста.
- О, гэта ты! - падскочыў Мумітроль.
Фрэкен Снорк усміхнулася.
- Бачыў маю новую прычоску? - спытала яна і па-круціла галавой.
- Ого, - сказаў Мумітроль.
- Ты думаеш пра нешта іншае, - сказала сястрычка Снорка. - Пра што, напрыклад?
- Ружа мая светлая, я не магу гаварыць пра тое, -сказаў Мумітроль. - Але на сэрцы ў мяне цяжка, бо Снусмумрык выправіўся ў дарогу.
- Што ты кажаш! - здзівілася фрэкен Снорк.
- Так і ёсць. Але спярша ён развітаўся са мной. Ён нікога не стаў будзіць, акрамя мяне, каб развітацца, -сказаў Мумітроль.
Яны сядзелі на траве і адчувалі, як узнімаецца і пры-пякае сонца. Сніф і Снорк выйшлі на ганак.
- Салют, - сказала фрэкен Снорк. - А вы ведаеце, што Снусмумрык выправіўся ў падарожжа на поўдзень?
- Без мяне! - абурыўся Сніф.
- Часам трэба пабыць аднаму, - сказаў Мумітроль. -Ты яшчэ вельмі маленькі, каб гэта разумець. Дзе астатнія?
124
125
- Хемуль пайшоў у грыбы, - сказаў Снорк. - А Андатар панёс свой гамаку дом, ён лічыць, што ночы ўжо робяц-ца халоднымі. Дарэчы, у тваёй мамы сёння надзвычай кепскі настрой.
- Сярдзіты ці сумны? - здзіўлена спытаў Мумітроль.
- Думаю, хутчэй сумны, - сказаў Снорк.
- Тады мне трэба зараз жа пайсці да яе, - падняўся Мумітроль. - Гэта жякая бяда!
Мумімама сядзела ў зале на канапе з самым няшчасным выглядам.
- Што з табой? - спытаў Мумітроль.
- Дзіцятка маё, здарылася страшнае, - сказала Мумімама. - Мая сумка знікла. А я без яе не магу! Я шукала паўсюль, але яе нідзе няма!
- Які жах! - сказаў Мумітроль. - Мы павінныя знайсці яе для цябе!
I пачаліся вялікія пошукі. Толькі Андатар адмовіўся ў гэтым удзельнічаць.
- 3 усяго неістотнага, - сказаў ён, - сумка ёсць самым неістотным. Падумайце пра гэта. Час ідзе, дні чаргуюцца гэтак жа, як заўсёды, і няма розніцы, з сумкаю муміфру ці без яе.
- Розніца тут неверагодная, - сказаў Мумітата. -Я адчуваю сябе абсалютна чужым для Мумімамы, калі яна без сумкі. Без сумкі я яе не бачыўяшчэ ніколі!
- Многа ў ёй было? - спытаў Снорк.
- He, - сказала Мумімама. - олькі рэчы, якія могуць спатрэбіцца раптоўна. Сухія шкарпэткі, і карамелькі, і сталёвы дрот, і парашок для страўніка, і гэтак далей.
- Якая будзе ўзнагарода, калі мы знойдзем сумку? -пацікавіўся Сніф.
- Што заўгодна! - сказала мама. - Я зладжу для вас вялікае свята, і вячэра будзе толькі з салодкага! Я ўсім дазволю не мыцца і не класціся рана спаць!
Тады шукаць пачалі ўдвая больш старанна. Яны абшнарылі ўвесь дом. Яны зазірнулі пад дываны і ложкі, у печку і ў склеп, паглядзелі на акне і на столі. Яны абшукалі ўвесь сад, павець і берагі. Ніякай сумкі.
КНІГІ ОНЛАЙН
