Кароткая граматыка фінскай мовы
Выдавец: Выдавец Уладзімір Сіўчыкаў
Памер: 160с.
Мінск 2017
Склоны Sijamuodot
Адзіночны лік Yksikkö
Множны лік Monikko
Nominatiivi
kuka
mikä
ketkä
mitkä
Genetiivi
kenen
minkä
keiden
minkä
Akkusatiivi
kenet
minkä
ketkä
minkä
Partitiivi
ketä
mitä
keitä
mitä
Inessiivi
kenessä
missä
keissä
missä
Elatiivi
kenestä
mistä
keistä
mistä
Illatiivi
keneen
mihin
keihin
mihin
Adessiivi
kenellä
millä
keillä
millä
Ablatiivi
keneltä
miltä
keiltä
miltä
Allatiivi
kenelle
mille
keille
mille
Essiivi
kenenä
minä
keinä
minä
Translatiivi
keneksi
miksi
keiksi
miksi
Займеннік kumpi скланяецца так, як параўнальныя ступені прыметнікаў:
Склоны Sijamuodot
Адзіночны лік Yksikkö
Множны лік Monikko
Nominatiivi
kumpi
kummat
Genetiivi
kumman
kumpien
Partitiivi
kumpaa
kumpia
Inessiivi
kummassa
kummissa
Elatiivi
kummasta
kummista
Illatiivi
kumpaan
kumpiin
Adessiivi
kummalla
kummilla
Ablatiivi
kummalta
kummilta
Allatiivi
kummalle
kummille
Essiivi
kumpana
kumpina
Translatiivi
kummaksi
kummiksi
Адмоўныя формы пытальных займеннікаў (ei) kukaan, mikään, kumpikaan — ніхто, нічога, ніякі (з двух) скланяюцца так, як і асноўныя формы, толькі дадаецца узмацняльна-адмоўная часціца -kaan (-kään):
Kenet tapasit eilen? (Каго ты сустрэў учора?) En ketään (Нікога).
Kenelle sinä soitit? (Каму ты тэлефанаваў?) En kenellekään (Нікому).
Займеннікі millainen, minkäläinen — які скланяюцца гэтак жа, як назоўнікі на -пеп:
Millainen pappi sellainen seurakunta? (Які свяшчэннік у вашай парафіі?)
En tiedä millaiset kengät laittaisin (Я не ведаю, якія чаравікі мне абуць).
Няпэўныя займеннікі Indefiniittipronominit
Няпэўныя займеннікі ўказваюць на няпэўныя, нявысветленыя прадметы, абставіны ды з’явы. Да няпэўных займеннікаў адносяцца:
joku, jokin; eräs, yksi — нехта, хто-небудзь, нейкі; нешта, нейкі, што-небудзь; нехта, адзін
jokainen, kaikki, joka, kukin — кожны, усякі; увесь, уся, усё; кожны; усякі, кожны
kumpikin, molemmat, jompikumpi — абодва; адзін з двух, абодва; той або іншы
(ei) kukaan, (ei) mikään, (ei) kumpikaan — ніхто; нічога; ніводны
moni, usea; muutama; harva — многія, шмат хто; некаторыя, некалькі; нямногія, рэдка хто
toinen, muu, sama — другі, іншы, той самы
Найболей ужывальнымі з іх зяўляюцца займеннікі: joku — нехта, нейкі; jokin — нешта, нейкі; (ei) kukaan — ніхто; (ei) mikään — нічога; jompikumpi — той або другі; kumpikin — абодва, і той і другі; kukin — кожны, усякі.
Займеньнік joku — нехта, які-небудзь у пераважнай большасці ўжываецца тады, калі гаворка ідзе пра чалавека. Ён складаецца з дзвюх асноў jo і ku. Кожная з асноў скланяецца і набывае адпаведныя склонавыя канчаткі:
Склоны Sijamuodot
Адзіночны лік Yksikkö
Множны лік Monikko
Nominatiivi
joku
jotkut
Genetiivi
jonkun
joidenkuiden
Partitiivi
jotakuta
joitakuita
Inessiivi
jossakussa
joissakuissa
Elatiivi
jostakusta
joistakuista
Illatiivi
johonkuhun
joihinkuihin
Adessiivi
jollakulla
joillakuilla
Ablatiivi
joltakulta
joiltakuilta
Allatiivi
jollekulle
joillekuille
Essiivi
jonakuna
joinakuina
Translatiivi
joksikuksi
joiksikuiksi
Joku koputtaa oveen (Нехта стукае ў дзверы).
Tunnetko jonkun hyvän lääkärin? (Ты ведаш якога-небудзь добрага лекара?)
