Кароткі нарыс беларускага пытаньня

Выдавец: Логвінаў

Памер: 396с.

Мінск 2009

117.97 МБ

Кароткі нарыс БЕЛАРУСКАГА ПЫТАНЬНЯ Наша Ніва Інііарш Кароткі НАРЫС БЕЛАРУСКАГА ПЫТАНЬНЯ Інііаін НашаНіва Кароткі НАРЫС БЕЛАРУСКАГА ПЫТАНЬНЯ Мінск Выдавец I. П. Логвінаў 2009 УДК 881.161.3 ББК 84 (4Бен) Н 28 Сэрыя заснаваная ў 2006 г. Дадзеная публікацыя рзалізаваная ў рамках праграмы нольскай замежнай дапамогі Міністэрства замежных справаў РП у 2008 годзе. Непасрэдны выканаўца праграмы Ўсходнеэўрапейскі дэмакратычны цэнтар. Дадзеная публікацыя выражае толькі погляды аўтараў і не адлюстроўвае афіцыйны погляд МЗС РП. Упершыню надрукаваны ў часопісе ARCHE 2007-11. Кароткі нарыс беларускага пытаньня. — Мінск: I. II. Логвінаў, 2009. — 396 с. — (Кнігарня «Наша Ніва»). ISBN 978-985-6901-22-8. УДК 881.161.3 ББК84(4Бен) ISBN 978-985-6901-22-8 © Выдавец Логвінаў I. П., 2009 Зьмест Кароткая прадмова да «Кароткага нарысу беларускага пытаньня» 11 Частка I. Гістарычнае разьвіцьцё Беларусі 22 Разьдзел I Тэрыторыя, якую займалі плямёны, ад якіх паходзяць беларусы. Характарыстыка плямёнаў. Пэрыяд княстваў. Літоўская заваёва. Вялікае Княства Літоўскае. Адукацыя на Беларусі ў XVI і XVII стагодзьдзях. Рэлігійныя і нацыянальныя адносіны. Падзелы Польшчы. Удзел Беларусі ў польскіх паўстаньнях. Усясьветная вайна. Нямецкая акупацыя. Заняцьце Беларусі польскімі і бальшавіцкімі войскамі. Бальшавіцкая акупацыя. Рыская дамова і Сярэдняя Літва 22 Разьдзел II Польскія і расейскія ўплывы, пад якімі разьвівалася Беларусь 27 Разьдзел III Этнаграфічныя межы беларускага абшару 29 Разьдзел IV Нацыянальныя адносіны ў Беларусі 30 Разьдзел V Беларуская мова і яе помнікі 33 Частка II. Разьвіцьцё беларускага руху ад яго пачатку да нямецкай акупацыі падчас усясьветнай вайны 36 Разьдзел VI Аснова беларускага руху. Першая палітычная праява — «Мужыцкая праўда». Русіфікацыя Беларусі і рэпрэсіі пасьля задушэньня паўстаньня 1863 г. Беларускія арганізацыі: «Загляне сонца...» і яе наступныя пераўтварэньні; Беларуская рэвалюцыйная партыя ў Менску; Беларуская Рэвалюцыйная Грамада; Беларуская Сацыялістычная Грамада. Краёвыя камітэты. Зьезды. Разьвіцьцё беларускага руху падчас расейска-японскай вайны. Газэты «Наша Доля» і «Наша Ніва» 36 Разьдзел VII Пазыцыя палякаў адносна разьвіцьця беларускай справы. Арганізацыя Рамана Скірмунта. Пэрыяд 1906—1915 гг. Беларускае школьніцтва падчас усясьветнай вайны. Нямецкія мерапрыемствы. Вільня і Менск як два цэнтры беларускага руху 42 Частка III. Разьвіцьцё беларускага руху падчас Усясьветнай вайны 46 Разьвіцьцё беларускага руху на Віленшчыне 46 Разьдзел VIII Антон Луцкевіч. Нямецкая палітыка адносна акупаванага краю. Адносіны з палякамі, беларусамі і літоўцамі. «Гоман». Беларуская дэклярацыя да акупацыйных уладаў. Стварэньне літоўскай Тарыбы. Адозва ад 11.XII.1917 г. 46 Разьвіцьцё беларускага руху на Меншчыне 51 Разьдзел IX Расейская рэвалюцыя. Арганізацыя беларускага войска. Беларускі нацыянальны камітэт у Менску. Раман Скірмунт. Зьезды. Беларускі камітэт дапамогі ахвярам вайны. Цэнтральная рада беларускіх арганізацыяў. Цэнтральная беларуская вайсковая рада. Вялікая беларуская рада 51 Разьдзел X 1 Усебеларускі зьезд у Менску. Разгон зьезду бальшавікамі. Выканаўчы зьезд Рады I Усебеларускага зьезду. Ухвала зьезду. Роспуск Цэнтральнай беларускай вайсковай рады. Недапушчэньне беларускай дэлегацыі да ўдзелу ў працы мірнай канфэрэнцыі ў Берасьці 55 Разьдзел XI Заняцьце Менску палякамі ноччу з 18 на 19 лютага 1918 г. Ка.