КНІГІ ОНЛАЙН
Пошук сярод кніг, што прайшлі індэксацыю гуглам. Некаторыя кнігі гугл не знаходзіць
Таемнае каханне князя да Аннусі ператварылася ў хваробу, пагражала стаць трагедыяй усяго яго жынця. Хаваць тое, што быдо ўжо бачна ўсім, не мела бодьш сэнсу. Аднак акружэнне князя Радзівіда на здзіўленне прыхільна паставілася да іх з Аннусяй пачуццяў. Багуслаў вырашыў дабівацца наркоўнага дазволу на вянчанне з блізкай сваячкай. Хаця шлюбы паміж кузінай і кузэнам былі звычайнай з’явай таго часу, стрыечных дзядзьку і пляменніцу не згаджаўся злучыць у шлюб ніводзін з пратэстанцкіх пастараў. Але Аннуся была народжана і выхавана ў каталіцтве. I гэта дало магчымасць Багуславу прасінь аб міласці ў Папы Рымскага. Прасіў прыніжана, рабіў багатыя падарункі, гатовы быў ахвяраваць усім, што меў, дзеля каханай. I здзівіўся Папа Рымскі такой сіле пачуццяў. 1 блаславіў дзіўную пару. Шчасце Аннусі і Багуслава было нядоўгім. Усяго праз год яна памерла, даўшы жыццё дачушчы Людвіке Караліне. I гэтая страта забіла Радзівіла. Сэрца «слункага ДАртаньяна» разарвалася ад гора ў апошні дзень 1669 года, на паляванні, калі пабачыў ён пяшчотную белую курапатку, якая білася ў агоніі на снезе. Князь Багуслаў прашаптаў імя Аннусі, схапіўся рукою за грудзі і рухнуў на зямлю без- дыханны. ратантычная гераіня прадпрытальная лшгнатна Ганна Катажына Радзівіл Усё пачалося з таго, што старая гаспадыня Нясвіжа Катажына Радзівіл, у дзявоцтве Сабеская, пакутуючы на бяссоніцу, у адну з летніх начэй 1692 года выйшда з палаца прагуляцца. Усдухоўваючыся ў таямнічыя гукі ночы, княгіня дайшда да заросдага вербамі берага нетаропкай ракі Ушы, дзе звонкія садаўіныя перадівы час ад часу ўрывадіся ў гучныя спевы закаханых жаб. Ціхі шэпт, падобны бодьш да шэдесту дістоты, усхвадяванай ветрам, пачуўся недзе побач. Размаўдяді двое, ён і яна. Гадасы пададіся княгіні знаёмымі. Асабдіва мужчынскі. Яшчэ праз некадькі хвідін у зіхаценні поўні Катажына Радзівід пабачыда ўсяго ў некадькіх кроках ад сябе свайго сына, Карадя Станіслава, які пяшчотна абдымаў харошанькую гараджанку. Тую самую, ружовым тварыкам якой і сама яна некадькі разоў міжводі дюбавалася, выходзячы пасдя імшы з касцёда. Месца дзяўчыны ў храме быдо на перадапошняй даве. Пачуўшы першыя ж сдовы сына, Катажына Радзівід зразумеда: не юнанкае сваводьства, а пачуцці сур’ёзныя, гдыбокія звязваюць Карадя Станіслава з гэтай дзяўчынай. Старая княгіня павольна адступіла ў густы цень дрэў і, стараючыся рухацца як мага цішэй, пакінула месца любоўнага спаткання. Твар яе быў змрочным і рашучым. Зразу- меўшы, што яе сын мае намер, паўстаўшы супраць правілаў і традыцый свайго саслоўя, абвянчаша з Аннусяй і зрабіць яе княгіняй Радзівіл, маці вырашыла зрабінь усё магчымае, каб вырвань сына з абдымкаў нахабнай плебейкі. I вось усяго праз некалькі тыдняў, у святую нядзелю, перад самым пачаткам ранішняй месы ў касцёле, Катажына Радзівіл нечакана для ўсіх устала са свайго месца і звярнулася да прысутных: — Мне стала вядома, — у гулкай цішыні голас яе быў добра чутны ўсім, — што сын мой Караль Станіслаў закаханы ў нейкую юную асобу, якую марыць бачыць сваёй сужэнкай. Аднак ён баіцца маёй нязгоды і маёй нелюбові да яе. Але ці можа маці быць шчаслівай, калі яе сын нешчаслівы? Таму сёння я абвяшчаю пра маю згоду з выбарам Караля Станіслава. 