КНІГІ ОНЛАЙН
Пошук сярод кніг, што прайшлі індэксацыю гуглам. Некаторыя кнігі гугл не знаходзіць
I вось падышоў хан Мамай. Поводде падання, спачатку сышдіся ў двубоі віцязь-манах Свята-Троіцкавй абіцеді Перасвет і татарскі батыр Чадубей. Яны жорстка сутыкнудіся і абодва загінулі. Аднак Чалубей зваліўся з каня, а Перасвет утрымаўся. I тое было ўспрынята русічамі як знак магчымасці іх перамогі. Ну а далей, як і задумаў вялікі князь Дзмітрый. ардынцы вымушаны былі атакаваць у лоб рускія войскі. Удар аказаўся страшным. Пачаў прагінацца вялікі полк, полк левай рукі — адступаць. Такой бітвы не бывала на Русі раней. Распавядалі, што кроў лілася як вада на прасторы дзесяці вёрст, коні не маглі ступаць па трупах, ратнікі гінулі пад конскімі капытамі, задыхаючыся ад цеснаты. Пешая руская раць ужо ляжала, як скошанае сена. Дзмітрый Альгердавіч павёў на падмогу сваю конніцу. Але татары ўсё ж такі прарваліся ў тыл рускіх войск і сталі акружаць вялікі полк. Уладзімір Серпухоўскі, вымушаны бяздзейнічаць са сваім засадным палком, горка наракаў Дзмітрыю Баброку Валынскаму: «Ці доўга нам тут стаяць? Якая з нас карысць? Глядзі, ужо ўсе хрысніянскія палкі ляжаць мёртвыя» Але Баброк-Валынскі адказваў, што яшчэ нельга выходзіць з засады, таму што вецер дзьме проста ў твар русічам. Праз пэўны час вецер перамяніўся. «Цяпер пара!» — сказаў Баброк, і засадны полк кінуўся на татар. Гэты ўдар вырашыў зыход бітвы. Татар ахапіда паніка. Подк правай рукі Андрэя Подацкага і рэшткі вядікага палка перайшді ў наступленне. Ардынцы быді разбітыя! 3 вядікай сдавай вярнуліся пераможцы ў свае сем’і. А князя Дзмітрыя Іванавіча пасдя гэтай перамогі стаді называць Дзмітрыем Данскім. Апісваючы вядікія перамогі, так хочацца спыніць бег часу і менавіта ў гэтым месны паставіць кропку, як у прыгожым гістарычным фідьме пусціідь закдючныя цітры. Аде рэадьная чадавечая гісторыя надта дадёкая ад дасканаласці. I вялікім героям ведьмі часта даводзіцца пасдя трыумфу выпінь да дна кубак бед. У 1387 годзе ў адсутнасць Дзмітрыя Данскога Маскву асадзіў татарскі хан Тахтамыш. Праз тры дні ён узяў горад і ператварыў яго ў пажарышча. Дзмітрый Іванавіч пдакаў на развадінах Масквы і пахаваў забітых на ўдасныя грошы. Атрымаўшы сур’ёзную кантузію на полі Кудіковым, Дзмітрый Данскі памёр ад яе вынікаў у 1389 годзе, маючы ўсяго 39 гадоў. Удадзімір Серпухоўскі добраахвотна адмовіўся ад сваіх правоў на Маскоўскі вялікакняжанкі прастол на карысць сына Дзмітрыя Данскога Васілія I. Памёр ў 1410 годзе, не дажыўшы двух гадоў да свайго шасцідзесяцігоддзя. Дёс Андрэя Альгердавіча склаўся найболып драматычна. Кулікоўская бітва праславіла яго і выклікала чорную зайздрасць Ягайлы. Тым больш што сам Ягайла збіраўся далучыцца да Мамая, але не паспеў прывесці войска на поле бою. Даведаўшыся пра тое, што Ягайла згадзіўся стаць польскім каралём, далучыць Вялікае Княства Дітоўскае да Польшчы і ўсяляк садзейнічаць распаўсюджванню каталіцтва на яго праваслаўных землях, Андрэй вярнуўся на радзіму і, зноў абвяшчаючы сябе вялікім князем літоўскім, павёў бараньбу за правы адзінаверцаў. Але пацярпеў па- ражэнне і некалькі год правёў у цямніцы. Слава князя была такой вялікай, што Ягайла не рашыўся яго забінь. Ен толькі патрабаваў адмовы ад прэтэнзій на вялікакняжанкі прастол. Андрэй быў непахісным. Толькі дзякуючы просьбе Вітаўта ў 1394 годзе праслаўлены вязень быў выпушчаны на волю. Некаторы час Андрэй служыў князю Вітаўту, які паручыўся за яго. А потым, у 1399 