Кароткая граматыка фінскай мовы
Выдавец: Выдавец Уладзімір Сіўчыкаў
Памер: 160с.
Мінск 2017
А калі ўжываецца злучнік kuin (чым, як, ад), тады назоўнік ставіцца ў назоўным склоне: Tyttö on ahkerampi kuin poika (Дзяўчынка болей старанная, чым хлопчык).
Вышэйшая (параўнальная) ступень прыметнікаў утвараецца пры дапамозе адпаведных суфіксаў: -тріў назоўнам склоне, -траў партытыве, эсіве і ілатыве, а ў астатніх склонах — пры дапамозе суфікса -mma-.
Увага!
Вышэйшая і найвышэйшая ступені ад прыметніка hyvä (добры) утвараюцца наступным чынам: hyvä — parempi — paras, parhain (добры — лепшы — найлепшы).
Найвышэйшая ступень Superlatiivi
Найвышэйшая ступень прыметнікаў утвараецца пры дапамозе суфікса -in-, які далучаецца да асновы прыметніка ў нейтральнай ступені. Ва ўскосных склонах гэты суфікс набывае выгляд -ішра(-impä-) або -imma(-immä-).
Скланенне вышэйшай (параўнальнай) і найвышэйшай ступеняў прыметнікаў Komparatiivin ja superlatiivin taivutus
Скланенне ў вышэйшай (параўнальнай) ступені iso (вялікі)
Склоны Sijamuodot
Адзіночны лік Yksikkö
Множны лік Monikko
Nominatiivi
isompi
isomma-t
Partitiivi
isompaa
isompia
Illatiivi
isompa-an
isompi-in
Essiivi
isompa-na
i isompi-na
Genetiivi
isomman
isomma-t huom
Inessiivi
isommassa
isommi-ssa
Elatiivi
isomma-sta
isommista
Adessiivi
isomma-lla
isommi-lla
Ablatiivi
isomma-lta
isommi-lta
Allatiivi
isomma-lle
isommille
Translatiivi
isomma-ksi
isommi-ksi
Скланенне ў найвышэйшай ступені iso (вялікі)
Склоны Sijamuodot
Адзіночны лік Yksikkö
Множны лік Monikko
Nominatiivi
isoin
isoimmat
Partitiivi
isoimpa-a
isoimpi-a
Illatiivi
isoimpa-an
isoimpi-an
Essiivi
isoimpa-na
i isoimpi-na
Genetiivi
isoimman
isoimma-t huom
Inessiivi
isoimma-ssa
isoimmissa
Elatiivi
isoimma-sta
isoimmista
Adessiivi
isoimma-lla
isoimmi-lla
Ablatiivi
isoimma-lta
isoimmi-lta
Allatiivi
isoimma-lle
isoimmi-lle
Translatiivi
isoimma-ksi
isoimmi-ksi
Увага!
Часта напачатковай стадыі навучання вышэйшая і найвышэйшая ступені блытаюцца, таму што словаўтваральныя суфіксы вельмі падобныя.
Вышэйшая (параўнальная) ступень: isommassa (у вялікім); isompiin (да вялікага).
Найвышэйшая ступень: isoimmassa (у вялікіх); isoimpiin (да вялікіх).
Звяртайце ўвагу на форму назоўніка і суфіксаў!
Некаторыя прыметнікі маюць асаблівыя формы у розных ступенях параўнаньня:
Лік Luku
Ступені параўнаньня
Нейтральная Positiivi
Вышэйшая (параўнальная) Komparatiivi
Найвышэйшая Superlatiivi
адз. yksikkö мн. monikko
hyvä — добры hyvät — добрыя
parempi — лепшы paremmat — лепшыя
paras — найлепшы parhaat — найлепшыя
адз. yksikkö мн. monikko
pitkä — даўгі pitkät — даўгія
pitempi — даўжэйшы pitemmät — даўжэйшыя
pisin — самы даўгі pisimmät — самыя даўгія
адз. yksikkö mh. monikko
lyhyt — кароткі lyhyet — кароткія
lyhyempi — карацейшы lyhyemmät — карацейшыя
lyhyin — самы кароткі lyhyimmät — самыя кароткія
адз. yksikkö mh. monikko
lämmin — цёплы lämpimät — цёплыя
lämpimämpi — цяплейшы lämpimämmät — цяплейшыя
lämpimin — самы цёплы lämpimimmät — самыя цёплыя
Калі якасныя прыметнікі паказваюць такія якасці і ўласцівасці прадмета, якія могуць быць у гэтага прадмета ў болыпай або меншай ступені, дык адносныя прыметнікі паказваюць такія ўласці-
васці прадмета, якія не могуць змяняцца. Звычайна яны паказваюць адносіны прадмета да матэрыялу, напрыклад: tiiliseinä (цагляная сцяна); да часу: ennenaikainen kuolema (заўчасная смерць); ды іншыя адносіны прадметаў з навакольным светам.