Joihinkuihin ei voi luottaa (Абы-каму нельга давяраць).
Займеннік jokin ужываецца тады, калі гаворка ідзе не пра чалавека. Узмацняльная часціца -kin не скланяецца і далучаецца да склонавых канчаткаў асновы jo-. Яна ўжываецца толькі ў сцвярджальных сказах. Даволі часта, асабліва ў гутарковай мове (радзей — у пісьмовай), літара -kвыпадае:
Склоны Sijamuodot
Адзіночны лік
Yksikkö
Множны ЛІК Monikko
Nominatiivi
jokin
jotkin
Genetiivi
jonkin
joidenkin
Partitiivi
jotakin
jotain
joitakin
joitain
Inessiivi
jossakin
jossain
joissakin
joissain
Elatiivi
jostakin
jostain
joistakin
joistain
Illatiivi
johonkin
joihinkin
Adessiivi
jollakin
jollain
joillakin
joillain
Ablatiivi
joltakin
joltain
joiltakin
joiltain
Allatiivi
jollekin
joillekin
Essiivi
jonakin
jonain
joinakin
joinain
Translatiivi
joksikin
joiksikin
Huoneessa liikkuu jokin (У пакоі нешта варушыцца).
Aion myydä asunnon jollakin tavalla (Думаю прадаць кватэру нейкім чынам).
Söisin melelläni jotakin (Я з задавальненнем з’еў бы што-небудзь).
Антонімам займенніка joku — нехта з’яўляецца адмоўны займеннік (ei) kukaan — ніхто. Антонімам часціцы -kin з’яўляецца адмоўная часціца -kään. Яна таксама ставіцца пасьля склонавых канчаткаў. У некаторых выпадках адбываецца скарачэнне часціцы з выпадзеннем літары -k. Гэта ўласціва толькі адзіночнаму ліку.
Склоны Sijamuodot
Адзіночны ДІК Yksikkö
Множны лік Monikko
Nominatiivi
(ei) kukaan
(ei) ketkään
Genetiivi
(ei) kenenkään
(ei) keiden
Partitiivi
(ei) ketään
(ei) keitään
Inessiivi
(ei) kenessäkään
kessään
(ei) keissäkään
Elatiivi
(ei) kenestäkään
kestään
(ei) keistäkään
Illatiivi
(ei) keneenkään
kehenkään
(ei) keihinkään
Adessiivi
(ei) kenelläkään
kellään
(ei) keilläkään
Ablatiivi
(ei) keneltäkään
keltään
(ei) keiltäkään
Allatiivi
(ei) kenellekään
kellekään
(ei) keillekään
Essiivi
(ei) kenenäkään
(ei) heinäkään
Translatiivi
(ei) keneksikään
(ei) keiksikään
Звычайна займеньнік (ei) kukaan выступае ў спалучэнні з адмоўным дзеясловам:
En usko ketään. (Я нікому не веру).
Kukaan ei usko minua (Ніхто не верыць мне).
Займеннік mikään — нічога — гэта антонім займенніка jokin — нешта. Скланяецца гэтак жа сама, як і займеннік mikä — што, які. У назоўным і вінавальным склонах множнага ліку мае форму mitkä, у астатніх склонах множнага ліку мае тыя самыя формы, што і ў адзіночным.
Склоны Sijamuodot
Адзіночны лік Yksikkö
Множны лік Monikko
Nominatiivi
mikään
mitkään
Genetiivi
minkään
minkään
Akkusatiivi
minkään
minkään
Partitiivi
mitään
mitään
Inessiivi
missään
missään
Elatiivi
mistään
mistään
Illatiivi
mihinkään
mihinkään
Adessiivi
millään
millään
Ablatiivi
miltään
miltään
Allatiivi
millekään
millekään
Essiivi
minään
minään
Translatiivi
miksikään
miksikään
Звычайна займеннік (ei) mikään выступае ў спалучэнні з адмоўнай д: еяслоўнай часціцай еі ў адпаведнай асабовай форме:
En näe mitään (Я нічога не бачу).
Missään tapauksessa en suostu tähän (Я не згаджуся на гэта ні ў якім выпадку).
Minään vuonna ei ole satanut niin paljon (Hi ў адзін год не было так шмат дажджоў).