1 калі я і магу нешта патрабаваць, то гэта неадкладнага вянчання з той, якую ён абраў. Яна сёння сярод нас у храме. Яе імя Ганна. Эфект нечаканасці спранаваў як нельга лепш. Малады князь разгубіўся і дазволіў маці зрабіць з ім тое, што, пэўна, у іншай сітуацыі выклікала б яго абурэнне. Старая княгіня раптам выцягнула з шэрагу тых, хто сядзеў на першай, панскай лаўны ў касцёле сваю далёкую сваячку Ганну Сангушку, якая ўсяго пару дзён як па запрашэнні нясвіжскай гаспадыні гасцявала ў палацы, і падвяла яе да сына. Яшчэ імгненне, і рукі ашаломленых маладых людзей аказаліся злучанымі. — Ці згодны ты, сыне мой, узяць у жонкі гэтую дзяўчыну? — спытаўся ксёндз. Караль Станіслаў быў вымушаны ахвяраваць сваім каханнем дзеля таго, каб у прысутнасці многіх людзей не быў зганьбаваны гонар яго маці, дзявочы гонар шляхцянкі Ганны Сангушкі, а таксама гонар усяго роду Радзівілаў. Ён сказаў ракавое «так», якое назаўжды разлучыла яго з каханай і злучыла з некаханай. Шлюб гэты проста не мог скласціся шчасліва. Злы рок літаральна праследаваў Ганну Сангушку за тое, што між- волі аказалася яна на шляху закаханых. Яе дзені цяжка хварэлі і паміралі. Адзінаццаць маленькіх трун давялося са слязьмі і стогнамі праводзіць няшчаснай жанчыне з палаца ў радавы склеп Радзівілаў ў нясвіжскім езуіцкім касцёле. Яна апранулася ў жалобу, каб ніколі ўжо яе не здымань. Дзень яе праходзіў у бясконцых маленнях, а ноч... Ноччу, кажуць, гаротная княгіня абарочвалася злавеснай птушкай, савой. У гэтым абліччы прылятала яна туды, дзе ў падмурках касйёла ляжалі страчаныя ёю назаўжды дзеці. I тады пранізліва-жаласныя крыкі разносіліся па наваколлях храма. Акрамя адзінаццані памерлых у маленстве княгіні Ганне Радзівіл давялося перажыць і дваіх дарослых дзяцей, дваццанігадовага Мікалая Крыштафа, пахаванага ў тым жа радзівілаўскім склепе, і Катажыну, якая паспела нават выйсці замуж за графа Браніцкага. I толькі пяцёра нашчадкаў сумнай пары, Караля Станіслава Радзівіла і Ганны Сангушкі дажылі да сталых гадоў. Магчыма, камусьні можа падаша, што гэта павінна было суйешыць маці. Але той, каму ханя б аднойчы ў жыцці выпала перажыць боль страты роднага чалавека, зразумее смяротны сум княгіні, якая, зрэшты, у гісторыі з жаніцьбай Караля Станіслава была такой жа ахвярай, як і ён. Дачка старасты суражскага князя Гераніма Сангушкі нарадзілася 23 верасня 1676 года. Князёўна рана асірацела. Сваё дзяцінства правяла пры манастыры, адкуль каралева Рэчы Паспалітай Марыя Сабеская ўзяла дзяўчыну да сябе, зрабіўшы прыдворнай дамай, як толькі ёй споўнілася шаснаццаць гадоў. Аднак пры двары Ганне доўга знаходзіцца не давялося. Усяго праз год удовая нясвіжская княгіня Катажына, якая даводзілася роднай сястрой каралю Рэчы Паспалітай Яну Сабескаму, запрасіла яе да сябе пагасцявань на некалькі тыдняў. Радство паміж Ганнай Сангушкай і Катажынай Радзівіл было даволі далёкім: бацька Ганны быў стрыечным пляменнікам памерламу мужу Катажыны, князю Міхалу Казіміру. Але ўдовая княгіня трымала сябе з сіратой так, быццам бы даводзілася ёй самай бдізкай і самай дюбячай сваячкай. I Ганна паверыда ў дабрыню гаспадыі Нясвіжскага замка. Аднойчы вечарам Катажына ўвайла ў спадьню госці і як быццам між іншым папрасіда надзець ранінай самую прыгожую з яе сукенак і бодып старанна, чым звычайна, прычасацца, бо заўтра ёй надежыць прымаць удзед у вянчанні. Ганна не рашыдася спытацца, чыё вянчанне мае адбыцца, і выканада патрабаванне ўдаднай сваячкі. Тодькі ў касцёде, каді малады князь Карадь Станісдаў аказаўся побач з ёю дя адтара, дзяўчына зразумеда, што вянчанне гэтае — яе. Ёй суджана быдо пражыць некаханай