КНІГІ ОНЛАЙН
Пошук сярод кніг, што прайшлі індэксацыю гуглам. Некаторыя кнігі гугл не знаходзіць
ад рознаверных шдюбаў гэтак: хлопчыкаў хрысціць у веру байькі, дзяўчат — у веру маці. Дачка Іллі Астрожскага атрымала ўсе правы на яго велізарную спадчыну. Але да паўналецця князёўны яе багаццямі мусіда распараджацца маці. I Беата з радасцю ўскдада на сябе гэткі прыемны абавязак. Мада таго, дабідася яшчэ і апякунства над непаўнадетнім братам мужа, Канстанцінам Васідём. Мададая, прыгожая, звыкдая да раскошы жанчына надта водьна паводзіда сябе з грашыма і нерухомасню дзяцей, аддадзеных ёй пад апеку. Паддетак Канстанцін Васідь рашыўся напісаць пра тое самому карадю, Жыгімонту II Аўгусту. Вакод справы ўзняўся вядікі тдум. Кародь вымушаны быў прызнаць датэрмінова Канстанціна Васідя Астрожскага паўнадетнім, перадаўшы яму ўсе правы на карыстанне ўдаснай маёмасцю. Таксама манарх адмяніў права апекі Беаты над Дізаветай Астрожскай і правёў падзед маёмасйі паміж дачкой і мані. Князёўне якраз споўнідася чатырнаццаць гадоў. Па тых часах гэта быў ужо шдюбны ўзрост. Юная Дізавета Астрожская, прыгожая, сціпдая, казачна багатая стада ведьмі пажаданай нявестай. Да яе пачаді сватацца многія магнаты Карадеўства Подьскага і Вядікага Княства Дітоўскага. Падякі і дітвіны, катодікі і правасдаўныя гатовы быді ўчапіцца адзін аднаму ў віхры за права дадучыць да сваіх удаданняў земді і маёнткі рода Астрожскіх. Аднак, маці не спяшадася выдаваць Гадьшку замуж. Выхоўваючы дачку ў абыякавасці да бдяску света і звону манет, яна пранягвада, нягдедзячы на забарону карадя, карыстаіша прыбыткамі не тодькі ад сваіх маёнткаў, аде і ад маёнткаў Гадьшкі (а з прызначанымі апекунамі яна здодеда дамовіцна пра тое падюбоўна). Зяць жа, якім бы ён ні быў, Беата разумеда тое, не захоча застацца абдураным і выкрые ўсе яе здоўжыванні. Аде, у адрозненне ад удавы Астрожскага, бліжэйшыя сваякі князя Ідді жададі як мага хутчэй вырашыць дёс Гадьшкі. I першым сярод іх быў безумоўна, дзядзька князёўны Канстанцін Васіль Астрожскі, які па ўзросне больш падыходзіў на ролю брата. 1 быў сярод юнакоў, закаханых ў Галыпку, малады і гожы правасдаўны рынар, князь Дзмітрый Сангушка. Тодькі яму ўсміхадася дагодна юная князёўна, тодькі яму аказвада перавагу першага танца падчас бадяванняў, толькі яму дазвадяда сядзень дя сябе і гадзінамі расказваць пра рыцарскую добдесць, ваенныя подзвігі і вернаснь карадю. Князь Дзмітрый сватаўся, але Беата адмовіда яму. Адрынутага жаніха падтрымаў Канстанцін Васіль Астрожскі, якому было крыўдна бачынь, як багацці яго брата, завешчаныя Галыпцы, разбазарваюцца лёгкадумнай Беатай і як губіць вясёлая ўдава сваю дачку. Аднойчы Дмітрый Сангушка і Канстанцін Васіль Астрожскі з узброенымі шляхціцамі, узламаўшы дзверы, увараліся ў палац Астрожскіх. Княгіня Беата кідалася ў істэрыцы, пагражала ўсімі зямнымі і нябеснымі карамі. Тым часам закаханы князь Дзмітрый вёў размову з Гальшкай. Ён змог даказаць дзяўчыне моц свайго кахання і ўгаварыць яе абвянчацца з ім насуперак волі маці. Гальшка адказала згодай, першы раз паказаўшы і сілу волі сваю, і рашучасйь. Пасля паспешлівага вянчання, якое адбылося тут жа, у замкавай капліцы, па праваслаўным абрадзе, маладыя пакінулі палац. Яны накіраваліся ў Чэхію. Як толькі княгіня Беата здолела выбрацца са свайго пакоя, у якім зачыніў яе Канстанцін Васіль, яна звярнулася са скаргай да караля Жыгімонта II Аўгуста, па-сваяцку, як да брата. Зрэшты, па бацьку кароль і сапраўды