КНІГІ ОНЛАЙН
Пошук сярод кніг, што прайшлі індэксацыю гуглам. Некаторыя кнігі гугл не знаходзіць
хлопца да клуба павалок. Чамусьці не спадабаліся яму тыя пісулькі... У нас заўсёды любяць зранку накрычаць. Я спярша зірнуў на тату, пасля на маму. — А вы да мяне прычапіліся: прызнайся! Паспаць не далі. — Жывы будзеш,— як адрэзаў тата. А мама сказала: — Міколка, ты ж і ў лес уцякаў. — He ў лес, а ў партызаны,— паправіў я яе. Як Я СТАЎ САНЧА ПАНСАМ Мне хацелася хоць краёчкам вока паглядзець на таго хлопца, які назваў сябе Дон Кіхотам. Хуценька паснедаўшы, я выйшаў на двор. За вёскаю выкупаныя ў рацэ промні сонца лашчаць вішні, быццам аблітыя смятанаю. У невялікім агародчыку ўперамешку з рэдзькаю лапушыцца салата, дружна выпстрыкнула роўнымі радкамі пер’е цыбулі, дзіцячымі далонькамі цягнецца да нябеснага блакіту расада капусты, над моркваю ўзнёсся кроп. Крыху пастаяўшы ды паўзіраўшыся, я шпарка пакрочыў вуліцай. Яшчэ здалёку пачуў, як наш загадчык вытворчага ўчастка дзядзька Тодар дае прачуханку незнаёмаму хлопцу. Я адразу скеміў, што гэты хлопец і ёсць Дон Кіхот. Ён нават знешне быў падобны да славутага іспанскага рыцара: худы, даўгалыгі. Такіх у нас называюць «аглоблямі». — Зразумей, садовая твая галава,— пераконваў дзядзька Тодар, нервова праводзячы далонню па няголеным твары.— Няможна абы-якія паперкі дзе ўздумаецца ляпіць. — Гэта не абы-якая паперка,— абараняўся хлопец.— Гэта сігнал для тых, хто будзе змагацца за справядлівасць. — Сігнальшчык знайшоўся! — абурыўся дзядзька Тодар.— Што выходзіць? Аднаму табе патрэбна справядлівасць? — Справядлівасць патрэбна ўсім, але не ўсе за яе змагаюцца. Вось і вы. Ці пагадзіліся б стаць маім збраяносцам Санча Пансам? Дзядзька Тодар прысеў расставіў рукі, як гусь крылы, і далонямі ляснуў сабе па баках. — Ха-ха-ха... Я — тваім збраяносцам?.. Я — Санча Панса?.. Агарод гародзіш, хлопча. Выкінь глупства з галавы. Цябе з суседняга ўчастка вытурылі. Дазмагаўся!.. Ведаеш, як старшыня прасіў, каб я цябе ўзяў? Абдумайся!.. Ты чаму сваю пісульку на Дошку гонару павесіў? Га? Значыць, сваю адозву хлопец прыклеіў на Дошку гонару, туды, дзе партрэты перадавікоў. Зразумела, чаму дзядзька Тодар дае пытлю. — Чаму наклеіў? Чаму? Проста на мой партрэт! На партрэт самога дзядзькі Тодара наклеіў! Вунь ён, на фотаздымку, пазірае кудысьці ўдалячынь, усміхаецца. А гэты юнак з аграрнага каледжа на яго сваю паперку. У дзядзькі Тодара, напэўна, у вачах пацямнела, калі ўбачыў. — Чаму наклеіў? Маўчыш? Сорамна?.. Тут жа лепшыя людзі нашага ўчастка!.. А ты сваю пісульку!.. — Хіба я што-небудзь кепскае напісаў? — не здаваўся, гнуў сваю лінію хлопец.— А на ваш партрэт не хацеў вешаць. Цемнавата было, не заўважыў. He крыўдуйце. — Цьху! — дзядзька Тодар не стрымаўся, плюнуў пад ногі.— 3 табою гаварыць — век сабе скараціць. Ідзі на трактар. Сёння будзеш баранаваць ячмень. Зразумеў? — Вы яшчэ ўчора казалі, што буду баранаваць ячмень,— прамовіў хлопец і падыбаў, шырока ступаючы доўгімі нагамі. Я ўлёг за ім. He ведаю чаму, але мяне бы магнітам цягнула да яго. Хлопец заўважыў, што даганяю. — Чытаў? — пацікавіўся, азірнуўшыся. — Угу,— выдыхнуў я. — Хочаш быць Санча Пансам? He чакаў ад яго гэткай прапановы. Таму ажно папярхнуўся. — Я — Міколка! — He хвалюйся,— супакоіў мяне хлопец.