КНІГІ ОНЛАЙН
Пошук сярод кніг, што прайшлі індэксацыю гуглам. Некаторыя кнігі гугл не знаходзіць
— Чаго разгалёкаўся? Нервы падводзяць? — крыкнуў, высунуўшыся з кабіны. — Ты што вырабляеш? — Дон Кіхот амаль пад нос Аліку тыцнуў загубленыя ўсходы. Алік адхіліўся, глыбей залазячы ў кабіну. — Ну і што тут такога? — Як гэта «ну і што»? — голас у Дон Кіхота сарваўся, ён піскнуў, бы птушанё, якому стала балюча. — Нарад нам выпісалі? Выпісалі. Баранаваць паслалі? Паслалі. Значыць, начальству відней, трэба яго баранаваць альбо не трэба,— спакойна разважыў Алік. — Твае вочы нашто? — Дон Кіхот памкнуўся сілком выцягнуць яго з кабіны. Ты не ўказвай! Я нарадзіўся тут. А ты!.. Якім ветрам цябе прынесла сюды? Ты... Ты — навалач. Цябе да нас не запрашалі! — Алік сціснуў руль так, што костачкі пальцаў збялелі.— I рукі прыбяры!.. Алікаў трактар завыў, ірвануўся, ахутаны пылавым воблакам. Крыкнуўшы «не выйдзе!», Дон Кіхот у два скачкі дагнаў «Беларус», які не паспеў набраць хуткасць, забег наперад, шырока расставіўшы ногі. — Глушы! — закрычаў штосілы. Трактар, таргануўшыся, як укапаны, спыніўся за які метр ад Дон Кіхота. Алік выскачыў з кабіны і крыва ўсміхнуўся. — Вырашыў целам закрыць, як амбразуру? — Вочы на патыліцы? — выдыхнуў Дон Кіхот.— He бачыш, што зямля тут як пух? Трэба баранаваць, дзе суглінак. — Невядома, у каго вочы на патыліцы. He тармазнуў бы і... Дон Кіхот павярнуўся да мяне. — Санча Панса, бяжы ў вёску. Знайдзі загадчыка ўчастка. Няхай сюды едзе. Да мяне спярша не дайшло. Санча Панса, хутчэй бяжы. He дам яму баранаваць! «Яны пазабіваюцца»,— падумаў я і адным дыхам у вёску. Вясна. Прырода радуецца, раскашуе, а тут... Хутчэй трэба, хутчэй! Дзядзьку Тодара я знайшоў на мехдвары. Падбег да яго, дыхаю цяжка. А ён глядзіць на мяне, як на «снежнага чалавека». — Міколка, чаму прыбег? — пытаецца. — Я... Дзядзька Тодар!.. Загадчык участка тузануў мяне за плячо. — Супакойся! Ад твайго крыку ў пяты закалола. — Дзядзька Тодар, там, там!.. — Там, там, тарарам! — перадражніў мяне дзядзька Тодар. — Але, тарарам,— кіўнуў я галавою. — Ты па-чалавечы скажы. Міколка, па-чалавечы! А я ні з таго ні з сяго заявіў: — Я не Міколка, а Санча Панса! Дзядзька Тодар расшпіліў на грудзях кашулю. — Мне горача. Горача мне! — Там, на полі, Алік і Дон Кіхот забіваюцца! — нарэшце паведаміў загадчыку. — Пачынаецца! Барацьба са злом пачынаецца! — у роспачы крыкнуў дзядзька Тодар, пабег да свайго матацыкла, які стаяў непадалёк, завёў яго і ўскочыў на сядзенне. — Вазьміце з сабою! — памкнуўся я да дзядзькі Тодара. Ён у адказ патрос кулаком. — Марш дадому, урокі вучыць! I паляцеў куляю. А я паплёўся дамоў. Урокі вучыць. Не ЗАЎСЁДЫ ХВАЛЯЦЬ, КАЛІ ДАПАМАГАЕШ 3 Дон Кіхотам я сустрэўся толькі надвячоркам. Іду вуліцаю, а насустрач ён. — Санча Панса, чаго нос павесіў? — Задумаўся,— сказаў я.— Розныя думкі адольваюць. — Калі чалавек думае, значыць, жыве,— зазначыў Дон Кіхот. Я ўсміхнуўся. — Некаторыя кажуць, што лепей не думаць. Тады жыць спакайней. He слухай тых, хто так кажа. Урокі вывучыў? — Вывучыў. Хутка канец навучальнага года. Адзнакі трэба выпраўляць. Дон Кіхот мне ў адказ: — Ты толькі дзеля таго вучышся, каб добрую адзнаку атрымаць? Сказаў, быццам у кут на калені паставіў. Вось і пагавары з такім. He адразу здагадаешся, як адказаць. Я вырашыў перавесці гаворку на іншае: — Дзядзька Тодар быў на полі? — А як жа! Дзякую табе, Санча Панса. Калі б не ты!.. Мне дзякуе! Я, можна сказаць, на некалькі сантыметраў падрос. — Дзядзька Тодар на цябе не лаяўся? Даказаў яму, што там няможна баранаваць. Зямля, што прысак, праз пальцы сыплецца. Ён паслаў на іншае поле, дзе суглінак. — Алік на дыбы не станавіўся? — He. I ён супакоіўся. Беражыся яго,— папярэдзіў я.