мпанія Выканаўчага камітэту Рады I Усебеларускага зьезду. Народны сакратарыят. Першы ўнівэрсал ад 21.11.1918 г. Адносіны на Беларусі падчас нямецкай акупацыі 58 Разьдзел XII Дзейнасьць Выканаўчага камітэту Рады I Усебеларускага зьезду падчас нямецкай акупацыі. Уступленьне земстваў у камітэт. II Устаўная грамата Выканаўчага камітэту ад 9 сакавіка 1918 г. Рада Беларускай Народнай Рэспублікі 62 Разьдзел XIII Усталяваньне кантакту зь Вільняй. Ухвала аб незалежнасьці Беларусі і III Устаўная грамата ад 25 сакавіка 1918 г. Раскол у Радзе Беларускай Народнай Рэспублікі. Раскол у Беларускай Сацыялістычнай Грамадзе. Стварэньне партыяў: беларускіх сацыялістаў-рэвалюцыянэраў (эсэраў), беларускіх сацыялістаў-фэдэралістаў, незалежных сацыялістаў і Беларускай камуністычнай партыі. Беларускае нацыянальнае прадстаўніцтва ў Менску. Перамовы ў справе ўзмацненьня Рады Беларускай Народнай Рэспублікі. Рада народных міністраў. Урад А. Луцкевіча. Эсэраўскія камітэты. Настроі беларускага насельніцтва 64 Разьдзел XIV Адступленьне немцаў зь Беларусі. IV Устаўная грамата (Рады Беларускіх Народных міністраў) ад 29.XI.1918 г. Уцёкі Рады міністраў у Вільню, Горадню і Прагу Чэскую. V Устаўная грамата ад 8.XII.1918 г. 72 Разьдзел XV Заняцьце Менску бальшавікамі. Пазыцыя беларускіх эсэраў. Абвяшчэньне Савецкай Беларусі. Урад Жылуновіча. Далейшае прасоўваньне савецкай арміі на захад. Арганізацыя камуністычнага ладу на Беларусі. Маніфэст ад 2.1.1919 г. Аб’яднаньне Беларускай і Літоўскай рэспублік. Савецкая зямельная рэформа 76 Разьдзел XVI Заняцьце Вільні і Менску польскімі войскамі. Адозва Галоўнакамандуючага польскага войска. Надзеі і настроі беларусаў. Галасы беларускай прэсы. Прывітаньне Начальніка Пілсудзкага ў Менску. Зьмена настрояў сярод беларусаў. Кіраваньне генэральнага камісара. Падаўленьне беларускага руху польскімі ўладамі. Асьветная палітыка на Белай Русі 80 Разьдзел XVII Пазыцыя беларускіх эсэраў. Канфэрэнцыя ў Смаленску ў 1919 г. і эсэраўска-бальшавіцкае пагадненьне. Стаўленьне эсэраў да іншых арганізацыяў. Апанаваньне Беларускай вайсковай камісіі 86 Разьдзел XVIII Скліканьне і раскол у Радзе Рэспублікі. Стварэньне ўраду Ластоўскага і антыпольскай Рады, а таксама Найвышэйшай Рады. Арышт Ластоўскага. Выезд яго пасьля вызваленьня ў Рыгу і Коўна. Адступленьне польскага войска an Разьдзел XIX Палянафільскія беларускія арганізацыі. «Зялёны Дуб». Беларускі палітычны камітэт. Генэрал Ст. Булак-Балаховіч. Слуцкае паўстаньне. «Краёвая сувязь». Беларускія беспартыйныя актывісты (ББА) 95 Разьдзел XX Літоўска-савецкая дамова ад 19.VII.1920 г. Сярэдняя Літва 9.X.1920 г. Праекты Гіманса. Спроба паразуменьня ўраду Ластоўскага з Польшчай падчас Рыскай канфэрэнцыі 102 Частка IV. Разьвіцьцё беларускага руху падчас і пасьля заключэньня рыскага міру 104 Беларускія справы ў Сярэдняй Літве 104 Разьдзел XXI Перанос у Вільню цэнтру беларускага руху. Усталяваньне кантактаў з Коўнам. Беларуска-літоўскае пагадненьне ад 11.XI. 1920 г. Усебеларускі зьезд у Вільні ў студзені 1921 г. 104 Разьдзел XXII Плыні, якія існавалі сярод беларускіх палітыкаў. Генэрал Балаховіч. Арганізацыі: Беларускі нацыянальны камітэт. Мэмарандум у Лігу нацыяў. Найвышэйшая