У сучаснай фінскай мове адносныя прыметнікі ўтвараюцца пераважна ад назоўнікаў. Найболей прадуктыўным суфіксам для ўтварэння адносных прыметнікаў з’яўляецца суфікс -inen: etelä — eteläinen (поўдзень — паўднёвы). Адносныя прыметнікі могуць утварацца ад дзеясловаў пры дапамозе адмоўнага суфікса -maton (-mätön): tuntematon sotilas (невядомы салдат).
Апрача таго, прыметнікі ўтвараюцца так, што дзеепрыметнікі набываюць значэнне якасці. Асабліва інтэнсіўна адбываецца пераход актыўных дзеепрыметнікаў незакончанага дзеяння ў прыметнікі з суфіксам -va (-vä): loistava puhe (бліскучая прамова; ад loistaa (блішчэць)); hurmaava maisema (чароўны краявід; ад hurmata (зачароўваць, прыводзіць у захапленне)).
Набываюць якасныя ўласцівасці як актыўныя дзеепрыметнікі закончанага дзеяння на -nut (-nyt), так і пасіўныя дзеепрыметнікі закончанага дзеяння на -ttu (-tty): sivistynyt nainen (адукаваная жанчына); tuttu mies (знаёмы чалавек).
Скланенне некаторых груп прыметнікаў
Прыметнікі з суфіксам -ton (-tön)
valoton цёмны, неасветлены
Склоны Sijamuodot
Адзіночны лік Yksikkö
Множны лік Monikko
nominatiivi
valoton
valottomat
genetiivi
valottoman
valottomien
partitiivi
valotonta
valottomia
essiivi
valottomana
valottomina
illatiivi
valottomaan
valottomiin
Прыметнікі з суфіксам -nut (-nyt)
kehittynut — развіты, распрацаваны
Склоны Sijamuodot
Адзіночны лік Yksikkö
Множны лік Monikko
nominatiivi
kehittynyt
kehittyneet
genetiivi
kehittyneen
kehittyneiden
partitiivi
kehittynyttä
kehittyneitä
essiivi
kehittyneenä
kehittyneinä
illatiivi
kehittyneeseen
kehittyneihin
Прыметнікі з суфіксам -kas (-kas) Sijamudet
Tahdikas тактоўны
Склоны Sijamuodot
Ад йночны лік Yksikkö
Множны лік Monikko
nominatiivi
tahdikas
tahdikkaat
genetiivi
tahdikkaan
tahdikkaiden
partitiivi
tahdikasta
tahdikkaita
essiivi
tahdikkaana
tahdikkaina
illatiivi
tahdikkaaseen
tahdikkaihin
Прыметнік lämmin цёплы
(галосная аснова lämpimä-)
Скдоны Sijamuodot
Адзіночны лік Yksikkö
Множны лік Monikko
nominatiivi
lämmin
lämpimät
genetiivi
lämpimän
lämpimien
partitiivi
lämmintä
lämpimiä
essiivi
lämpimänä
lämpiminä
illatiivi
lämpimään
lämpimiin
У фінскай мове маецца некалькі прыметнікаў, якія ніколі не мяняюць сваёй формы:
aika — даволі, значны: aika kovaa vauhtia (на даволі вялікай хуткасці);
ensi — першы, наступны: ensi viikolla (наступным тыднем);
eri — асобны, розны: jokaisessa eri tapauksessa (у кожным асобным выпадку);
melko — значны, даволі: melko suuri (даволі вялікі);
tosi — сапраўдны: tosi ystävä (сапраўдны сябар);
viime — апошні, мінулы: viime vuonna (у мінулым годзе); viime kerralla (апошнім разам).
ЛІЧЭБНІКІ NUMERAALIT, АБО LUKUSANAT
Лічэбнікі бываюць колькаснымі і парадкавымі.
Колькасныя лічэбнікі (perusluvut) паказваюць колькасць прадметаў пры падліку і адказваюць на пытанні: kuinka monta? montako? (колькі?).
Парадкавыя лічэбнікі (järjestysluvut)naKa3Baioitb парадак прадметаў пры падліку і адказваюць на пытанні: kuinka mones? monesko? (каторы? які па парадку?).
Асобную групу сярод лічэбнікаў складаюць дробавыя лічэбнікі (murtoluvut), якія ўказваюць на частку ад цэлага, напрыклад: viidennes (адна пятая); kaksi kolmannesta (дзве трэція).
Колькасныя лічэбнікі Perusluvut
kuinka monta? montako? колькі?
