Кароткая граматыка фінскай мовы
Выдавец: Выдавец Уладзімір Сіўчыкаў
Памер: 160с.
Мінск 2017
sinussa
hänessä
meissä
teissä
heissä
Elatiivi
minustä
sinusta
hänestä
meistä
teistä
heistä
Illatiivi
minuun
sinuun
häneen
meihin
teihin
heihin
Adessiivi
minulla
sinulla
hänellä
meillä
teillä
heillä
Ablatiivi
minulta
sinulta
häneltä
meiltä
teiltä
heiltä
Allatiivi
minulle
sinulle
hänelle
meille
teille
heille
Abessiivi
minutta
sinutta
hänettä
meittä
teittä
heittä
Komitatiivi
-
-
-
-
-
-
Instruktiivi
-
-
-
-
-
-
Tämä on minun kirjan/ (Гэта мая кніга). Minulla on kaksi lasta (Умяне двое дзяцей). Minä rakastan sinua (Я кахаю цябе). En tunne häntä, mutta haluaisin tutustua häneen (Я не ведаю яго, але хацеў бы пазнаёміцца з ім).
Зваротныя займеннікі Refleksiivipronominit
Itse — сам, сябе
Зваротны займеннік itse не мае множнага ліку і ўжываецца толькі з прыналежнымі суфіксамі, калі адносіцца да суб’екта дзеяння.
Ostin tämän itselleni, en sinulle! (Гэта я купіў сабе, а не табе!)
Суфікс прыналежнасці не далучаецца, калі займеннік itse выступае ў значэнні сам:
Avaa ovi! (Адчыні дзьверы!); En avaa, avaa itsel (He буду, адчыняй ссш!)
Займеннік itse не мае частку склонаў, у тым ліку і назоўнага. Прыналежныя суфіксы далучаюцца да склонавых канчаткаў.
Akkusatiivi
itse-ni, -si, -nsa, -mme, -nne, -nsa1
Partitiivi
itseäni
Inessiivi
itsessäni
Elatiivi
itseitsestäni
Illatiivi
itseeni
Ablatiivi
itseltäni
Allatiivi
itselleni
1 Прыналежныя суфіксы адпаведнай асобы далучаюцца да склонавых канчаткаў у залежнасці ад асобы суб’екта. У табліцы прыводзяцца толькі формы прыналежнасці першай асобы (мой). Ніжэй прыводзяцца прыклады разнастайнага ўжывання прыналежных суфіксаў.
Minä tein tämän puseron itselleni.
Гэты світар я звязала сабе (для сябе самой).
Pidättekö te itsestänne!
Вы хоць самі сябе любіце?
Hän katseli itseään peilistä.
Яна разглядала сябе ў люстэрка.
Tunne itsesi'.
Спасцігні сябеі
Hän puhuu aina itsestään.
Ён гаворыць толькі аб сабе.
Tunnen itseni väsyneeksi.
Я адчуваю сябе стомленым.
Vauva puhuu itsekseen.
Малы размаўляе сам з сабой.
Узаемазваротныя займеннікі Resiprookkipronominit
toiset + posessiivisuffiksi; toinen — toinen + posessiivisuffiksi
Узаемазваротныя займеньнікі указваюць на тое, што ў дзеянні ўдзельнічае ўзаемна больш як адна асоба: Puristimme toistemme kättä (Мы паціснулі адзін аднаму рукі).
Узаемазваротныя займеннікі ўжываюцца толькі з прыналежнымі суфіксамі.
Займеннік toiset з далучэннем адпаведнага прыналежнага суфікса скланяецца толькі ў множным ліку.
У займеннай пары toinen—toinen з далучэннем адпаведнага прыналежнага суфікса скланяецца толькі другая частка і толькі ў адзіночным ліку.
Склонавыя канчаткі -t і -п перад прыналежнымі суфіксамі выпадаюць:
Toiset + -mine = toisemme
Toiset + -nne = toisenne
Toisiin + -nsa = toisiinsa
Склон Sijamuodot
toiset + posessiivisuffiksi толькі ў множным ліку
toinen — toinen + posessiivisuffiksi першая частка ў адз. ліку, другая — у множным
Nominatiivi
toisensa
toinen toinen + -nsa
Genetiivi
toistensa
toinen toisensa
Partitiivi
toisiansa
toinen toistansa
Inessiivi
toisissansa
toinen toisessansa
Elatiivi
toisistansa
toinen toisestansa
Illatiivi
toisiinsa
toinen toiseensa
Adessiivi
toisillansa
toinen toisellansa
Ablatiivi
toisiltansa
toinen toiseltansa
Allatiivi
toisillensa
toinen toisellensa
Заўвага. Форма акузатыва супадае з формай генетыва і тут не прыводзіцца.
