КНІГІ ОНЛАЙН
Пошук сярод кніг, што прайшлі індэксацыю гуглам. Некаторыя кнігі гугл не знаходзіць
4бб русско-лпвонскія акты, собранныя К.Э.Наггьерскчмт». СПб, 1868. 467 СЬментовскій А. БІЬлорусскія древностм. СПо, 1890. 4б8цгнатьевь Р. Замічательныя предметы мз утварм Свято-Трокцкаго монастыря вт> г. Слуцк4 // Ммнскія епархіальныя вьдомостн. 1878. №18 і 19; яго ж: Копін надпнсей на колоколахь, находяіцнхся вт. Нгуменской соборной колоколыф // Тамсама. 1879. №11. 469 Сапуновь А. Двннскія, ялн Бормсовы камнн. Внтебскь, 1891. 470 Романовт> Е. Бормсовгь камень вь сілі Высоком-ь Городіф Сінненскаго уезда Могмлевской губернін // Могялевскія губернскія відомостн. 1882. №2; Две надпмсн в-ь церквях-ь Гомельскаго уезда // Тамсама. 1899. №47; Кресть Льва Сапігм 1596 г. // Тамсама. 1900. №16; Плашанмца 1566 г. // Тамсама. 1901. №4 і 5. 471 Довгялло Д. Кресть преподобной Ефросмньн, княжны полоцкой (Мсто- рмческій эскмзь). Внтебскь, 1895. паводле апісаньняў І.Каратаева, В.Сопікава й В.Ундольскага, улажылі ў храналягічным парадку сьпісы кірылаўскіх выданьняу XV—XVII стст. у ВКЛ (і наагул у Рэчы Наспалітай). М.Пагодзін — асобна віленскіх друкарняў (77 назваў)472 і друкарняў у Еўі, Заблудаве, Буйнічах, Кракаве Крамянцы, Луцку (35 назваў)<7\ П.Гільтэбрандт дапоўніў іх , а А.Архангельскі ў свой кароткі прынагодны сьпіс475 дадаў рукапісныя кнігі. Паўнейшы сьпіс “южно-русскнхь” і “западно-русvt^L Рукапісных і друкаваных помнікаў пісьменства XI—XVII стст. улажыў П.Уладзіміраў476. У ім беларускія і украінскія помнікі яшчэ не разьмежаваныя, але П Уладзіміраў з гледзішча мовы ўжо бачыў у іх дзьве асобныя літаратуры: у помніках аднае зь іх мова — “заходнеруская, якая падтрымлівалася афіцыйным правапісам і мовай граматаў з рысамі беларускае гаворкі, другая — паўднёваруская з асаблівасьцямі некаторых гаворак, з правапісам — пераважна гэтак званым сярэднебаўгарскім»477. Разьмежаваньне іх, ці болей таго — аддзяленьне помнікаў беларускага пісьменства ад украінскіх і расейскіх, на аснове моўнага й краёва-тэрытарыяльнага прынцыпу, зрабіў Я.Карскі ў нарысе «Кь вопросу о разработкі» стараго западно-русскаго нарічія. Бнбліографнческій очеркь»478. Тут пералічаныя ведамыя ў тым часе яму рукапісныя й друкаваныя помнікі пісьменства XIV—XVII стст. (з пазьнейшых — “толькі самыя выдатныя дзеля мовы”479). “Свой пералік, — пісаў ён у гэтым нарысе пра старадрукі, — мы 472 Погодкн-ь М Спнсокь внленскнхь старопечатныхь мзданій по каталогу Каратаева Ц Вяленскш Вістннк-ь. 1866. №25. 7 Погодкн-ь М. Церковныя кннгн славянскія, древнепечатныя вь СівероЗападном-ь краі // Тамсама. №76. Р 474Гнльтебрандть П. Перечень по тнпографіямт, н годам-ь западно-русской старопечатн церковно-славянскаго шрнфта II Памятнякн русской стаон”“7^1 мпадвыхь губерніяхь Россійской нмперія. Вып.6. СПб, 1874. 