— Ён табе не даруе. Дон Кіхот паглядзеў на мяне чыстымі, як бясхмарнае неба, вачыма. Санча Панса, не хвалюйся, табе проста здаецца, што Алік кепскі. Ён у мяне прабачэння хацеў папрасіць. Ідзём, размаўляем, а тут Андрэйка, другакласнік, з вулкі выпаўзае, слёзы па шчоках размазвае. А нагавіцы!.. Каб вы толькі паглядзелі на ягоныя нагавіцы! Мокрыя, брудныя. Я, канешне, мінуў бы малога. Нячуйка і нябачка — найлепшыя людзі. Плача? Бяда вялікая! Няхай паплача, пакуль не надакучыць. У малых як заўсёды бывае? Плачуць, а пасля скачуць. Брудны, мокры? He лезь, куды не трэба. Абавязкова мінуў бы. Яшчэ пасмяяўся б. А Дон Кіхот спыніўся і пацікавіўся: — Хлопчык, чаму плачаш? Андрэйка надзьмуўся як мыш на крупы, а пасля як зараве: — Ы-ы-ы, ы-ы-ы!.. — Няхай паплача,— сказаў я.— Дужэйшы будзе. Куды там! Дон Кіхот нават і вухам не вядзе. — Хлопчык, чаму плачаш? Раскажы. Ы-ы-ы, ы-ы-ы...— завёў «хлопчык», як звыклую песню. He вытрываў я: He брыдка? У школу ходзіш, а толькі «ы-ы-ы» вывучыў. — Мяне тата папругаю наб’е! — нарэшце вымавіў Андрэйка. — I папругаю, і дубцом не шкодзіла б,— усміхнуўся я.— Мусіць, разам з качкамі ў калюжыне купаўся? — He купаўся. Я два разы праз калюжыну перайшоў і адзін раз у ёй прысеў. «Два разы праз калюжыну перайшоў і адзін раз у ёй прысеў...» Яму здаецца, што мала. Так, не шкодзіла б сцебануць дубчыкам. Тонкая бярозка, ды розуму вучыць. A можа, ён яшчэ чаго нарабіў? Цалюткі дзень па вёсцы гойсаючы, можна шмат нашкодзіць. I навошта гэтай малечы вольныя дні даюць? Няхай цэлы тыдзень у школе вучыліся б. Бацькам было б спакайней. Праўда, настаўнікам дасталося б! Відаць, усе са школы паўцякалі б. — Андрэйка, ты казаў, што цябе тата папругаю наб’е. За калюжыну? — пацікавіўся я. — Па парадку раскажу. Можна? — зірнуў на мяне Андрэйка. — Можна,— дазволіў я. — Было так. Алік травінкі ў кулаку трымаў, а мы выцягвалі. Алік сказаў, што таго бацька папругаю наб’е, хто карацейшую выцягне. — Табе пашанцавала карацейшую выцягнуць? — Выцягнуў. Ы-ы-ы... — А потым? — Потым Алік сказаў: «Прайдзіся па калюжыне. Усе роўна цябе сёння бацька наб’е». — Прайшоўся! — з дакорам прамовіў я. — Два разы прайшоўся і адзін раз прысеў. — Нічога не разумею,— паціснуў плячыма Дон Кіхот. Ён не разумеў, а мне ўсё-ўсё стала зразумела. Я ведаў Аліка як аблупленага, ведаў пра гэткі ягоны фокус. Звычайна збярэ вакол сябе малых і прапаноўвае, як сёння, каб травінкі выцягвалі. Хто карацейшую выцягне, таму кажа, што дома наб’юць. Тыя вераць. Некалі і я верыў. Умее, чорт, у душу ўлезці. Пасля ўгаворвае малога, каб па калюжыне прайшоўся ці ў чужы агарод залез. Маўляў, усё роўна дома наб’юць. Ідуць, лезуць. Яму смешна. Сказаў пра гэта Дон Кіхоту, а ён заявіў: — Санча Панса, такога не можа быць! He верыць. Як жа яму даказаць? — Ы-ы-ы... Дасць бацька ў косці! — заенчыў Андрэйка. — He дасць,— сказаў я яму, каб толькі адчапіўся.