Tunnetteko te toisenne? (Вы знаёмыя (адзін з адным)? (Вы ведаеце адзін аднаго?))
Missä te tapasitte toisenne ensimmäisen kerran? (Дзе вы сустрэліся першы раз?)
Tutustuimme toisiimme viime kesänä Minskissa (Мы пазнаёміліся летась y Мінску).
He soittavat toisilleen melkein joka ilta (Яны тэлефануюць адзін аднаму амаль кожны вечар).
Указальныя займеннікі Demonstratiivipronominit
tämä, tuo, se; nämä, nuo, ne — гэты, той, гэта; гэтыя, тыя, гэта
Указальныя займеннікі паказваюць на асобы, прадметы і з’явы. Прытым яны ўказваюць на розную ступень аддаленасці прадмета ад той асобы, якая вядзе гаворку.
tämä — займеннік паказвае, што прадмет знаходзіцца паблізу ад прамоўцы.
tuo — паказвае на аддалены ад прамоўцы прадмет.
Ota sinä tämä kirja, ja minä otan tuon (Ты бяры гэтую кнігу, а я вазьму тую).
se — азначае прадмет, які знаходзіцца на пэўнай адлегласці ад прамоўцы, але бліжэй да ягонага субяседніка.
Tämä on minun kirjani, ja se siinä on sinun (Вось гэта мая кніга, a твая — вунь тая).
Указальныя займеннікі скланяюцца так:
Склоны Sijamuodot
Адзіночны ЛІК
Yksikkö
Множны лік Monikko
Nominatiivi
tämä
tuo
se
nämä
nuo
ne
Genetiivi
tämä/n
tuo/n
se/n
nä/i/ den
no/i/ den
ni/i/den
Akkusatiivi
tämän tämä
tuon tuo
sen
se
nämä
nuo
ne
Partitiivi
tä/tä
tuo/ta
si/tä
nä/i/tä
no/i/ta
ni/i/tä
Inessiivi
tä/ssä
tuo/ssa
sii/nä
nä/i/ssä
no/i/ssa
ni/i/ssä
Elatiivi
tä/stä
tuo/sta
sii/tä
nä/i/stä
no/i/sta
ni/i/stä
Illatiivi
tä/hän
tuo/hon
sii/hen
nä/i/hin
ni/i/hin
ni/i/hin
Adessiivi
tä/llä
tuo/lla
si/llä
nä/i/llä
no/i/lla
ni/i/llä
Ablatiivi
tä/ltä
tuo/lta
si/ltä
nä/i/ltä
no/i/lta
ni/i/ltä
Allatiivi
tä/lle
tuo/lle
si/lle
nä/i/lle
no/i/lle
ni/i/lle
Essiivi
tä/nä
tuo/na
si/nä
nä/i/nä
no/i/na
ni/i/nä
Translatiivi
tä/ksi
tuo/ksi
si/ksi
nä/i/ksi
no/i/ksi
ni/i/ksi
Abessiivi
-
-
-
nä/i/ttä
no/i/tta
ni/i/tä
Komitatiivi
-
-
-
nä/i/ne
no/i/ne
ni/i/ne
Увага!
Асновы займеннікаў мяняюцца. У табліцы яны аддзеленыя знакам «/».
Прыклады ўжывання займеннікаў у розных склонах:
Tämä kirja on minun. Гэта мая кніга.
Siitä asiasta en tiedä mitään. Я нічога не ведаю аб гэтай справе.
Tuo nainen on dosentti Virtanen.
Тая жанчына — дацэнт Віртанен.
Tunnetko noita miehiä? Ты ведаеш тых людзей?
Miksi puhut tuolla tavalla? Чаму ты гаворыш так (такім чынам)?
Mitä nuo maksavat? Колькі каштуюць тыя?
Sillä tavalla ei saa puhua! Так нельга гаварыць!
Näiden kaikkien kukkien hinta on viisi euroa. Кошт тых кветак — пяць еўра.
Sinä päivänä aurinko paistoi porottamalla. Тым днём бязлітасна пякло сонца.
Entä noiden? А вунь тых?
Siinä huoneessa ei ole mitään. У гэтым пакоі няма нічога.
Niinä aikoina asuin Suomessa. У тыя часы я жыў у Фінляндыі.
У гутарцы часта займеннікі se і ne ўжываюцца і ў дачыненні да людзей:
Missä Jukka asuu? Se asuu tuossa talossa (Дзе жыве Юкка? Ён жыве ў тым дом).
Займеньнікі tällainen (такі, гэткі), tuollainen (такі, падобны), sellainen (такі), semmoinen (такі) скланяюцца па тыпу назоўнікаў на -пеп.
Ei mitään sellaista! (Нічога падобнага!)
Se oli semmoinen tapaus (Такая вось справа (Справа такога роду)).
