КНІГІ ОНЛАЙН
Пошук сярод кніг, што прайшлі індэксацыю гуглам. Некаторыя кнігі гугл не знаходзіць
11 АШ. §15. i2 Тамсама, §110 (Довгялло Д. Поунматская бмблкотека Внтебской Духовной Семкнарнп // Полоцкія Епархіальныя ВЬдомостн. 1901. №1-2). 13 Збор яп. Паўла (Дабрахотава) у бібліятэцы АН у Пецярбургу (Гл. арт. П.Жуковіча ў «Нзвістмяхі. Нмператорской Академін Наукь по Отделенію русскаго языка н словесностн». T.17. Вып.2. СПБ, 1912. Б.234). і4 Запіс перапішчыка Н.Казіцкага на канцы Кормчай 1634 г. (Добрянскій. №242). 15 АСД. T.12. 1900. Б.35. 16 Тамсама. Б.74. • )■; 17 Тамсама. Б.4. is АВАК. Т.ЗЗ. 1908. №195. 19 Добрянскій. №269. 2» АСД. T.12. Б.4. 21 БелСЭ. Т.4. Б.19. 22 Тамсама. Б.20. 23 LE. Т.1. 1953. Р.483. 24 Тамсама. 25 Тамсама. 2« РЯБ. Т.5. СПб, 1878. №204. 27 АШ. §29. 28 LE. 29 Тамсама. 30 Тамсама. 2) школьныя — Віленскай езуіцкай акадэміі, 157031, 157232, 157933, 16 1 034, 162335 і 165536 гг.; Слуцкай кальвінскай калегіі, 1649 г.37; Полацкай езуіцкай калегіі, 1790 г.38; паезуіцкіх базыльянскіх і піярскіх калегіяў і гімназіяў у Менску, Слуцку, Бабруйску, Мазыры, Пінску, Паставах, Халопенічах, Барунах каля Ашмянаў, Лідзе, Шчучыне, Горадні, Наваградку, Слоніме, Жыровічах, Лыскаве каля Ружанаў, Берасьці й інш., 1801 г.39; і 3) прыватных асобаў — Слуцкіх князёў Алелькавічаў, XV—XVI стст.40; уласьнікаў Жыровічаў Солтанаў, 1487— 1545 (Прыпіскі да шэрагу кніг з гэтае бібліятэкі сьведчаць аб тым, што Солтаны ня толькі набывалі кнігі, але й мелі сваіх перапішчыкаў. На загад маршалка гаспадарскага Солтана Аляксандравіча, у 1487 г. дзяк ягоны Сенька перапісаў для яго, праўдападобна, у Слоніме (маршалак быў тады Слонімскім намесьнікам) «Мннею месячную» на сакавік і красавік месяцы (Добрянскнй. №161), а перад тым — «Мннею месячную» на студзень і люты (Добрянскнй. №156). У 1496 г., ужо па сьмерці маршалка, відаць, у Бельску (апошнія гады жыцьця ён быў Бельскім намесьнікам) іншым перапішчыкам для яго быў перапісаны «Пролог» (Добрянскнй. №100). У 1537 г. два перапішчыкі перапісалі для сына ягонага, Аляксандра Солтанавіча (таксама маршалка гаспадарскага), Службу сьвятым Барысу й Глебу з парэміямі й Служэбнік. У 1545 г. ў іншым двары Солтанаў (Шэшкінях каля Вільні) дзяк Аляксандра Солтанавіча, Міхайла, перапісаў для яго Багародзічнік41) і 151642 гг.; вялікага князя 31 АШ. §72. Харламповнч-ь К. Западнорусскіе православные школы XVI в. Казань, 1898. С.56. 32 Тамсама. 33 Тамсама. 34 АШ. §14; Харламповячь. С.60. 35 АШ. §72; Lukaszewicz. Historya szk6t w Koronie i w Wieikim Ksi^stwie Litewskim z najdawniejszych czas6w az do roku 1794. T,4. Poznan, 1851. S.41. 36 АШ. §72; Памятная кннга Гродненской Губернім на 1866 г. С.52. 37 Мальдзіс А. Сьляды продкаў // ЛіМ. 1970. 23 кастр. 38 LE. 39 Белоруссня в эпоху феодалязма. Т.2. Мннск, 1960. С.482. 40 Аб ёй ёсьць шмат сьведчаньняў. Да найранейшых кніг яе належыць Слуцкі сьпісак 2-ой пал. XV ст. Беларускага летапісу 1446 г. і Летапіс Слуцку XV ст. Тады кніжкі, якія для кн. Юр’я Сымонавіча (t 1542) перапісваў Юстын Яцкавіч (чачаранін), і г. д. 41 Пазьней кніжкі 1537 і 1545 гг. былі сшытыя ў адзін зборнік — Тнхоммров М. Опнсанме Тнхоммровского собранмя рукопмсей. Москва, 1968. №11. С.19-20. 42 3 гэтага году ў Літоўскай Мэтрыцы захаваўся сьпіс часткі кніг бібліятэкі Солтана Аляксандравіча, “што у Внльнп оылі пры нем” — РНБ. Т.20. СПб, 1903. С.872. 