жонкай дванцань сем гадоў і аўдавець саракачатырохгадовай. Другі раз у шдюб яна не ўступада. Аказаўшыся свабоднай, княгіня нечакана знайшда сябе ў іншым. Яна стада адной з самых першых прадпрымадьніц у Рэчы Паспадітай. Перш за ўсё Ганна Радзівід дабідася, каб пасдя смерці Карадя Станісдава апеку над усімі яго маёнткамі даручыді ёй. Выкупіда тыя з іх, якія быді закдадзены. Замяніла многіх арандатараў. Княгіня будавада ў сваіх маёнтках масты, дамбы, мдыны, заезныя двары. Шмат у якіх памесцях з’явідіся кароўнікі па галандскіх узорах, дзе ўдава завяда пародзістых жывёд. Яна стварыда на тэрыторыі Бедарусі і Подьшчы шэраг мануфактур і рамесных прадпрыемстваў, дзейнасць якіх асабіста кантралявала. Нададзіда вытворчасць дываноў і габеденаў у Нясвіжы, Карэдічах, Бедай. Заснавада ў Надібоках шкдозавод, дзе вырабдяўся стадовы і крыштадёвы посуд. Ва Урэччы кадя Слуцка княгіня адкрыда фабрыку, на якой шдіфаваді люстры. У Слуцку з’явілася суконная фабрыка, у Яновічах Ашмянскага павета — майстэрня па апрацоўцы каштоўных камянёў. Імі пасля ўпрыгожвалі эфесы халоднай зброі, вазы, тытунніцы і нават більярдныя кіі. Маёнтак Белая на Беласточчыне, які княгіня Радзівіл любіла болып за ўсё, быў ператвораны ёю ў сапраўдны прамысловы гарадок. Там дзейнічалі майстэрні па вырабу фарфора, лепшых гатункаў сукна, а таксама ювелірных упрыгажэнняў, парасонаў, кафлі і мэблі ў кітайскім стылі. Прычым княгіня Ганна клапацілася не толькі аб павелічэнні сваіх багаццяў, але і аб павышэнні ўзроўня жыцця работнікаў. Яна будавала для іх за свой кошт жыллё, адкрыла шпіталь і прыют для сірот. Для работы ў гэтых установах запрасіла з Францыі манашак-царытак. Княгіня наймала для працы высокакваліфікаваных майстроў з розных краін Еўропы. Для сваёй сям’і яна пабудавала новы палац у стылі ракако, які тады яшчэ толькі-толькі пачынаў уваходзіць у моду. Аналагічныя палацы з’явіліся і ў яе маёнтках Рокаш і Славяцін. Княгіня сабрала вакол сябе групу мастакоў і дэкаратараў, якія займаліся аздабленнем інтэр’ераў палаца, працавалі над галерэяй сямейных партрэтаў Радзівілаў і іхніх родзічаў, выраблялі ўзоры для мануфактур. Шмат намаганняў і сродкаў Ганна Радзівіл патраціла на папаўненне сваёй бібліятэкі і архіва. Займалася яна і фундатарствам. На яе грошы былі ўзведзены касцёлы ў Нягневічах, Налібоках, Гайне, Пішчанцы, Славяціне, Дзяляцічах, адноўлены касцёл у Белай, які моцна пацярпеў ад пажару. Княгіня таксама аказвала матэрыяльную падтрымку нясвіжскім езуітам і францысканцам-рэфарматарам у Белай. Удалая прадпрымальніцкая дзейнасць зрабіла Ганну Радзівіл вельмі багатай і незалежнай, а справы дабрачыннасці і міласэрнасні — паважанай і ўплывовай. Аднак, як ні дзіўна, шчаслівай яна сябе не адчувала. Яе вельмі непакоіла будучыня дзяцей, якія выжылі. I калі дзве дачкі больш-менш удала ўладкавалі свой лёс, трэняя праз некаторы час пасля вяселля збегла ад мужа да маці. Малодшы сын Геранім Фларыян рос азлобленым і жорсткім. Асаблва ж непакоіла маці будучыня спадчынніка, Міхала Казіміра. Імя, становішча і багацце спрыялі бліскучай дзяржаўнай кар’еры. А вось з асабістым жыццём у яго не ладзілася. Маці паспрабавала высватайь для яго дачку гетмана кароннага панну Марыю Сяняўскую, што да гэтага быда нявестай яго старэйшага брата Мікадая, які памёр ад сонечнага ўдару. Аднак маці дзяўчыны выступіла супрань гэтага шдюбу і здодела паўплываць на дачку. Калі раптоўна рукі Марыі папрасіў мечнік каронны Станіслаў Дэнгоф, ён атрымаў згоду.