Беларуская Рада і Беларускі дзяржаўны камітэт. Беларускія камуністы, эсэраўскі «Абласны камітэт», «Сувязь» Алексюка 110 Разьдзел XXIII Справа выбараў у Віленскі сойм. Агітацыя і антывыбарчыя пастановы беларускіх групаў. Пастанова групы Алексюка за выбары ў Віленскі сойм. Пастановы Віленскага і Варшаўскага соймаў 118 Разьдзел XXIV Сьвяткаваньне гадавіны 25 сакавіка 1922 г. у Вільні. Віленскія ўрачыстасьці, зьвязаныя з прыняцьцем улады польскім урадам. Кампанія Беларускага нацыянальнага камітэту ў сувязі з далучэньнем Віленшчыны да Польшчы 129 Разьдзел XXV I Беларуская нацыянальна-палітычная канфэрэнцыя ў Празе Чэскай 26—30.IX.1921 г. і яе пастановы 135 Разьдзел XXVI Адносіны беларускіх палітыкаў з замежжам: з Бэрлінам, Венай, Парыжам, Лёнданам. ІІольска-літоўская канфэрэнцыя ў Брусэлі 141 Беларускія справы ў Ковенскай Літве 144 Разьдзел XXVII Беларускае міністэрства. Адносіны зь літоўскім урадам. Вяртаньне канфіскаваных немцамі беларускіх грошай. Літоўска-савецкая агітацыя. Праекты беларуска-літоўскай фэдэрацыі. Стаўленьне беларускіх дзеячоў да Ластоўскага 144 Савецкая Беларусь 149 Разьдзел XXVIII Беларуская кампанія да 1920 г. Дэкрэт аб незалежнасьці Беларусі 16.VIII.1920 г. Зьезд Камуністычнай партыі Беларусі 23.XI.1920 г. Савет народных камісараў Беларусі. Сэсія Цэнтральнага выканаўчага камітэту 4.II.1921 г„ справы беларускай мовы і школьніцтва. Інстытут беларускай кулыуры. Беларуская прэса 149 Беларускія справы ў Польшчы ў 1922—1927 гг. 161 Разьдзел XXIX Сойм 1922 г. і беларуская кампанія 161 Разьдзел XXX Арганізацыя і дзейнасьць дывэрсійна-паўстанцкіх групаў: а) партыі беларускіх эсэраў, б) Саюзу сялянскай самаабароны 163 Разьдзел XXXI Узмацненьне беларускай кампаніі. Вільнацбелкам як галоўная беларуская арганізацыя. Беластоцкі працэс. Справа польска-літоўскіх межаў 179 Савецкая Беларусь і беларуская эміграцыя 190 Разьдзел XXXII Менская дамова 17.ІІІ. 1923 г. Канфэрэнцыя ў Празе Чэскай у чэрвені 1923 г. Павелічэньне тэрыторыі Савецкай Беларусі ў лютым 1924 г. Акт аб’яднаньня беларускіх эсэраў з камуністамі 190 Разьдзел XXXIII Дывэрсія 204 Беларускія арганізацыі з 1924 да 1927 гг. 215 Разьдзел XXXIV Беларускі рэвалюцыйны камітэт. Камуністычная партыя Заходняй Беларусі (КПЗБ). Уплывы Камуністычнай партыі Польшчы і пастановы Цэнтральнага выканаўчага камітэту Беларускай камуністычнай партыі (ЦВКБКП) 215 Разьдзел XXXV Сялянска-работніцкі блёк, Беларуская сялянска-работніцкая грамада (БСРГ), Беларускі нацыянальны камітэту Варшаве, ВБНКам, Беларускі нацыянальны камітэт у Коўне 244 Разьдзел XXXVI Віленскі Беларускі нацыянальны камітэт (Вільнацбелкам, ВБНКам) 266 Разьдзел XXXVII Беларускі сялянскі саюз (БСС) 277 Разьдзел XXXVIII Аб’яднаньне беларусаў-каталікоў. Беларуская хрысьціянская дэмакратыя. Ліга абароны правоў беларусаў-каталікоў. Сэктанцтва 290 Разьдзел XXXIX Часовая беларуская рада (ЧБР) і Цэнтральны камітэт па беларускіх справах 302 Разьдзел XL Праская група беларускіх эсэраў 317 Польская Беларусь 328 Разьдзел XLI Ліквідацыя Беларускай сялянска-работніцкай грамады 328 Замест пасьляслоўя. Кароткі нарыс гісторыі ўзаемаадносін беларускага нацыянальнага руху і II аддзелу Галоўнага камандаваньня (Генэральнага штабу) Войска Польскага ў 1918—1922 гг. 337 Іменны паказальнік 385 Кароткая прадмова да «Кароткага нарысу БЕЛАРУСКАГА ПЫТАНЬНЯ» Шырокаютропай