12. Зак. 5388 169 ў Вільні, 151043, 156244, 157045 і 157246 гг.; сьвятара Юр’еўскай царквы ў Вільні а. Мацея, 1522 г.47; графаў Храбтовічаў у Шчорсах каля Наваградка, 1545 г. (Першая ведамая датаваная кніга гэтай бібліятэкі — рукапіснае эвангельле Багдана Храбтовіча з 1545 г.48) і кан. XVIII ст.49; каталіцкага біскупа ў Вільні Валерыяна (Пратасевіча), 1579 г.50; старасты Горадзенскага пав. Аляксандра Хадкевіча ў Гарадку каля Беластоку, 1582 г.51; менскага мяшчаніна Мартына Вольскага, 1582 г.52; князёў Радзівілаў у Нясьвіжы, апошняя чвэрць XVI ст.53, 1671 (Як гэта відаць з прыпіскі ў канцы Радзівілаўскага сьпіску XV ст. Пачатнага летапісу, у гэтым годзе ён быў пакладзены на перахаваньне ў бібліятэку Кёнігсбэрскага замку. На прыклееным да кнігі друкаваным ярлыку зазначана, што яна з Boguslao Radzivilio Bibliothecae54), 1726 (У гэтым годзе кн. Міхал Радзівіл нанова ўсталяваў бібліятэку ў адбудаваным ім замку55) і 17725<і гг.; берасьцейскага мешчаніна Гурына Федаровіча, 1624 г.57; віленскага бурмістра Сьцяпана Лябедзіча, 1649 г.58; арганізатара Слуцкай кальвінскай калегіі Андрэя Дабранскага, 1649 г.59; падканцлера Вялікага Княства Літоўскага Казімера Сапегі (заснаваную бацькам ягоным — канцлерам і пісьменьнікам Львом Сапегам, t 1633 г.), 1655 г.60; полацкага вуніяцкага архіяпіскапа Габрыэля Каляды (1655-66 гг.) і ягоных наступнікаў (Фларыяна Грабніцкага й Ясона Смагажэўскага), XVII—XVIII стст.61; магілёўскага магната Тамаша 43 Кніга Судовых спраў №2 Літоўскай Мэтрыкі, 1510 г., арк. 153-162. 44 LE. 45 Тамсама. 46 АШ. §72; Харламповнчь. С.56. « АСД. Т.6. 1869. №5. 48 Россія / подь ред. В.П.Семенова. Т.9. СПб, 1905. С.430. 49 Polski Slownik Biograficzny, Т.З. Krak6w. S.443; Сьцяпанаў А. Бібліятэка ў Шчорсах // Беларусь. 1955. №7. Б.28; Палеес С. Па роднай Беларусі. Менск, 1958. Б.133. 50 АШ, §72; Харламповнчт». С.56. 51 Аб ёй сьведчыць М.Стрыйкоўскі ў сваёй Кгопі’цы: Т.1. S.253 (Варшаўскага перадруку 1846 г.). 52 АВАК. Т.36. 1912. С.58. 53 Заснаваў яе кардынал Юры (t 1600) — Нконнмковь. Т.1. Кн.2. C.1241. 54 Полное собранме русскмх летопнсей. Т.і. Москва, 1962. C.VI. 55 ЭС. Т.20. 1897. C.915. 56 АШ. §37. 57 АВАК. Т.6. 1872. С.243. 5$ Тамсама. Т.9. 1878. С.481-483. 59 Мальдзіс. Цыт. пр. 60 АШ. §72. 61 Тамсама. §110. Трызьніча, 1661 г.62; Рачынскіх у Смаленску, 1669 г.63; магілёўскага войта кан. XVII — пач. XVIII стст. Хведара Казановіча64; канцлера й пісьменніка Яна Сапегі (f 1751 г.) у Кодані пад Берасьцем, XVIII ст.65; князёў Сапегаў у Ружанах (у 1786 г. перавезеную ў Дзярэчын каля Зэльвы), 1748-50 гг.66 і XVIII ст.67; слонімскага старасты Фларыяна Стравінскага ў Двары Накрышках Наваградзкага пав., заснаваную ў 1760-70 іт.68; кн. Міхала Агінскага ў Слоніме, апошняя чвэрць XVIII ст.69; і шмат іншых. “Ключн от кннг” Купяціцкага Ўвядзенскага манастыра каля Пінску былі ў намесьніка ігумена манастыра, Апанаса Філіповіча, пісьменьніка й пазьнейшага сьвятога («Дыярыюш» А.Філіповіча, 1646 г. — гл. публікацыю яго ў А.Коршунова «Афанаснй Фнлнппбвнч» (Мннск, 1965), 6.109). У 1685 г. на перахаваньні ў Віцебскім Маркавым манастыры былі бібліятэкі зь Сялютаў, Салаўёва, Пагосьціч і інш. прыходаў, а таксама й прыватных асобаў зь Віцебску (АШ. §25). Можна думаць, што прынамсі ў частцы выпадкаў пра бібліятэкі сьведчаць кнігі, якія ў каталёгу кніг Супрасьльскага манастыра 1557 г. паказаныя як дар манастырскай бібліятэцы ад мітр. Язэпа Солтана (t 1521 г. Наваградак), скарбнага Вялікага Княства Літоўскага Яцка, Сапегі (невядома каторага), Таранкоўскага з м. Жабінка Берасьцейскага пав.; кнігі ў двары ваяводы менскага Багдана Сапегі ў Боцьках каля Бельску, у царкве сьв. Сымона ў Камянцы і ў Берасьці, якія ў 1621 г. называе З.