годзе, вымушаны быў прыняць удзел у няўдалым паходзе Вітаўта на Арду. Князь Андрэй быў ужо сямідзесяціпяцігадовым. Ён адчуваў сваю старасць. Баявыя даспехі цяжарылі плечы, рука стамілася трымаць меч, зрок слабеў. Ён прагнуў ужо спакою, ціхага, малітоўнага заканчэння жыцця. Але Вітаўт настойваў, каб герой Кулікоўскай бітвы ў гэтым паходзе быў побач з ім. Ідучы на бітву, Андрэй Альгердавіч зрабіў шчодрыя ахвярванні Полацкаму Свята-Троіцкаму манастыру і царкве Іаана Прадцечы, каб малілася чорнае і белае духавенства за мяцежную яго душу. Ён ужо ведаў, што прыме свой апошні бой. Сыпюўшыся на рацэ Ворскле з воінствам хана Цемір-Кутлука, князь Андрэй біўся ў першых шэрагах. I загінуў, затрымліваючы татар, каб даць магчымасць рэшткам раіді Вітаўта адысні з поля бою. Тут жа, ля вод крывавай Ворсклы скончыўся жыццёвы шлях князя Дзмітрыя Альгердавіча. Як і князю Андрэю, давялося зведань яму няжкасці зняволення на радзіме. Пасля пераможнай Кулікоўскай бітвы Дзмітрый Альгердавіч атрымаў у дадатак да сваіх земляў Ноўгарад-Северскі. Аднак за год да смерці Дзмітрыя Данскога вырашыў прынесці васальную прысягу Ягайлу, які стаў каралём Польскім. Пэўна, Дзмітрый Альгердавіч спадзяваўся на атрыманне з Ягайлавых рук намесніцтва ў землях Вялікага Княства Дітоўскага. Але намеснікам стаў другі ягоны брат па бацьку, Скіргайла Альгердавіч. У 1391 годзе тэўтонскі грасмайстар Мальбарг заняў Гродна і Діду. Скіргайла заклікаў Дзмітрыя Альгердавіча ісці супраць нахабнага крыжаносца. Ім удалося вызваліць захопленыя гарады, і Дзмітрый атрымаў у княжанне Ліду. Аднак ужо ў 1392 годзе яго выгнаў адтудь грасмайстар Руменгейм. Першая жонка Дзмітрыя Адьгердавіча памерда, ён ажаніўся ў другі раз з разанскай князёўнай Анастасіяй Алегаўнай, якая нарадзіда яму сына Фёдара і дачку Адену. Аде дарэмна раздічваў на дапамогу родзічаў жонкі ў вырашэнні асабістых сваіх праблем князь Дзмітрый. У самы цяжкі час застаўся ён сам-насам з бядой. Ліда быда чарговы раз вызвадена, аде без удзеду князя Дзмітрыя. I Ягайда аддаў яе ва ўдаданне Вітаўту. А пасдя Вітаўг стаў і вядікім князем дітоўскім. I ён даў Лзмітрыю ў княжанне Наваградак. He згадзіўся з гэтым горды Адьгердавіч. Пайшоў адваёўвань сабе страчаную Ліду. Аде быў разбіты і патрапіў у падон. Павініўся, адкупіўся, атрымаў водю. У 1393 годзе зноў стаў князем у Ноўгарадзе-Северскім, адмовіўшыся пры гэтым пдаціць Вітаўту даніну, бо «Ноўгарад-Северскі заўжды Маскоўскай вотчынай быў». Аднак не даді Вітаўт і Ягайда забыцца дзёрзкаму родзічу пра ягоную васадьную прысягу. Быў ён зноў паданёны і зачынены ў цямніцы ў Відьні. Вітаўт вярнуў яму водю тодькі ддя таго, каб выкарыстаць воінскія здодьнасці князя Дзмітрыя ў баі з татарамі. Разам з сынамі Іванам і Андрэем прыйшоў Дзмітрый Адьгердавіч пад сцягамі Вітаўта на Ворскду. Усе трое застадіся дяжаць на поді бою мёртвымі... Жыццё — праходзіць, сдава — ззяе праз стагоддзі пуцяводнай зоркай. Героі загінуді, аде застадіся назаўжды ў памяці нашай дзякуючы пяру детапісна і яркім, незабываемым радкам сдавутай сярэдневяковай паэмы «Задоншчына»: «Сыны /Іітвы храбрыя, крэчаты ў ратны час і палкаводцы прасдаўденыя, пад гукі труб іх спавівалі, пад шлемамі песніді, з канца дзіды яны ўскормденыя, з вострага мяча ўспоеныя ў /Іітоўскай зямлі...» Шлях Qa подуЫгу Сямён Мсніслаўскі Паданне сцвярджае, было так. Паляваў князь Сямён Альгердавіч Мсціслаўскі у навакольных дясах, адбіўся ад світы, глянуў на яркае сонейка і — асдеп. Уражаны, упаў князь з каня на