— Даруе. — He даруе. Я гэтыя нагавіцы першы раз надзеў. Ы-ы-ы... Надакучыў мне гэты маленькі чалавечак, як горкая рэдзька. Ыкае, нібыта заведзены. Зараз людзі падумаюць, што мы да яго прычапіліся, пакрыўдзілі. Я дакрануўся да пляча Андрэйкі. — Ідзі дадому! He бойся. А ён упёрся. Стаіць, як трактар на тармазах. — Ы-ы-ы... — Трэба дапамагчы малому,— прамовіў Дон Кіхот. Ён узяў Андрэйку за руку і павёў. I я за імі пацягнуўся. А што зробіш? Мы наблізіліся да Андрэйкавай хаты. — Ы-ы-ы, ы-ы-ы!..— зноў загаласіў малы. Ды так моцна, што ягоная маці, цётка Ганна, пачула і на двор выскачыла. Яна ў нашай школе тэхнічкай працуе. — Ідзі, не бойся,— падштурхнуў Андрэйку Дон Кіхот. — «Не бойся»? — наляцела на Дон Кіхота цётка Ганна.— Ты ягоныя нагавіцы будзеш мыць? — Ы-ы-ы!..— зарумзаў Андрэйка. Я вырашыў абараніць і Дон Кіхота, і Андрэйку. Цётка Ганна, ваш Андрэйка не вінаваты. Ён... — Па вушы ў гразі і не вінаваты? Узялі малога і вядуць, як на выставу! Здзекуецеся? — не на жарты разышлася цётка Ганна. — He здзекуемся. Слова даю, што не здзекуемся,— пачаў апраўдвацца Дон Кіхот. Лепей не даваў бы слова, не апраўдваўся. Яшчэ болей падліў смалы ў агонь. — Усміхаюцца. Радыя, што хлопец упэцкаўся! Кавалеры!.. — Мы...— сказаў Дон Кіхот. — Маўчы, бо зараз зніму гэтыя нагавіцы і па плячах! — крыкнула цётка Ганна. Называецца, дапамаглі. He заўсёды хваляць, калі дапамагаеш. Што нам заставалася рабіць? Лахі пад пахі дый ходу. Як кажуць, далі маху. СпОВЕДЗЬ ДОН КІХОТА Вёску ахутваў паўзмрок. Мы з Дон Кіхотам сядзелі на лаўцы. Пахла бэзам, мятай. А ў нас на душы было цяжка. Мокрымі нагавіцамі цётка Ганна па плячах хацела даць! Без дай прычыны. Пасля такога і рукі можна апусціць. — Як ты стаў такім? — пацікавіўся я ў сябра. Карцела запытацца: як дайшоў да такога жыцця? Ды язык не павярнуўся. — Якім «такім»? — не зразумеў мяне Дон Кіхот. — Звычайна навучэнцы з аграрнага коледжа ў сваёй вёсцы праходзяць практыку,— пачаў я здалёк.— А ты ў нашу прыехаў. — Расказаць чаму? — Раскажы. Вось што пачуў я ад Дон Кіхота. Споведзь перадаю з ягоных слоў. ...Да дзявятага класа я сябраваў з хлопцам, якога клічуць Косцем. Пра такіх, як мы, звычайна кажуць: і вадою не разліеш. Улетку цэлымі днямі прападалі на рэчцы, цягалі з нораў лянівых ментузоў, увосень у школе дзяліліся спелым яблыкам, а бывала, і якою капейчынай, што заводзілася ў кішэні; узімку дружна прабівалі снежныя сумёты, ідучы ў школу. А паспрабуй хто зачапіць якога — удвух кухталёў надаём. У дзявятым жа, як на грэх, нам абодвум спадабалася яна, Аленка,— аднакласніца з суседняй вёскі. I ад колішняга сяброўства, як ад разбітага шкла, толькі асколкі засталіся. Напачатку ніхто з нас адкрыта не паказаў сваёй непрыязі. Ды трэшчынка, непрыкметная для іншых, усё большала ды большала. Без дай прычыны распачнём спрэчку. На ўроках фізкультуры не прымусіш выступаць за адну каманду. I нарэшце мы (Косця на дрэнны зрок спаслаўся) паселі за розныя парты. 3 малой іскры вялікі агонь бывае. Так і ў нас. Пачалося з выпускнога экзамену па матэматыцы. Вясна тады прыпазнілася, і кветкі, нават раннія, стылі ў завязі, а вось чаромха, асабліва лясная, буяла квеценню. - Няхай Косця і Дзяніс па чаромху за рэчку з’ездзяць. Ім зручней: каля рэчкі жывуць, а ў Дзянісавага бацькі дык і лодка свая,— прапанаваў нехта з дзяўчат. Доўга мы аднекваліся, сто прычын знаходзілі, ды ўставіла слова Аленка: — He праціўцеся, хлопчыкі. Няўжо вам цяжка? Ці маглі мы не паслухацца тую, пра якую марылі, чый позірк так часта дарэмна лавілі?