Капысьценскі ў кнізе «Палннодня» (РНБ. Т.4. 1878. С.991-992); таксама кнігі магілёўскага друкара кан. XVII — пач. XVIII стст. Максіма Вашчанкі, якія каля 1683 г. у яго вымяняў войт магілёўскі Пятро Казановіч (НЮМ. Т.9. C.163). “Огромное по тому временн собранне кннг Снмеона Полсцкого” па сьмерці « АВАК. Т.34. 1909. №178. 63 Белокуровь С. О бнбліоіекіЬ московскмхь государей вт, XVII ст. Москва, 1899. С.36. 64 ШОМ. T.10. 1879. С.376. Зьбіраць кнігі для гэтай бібліятэкі ў»;о пачаў, відаць, продак ягоны. таксама войт, Пятро Казановіч, у пасьмяротным інвэнтары маёмасьці якога, уложаным у 1683 г., ёсьць сьпіс 15 кніг (НЮМ. Т.9. 1878. C.163). 65 ЭС. Т.28. 1900. С.395. 66 Тычына А. Экслібрыс нашага мінулага // ЛіМ. 1971. 22 кастрычніка « АШ. §77; ЭС. Г. 10. 1893. С.462. 68 Мальдзіс А. Тры месяцы пошукаў, знаходак і сустрэч // Полымя. 1973. №7. Б.204-206. 69 Тычына. Цыт. пр. ягонай у Маскве (1680) было забранае ў бібліятэку Маскоўскай сынадальнай друкарні (ЭС. Т.З. 1891. С.789 і 803). Уласнаручныя полацкія напісы на шэрагу кніг гэтай бібліятэкі даюць права прыпушчаць, што паэт і прафэсар Полацкай праваслаўнай калегіі пачаў зьбіраць сваю бібліятэку яшчэ ў Полацку, у 1640-60-ых гт. Невялікія, але каштоўныя бібліятэчкі засталіся па сьмерці й іншых беларускіх эмігрантаў у Расеі: намесьніка Іверскага манастыра каля Ноўгараду Ёіля Труцэвіча (былога, у 1623-54 гг., ігумена Куцейнаўскага манастыра друкарні) — кнігі пераважна куцейнаўскага друку, а з рукапісных невядомыя сёньня “летопнсь, мелкого уставного пнсьма, в переплете” (паводле вопісу 12 лістапада 1673 г. — РНБ. Т.5. №325) і архім. Спаскага манастыра й рэктара духоўнай сэмінарыі ў 1776-88 гг. у Яраславе Ёіля (Яна Быкоўскага, мажліва, зь Менскага ваяводзтва) — старадрукі, рэдкія рукапісныя кнігі, а ў тым і зборнік з адзіным, дайшоўшым да кан. XVIII ст. сьпіскам «Слова аб палку Ігаравым», трапіўшым у 1795 г. да графа А.Мусіна-Пушкіна, першага публікатара паэмы (Труды Отдела древнерусской лнтературы Йнстнтута русской лнтературы AH СССР. T.12. Москва-Ленннград, 1956. С.42-45; Полымя. 1971. №11. Б.217). Апрача таго, нам недамыя бібліятэкі, пра якія мы хоць і не адшукалі дакумэнтальных сьведчаньняў з XII—XVIII стст., але пра якія ёсьць большыя ці меншыя падставы меркаваць, што яны ўзьніклі ці маглі ўзьнікнуць перад XIX ст.: бібліятэка дамініканскага касьцёлу ў Віцебску, Дзявяткавіцкага двара ў Слэяімскім пав., цэркваў у сс. Насілава каля Маладзечны й Жукаў Барок каля Стоўпцаў (мова пра іх наперадзе); дамініканскага манастыра ў Полацку, піярскага ў Шчучыне, бэрнардынскага ў Слоніме й цэркваў сьв. Юр’я й Раства Хрысювага ў Слуцку (некаторыя весткі пра іх падае В.Цыбуля. Манастырскія і царкоўныя бібліятэкі ў Беларусі // Помнікі іісторыі і культуры Беларусі. 1970. №3. Б.50-51); Віленскага Сьвятадухаўскага манастыра (пры якім у XVII—XVIII стст. была друкарня й якая пазьней мела “множество древннх редкнх нзданнй” XVI—XVIII стст. і манастырскі архіў старых актаў — Деннсов Л.Н. Православные монастырн Росснйской нмпернн. Москва, 1908. Б.62-63), графаў Тызэнгаўзаў у Паставах (адзін зь якіх, Антон, скарбны літоўскі, меў у Горадні ўласную друкарню), Забельскай (у м. Валынцох) дамініканскай гімназіі каля