Асноўныя лічэбнікі:
1 yksi 6 kuusi
2 kaksi 7 seitsemän
3 kolme 8 kahdeksan
4 neljä 9 yhdeksän
5 viisi 10 kymmenen
Колькасныя лічэбнікі ад 11 да 19 утвараюцца шляхам далучэння да асноўных лічэбнікаў слова toista — партытыўнай формы лічэбніка toinen — другі:
11 yksitoista
12 kaksitoista
13 kolmetoista
14 neljätoista
15 viisitoista
16 kuusitoista
17 seitsemäntoista
18 kahdeksantoista
19 yhdeksäntoista
Лічэбнікі ад 20 да 99 утвараюцца шляхам далучэння да простых лічэбнікаў слова kymmentä — партытыўнай формы лічэбніка kymmenen — дзесяць:
20 kaksikymmentä
30 kolmekymmentä
40 neljäkymmentä
90 yhdeksänkymmentä
21 kaksikymmentäyksi
34 kolmekymmentäneljä
45 neljäkymmentäviisi
99 yhdeksänkymmentäyhdeksän
Колькасныя круглыя сотні i тысячы ўтвараюцца шляхам далучэння да простых лічэбнікаў ад двух да дзевяці слоў сто (sata), тысяча (tuhat) і г. д. ў партытыве:
200 kaksisataa; 5000 viisituhatta; 8 000 000 kahdeksan miljoonaa i гэдак далей.
Важна! Калі лічэбнікі 2, 3, 4 і далей стаяць у назоўным склоне або партытыве, дык словы пасля іх ставяцца ў партытыве адзіночнага ліку:
Yksi
pieni
tvttö /
Адна маленькая дзяўчынка
Kaksi
pientä
tyttöä
Дзве маленькія дзяўчынкі
Neljä
kaunista
naista
Чатыры прыгожыя жанчыны
Viisi
suurta
taloa
Пяць вялікіх дамоў
і гэтак далей, незалежна ад колькасці.
Колькасныя лічэбнікі скланяюцца па тых жа правілах, што і назоўнікі.
Ніжэй прыводзяцца формы лічэбнікаў у тых склонах, якія ўяўляюць цяжкасці, але важныя для ўтварэння асноў: у назоўным і родным склонах, партытыве адзіночнага і множнага ліку.
nominatiivi
genetiivi
yks. partitiivi
mon. partitiivi
1 yksi
yhden
yhtä
yksiä
2 kaksi
kahden
kahta
kaksia
3 kolme
kolmen
kolmea
kolmia
4 neljä
neljän
neljää
neljiä
5 viisi
viiden
viittä
viisiä
6 kuusi
kuuden
kuutta
kuusia
7 seitsemän
seitsemän
seitsemää, seitsentä
seitsemiä
8 kahdeksan
kahdeksan
kahdeksaa, kahdeksata
kahdeksia
9 yhdeksän
yhdeksän
yhdeksää, yhdeksätä
yhdeksiä
10 kymmenen
kymmenen
kymmentä
kymmeniä
Множны лік колькасных лічэбнікаў Peruslukujen monikko
Колькасныя лічэбнікі ў множным ліку ўжываюцца перад парнымі назоўнікамі і словамі, якія не маюць адзіночнага ліку ў назоўным склоне: silmälasit (акуляры), housut (штаны), kengät (чаравікі), häät (вяселле) (у фінскай мове слова вяселле — множнага ліку); Ostin kahdet silmälasit (Я купіў двое акуляраў); Olimme viime viikolla kaksissa häissä (Мінулым тыднем мы былі на двух вясельлях); Poika otti matkalle mukaan kolmet housut ja kahdet kengät (Хлопчык узяў y падарожжа трое штаноў і дзве пары чаравікаў).
Калі лічэбнікі 10, 100, 1000 стаяць у множным ліку, яны паказваюць толькі на вялікую, але недакладную колькасць тых або іншых прадметаў, людзей і г. д.:
Sadat nuoret kuuntelivat konserttia (Сотні маладзёнаў слухалі канЦЭрт);
Asunnot maksavat satojatuhansia euroja (Кватэры каштуюць сотні тысяч еўра);
Suomi on tuhansien järvien maa (Фінляндыя — краіна тысяч азёраў).
Лічэбнікі для абазначэння гадзін Kellonajat
milloin? mihin aikaan? mitä kello on?
калі? a якой гадзіне? колькі часу?
Звычайна на пісьме гадзіны і хвіліны ўказваюць лічбамі:
Oppitunti alkaa klo (kello) 10.15 viisitoista yli kymmenen.
Урок пачынаецца ў 10.15.
Uutiset alkavat klo 20.30 puoli yhdeksältä.
Навіны пачынаюцца a палове дзявятай.
КНІГІ ОНЛАЙН
