КНІГІ ОНЛАЙН
Пошук сярод кніг, што прайшлі індэксацыю гуглам. Некаторыя кнігі гугл не знаходзіць
Нанізаць на вяроўкі каля самых каранёў каляровую капусту, убраную позняй восенню, але не пашкоджаную маразамі. Калі качаны не будуць дакранацца адзін да аднаго, яны добра захаваюцца да Каляд. Вяроўкі нацягваюць у склепе высока, каб не займаць месца, прызначанае для іншай гародніны. Трэба толькі ніжнія лісты абламаць яшчэ на кустах. У склепе ў цёплае надвор’е днём варта трымаць вокны адчыненымі, перад вячэрнім марозам абавязкова зачыняць. Качаны з карэннем, на якім засталося трохі глебы, можна пасадзіць у склепе ў пясок. Аднак спачатку належыць абарваць старыя пажаўцелыя лісты, астатнія ж завязаць над галоўкамі. Кусты абавязкова часта аглядаць, пажоўклае лісце аскубаць. Найперш скарыстоўваць тыя, што могуць хутка сапсавацца. Для такога захоўвання ў склепе прыдатны качаны, што ўжо сфарміраваліся, а таксама тыя, у якіх толькі з’явілася завязь кветак — у пяску яны разрастуцца. Сеяць капусту трэба ў чэрвені. ЯК ЗАХАВАЦЬ НА ЗІМУ СВЕЖУЮ КАПУСТУ Ў КАЧАНАХ У склепе насыпаюць сухі пясок, садзяць у ім галоўкі капусты, зняўшы першыя ніжнія лісты. Качаны часта аглядаюць, пажухлыя лісты абрываюць. Для ўжывання бяруць тыя галоўкі, што, здаецца, хутчэй пашкодзяцца. У мяккае надвор’е вокны ў памяшканні адчыняюць, а пад вечар зачыняюць. I н ш ы с п о с а б. У тым жа склепе вешаюць капусту за карані на нацягнутых зверху вяроўках, як і каляровую. ЯК ЗАХОЎВАЦЬ У СОТАХ СВЕЖЫ МЁД ЦЭЛЫ ГОД Толькі што зрэзаныя соты ўкручваюць у паперу, кожную пласціну асобна, і ставяць на бок адна каля адной у шкляны слоік, ці ў паліваны гаршчок, ці ў сухую неасмоленую дубовую скрыню. Пасудзіну накрываюць паперай і накрыўкай і трымаюць у сухім і халодным мссцы. NB. Яшчэ лепш будзе, калі з вулля дастаць пласціны з сотамі, заклеенымі звонку воскам. ЯК ЗАХАВАЦЬ ЗІМОЙ ЗЯЛЁНЫ ГАРОХ Першы спосаб.Выбіраюцьсамымаладыгарохіадразусоляць: конаўку солі на шэсць кварт гароху. Праз ноч, калі ён выпусціць з сябе вільгаць (яе трэба выліць), ссыпаюць у бутэлькі, моцна закаркоўваюць і закручваюць дроцікам, як гэта робяць з шампанскім. Потым ставяць бутэлькі ў кацёл з халоднай вадой, укруціўшы ў сена, каб не перакульваліся, і вараць на агні дзве гадзіны. Пасля агонь тушаць, а як вада зусім астыне, бутэлькі вымаюць, добра асмольваюць і выносяць у склеп у сухі пясок. Беручы гарох для варкі, яго замочваюць на дзве гадзіны ў вадзе, a калі ўжо гатуецца, кладуць цукар. Такі гарох амаль што нічым не будзе адрознівацца ад свежага. Другі спосаб. Вылузаны малады гарох усыпаюць у вылуджаную каструлю і, дадаўшы на кожную кварту яго даволі вялікую з верхам лыжку цукру, старанна размешваюць. Потым вараць, але ваду не даліваюць — гарох прэе ў сваім саку. Падчас варкі часта мяшаюць, каб не прыліпаў да дна. Калі сок трохі выпарыцца, каструлю здымаюць з агню і працягваюць мяшаць. Як пачне астываць, сушаць гарох на рэшаце на вольным паветры ці ў злёгку цёплай печы. Малады будзе зусім як свежы. Льга такім чынам прыгатаваць яго з соллю — адну конаўку солі на шэсць квартаў гароху. Некаторыя сушаць яго ў цёплай печы, але ён ніколі не будзе такім зялёным, як той, што сушыўся на вольным паветры. Трэці с п о с а б. У гарнец рачной вады сыплюць паўкварты солі, а калі яна закіпіць — гарнец вылузанага маладога гароху1. Праз некалькі хвілін добра апараны гарох зліваюць на рэшата, а потым раскладваюць на сурвэтцы. Калі абсохне, зноў адкідваюць на