даводзіўся Беаце братам. Манарх не пасмеў адмовіць пазашлюбнай дачнэ Жыгімонта I і вымушаны быў склікаць вярхоўны суд. Шляхта Вялікага Княства Дітоўскага спачувала Сангушцы. Спрабавала абараніць яго. Але полькія магнаты, якія складалі ў судзе большасць, паставіліся да праваслаўнага рыцара варожа. Яны і дабіліся прыняцця рашэння аб прызнанні шлюбу Дзмітрыя і Гальшкі несапраўдным. Болып таго, іх намаганнямі князь Сангушка быў абвешчаны па-за зако- нам. Такім чынам, Беата атрымала права на беспакараную расправу над сваім крыўдзіцелем. Адразу ж пасля суда ўдава Астрожская звярнулася да сваіх родзічаў па маці з просьбай аб затрымцы бегдякоў... Закаханых перахапіді амадь дя мяжы ў невялічкім мястэчку Лыса. Дзмітрый і Гадьшка як раз размясцідіся на ноч у мясновай карчме, каді пасданцы Беаты ўварвадіся туды. Князь адчайна супраціўляўся, аднак яго, урэшне, скруцілі і пасдя жорсткіх здзекаў на вачах у спадоханнай Гальшкі пакараді смерцю. Няшчаснаму Сангушку перадамаді хрыбет. Асабдіва дютаваў ваявода Збароўскі, які раздічваў ажаніць з Лізаветай Астрожскай свайго сына, — гэта яму ўрачыста абяцада княгіня Беата. Расправа над князем Дзмітрыем выкдікада ўсеагульнае абурэнне магнатаў і шдяхты не тодькі Вядікага Княства Літоўскага, аде і Подьшчы. Усе вінаваніді жорсткага Збароўскага, а Беата Астрожская нават радавадася гэтаму. У яе з’явіўся сдушны повад адмовіць і ваяводу, бо яна зусім не збірадася аддаваць сваю дачку за малодшага Збароўскага. Супраць гэтага шдюбу, дарэчы, выступаў і кародь. У дісце, які ён накіраваў у горад Астрог мані Лізаветы, быді, між іншым, радкі: «Над тым раздумваю, каб бодьшага таго (маецца на ўвазе ваявода Збароўскі. — Аўт.) да нашага панства не ўсадзіді. Ваявода і так ужо шмат маёнткаў на Русі мае, а сваім нахабствам яшчэ і дадей іх памнажае. Каді б сын ваяводы ўзяў Гадьшку ў жонкі, тады на цэлую Вадынь і на Русь пашырыді б сваю магутнасць». Збароўскаму адмовілі. Аде пытанне аб тым, хто будзе мужам Гадьшкі Астрожскай, працягвада хвадявань магнатаў. А што ж сама Гадыпка? Яна быда ў адчаі, нікога не хацела бачыць і, канешне, ні пра якое замужжа і чуць не жадада! Нарэшце, кародь вырашыў асабіста заняцца ўладкаваннем лёсу няшчаснай князёўны. I — зрабіў яе яшчэ больш няшчаснай. Бо абраў мужа маладой Астрожскай, думаючы толькі пра тое, як лепш распарадзіцца яе баганцем, не прымаючы пад увагу пачуцці дзяўчыны, якая ўжо перажыла вялікае гора. Або, можа, кароль занадта даверыўся словам Беаты, якая заўпэўнівала, што Гальшку выкралі супраціў яе волі і што да князя Сангушкі дзяўчына была зусім абыякавай? Граф Лукаш Горка, католік, паляк, падаўся каралю найлепшай кандыдатурай для спадчынніцы велізарных уладанняў Іллі Астрожскага. Дзіўна, але выбар манарха не задаволіў не толькі няшчасную Галыпку, але і яе майі. Адразу пасля залючэння гвалтоўнага шлюбу ў прысутнасні караля пані Беата вывела дачку з замка і патаемна вывезла ў Львоў, дзе схавалася з ёю ў мясцовым мужчынскім дамініканскім кляштары. Гэтай абіцелі Астрожская-маці ахвяравала вялікія грошы. Манахі ахвотна згадзіліся даць прыстанак сваёй дабрадзейцы. А Гальшка... За такі смелы ўчынак, яна даравала сваёй мані ўсё тое зло, якое Беата ёй ўчыніла. Уменне дараваць тым, хто шчыра раскайваецца, — ні не самая хрысціянская гэта дабрадзейнасць? Лукаш Горка доўга не мог высветліць месцазнаходжання сваёй жонкі, з якою не здолеў правесці нават шлюбнай ночы. Ён стаў усеагульным пасмешышчам пры двары. Так працягвалася