зямдю і амадь да закату блукаў, спрабуючы по гуку зазумець, дзе ён знаходзіцца. Каді сілы зусім пакінулі яго, насустрач князю выйшаў манах-пустэльнік, які жыў у Мсціслаўскай пустыні. — Ідзі са мною, княжа, не бойся, — прамовіў пустэльнік. — Ніхто не кране цябе, пакуль ты пад маёй абаронай. Старац вывеў князя да лясной гаючый крыніцы. /Іедзь сачылася гаючая вада з-пад карэння ляшчыны. — Былі часы, з усяго краю ішлі сюды людзі за святой вадой, і пазбаўляліся тут ад многіх хвароб, — распавёў пустэльнік — Але потым загадаў князь Альгерд, бацька твой, засыпаць крыніцу. За тое, што конь яго, схіліўшыся да вады, паслізнуўся на купіне і зламаў нагу. Выправі бацькаў учынак. Расчысці сваімі рукамі святую крыніцу. I вада гэтая здыме змрок з вачэй тваіх. Сем дзён жыў князь у лясной абіцелі пустэльніка, невідушчы расчышчаў шлях святой вадзе. I адрадзілася крыніна. I піў ваду гэтую князь прагнымі глыткамі. I падстаўляў вочы свае пад яе, і слёзы радасні, змешваючыся з пырскамі, сйякалі па яго шчоках. А калі вярнуўся да яго зрок, першым, што ўбачылі яго вочы, аказаўся прыгожы, нібыта сатканы са святла лік Прасвятой Багародзіцы. Проста над галавой князя, у галінах старой ліпы ззяла ікона, якая цудам з’явідася ў гэтых глухіх мясцінах. I пачуў Сямён Альгердавіч дзіўны годас, які зыходзіў ад абраза. Сказада Дзева Марыя, што адбудзецца вядікая бітва. I што князь Сямён будзе тым, хто вырашыць яе зыход. Гэта быдо прадказанне пра Грунвадьд... Князь Сямён, да хрышчання Лугвен, быў дзявятым з сыноў Адьгерда. Нарадзіўся ён у 1355 годзе. Было Сямёну ўсяго тры гады, каді бацька яго далучыў Смаденскія земді да Вядікага Княства Літоўскага. Разам з імі атрымада Літва таксама і Мсцісдаў. Аде вось каді горад гэты як цэнтр удзельнага княства дастаўся Сямёну, сказаць цяжка. Некаторыя гістарычныя крыніцы сведчань, што мсціслаўскім князем да 1392 года быў Карыгайла, брат Лугвена-Сямёна. Але мсціслаўскае паданне пра святую крыніцу снвярджае, што цудоўнае вылячэнне князя Сямёна было якраз у год праслаўленай Кулікоўскай бітвы, і значыць, ужо ў 1380 годзе Мсціслаў належаў яму. Ва ўсякім разе, Пустынскі Свята-Успенскі манастыр, заснаваны князем Сямёнам на месцы, дзе побач з крыніцай з’явілася святая ікона, афіцыйна адлічвае сваю гісорыю ад 1380 года. Кажуць, першым настаянелем гэтай абіцелі стаў пустэльнік, які вывеў князя да крыніны. Яшчэ адна падрабязнаснь, якая дазваляе снвярджань, што Сямён Альгердавіч ужо ў той час быў мсніслаўскім князем. У 1386 годзе пад Мсціслаў прыйшло войска смаленскага князя Святаслава Іванавіча, які імкнуўся захапіць былы горад Смаленскага княства. Разам з ім ішлі страшныя саюзнікі — крыжаносцы. Сямён Альгердавіч, які толькі што прыехаў з карананыі Ягайлы, уступіў у бітву са Святаславам. Гэта была жорсткая сеча. Шмат людзей загінула, абараняючы Мсціслаў. Але крыжаносцам горад не здалі. Сямён Алыердавіч, пэўна, падаваўся сучаснікам сваім надта дзіўным князем. Ен не ўмешваўся ў чужыя спрэчкі і ўсобіцы, не ганяўся за славай. Калі можна было абысніся без бою, з радасцю карыстаўся такой сітуацыяй. Але пры су- стрэчы з няўмольным і бескампрамісным праціўнікам смела ішоў на яго і перамагаў. 25 гадоў было яму, калі ў Мсціслаўскім лесе — пустыні, як казалі ў тыя часы, — размаўляла з ім сама Царыца Нябесная. I з тых часін ніводная іншая жанчына не магла заняць месна ў сэрны Сямёна Альгердавіча. С трымценнем душэўным чакаў князь Сямён выканання прароцтва, пасдя якога меркаваў пастрыгчыся ў манахі.