рэшата, пасыпаюць трохі цукрам і ставяць у печ пасля выпякання хлеба. Калі аднаго разу не дастаткова, сушаць яшчэ некалькі разоў. Перад варкай гарох заўсёды замочваюць, сыплюць цукар, а потым ужо гатуюць. ЯК ЗАХАВАЦЬ АГРЭСТ ДА СТРАЎ НА ЗІМУ Каля пятнаццатага ліпеня зняць буйны агрэст, ачысціць яго ад чаранкоў, ссыпаць у сухія бутэлькі і ў той жа дзень закаркаваць, асмаліць і паставіць у склеп у пясок. Добра мець спецыяльныя бутэлькі, з больш шырокай адтулінай і шыйкай. Такі агрэст ужываецца як гарнір да розных страў. Акрамя таго, звараны, ён служыць зімой прыправай для пенак і крэмаў (аб гэтым будзе моўлена ніжэй). ЯК ЗАХОЎВАЦЬ ЦЫБУЛЮ Убраўшы цыбулю з агароду, яе трохі правяльваюць, прасушваюць на паветры ці ў закрытым памяшканні, а потым у старых сетках вешаюць у сухім месцы, недалёка ад псчы, а яшчэ лепш — у курной хаце. Абкураная і задымленая цыбуля надзейна захоўваецца. На расход жа льга трымаць яе ў сухіх пакоях — у сетках, мяшках ці проста ў вянках насцснах. У каго цыбулі шмат, той няхай закопвае яе ў ямы (іх робяць сяляне для захоўвання зерня), укруціўшы ў бярозавую кару і перасцілаючы саломай. Папярэдне цыбулю абавязкова добра прасушыць. NB. Каб цыбуля не змерзла, пасля першых маразоў, як глеба цвярдзее, накрываюць яму саламяным гноем, а ранняй вясной яго скідаюць. А каб вільгаць не трапіла ў яму, зверху насыпаюць маленькія капцы глебы. Можна яшчэ закіпяціць два гарцы вады, дадаць адзін лот салетры, дзве з верхам лыжкі солі — і ў гэтым варыць гарох. ЯК ЗАХОЎВАЦЬ ЗІМОЙ СВЕЖЫЯ СЛІВЫ-ВЕНГЕРКІ Пад поўдзень, калі ўжо зусім прасохла раса, слівы з чаранкамі зразаюць нажніцамі, як мага асцярожней, каб не сцерці пылок. Адразу ж укладваюць у шкляныя слоікі ці ў асмоленыя кадоўбчыкі, перасыпаючы просам. Слоікі абвязваюцьпузыром, звонку залепліваюць смалой і закопваюць у склепе на глыбіню аднаго локця. Кадоўбчыкі, найлепшым чынам асмоленыя, топяць у вадзе, як агуркі. Абручы іх павінны быць заліты смалой і шчыльна аблеплены, іначай вада можа трапіць унутр праз шчыліны, што пад абручамі нельга заляпіць1. ЗАХОЎВАННЕ ГРУШ ДА ПОЗНЯЙ ЗІМЫ Непераспелыя, больш стойкіх сартоў (вінныяі іншыя) грушы доўга ляжаць затопленыя ў вадзе. Да сярэдзіны зімы яны не трацяць свежасці, калі, укладваючы іх, прытрымлівацца ўсіх мер перасцярогі, як і пры захаванні сліў. Розніца толькі ў тым, што іх можна перасыпаць мяккай сечкай у некаторых выпадках (аб чым глядзі ў наступным раздзеле). ЗАХОЎВАННЕ САДАВІНЫ Лепш за ўсё ляжаць зімой плады не зусім спелыя, аднак яны павінны павісець на дрэве належны час, бо іначай зморшчацца. Знятыя ў адпаведную пару, даспеюць лежачы і не будуць змяняцца. Між тым паспелыя на дрэве хутка гніюць. Садавіну неабходна абіраць у ясны дзень, зрываць і класці асцярожна. Нельга кідаць, ціскаць і абдзіраць. Трэба лёгка ўкладваць у кошыкі і ў іх адразу ж пераносіць у склад. Плады ніколі не кідаюць у кучу, калі маюць намер добра захаваць2. У сухіх скляпах іх кладуць на паліцы, высланыя цёртай саломай, так, каб яны не дакраналіся адзін да аднаго. Праз восем — дзесяцьдзён выціраюць палатном, іначай вільгаць, якая выступае на пладах, шкодзіць ім, выклікае гніенне. Выціранне паўтараюць спачатку кожныя два тыдні, а потым усё радзей, бо колькасць вільгаці памяншасцца. Пры гэтым выносяць гнілую садавіну, бо з яе выдзяляюцца рэчывы, што спрыяюць гніенню іншай, яшчэ цэлай. Вільготную салому замяняюць свежай. Старанна аберагаюць плады ад пацукоў. Іх трэба знішчаць пры дапамозе пастак і атруты. Садавіну неабходна захоўваць і ад маразоў: калі-нікалі запаліць печ ці, як яе ў склепе няма, прынесці жароўні з распаленым вуголлем. Апошні спосаб лепшы, бо звычайна ў склепах печы бываюць без У рускай кнізе раюць закопваць у лёд гэткім чынам вішню і агрэст, але без проса, толькі перакладаць лісце.