Клінічны выпадак, альбо Дарэмныя ўцёкі
Марыя Роўда
Выдавец: Кнігазбор
Памер: 312с.
Мінск 2015
Спакваля Зміцер адыграўся на Надзі за непаразуменні з Марыяй і гіачаў заўважаць, што Марыі яму не хапае. Яна ж не заўжды была гэткай ідыёткай, як у апошнія месяцы іхняга сяброўства. Дагэтуль ім было вельмі добра, і яны змаглі сумесна прайсці ў кахаіші й жыцці праз, здавалася б, непераадольныя выпрабаванні. I, у першую чаргу, увесь гэты доўгі шлях адно да аднаго, да іхняга знаёмства. Дзіва, як яны знайшлі адно аднаго й што гэтак доўга шукалі, бо хаця яны вельмі розныя па тэмпераменце й па характары, яны якраз гэтыя супрацьлегласці, што прыцягваюцца й утвараюць адно цэлае. У гэтым Зміцер не сумняваўся, нават калі яны канчаткова разышліся, бо адчуваў Марыю, ейны душэўны стан і настрой на адлегласці і быў упэўнены, што тое ж самае адбываецца з Марыяй. Ен мог меркаваць, што дзеецца ў ейным жыцці й што яна перажывае. Лднойчы ён іпюў з кухні й нечакана жахнуў кулаком па дзвярах лазенкі, піто падалося Надзі цалкам невытлумачальным, але ён ведаў, што Марыя ў гэты момант знайшла сабе некага іншага можа, сябра, а можа, новае каханне. Пасля гэтага ў яго ўжо зусім не заладзілася з Надзяй, але ён не мог вырашыць, што яму цяпер рабіць. Ен вёў той лад жыцця, якога ўсяляк унікаў, калі быў з Марыяй. Але цяпер атрымалася значна горш, бо ён быў з жанчынай, якую не кахаў і з якой яму ўжо даўно надакучыла гаманіць пра мастацтва й любіцца ў помсту невядома каму.
А цяпер вось яшчэ гэтая каса. Нашто было абразаць валасы? Ходзіць недзе, бунтуе мужыкоў якой-небудзь тыфознай стрыжкай. Ніколі ёй гэтага не прабачу! Так і ўяўляю, як яна стаіць дзе-небудзь на галерэі каля прыбіральняў у Доме
афіцэраў, паліць і хіліць абскубаную галоўку да задымленага плечыка. «Млее» ад балбатпі якога-небудзь джазапутага псеўдаінтэлектуала з нью-ёркскай бародкай, а сама паціху глядзіцца ў люстэрка ўнізе ці прыгожаяна выглядае. Косіць пад маладую. Сама ж прыпадабняецца да Надзі й усёй гэтай падлеткавай зграі. Зусім затлуміла сабе галаву. Сто працэнтаў, што й паліць ііачала. Дадумалася! Касу даслала! Магла б адну якую пасмачку пакласці, калі ўжо была на тое нейкая рамантычная патрэба. Добра яіпчэ, што не ўсю галаву па nonine атрымаў. Што яна за жанчына? I ці жывая япа там? Вунь жа каса якая халодная, а раней рукой возмешся, а яна ажно гарачая каля шыі. Марыя, Марыя, якая ж ты свалата. А ты, дурань бесхарактарны, яе кахаеш...
Гэтак стаяў і разважаў Зміцер каля ракі, на супрацьлеглым ад вінакурні беразе. У вінакурні на трэцім паверсе балявалі: смяяліся, спявалі, крычалі, але мацюкоў чуваць не было. Добра ж некаторым жывецца сядзяць сабе ў старажытным раі, забаўляюцца, песні спяваюць, а ў цябе ў эцюдніку рудая каса, і невядома, што з ёй цяііер рабіць. Зміцер адкрыў эцюднік, выцягнуў касу, пагладзіў, акуратна скруціў, прыцэліўся й шпурлянуў у раку. Рудая змяюка яшчэ праплыла крыху па паверхні, пакуль пе намокла й пе патанула.
А на супрацьлеглым беразе з’явілася аднекуль дамачка ў белым таўклася зазыўна каля вады й тарэшчылася на Зміцера. Памылкі быць не магло дамачка глядзела менавіта па яго, пасміхалася прыязна й, здаецца, усім сваім выглядам занрашала да сябе. Цётка была выяўна мясцовая, бо западта дзіўная, але нічога непрыемнага ён у ёй не знайшоў і падумаў, што калі яна сама гэтак папрошваецца, то чаму б і не. У рэшце рэшт яму трэба было забыцца, развеяцца, да таго ж гэткай здзічэлай жанчыны, як абарыгенка ў белым, у яго яшчэ не было. Ад Надзі ён усё роўпа сыдзе, Марыя як у ваду канула, а гэтая тут жывая, прыгожая, лагодная. Хай мпе будзе горай пайду. Цікава проста, што за яна. У белай даўгой сукенцы. Відаць, на свята на трэці паверх прыйшла. А можа, гэта яна сама ў тым пакоі з надпісам на шторах жывс. 3 такой
і не грэх, бо надта ж душэўна напісала. He хоку, канечне, але нельга чакаць зашмат ад абарыгенкі...