475Архангельскій А. Очеркя мзь ясторія западно-русской XVI—XVH вв. // Чтенія. 1988. Кн.1. С.51-55. Владмміров-ь П. Обзорт. южно-русскнх-ь н западно-русскнхг. пнсьмбнвостн оть XI до XVII столі>тія. Кіев-ь, 1890 477Тамсама. С.З. лятературы памятннковь 478Труды Внленскаго отдЬленія Московскаго предварнтельнаго устройетву в-ь Вмльні іх археологмческаго с-ьізда. Внльна, 1892. Отд.З. С.3-48 (і адбітка — Внльна, 1893), пазьней (дапоўнены іншымі помнікамі м пашыраны паўнейшымі апісаньнямі) улучаны асобным (VIII) пазьдзелам у: Бьлорусы. Т.1. Варшава, 1903. С.357-397. 479Карскій Е. Кь вопросу... С.25 адбіткі. комнтета по абмяжоўваем вылучна да кніг, якія выйшлі з друкарняў у Заходняй Русі, а таксама ў Кракаве й Празе, не кранаючы выданьняў, што выйшлі ў Паўднёва-Заходняй Русі, хоць і яны паводле мовы часта падобныя з заходнімі»480. Бібліяграфія Я.Карскага аднак бярэ на ўвагу помнікі з нацыянальнай, беларускай, мовай (што ў гэтым выпадку магло быць абумоўлена й тэмаю нарыса); таму помнікі беларускага пісьменства ў царкоўных мовах (царкоўнаславянскай і лацінскай) як правіла засталіся вонках яе. Публікацыя твораў беларускага пісьменства насіла выбарачны характар з тэндэнцыйным адборам481. Як помнікі пісьменства зь іх у азначаную пару публікаваліся галоўна творы ў царкоўнаславянскай мове — «Слова аб палку Ігаравым»482, словы, павучэньні й малітвы Кірылы Тураўскага483, беларускія сьпіскі Ноўгарадзкага й Кіеўскага летапісаў скарочанай рэдакцыі484, падарожжы ў Сьвятую Зямлю Ігната Смальняніна485, Данілы Паломніка486 й архім. Аграфена , Летапіс Абрамкі488, жыцьцё Афрасіньні Полацкай489 і некаторыя іншыя; з твораў у беларускай мове усяго паасобныя летапісы (часткова таксама ў царкоўнаславянскай мове)490, успаміны Т.Еўлашэўскага491 ды колькі перакладных аповесь- 480Карскій Е. Кь вопросу... С.35. _ 481 Гл. пра гэта ў АВАК. Т.1. С.23 і 24; Жураўскі А. Гісторыя беларускам літаратурнай мовы. Т.1. Менск, 1967. Б.6; Улаіцмк. C.31, 81, 119 і інш. 482Першае выданьне: Нронческая іЛснь о поході, на половцовь удЬльнаго князя Новагорода-СФверскаго Нгоря Святославнча. Москва, 1800. 483 Калайдовмчь К. Памятнмкм россійской словесностн XII вЕка. Москва, 1821, Пономаревь А. Святой Кмркшгь, епмскоггь Туровскій, м его поученія. СІІб, 1894; Молктвы на всю сьдммцу Св. Кмрнлла, епнскопа Туровского // Православный СобесФднмкт». Казань, 1857. С..235-260 і 273-351. 484 оболенскій М. Супрасльская рукопмсь, содержаіцая Новгородскую н Кіевскую сокраіценныя лФтопксн. Москва, 1836. о, 485Сахаровь Н. Сказанія русскаго народа. Т.2. Кн.8. СПб, 1849. С.95-107. 486 Норовь А. Путешествіе пгумена Данінла no Святой ЗемлВ, в началь XII вФка (1113-1115 гг.). СПб, 1864 487Палестннскій Православный Соорнмкь. T.16. Вып.З. Кн.48. Clio, isvo 488 лФтопнсный сборннкь, пменуемый Лвтопмсью Авраамкн // ПСРЛ. 1.16. СПб, 1889. л „ . „ 489Жмтіе Преподобной Ефроснньн, княжны Полоцкон. Пздано A. cany новымь. Вмтебскь, 1888. 