Займеньнік jompikumpi — які-небудзь з двух складаюць дзве асновы: jompi + kumpi. Пры скланенні абедзве асновы змяняюцца:
Склоны Sijamuodot
Адзіночны лік Yksikkö
Множны лік Monikko
Nominatiivi
jompikumpi
jommatkummat
Genetiivi
jommankumman
jompienkumpien
Partitiivi
jompaakumpaa
jompiakumpia
Inessiivi
jommassakummassa
jomissakummissa
Elatiivi
j ommastakummasta
jommistakummasta
Illatiivi
jompaankummaan
jompiinkumpiin
Adessiivi
jommallakummalla
jomillakummilla
Ablatiivi
jommallakummalla
jommiltakummilta
Allatiivi
j omallekummalle
j omillekummille
Essiivi
jompanakumpana
jompinakumpina
Translatiivi
jominaksikummaksi
jommiksikummiksi
Jompikumpi ehdokas voittaa (Адзін з двух кандыдытаў пераможа).
Jompikumpi heistä on väärässä (Адзін з ix памыляецца).
Займеннік kumpikin — абодва скланяецца гэтак жа сама, як займеннік kumpi — які (з двух). Часьціца -kin ставіцца пасля склонавых канчаткаў:
Склоны Sijamuodot
Адзіночны лік Yksikkö
Множны лік Monikko
Nominatiivi
kumpikin
kummatkin
Genetiivi
kummankin
kumpienkin
Partitiivi
kumpaakin
kumpiakin
Inessiivi
kummassakin
kummissakin
Elatiivi
kummastakin
kummistakin
Illatiivi
kumpaankin
kumpiinkin
Adessiivi
kummallakin
kummillakin
Ablatiivi
kummaltakin
kummiltakin
Allatiivi
kummallekin
kummillekin
Essiivi
kumpanakin
kumpinakin
Translatiivi
kummaksikin
kummiksikin
Адмоўны займеннік kumpikaan — ніхто (з двух) скланяецца такім жа чынам.
Kumpikaan ei voita (Ніхто не выйграе).
Kumpaankin perheeseen syntyi tyttö (У адной з сем’яў нарадзілася дзяўчынка).
У займенніку kukin — кожны, усякі аснова kuмае склонавыя канчаткі, да якіх далучаецца часціца -kin. Гэты займеннік скланяецца толькі ў адзіночным ліку.
Склоны Sijamuodot
Адзіночны лік Yksikkö
Nominatiivi
kukin
Genetiivi
kunkin
Partitiivi
kutakin
Inessiivi
kussakin
Elatiivi
kustakin
Illatiivi
kuhunkin
Adessiivi
kullakin
Ablatiivi
kultakin
Allatiivi
kullekin
Essiivi
kunakin
Translatiivi
kuksikin ???
Kukin saa yhden voileivän (Кожны атрымае адзін бутэрброд).
Annamme kullekin yhden voileivän (Мы дамо кожнаму па адным бутэрбродзе).
Наступныя займеннікі скланяюцца гэтак жа сама, як і падобныя назоўнікі і прыметнікі:
Eräs — а ? ін, нехта, нешта, нейкі. У размове можа замяняцца словам yksi.
Eräs ystäväni kertoi asian minulle (Адзін мой сябра распавёў мне пра тую справу).
Eräs toinen tyttö tuli sisään (Увайшла нейкая іншая дзяўчына).
Jokainen — кожны.
Практычна раўназначны займенніку kaikki -усе, усё.
Займеннік скланяецца ў адзіночным ліку, але практычна абазначае множнасць.
Дзеясловы-выказнікі пасля займенніка jokainen ставяцца ў адзіночным ліку, пасля kaikki — у множным.
Jokainen voi sanoa oman mielenpiteensä (Кожны можа выказаць сваю думку).
Kaikki voivat sanoa oman mielenpiteensä (Усе могуць выказаць сваю думку).
Jokaisella ihmisellä pitäisi olla oma asunto (У кожнага чалавека павінна быць сваё жытло).
Molemmat = kumpikin — абодва.
Займеннік molemmat ужываецца толькі ў множным ліку, а kumpikin — як у адзіночным, так і ў множным ліку. Параўнайце:
Kumpi on naisennimi, Kaino vai Aino? (Якое імя жаночае, Кайна або Айна?)
Kumpikin on naisen nimi = Molemmat ovat naisen nimiä (Гэта абодва жаночыя імёны).
Pidän kummastakin tytöstä = Pidän molemmista tytöistä (Мне naдабаюцца абедзве дзяўчыны).
Molemmissa taloissa on pesutupa (У абодвух дамах ёсць пральня).
Moni, usea, monet, useat — многія, некаторыя.
Гэтыя займеннікі ўказваюць на вялікую, але няпэўную, нявызначаную дакладна колькасць. Займеннікі ў множным ліку указваюць на большую колькасць, чым у адзіночным. Прамых адпаведнікаў пры перакладзе на беларускую мову можа і не быць.
КНІГІ ОНЛАЙН