I я ўсё ж вырашыла пераязджаць. Дом мой якраз здалі, і хаця кватэра была яшчэ не ўпарадкаваная, жыць там можпа было, асабліва насля Лошыцы. Вядома, мне было шкада пакідаць вінакурню, раку, мост, альтанку й парк, алс я памірала ад самоты й бязглуздасці свайго асабістага жыцця. Я хацела на новае месца, каб усё забыць і пачаць спачатку. Мяне гнала прага пераменаў, бо я болып не ў стане была слухаць свой унутраны голас і жыць без Змітра там, дзе ўсё было прасякнута каханнем да яго й дзе дрэвы яшчэ маглі засведчыць, што ён таксама мяне кахаў. Праўда, Зміцер патрабаваў ад мяне нейкай паказной, кідкай інакшасці, але я й так інакшая, як і кожны асобны чалавек. Да таго ж я не магу быць інакшай болып, чым я ўжо ёсць, і думаю, я не павінна перарабляць пад сваю інакшасць грамадства, бо гэтак я яе проста згублю. I яшчэ: як можна было прылічыць мяне да ўмоўнасцяў я ж чалавек! Я чалавек! Я звычайны чалавек, і тым болып жанчына. Я й так шмат зрабіла, каб годна справіцца са сваёй сітуацыяй: часу не губляла, навуку рухала, напісала пра горад, у якім не здолела прарасці каранямі, вярнулася да сябе, знайшла новых сяброў...
Дарэчы, высветлілася, што Габрусь зусім не маньяк проста ён любіць гуляць у прэферанс. Гэта тое, што дае яму адчуванне стабільнасці жыцця, асабліва цяпер, калі ён разышоўся са сваёй сяброўкай. I паколькі ўдзень усе занятыя, гуляе ён з прыяцелямі гюзна ўвечары й па начах, таму й мусіў ездзіць на ровары гіраз начны парк, бо й са мной хацеў пабыць і пагуляць у карты. А яшчэ Габрусь патлумачыў, што прападаў столькі часу, бо прачытаў у «Спадчыне» новы матэрыял пра Лошыцу, і яму карцела сёе-тое пашукаць у архівах. Асабліва спадзяваўся ён знайсці што-небудзь пра пані Любанскую, дачку галавы мазырскай шляхты, якая зайшла за мясцовага пана ў дзевятнаццаць гадоў, была надта прыгожая й, па чутках, круціла раманы з выбітнымі мужчыпамі, але была вельмі спагадлівай, дапамагала бедным, угрымлівала дом састарэлых, толькі вось дзяцей не мела й ўтапілася на свой дзень народзінаў. Выцягнуў яе ейны сабака, а пан змарнеў і некуды з’ехаў.
Цяпер пані завецца Белай Дамай, з’яўляецца час ад часу ў белай сукенцы ў парку й дапамагае закаханым і бяздзетным жанчынам.
Як я гэтае пачула, дык ажно скаланулася ад холаду, і мпе падалося, што забрахаў сабака й кропля вады бэмкнула аб падлогу. Перад вечарынай я зноў паспрабавала знайсці госцю ў белай сукенцы, але нідзе не сустрэла яе, а суседзі й Насчя яе не ведалі. Таму я запрасіла толькі старых сяброў, Габруся й нагатавала есці. Госці папрыносілі віно й шакалад, а адна даўняя мая прыяцелька падарыла мне «чупа-чупс». Гэтак мы сядзелі, гутарылі, жартавалі й смяяліся. I я бачыла, што сябры радуюцца за мяне, таму што я нарэшце раблю, як людзі. I яшчэ яны падміргвалі мпе, пераглядаліся паміж сабой і ўсё намякалі, што за Габрусём я не прападу. А мне было неяк не па сабе. Надыпюў жа мой апошні вечар у Лошыцы, дзе я была й гэткай няшчаснай, і гэткай шчаслівай. Анойіні вечар, за каторым ужо не павііша было быць цябе, пасля якога ты мяне ўжо больш піколі не знойдзеш. Апошні вечар, які пярэйдзе ў ноч. Дзе я болып не змагу супраціўляцца абставінам і абяру Габруся. I Габрусь выведзе мяне ў тое жыццё, дзе я ўжо болып не буду ўзгадваць цябе.