490 Попов-ь А. ЛФтоппсь велпкпхь князей Лктовскмх'ь // Ученыя Запнскн 2 ОтдЕленія ймператорской Академін Наук-ь. СПб, 1854. Кн.1. Отд.З (Слуцкі сьпісак Летапісу 1446 г.); Бычковт, А. Лмтовская лЬтшінсь по спнску, находяіцемуся вь бмбліотекФ графа Красннскаго. СПб, 1893, Бфлокуровь С. Русскія лйтопмсн. Москва, 1897. С.19-72 (Жыровіцкі сьпісак); Довнар-Запольскій М. Баркулабовская лфтопнсь // Унпверснтетскія нзвФстня. Кіев, 1898. №12; Вахгвнчт, Б. Западно-русская лБтопнсь по спмску Румянцевскаго музея. Одесса. 1903. ,„О£^пВ іап 491 Публікацыя В.Антановіча ў: Кіевская Стармна. T.14. №1. Кіевь, 1886.C.128-16O. цяў (пра Трышчана й Іжоту, Баву, Атылу492, Сівільлю-прарочыцу493, Пакуты Хрыста494 й Трох Каралёў495). Рэшта ж — як помнікі мовы (дайшоўшыя да нас часткі з найстарэйшых рукапісных кніг царкоўнай мастацкай і багаслужбовай літаратуры — Супрасьльскай Чэцьці на сакавік месяц, кан. X — пач, XI стст., апублікаванай у Вене Ф.МІклошычам496; Тураўскага Эвангельля497 й Слуцкага псалтыра498 XI ст.) і гісторыі, царкоўнае (творы палемічнай літаратуры)499 ці агульнае (творы юрыдычнага пісьменства). Юрыдычных дакумэнтаў апублікавана найболей. Гэта былі або прыватныя выданьні архэографаў і гісторыкаў, або выданьні сталых ці часовых інстытуцыяў і камісіяў. Да важнейшых зь іх мы залічаем друкі наступных выдаўцоў і публікатараў: Грнгоровнчь 14. Білорусскій архнвь древннхь грамоть. 4.1 (акты Магілёўскіх архіваў кан. XV —кан. XVIII стст.). Москва, 1824. ймператорское обіцество нсторін н древностей россійскнхь прн Московскомь уннверснтеті: Кннга посольская Метрнкн Велнкаго княжества Лнтовскаго, содержашая вь себь днпломатнческія сношенія вь государствованіе короля Снгнзмунда Августа (с 1545 по 1572 г.). Т.1. Москва, 1843 (публікатары — М.Абаленскі й І.Даніловіч); Кннга посольская Метрнкн Велнкаго княжества Лнтовскаго, содержаіцая вь себі днпломатнческія сношенія Лнтвы в государствованіе короля Стефана Баторія (с 1575 по 1580 г.). Т.2. Москва, 1843 (публікатары — М.Пагодзін і Д.Дубенскі); статуты ВКЛ 1529, 1588 і 1566 гт. у сэрыі «Временншсь», кнігі 18 (1854 г.), 19 (1854 г.) і 23 (1855 г.); Положеніе о ТрнбуналБ 492 Веселовскій А. БіЬлорусскія повістн о ТрнстачЬ, Бові н АттнліЬ в Познанской рукопмсн конца XVI в. // Лзь нсторін романа н повістн. СПб, 1888 (Сборнмк ОРЯС. Т.44. №3). 493Карскій Е. Западнорусское Сказаніе о СнвчллЬ пророчнцЬ по рукопмсн XVI в. — адбітка з: Варшавскія унчверснтетскія нзвйстія. 1898 (Труды. С.317-325). 494Тупмковь Н. Страстм Хрнста вь западно-русском-ь спнскі XV віка. ПДПН. T.140. СПб, 1901. 495Перетць В. Пові>сть о roexb короляхь-волхвах'ь вт> западно-русскомь спмскБ XV в. T.150. СПб, 1903. 496Monuments linguae palaeoslovenicae е codice Suprasliensi, ed. F.Miklosich. Vindobonae, 1851 (перад тым 2 урыўкі — y 1845 i 1847 it.). 