м. Я сама ела агрэст і вішню ў Расіі на Каляды. Некаторыя, наадварот, складваюць садавіну кучамі, а калі яна перастане пацець, старанна выціраюцыіалатном і пераносяцьу кошыках туды, дзе будзе захоўваццазімой. Там укладваюць на паліцы ці ў нейкія скрыні, перасыпаючы сухі.м пяском. комінаў, і дым з іх насычае плады настолькі, што яны робяцца непрыдатнымі для ежы. У цёплы час і ў адлігу належыць адчыняць вокны для праветрывання садавіны. Трэба мець на ўвазе, што зімовыя, вельмі цвёрдыя сарты, прызначаныя для скарыстання пад вясну, лепш класці на асобныя паліцы ці ззаду за тымі, якія будуць расходавацца раней. Для хуткага ўжывання пакідаюць плады, сабраныя з меншай асцярожнасцю. Іх трымаюць асобна і не змешваюць з больш устойлівымі. Яблыкі, перасыпаныя ў пасудзіне сухім пяском, зберагаюцца найлепшым чынам. А ў абмалочаным збожжы яны могуць ляжаць цэлы год. Іх льга нават укладваць у засекі, аддзяляючы шырокімі слаямі жыта, каб зберагчы ад марозу. Плады адбіраюць здаровыя, не пабітыя і не пераспелыя, іначай яны пачнуць гніць і шкодзіць жыта. Некаторыя захоўваюць яблыкі ў ямах, змайстраваных, як звычайна для гародніны, а ўнутры абкладзеных бярозавай карой. У іх садавіну перасыпаюць мяккай сечкай1 ці аўсянай мякінай, потым засыпаюць глебай наўскос, а пасля першых марозаў абкладваюць гноем, які выкідаюць ранняй вясной. Ямы робяць невялікімі, бо калі выняць адразу шмат садавіны, яна хутка псуецца. Яшчэ льга трымаць яблыкі ў бочках, затопленых у ваду, перасыпаўшы плады мяккай сечкай альбо сваім лісцем ці просам. Знімаць іх дзеля гэтага заўсёды неабходна з перасцярогамі перад поўным паспяваннем. Бочкі ж належыць самым старанным чынам асмаліць звонку, асабліва каля абручоў, куды часцей за ўсё трапляе вада. ПЕРАВОЗКА САДАВІНЫ НА ДАЛЁКІЯ АДЛЕГЛАСЦІ Плады перасыпаюць у скрынях вотруб’ем ці просам або перакладаюць сухім імхом. Пры магчымасці ўкручваюць кожную штуку ў паперу. ЯК ДАЎЖЭЙ ЗАХАВАЦЬ КАВУНЫ I ДЫНІ 3 зімовых сартоў бяруць не зусім спелыя дыні і кавуны, укладваюць у бочкі, перасыпаючы сухім попелам так, каб яны не дакраналіся да бакоў бочкі і не даставалі дно. Звсрху таксама насыпаюць тоўсты слой попелу. Пасля забіваюць пасудзіну накрыўкай, асмольваюць і выносяць у сухое і халоднае памяшканне, напрыклад туды, дзе стаіць садавіна, альбо закопваюць яе ў склепе на глыбіню аднаго локця2. Яшчэ льга класці дыні і кавуны на зіму ў жыта — іх засыпаюць глыбока ў засеках ці ў сетцы альбо палатнс вешаюць у склепе. Трэба толькі выбіраць нспераспслыя і папярэднс высушыць на сонцы. Жытнюю салому старанна пераціраюць у машыне для трэння льну, потым сякуць на кавалкі даўжынёй у палец. Сечку туюяшчэ добра малоцяць цапамі, кабстала мяккай, а потым сушаць у печы. 2 Некалькі штук у адну бочку не кладзіце, бо, па-псршае, верхнія слаі ціснуць на ніжнія і шкодзяць іх, па-другое, плады хутка пачнуць псавацца, калі бочку адчыняць і чапаць попел. ЯК ЗБЕРАГЧЫ СВЕЖЫЯ ЛІМОНЫ Да нас звычайна прыходзяцьдва транспартыз лімонамі: адзін у маі, другі ў верасні. У гэтыя два месяцы неабходна зрабіць запас лімонаў на паўгода, бо потым яны вельмі падаражаюць альбо іх зусім нельга будзе набыць.