амаль два гады. Толькі ў 1559 годзе яму выпадкова стала вядома, дзе хаваюша бяглянкі. Горка з’явіўся ў Львове з цэлым войскам, аднак захапінь манастыр не здолеў. Дамініканцы мужна трымалі абарону. Тады раз’юшаны муж аблажыў абіцель. Аднак Беата, параіўшыся з Гальшкай, яшчэ да гэтых падзей паспела спісацца са слуцкім князем Сямёнам Алелькавічам, прапанаваўшы менавіта яму стаць мужам Галыпкі. Пры гэтым яна спасылалалася на закон, паводле якога дзяўчатак-сірот дазвалялася выдаваць замуж толькі са згоды іх бліжэйшых сваякоў. Маці сцвярджала, што кароль парушыў гэты закон, калі выдаў Гальшку за Лукаша Горку. Даказвала, што шлюб можна лічыць незаконным і несапраўдным. I вось ужо новы прэтэндэнт на руку юнай Астрожскай інкогніта з’яўляеша ў Львове. Верныя людзі праз таемны лаз праводзяць яго ў кляштар. Разам з ім у каталіцкую абі- цедь прыходзіць адчайна смеды правасдаўны святар, які і выконвае абрад вянчання князя Адедькавіча і князёўны Астрожскай. Жаніх застаецца ў абіцеді тодькі на адну ноч, каб фактычна ператварыцца ў мужа Гадьшкі. I, верагодна, гэтага часу аказваецца цадкам дастаткова, каб каханне і смутак у адносінах да Дзмітрыя Сангушкі саступіді ў сэрцы Гадьшкі месца іншым пачуццям. Вывезці мададую жонку з манастыра князю Адедькавічу не ўдадося. Усе выезды з горада кантрадявадіся дюдзьмі Лукаша Горкі. Адедькавіч пакінуў горад адзін, мяркуючы вярнуцца з войскам, здодьным аказаць супраціўденне войску Горкі. Аде хутка пасдя гэтага ў абдожаных скончыдася вада, і манахі пад пагрозай смерці ад смагі вымушаны быді скдасці зброю. Гадьшку, нягдедзячы на адчайныя яе пратэсты, перададі дьвоўскаму старасту Пятру Барскаму. Ён павінен быў утрымдівань князёўну дя сябе да таго часу, пакудь кародь не вырашыць, якому з мужоў яе аддань. Гадьшка ў доме старасты абвясніда натурадьны байкот. Некадькі дзён дяжада яна на дожку спінай да ўсіх, адмовідася есці і патрабавада, каб яе вярнуді мужу, Адедькавічу. Беата ж у гэты час рабіда ўсё магчымае ддя таго, каб кародь прыняў рашэнне на карысйь сдуцкага князя. Аднак карадеўскі суд меркаваў інакш... He жадаючы стаць ддя сваіх падданых карадём, які не трымае сдова, Жыгімонт II Аўгуст прысудзіў Лізавету Астрожскую графу Горцы. Гадьшку, якая несуцешна рыдада, перададі пану /Іукашу. Але ў яго сэрцы гарэда адна тодькі нянавісць да «нявернай жонкі». Ён зачыніў Гадьшку ў адным са сваіх замкаў у мястэчку Шаматуды Пазнаньскага ваяводства і патрабаваў дакументаў ддя ўступдення ў права ўдаснасці ў адносінах да маёнткаў Астрожскіх. Аднак Гадьшка ўсё яшчэ быда непаўнадетняй, і ддя ўступдення ў правы спадчыннасці неабходны быў подпіс яе маці. Сямён Адедькавіч заставаўся адзіным спадзяваннем Лізаветы. I сапраўды, ён рабіў усё магчымае, каб вызвадіць яе. Заручыўся падтрымкай многіх упдывовых земдя- коў і нават канцлера Вялікага Княства Літоўскага князя Мікалая Радзівіла Чорнага. Беата Астрожская таксама заставалася на яго баку. Менавіта князю Алелькавічу дала яна тую грамату, якой дамагаўся ад яе праз Гальшку Лукаш Горка. Сямён Алелькавіч атрымаў правы на ўсю маёмаснь Лізаветы Астрожскай пры адной умове — ён стане гаспадаром толькі пасля смерці пані Беаты (трэба думань, удава працягвала апасаіша, што, даведаўшыся пра растраты, зяць прыцягне цешчу да суда). Невядома чым скончылася б такое жорсткае супрацьстаянне. Цалкам магчыма, што настойлівы і некарыслівы слуцкі князь атрымаў бы ўрэшце перамогу. Але у 1560 годзе Сямён Алелькавіч захварэў і раптоўна памёр.