497 Гмльтебрандть П. Туровское евангеліе одянадцатого віка. Вяльна, 1869; Срезневскій Н. Сведенія н заміткм о малонзвіЬстных'ь м нензвЬстныхь памятнмках'ь. Вып.2. СПб, 1876. С.107-119. 498 Срезневскій Н. Древніе славянскіе памятннкн юсоваго пнсьма II Сборняк-ь ОРЯС. Т.З. СПб, 1868. С.155-165. 4"РНБ. Т.4. СПб, 1878; Т.7. СПб, 1882; T.19. СПб. 1903 (публікатар — П.ГІльтэбрант). жнтелямь Велнкаго княжества Лнтовскаго на сеймі 1581 г. — «Временннкь». Кн.25 (1857 г.). Часовая камісія пры Віленскім губэрнскім статыстычным камітэце: Собраніе древннхь грамоть городовь: Внльно, Ковно, Трокь, православныхь монастырей, церквей н по разнымь предметам-ь (XIV—XVIII стст.). 4.1. Внльна, 1843. Часовая камісія пры Менскім губэрнатару: Собраніе древннхь грамоть н актовь городовь Мннской губернін, православныхь монастырей, церквей н по разным-ь предметамг (акты з архіваў Менску, Слуцку, Наваградку, Пінску, Бабруйску й г. д. пач. XVI ст. 1748 г.) Мннск, 1848. СПб Археографнческая комнссія: АЗР (з архіваў ЛМ, СПб Архэаграфічнай камісіі й інш.). Т.1-4 (1340-1632 гг.). СПб, 1846-1851 (публікатар — І.Грыгаровіч), Т.5 (1633-1699 гг.). СПб, 1853 (публікатар — І.Барычэўскі); Акты, относяіціеся кь нсторін Южной н Западной Россін, собранныя н нзданныя Археографнческою комнссіей. T.1 (з тых жа і інш. архіваў, 1396-1599 гг.). СПб, 1863 (публікатар — М.Кастамараў); РІ4Б. Т.20 (кннгн Судных спраў №1, 2, 3 ЛМ, 1469-1523 гт.). СПб, 1903 (публікатар — П.Гільтэбрант). Внленская Археологнческая комнссія: Собраніе государственныхь н частныхь актовь, касаюіцнхся нсторін Лнтвы н соеднненныхь сь нею владеній. 4.1 (1387-1710 іт.). Внльна, 1858 (публікатар — М.Круповіч). Внленская Археографнческая комнссія: АВАК (акты Віленскага Цэнтральнага архіву) Т.1-30. Внльна, 1865-1904 (публікатары — сябры камісіі М.Гарбачэўскі, Ю.Крачкоўскі, Ф.Дабранскі, І.Спрогіс, З.Даўгяла й інш.). Управленіе Віленскаго учебнаго округа: АСД (акты з розных іншых архіваў Беларусі — Віцебскага Цэнтральнага архіву, Нясьвіжу, Віленскай Публічнай бібліятэкі, Супрасьльскага й Жыровіцкага манастыроў і г. д.), Т.1-14. Вільня, 1867-1904 (публікатары — П.Гільтэбрант, А.Міратворцаў, Хв.Еляонскі, А.Дзем’яновіч, Л.Лукашэвіч, Ю.Чаховіч, А.Сазонаў і інш.). Внтебскій статнстнческій комнтеть: 11ЮМ (акты Віцебскага Цэнтральнага архіву XVI—XVIII стст.). Т.1-32. Внтебск, 1871-1906 (публікатары — А.Сазонаў, М.Вяроўкін, З.Даўгяла). Довнарь-Запольскій М.В.: Документы Московскаго архнва Мнннстерства юстнцін (1430-ыя — 1569 гг.). Москва, 1897; Акты Ліітовско-Русскаго государства (1390-1529 гг.). Москва, 1899. — у абодвух выданьнях акты з архіву ЛМ. Малнновскій 14.А. Сборннкь матеріаловь, относяіцнхся кь нсторін панов-рады Велнкаго княжества Лнтовскаго. 4.1 (з архіву ЛМ, 1486-1576 гг.). Томскь, 1901.