I калі я сядзела з гэткімі маркотнымі думкамі пасярод агульнай весялосці, я адчула, нгго нехта пагладзіў мяне па шыі, і затым па спіне ў мяне як быццам праліўся ручаёк ледзяной вады якраз там, дзе раней была каса. А праз колькі часу дзверы самі адчыніліся, і я, здаецца, пачула шоргат набрынялай важкай вадой даўгой сукенкі. Але ўвайпюў ты, спыніўся на парозе, агледзсў гасцей і здзівіўся, быццам не знайшоў некага, каго напэўна чакаў убачыць. А потым заўважыў мяне. Я схапілася за горла ад хвалявання, але ўсё роўна заплакала, а ты падышоў да мяне, апусціў вочы, узяў мяне за руку й прыклаў яе да свайго сэрца...
А Габруся мы бачылі амаль ііраз год у кіію разам з Надзяй. Казалі, іііто ён носіць яе на руках, чытае ёй вершы, катаецца з ёй на ровары. Ён нават прывёў Надзю на хрэсьбіны нашага сына Андрэя, дзе сам, канечне ж, быў хросным. Андрэй нарадзіўся падобным да бацькі, але з маёй усмешкай і меншым
за звычайных дзяцей, бо крыху раней за тэрмін. А ўсё праз тое, што калі мы клалі кафлю на балконе на нашым першым паверсе, да нас падбег сабака чорны, мокры, быццам толькі што з вады. А стаяла ж гарачыня ліпень! Я гэтак спужалася, што хлопец, відаць, вырашыў лезці з сваёй неўрастэнічнай маці на волю. I пакуль мы чакалі таксоўку на лаўцы каля пад’езду, сабака ляжаў каля маіх ног шчаслівая, супакоеная псіна. За гэтыя некалькі хвілінаў сабака абсох і цела ягонае перастала дрыжэць.
Пасля раддому мы каталі Андрэя ў парку, таму ён хутка падрос, падужэў і дагпаў сваіх равеснікаў. Абарыгены мяне цяпер вельмі паважаюць, тым больш што пасля родаў я пакруглела й стала называцца «маладзіцай». Калі мы са Змітром і Андрэем гуляем у парку, абарыгены кланяюцца, усміхаюцца нам і кажуць: «Здрастуйця». Самі ж яны таксама пакрысе перасяляюцца ў новыя шматпавярховікі, робяцца вельмі сур’ёзнымі, важнымі й замаўляюць у Змітра праўдзівыя мастацкія шэдэўры. А я...
А я вось цяпер хоць-калі думаю: «Нашто я тады, на сваю галаву, палола гэтыя буракі?»
Лістапад 2001 красавік 2002 г.
ЧОРНАЯ ЛІНІЯ
Тым, хто быў, і тым, хто мог быць.
Алеся ўпершыню за два гады вырвалася да Ганны Раманаўны. Падлічвала-падлічвала даты і прыйшла да высновы, што ў дзедавай другой жонкі юбілей. Апошні раз ейны дзень народзінаў святкавалі, яшчэ калі дзед Кастусь быў жывы. Той, як заўжды, быў на рэпетыцыі, таму Алеся віншавала Ганну Раманаўну сам-насам. Паслухала ў соты раз гісторыю цётчынага знаёмства з Алесінай роднай бабуляй, пра іхнюю сумесную вучобу ў Віленскай беларускай гімназіі, пра жахлівыя падзеі, якія напаткалі навучэнцаў, і ў першую чаргу хлапцоў, за Савстамі. Потым Ганна Раманаўна плаўна пераходзіла на свае прыгоды ў тэатры, і сканчалася размова, як звычайна, крытыкай сучаснай беларускай мовы. Дзедава жонка прыводзіла, як ёй здавалася, забойны аргумент заганнасці сённяшняга маўлення: «Як зараз гавораць, як пішуць? Вось наш дырэктар гімназіі Грышксвіч казаў: “Ганна наша хлюба!” А хіба такія словы цяпер разумеюць?» Алеся адмоўна круціла галавой, і Ганна Раманаўна задаволена пераходзіла да плётак пра дзедаву радню.
Чамусьці лічылася, што Алеся не належыць ні да аднаго, ні да другога клана: яна сябравала як са сваёй кроўнай, так і з дзедавай раднёй па жончынай лініі. I што самае дзіўнае, Алеся не мела ўяўлення, што ў іхняй сям’і адбываюцца такія падзеі, пра якія пляткарыла цётка. Некаторыя давяраліся ёй самі, бо, прыходзячы да дзеда, не наважваліся адкрыць яму душу, а выгаварыцца трэба было. Нехта неасцярожна выносіў смецце за нарог дзедавага кабіпета, бо не мог стрымаць эмоцыі. У асноўным гэтым грашыла дзедава старэйшая дачка Ада, якая ўсё жыццё супернічала са сваім малодшым братам Алегам, Алесіным бацькам. Дзіўна, як Ада ўвогуле не звар’яцела, калі дзед пасля разводу з ейнай маці, сваёй гіершай жонкай, пабраўся шлюбам з Ганнай Раманаўнай і аброс прыёмнымі дзецьмі, новай раднёй.
КНІГІ ОНЛАЙН