— Міколкам ты застанешся. Для бацькоў, для настаўнікаў. А для мяне будзеш Санча Панса. «Будзеш Санча Панса...» Напэўна, хоча, каб за пасланца яму служыў. Пашукай дурняў у іншым месцы. — Санча Панса? — прагаварыў я, быццам не зразумеўшы. — Але,— без смеху сказаў хлопец.— Будзем змагацца са злом, за справядлівасць. — Вас бацькі назвалі Дон Кіхотам? Так і ў дакументах напісана? — пацікавіўся я. Хлопец усміхнуўся. — Мяне завуць Дзяніс. А Дон Кіхот так, для сябе і для сяброў, вядома. Будзеш маім сябрам — Дон Кіхотам заві. На «ты». На «вы» не трэба. — Ты цяпер на поле на трактары паедзеш? — пачаў я на «ты», хоць і нялёгка было вымавіць. — Паеду, на «Беларусе». Звер, а не машына. Будзеш маім збраяносцам, Санча Панса? Проста кажы. He люблю, калі ў кошкі-мышкі гуляюць. Мне зусім не хацелася быць нейкім Санча Пансам, змагацца са злом. «Глупства гэта, гульня»,— так думалася. Але ж хацелася пакатацца на трактары, самому за рулём пасядзець. I я сказаў: — Буду. Паглядзелі б вы на Дзяніса-Дон Кіхота! Увесь аж засвяціўся, нібы на шыю яму алімпійскі залаты медаль павесілі. — Санча Панса, мы з табою горы звернем. Я даўно шукаю збраяносца — надзейнага сябра. Дай руку, дружа! Ён моцна паціснуў маю руку. — Санча Панса, прысягні, што заўсёды і ўсюды падзеліш са мною як радасць перамогі, так і горыч няўдач. «Было не было. Адзін раз Марку жаніцца»,— падумаў я. — Прысягаю! — сказаў урачыста. А потым дадаў: — Мне сёння можна праехаць на тваім трактары? Дон Кіхот дапытліва паглядзеў на мяне. — Раней давалі праехаць? Ці давалі? Нас, школьнікаў, дарослыя і блізка да трактара не падпускаюць. Але я і вокам не міргнуў. — Давалі. Сто разоў давалі, кіраваў! — Калі так, то і я дам, дазволю. Праедзеш,— паабяцаў Дон Кіхот. Я зусім павесялеў. Паверыў Дон Кіхот. У вочы хлушу, а ён верыць. У такога можна быць збраяносцам. Калі што, кругом пальца абвяду. «Беларус», пра якога Дон Кіхот казаў «звер, а не машына», стаяў на мехдвары. Старэнькі, пашарпаны. — Падабаецца? — усміхнуўся Дон Кіхот, паказаўшы на трактар. — Горшага не маглі даць? — выказаў я тое, што было ў галаве. Думалася, што Дон Кіхот завохкае, стане скардзіцца, праклінаючы ўсё на свеце. He. — Звер, а не машына,— сказаў, як і раней.— Зараз сам пабачыш. «Беларус», што вельмі здзівіла, завёўся з першага разу. — Санча Панса, лезь да мяне,— паклікаў Дон Кіхот. Я стаў на прыступку і залез у кабіну, сеўшы на гарбатае сядзенне. — Глядзі, якая прыгажосць навокал! — звярнуўся да мяне Дон Кіхот. Сапраўды, прыгажосць. Штодзень мяняецца прырода. Хаця б ускраек лясны. Узіраешся здалёку — папрыгажэў за лічаныя дні. Дзе-нідзе спешна, як бы баючыся, каб не спазніцца, вырываецца зеляніна, і дарогі-сцяжыны сям-там быццам шэрыя рысачкі, кімсьці не да месца накрэсленыя. I гэтыя бярозы, і гэтыя алешыны, і густая шчотка травы — усё хінецца да цяпла, нібы чалавечая істота да ласкі. Вось і ячмень: здаецца, нядаўна сеялі, а ўжо вострымі сцябламі, як цвікамі, прабівае скарыначку зямлі, каб зарунець, набраўшыся моцы. Чыхаючы, калоцячыся, трактар выехаў за вёску і накіраваўся туды, дзе прабіваўся ячмень. — Дон Кіхот, калі дасі праехаць? — не сцярпеў я. — Сядай бліжэй,— сказаў Дон Кіхот. Я падсунуўся да Дон Кіхота, ухапіўся за руль, як за штангу, націснуў на газ, і трактар панёсся, кідаючыся, як спалоханае цялё, то ўправа, то ўлева. — Стой! Стой! — закрычаў Дон Кіхот. А я, разгубіўшыся, мацней на газ націскаю. Кручу руль, выпісваю васьмёркі, якія, мабыць, трактарыст з дваццацігадовым стажам