КНІГІ ОНЛАЙН

Кітайская эстэтыка XX стогодазя

Чжан Ціцюнь

Выдавец: Восточная культура

Памер: 288с.

Мінск 2021

85.31 МБ

Таму Ван Гавэй лічыў, што, у адрозненне ад даасізму і маізму, «цяж-ка назваць старажытнае канфуцыянства філасофіяй. Канфуцый вучыў людзей, гаварыў пра маральнасць, палітыку — і ні слова пра філасо-фію». Усё, што можна назваць філасофіяй канфуцыянства, з'явіла-ся пасля Канфуцыя: «У канфуцыянстве ёсць філасофія, пачынаючы ад мКаментараўм да гексаграм wIu3iHaM, йШо Гуа”, двух каментараў [да “Чуньйю", “Гун Янчжуаньм і“Гулян Чжуаньп] і мВучэння аб залатой сярздзіне". Толькі ў “Вучзнні аб залатой сярздзіне” і 'Тістарычных за-пісках" выразна адлюстраваныя ідэі паслядоўнікаў Канфуцыя, таму што ў перыяд дынастыі Сун гэтыя кнігі сталі асновай канфуцыянскай філасофіі. Тое, што ў Чжоўцзы названа ^найвышэйшым пайаткам",
77 Пераклад на англійскую мову «Вучэння аб залатой сярэдзіне» спадара Гу Шы// Ван Гавз 访.Зборнік творау Цзінаня. С. 149-150.
78 Там жа.
54
Частка /
у Чжанцзы — “абсалютнай пустатой”, у Чэнцзы і Чжуцзы “〃і” разгля-даецца як асновы чалавечага жыцця і светабудовы і не адрозніваецца ад таго, што ў "Вучзнні аб залатой сярздзіне" названа мпраўдзівасцюм, таму гэтая кніга таксама шануецца і стаіць у адным шэрагу з “Лунь” і “Мзн”. На падставе гэтага кнігі «Каментараў» паказваюць не толькі старажытную канфуцыянскую філасофію, але і вытокі старажытнай і сучаснай канфуцыянскай філасофіі»79. Ён разглядаў «Вучэнне аб за-латой сярэдзіне» як канфуцыянскую філасофію, а таксама як крыніцу і аснову неаканфуцыянства, грунтуючыся на метафізічным значэнні «шчырасці», пра якую ідзе гаворка ў «Вучэнні аб залатой сярэдзіне»: «Калі 6 сучаснік спытаў нашчадкаў Канфуцыя, як чалавеку дасягнуць шчырасці, яны 6 адказалі: якія законы прыроды, такой павінна быць і чалавечая мараль. Таму што сказана: ^Сутнасць шчырасці пастаян-ная, без шчырасці няма нічогам»80.
Мы можам прывесці тут ацэнку, якую Ван Гавэй даў канфуцыянскай ідэалогіі. Аднак відавочна, што ў гэтым аспекце філасофія Ван Гавэя ўказ-вае на заходнюю метафізіку. Некаторыя прадстаўнікі навуковых колаў і сёння лічаць, што ідэалогія Канфуцыя — гэта не чыстая філасофская метафізіка. Усё гэта, вядома, заснавана на разуменні значэння філасофіі. Аднак Ван Гавэй лічыў што нават калі старажытная кітайская навука і ва-лодала нейкай філасофскай метафізікай у тым сэнсе, які ўкладвае ў гэ-тае паняцце заходняя навука, паміж гэтымі дзвюма метафізікамі былі істотныя адрозненні. Напрыклад: «мВучэнне аб залатой сярэдзіне" хоць і з'яўляеда філасофскім, хоць і разглядаецца як вучэнне аб асновах ча-лавечага жыцця і светабудовы, аднак у корані адрозніваецца ад сучас-най еўрапейскай філасофіі. Тое, што Цзы Сы называў йпраўдзівасцюм, несупастаўнае з “Я"①іхтз, 'Абсалютам” Шэлінга, <<ідэяйм Гегеля, <<воляй,> Шапенгаўэра, <<неўсвядомленымм Гартмана (Eduard von Hartmann). Яго інтэлектуальныя пошукі наўрад ці былі цалкам слушныя. Яго кры-тыка наўрад ці мела межы. мВучэнне •・・" таксама, як сучасная філасофія,
79 Ван Гавэй. Зборнік твораў Цзінаня. С. 149.
80Там жа. С. 150.
55
Кітайская эстэтыка XX стагоддзя
растлумачвае выказванні старажытных мысляроў, пры гэтым іх папаўня-ючы і не турбуючыся аб адпаведнасці іх словам»81.
Ван Гавэй падкрэслівае, што прымяненне паняццяў і падыходаў заходняй філасофіі для апісання старажытнакітайскага мыслення — гэта толькі «папаўненне вучэнняў старажытных», гаворка зусім не ідзе аб «адданасці продкам»; неабходна адзначыць, наколькі дакладная гэ-тая думка. Становіцца зразумела, наколькі глыбока Ван Гавэй асэнсоўваў і разумеў асноўныя ідэі і сапраўдны сэнс кітайскай і заходняй навук.
Ван Гавэй быў супраць падмены кітайскіх і заходніх тэорый і прымя-нення заходняй навукі для адвольнага тлумачэння і спрошчанага су-пастаўлення са старажытнымі кітайскімі вучэннямі. У артыкуле «Развага аб увядзенні новых навуковых тэрмінаў» ён выказаў незадаволенасць перакладамі заходніх тэкстаў эмігрантамі і адзначыў, што можна браць за прыклад японцаў. Гэтыя развагі і ягонае яснае разуменне неабходна-сці абмежавання зліцця кітайскай і заходніх навук утрымліваюцца ў вод-гуку на англійскі пераклад «Вучэння аб залатой сярэдзіне», зроблены Гу Хунмінам.