Адрозненні паміж указальнымі займеннікамі і прыслоўямі:
Прыслоўі adverbit
Займеннікі pronominit
täällä — ТуТ
tuolla — там
siellä — там
tällä —
на гэтым
tuolla — на тым
sillä — на тым
täältä — адсюль
tuolta — адтуль
sieltä — адтуль
tältä — ад гэтага
tuolta — ад таго
siltä — ад таго
tänne — сюды
tuonne — туды
sinne — туды
tälle — гэтаму
tuolle — таму, на той
sille — таму
Täällä Suomessa on kaikki aika kallista (Тут, y Фінляндыі, усё даволі дорага).
Hän asuu tässä talossa (Ён жыве ў гэтым доме).
Kassi on tuolla. Ota se sieltä ja tuo tänne (Сумка вунь там. Вазьмі яе адтуль і прынясі сюды).
Pane kassi tuolle pöydälle (Пакладзі сумку на той стол).
Siellä aina paistaa aurinko (Там заўсёды свеціць сонца).
Haluaisin matkustaa sinne joskus (Я хацеў бы калі-небудзь паехаць туды).
Адносныя займеннікі Relatiivipronominit
joka, mikä — які
Адносныя займеннікі злучаюць галоўны сказ з даданым.
У галоўным сказе заўсёды маецца слова, з якім суадносіцца адносны займеннік. Такое слова называецца карэлятам. Адносны займеннік цалкам дапасуецца да слова-карэлята, г эта значыць стаіць у тым жа ліку і склоне.
Tunnetko tuon tytön, jolla on tumma tukka? (Ты ведаеш тую дзяўчыну, у якой цёмныя валасы?)
Tunnetko nuo tytöt, joilla on tumma tukka? (Ты ведаеш тых дзяўчат, у якіх цёмныя валасы?)
Займеннік joka — які ў пераважнай большасці выпадкаў ужываецца, калі гаворка ідзе пра жывую істоту, радзей — калі гаворыцца пра нейкія з’явы.
Hän on mies, joka ei pelkää mitään (Ён чалавек, які не баіцца нічога).
Займеннік mikä (які ў жываецца адносна нежывых істотаў ды з’яў).
Tuli sade, mikä esti matkamme (Пачаўся дождж, які перашкодзіў нашаму падарожжу).
Скланенне адносных займеннікаў
Займеньнік mikä ў назоўным і вінавальным склонах множнага ліку мае форму mitkä, у астатніх склонах множнага ліку мае тыя самыя формы, што і ў адзіночным.
Склоны Sijamuodot
Адзіночны лік Yksikkö
Множны лік Monikko
Nominatiivi
joka
mikä
jotka
mitkä
Genetiivi
jonka
minkä
joiden
minkä
Partitiivi
jota
mitä
joita
mitä
Inessiivi
jossa
missä
joissa
missä
Elatiivi
josta
mistä
joista
mistä
Illatiivi
johon
mihin
joihin
mihin
Adessiivi
jolla
millä
joilla
millä
Ablatiivi
jolta
miltä
joilta
miltä
Allatiivi
jolle
mille
joille
mille
Essiivi
jona
minä
joina
minä
Translatiivi
joksi
miksi
joiksi
miksi
Пытальныя займеннікі Kysymyspronominit
kuka? mikä? kumpi? — хто?; што? які?; які? (з двух)
(ei) kukaan, mikään, kumpikaan — ніхто, нічога, ніякі (з двух)
Займеннік kuka — хто і ягоная адмоўная форма (ei) kukaan — ніхто ўжываецца, калі гаворка ідзе пра людзей, a mikä і (ei) mikään —
што і нічога — пра жывёл, пэўныя справы або з’явы. У дачыненні да людзей займеннік mikä ўжываецца, калі пытаюцца аб прафесіі чалавека. Займеннік kumpi — які (з двух) і ягоная адмоўная форма (еі) kumpikaan — ніякі (з двух) ужываецца, калі гаворка ідзе пра двух чалавек, дзве жывёлы, справы або з’явы.
Kuka tuo mies on? (Хто той мужчына?) Hän on Jukka Järvinen (Гэта Юкка Ярвінен).
Mikä hän on? (Хто ён (па прафесіі)? (даслоўна: Што ён?)) Hän on insinööri (Ён інжынер).
Kumpi näistä kynistä on pehmeämpi? (Які з гэтых (двух) алоўкаў болей мяккі?)
У адрозьненне ад беларускай мовы, займеннікі хто і што ў фінскай мове маюць формы множнага ліку.
Скланеньне пытальных займеннікаў
Займеннік mikä ў назоўным і вінавальным склонах множнага ліку мае форму mitkä, у астатніх склонах множнага ліку мае тыя ж формы, што і ў адзіночным.
КНІГІ ОНЛАЙН