не выпісаў бы. «Беларус» дрыжыць, трасецца, бы ў ліхаманцы, здалося мне, нават падскочыў некалькі разоў. «Ён зараз разваліцца!» — пранеслася ў галаве. — Стой! Стой! — галёкнуў Дон Кіхот. Схапіў руль, адштурхнуў мяне і прагаварыў з дакорам: — Шчасце, што не перакуліліся! Сяджу ні жывы ні мёртвы. Вось табе і маеш! Праехаў дык праехаў! I чаму трактар мяне не слухаўся? Здавалася б, няхітрая навука: круці руль. He. To ўправа, то ўлева кідаецца. Быццам знарок. — Санча Панса, ты хваліўся, што сто разоў на трактары ехаў,— прамовіў Дон Кіхот. — Я... Я на гусенічным ехаў,— здагадаўся, як схлусіць. Што ж, хто не можа адгаварыцца, той і свінні баіцца. — Чаму адразу не сказаў? У гусенічнага рычагі, а тут руль. Я ўсміхнуўся краёчкамі вуснаў. — Забыўся сказаць. — Пра такое не трэба забывацца. I цяпер паверыў. Як малы. Добры хлопец. 3 ім можна мірна жыць. He даехаўшы да ўскрайку поля, «беларус» чмыхнуў, таргануўся, як жывы, і заглух. — Прыехалі! — працягла вымавіў я. Мы вылезлі з кабіны. Дон Кіхот абышоў вакол трактара і пачухаў патыліцу: — Давядзецца рамантаваць. — На такой ламачыне далёка не заедзеш,— заўважыў я. Дон Кіхот прамовіў з крыўдаю: — Санча Панса, не называй трактар ламачынай. Гэта звер, а не машына. Я прамаўчаў. He называць дык не называць. Цікава, што ён з гэтым зверам будзе рабіць? Дон Кіхот дастаў з-пад сядзення ключы. — Санча Панса, будзем рамантаваць. Дапамагай, мой верны збраяносец. Рамантаваць? Адкручваць, закручваць гайкі, пэцкацца? Лепей на сонейку паляжаць, як кажуць, жыватом да сонца. Я сеў на траву і выцягнуў ногі. — Дон Кіхот, ты рамантуй свайго звера, а я буду ахоўваць і цябе, і яго. — Ад каго ахоўваць? — здзівіўся Дон Кіхот. — Ад сіл зла,— сказаў я.— Яны заўсёды вакол нас. Як у кнізе Сервантэса. Там сілы зла ў шапку не спяць, на кожным кроку падпільноўваюць герояў. — Падпільноўваюць. Ахоўвай! — пагадзіўся Дон Кіхот.— Глядзі ва ўсе вочы. — Буду глядзець,—паабяцаў я. Які ж дзівак гэты хлопец! Прыдумаў гульню і забаўляецца. А можа, сапраўды верыць, што ахоўваю? На яго падобна. Ну і няхай верыць. Крыху паляжу дый пабягу дамоў. Ляжу, заклаўшы рукі за галаву, а Дон Кіхот пад трактарам поўзае, стукае, грукае. Мурзаты, як чорт. Хоць ты яго ў агарод замест пудзіла стаў. Пазяхаю, грэюся на сонцы, нібы кот. Неўзабаве чую: тарахціць штосьці ўдалечыні. Ага, яшчэ адзін «Беларус» ляціць на поле. Новенькі, чысценькі, зіхаціць фарбаю. «Гэта ж Алік едзе! — здагадаўся я.— Яму нядаўна новы трактар далі». Сказаў Алік загадчыку вытворчага ўчастка, як адрэзаў: «Не будзе новага трактара — у горад уцяку». He люблю гэтага хлопца. Сам пасля арміі, а з меншых любіць пакпіць, пасмяяцца. Алік падляцеў да нас на сваім новым «Беларусе» і, не затрымліваючыся,— на поле. Пагнаў, як на таксі, цягнучы за сабою суцэльныя клубы пылу. Курыць, роўную лінейку кладзе па полі. Ac! Дон Кіхот вылез з-пад трактара. — Трэба праверыць, ці не шкодзіць баранаванне ячменю,— занепакоіўся ён. Патэпаў па свежай палосцы. Укленчыў і сказаў як бы сам сабе: — Выдзірае ячмень баронамі! He вытрываў я, да яго падаўся. Сапраўды, выдзірае. Бездапаможна палеглі ўсходы. Прагнаная палоска, быццам няўмела прашытае шво. А Алік назад пыліць. Упэўнена, хуткасці не збаўляючы, бяжыць «Беларус» па выгладжаным палетку. — Стой! Злазь! — рушыў насустрач яму Дон Кіхот, заціснуўшы ў руках выдраныя калівы. Алік спыніўся, не даехаўшы метраў пяць.