У гэтай працы Ван Гавэй перш за ўсё звярнуў увагу на цяжкасці пера-кладу на ангпійскую мову старажытнакітайскай літаратуры: «Несумненна, што вучэнні старажытных мысляроў наўрад ціцалкам лагічныя. Часта ўіх працах шматслоўна гаворыцца то пра законы прыроды, то пра чалавечыя ўчынкі, іпадобны скачок думкі магчымы нетолькі ўадной паэме, алеіў адной страфе. На шчасце, значэнні ў мове вельмі шырокія; няважна, ідзе га-ворка пра светабудову або пра чалавека, можна выкарыстоўваць такую мову, таму логіка захоўваецца. Калі перакладаць на мову іншай дзяржавы, то па-няцці замежнай мовы павінны адпавядаць арыгінальным, і сэнс іх не аба-вязкова павінен быць такім жа шырокім. Калі нават значэнняў слоў у мовах больш, чым у мове арыгіналу, не абавязкова выкарыстоўваць тое, што тоесна. Улюбым выпадку немагчыма пазбегнуць павярхоўнасці і адсутнасці адзін-ства. А імкнучыся да адзінства, немагчыма не ўжыць слова ў больш шырокім значэнні. Але сутнасць выказванняў ілыбейшая, і калі мова пустая, характэр-ныя асаблівасці выслоўяў старадаўніх мысляроў цьмянеюць, іх працы робяц-
81 Там жа. С. 149.
56
Частка /
ца павярхоўнымі і шматслоўнымі»82. Пераклад Гу Хунміна таксама грашыць гэтым. Так, ён пераклаў «ф» (душа, сярэдзіна, раўнавага) як«наша сапраўд-нае я» (our true Self); «和》(гармонія) як «маральны парадак» (moral order);«'性》 (прырода, натура) як«законы нашага быцця» (law of our being); «道》(шлях) як «маральны закон» (moral law) і г.д. У наяўнасці злоўжыванне імкненнем даўніфікацыі. На думку Ван Гавэя, «што тычыцца “даа”, якое ў пераклад-зе гучыць як* moral law**, яму лепш даць назву “moral order". Што да выразу 'чалавечая прьірода”, перакладзеным £Kulaw of our being', слова “lav/' пара-лельнае “moral law1' y першапачатковым сэнсе,таму больш правільным будзе перакласці як "essence of our true nature". I падобных прыкладаў не злічыць»83.
Недахопы перакладу добра відаць пры параўнанні з арыгіналам. Наконт паняццяў «раўнавага», «даа» і «прырода» Ван Гавэй лічьгў, што неабходна больш глыбокае іх вывучэнне. Ён лічыў, што асноўная праблема гэтага перакладу не ў веданні англійскай і кітайскай моў і на-ват не ў разуменні. Асноўная праблема ў тым, што гэтыя паняцці за-кранаюць канцэптуальнае ядро «Вучэння аб залатой сярэдзіне», таму ў перакладзе патрабуецца не толькі асцярожнасць, але і глыбокае дасле-даванне. На думку Ван Гавэя, некаторыя ідэі і паняцці ў «Вучэнні аб за-латой сярэдзіне» немагчыма перакласці. Ён казаў: «Напрыклад, ніхто не можа дакладна перакласці першы сказ “Вучэння аб залатой сярэдзі-не"弘.у замежных мовах няма такога слова, якое адпавядала 6 кітайскаму “天”，як і ў кітайскай мове няма эквівалента слову “God". Toe, што ў на-шай Айчыне называюць “天",не разумеецца як нешта шырокае і бяз-межнае, не завецца вярхоўным бажаством. Сапраўднае значэнне зна-ходзіцца дзесьці пасярэдзіне двух паняццяў і азначае дух бязмежнага вярхоўнага бажаства. Такое ж і паняцце мчалавечай прыроды,>. Таму пераклад Гу Хунміна можна лічыць прыдатным. Што ж тычыцца пера-кладу паняцця “中"(“раўнавага") як“ойг true Self of Moral order" (наіпа існае Я маральнага парадку), то гэта недапушчальна. Джэймс Лег (James
82 Ван Гавэй. Зборнік твораў Цзінаня. С. 151.
83 Там жа.
84 Першы сказ «Вучэння аб залатой сярэдзіне»: «Прыродай назаву загад неба, сапраўдным даа назаву няўхільнае наследавананне прыродзе, навучаннем назаву шлях удасканалення (夫命乏谓性，率性之谓道，修道之谓教)》• Джэймс Лег пераклаў « 天》як «heaver».
57
Кітайская эстэтыка XX стагоддзя
Legge) пераклаў "中"як “mean" (сярэдзіна), што ні ў якім разе не азначае 'сярэдзіну, аснову Паднябеснайм85, Гу Хунмін пераклаў “中"як“ойг true Self" (наніа сапраўднае Я). Тады як растлумачыць “中"у выразе “君子而 时中” (^высакародныя людзі эпохі сярэдняга вучзння")? Мы адцаём пе-равагу перакладу Джэймса Лега “中"一 “mean", як праўдзіваму значэн-ню часткі “Вучзння абзалатой сярздзіне”. Ідэя 
<1234567891011...5253>


   

	
2007-2025
	
Калі шукаеце нейкую пэўную кнігу 
або хочаце каб быў апублікаваны ваш скан,
 пішыце ў кантакты