КНІГІ ОНЛАЙН
Пошук сярод кніг, што прайшлі індэксацыю гуглам. Некаторыя кнігі гугл не знаходзіць
— Дрэва на дрэве! Куст на кусце! — усклікнула Наташа.— Як толькі яны трымаюцца? — Гэта эпіфіты і расліны-паразіты,— пачаў тлумачыць Наташы я, успомніўшы, што пра такія паўднёвыя лясы чытаў у адным з артыкулаў.— Эпіфіты хоць і растуць на дрэвах, але не шкодзяць ім. Усё, што ім патрэбна для жыцця, яны паглынаюць з паветра і дажджавой вады. A вось дрэвы-паразіты чужымі сокамі жывяцца. Урастаюць сваімі карэньчыкамі-прысоскамі ў тканкі іншых дрэў і цягнуць з іх сокі. Такое дрэва-паразіт і ў нас ёсць. Амяла яно называецца. — Гэтыя дрэвы-паразіты як Кляйн,— сказала Наташа.— I ён цягне чужыя сокі. — Яшчэ як цягне,— згадзіўся я. — Андрэй, а што так дзівосна пахне? — Архідэі. Іх да эпіфітаў адносяць. — А вунь тое дрэва як называецца? Наташа паказала на дрэва, якое, нібыта вялізная скала, перагарадзіла нам дарогу. — Сумаума. Сумаумы дваццаці—трыццаціметровай таўшчыні дасягаюць. Абмінаючы зараснікі, ліяны, сумаумы, мы ішлі. Мы, напэўна, збіліся з дарогі, ды пакуль не думалі пра гэта, бо стараліся наглядзецца на хараство, надыхацца тонкім пахам архідэй. Нечакана над намі быццам страказа затрашчала. Глянулі ўгору — маленькая птушка, памерам з нашага чмяля, блішчыць, пераліваецца на сонцы, нібы каштоўны камень. — Калібры! — крыкнуў я.— Калібры лятаюць не толькі ўперад, але назад і ўбок. Яны, як і пчолы, п’юць нектар. Мы доўга стаялі, любуючыся гэтым жывым ззяннем прыроды. Але потым усё гэтае хараство пачало надакучаць. Дый стаміліся мы. Было невыносна горача. Пот цурком цёк па нашых тварах. Мы ледзь перастаўлялі ногі. А вакол лес, лес... Я ўспомніў, як адзін вопытны падарожнік пісаў, што калі першы раз трапіш у паўднёвы лес, то думаеш, быццам гэта — зялёны рай. А потым ён так абрыдне, што здаецца зялёным пеклам. Нешта падобнае і мы адчувалі. Было так млосна, што хоць крычма крычы ці воўкам вый. Затым пачалася трава, густая, высокая, да самага пояса. — Вось каб з касою сюды,— кажу.— За паўгадзіны цэлы воз накасіў бы. Раптам непадалёку заржаў конь. Мы спыніліся, прыслухаліся. Няўжо тут людзі? Няўжо нарэшце вырвемся з абдымкаў зялёнага пекла? Іржанне, доўгае, працяглае, пачулася ў другі раз. I, што самае дзіўнае, чулася зусім побач, каля нас, быццам з зямлі ішло. — Дзе конь? — запыталася Наташа. — За дрэвам стаіць,— сказаў Міхась.— За гэтымі дрэвамі не толькі каня, але і воз можна схаваць. Я думаю, што гэты конь ад гаспадара ўцёк. Нам трэба абавязкова яго знайсці і злавіць. Сядзем вярхом і выедзем з лесу. Наташа, ты пойдзеш прама, я — справа, а Марозік — злева. Ніводнага дрэва не мінайце. Мы разышліся ў розныя бакі, зазірнулі за кожнае дрэва, але нідзе нават конскага следу не заўважылі. — Дзе ж ён падзеўся? — усклікнула Наташа, калі мы зноў сабраліся.— Няўжо тут коні на дрэвах жывуць? Іржанне пачулася зноў. Мяне ажно скаланула. «А ці не пачынаюцца ў нас галюцынацыі?» — падумалася. Я закрыў твар рукамі і пайшоў па густой траве, абыкуды, каб толькі хутчэй пакінуць гэтае зачараванае месца, дзе коні з-пад зямлі ржуць. Раптам трава каля мяне закалыхалася, штосьці кінулася на мяне. «Удаў!» — з жахам падумаў я і заплюшчыў вочы. — Трымай! — данёсся Міхасёў голас. Я не зразумеў, каму ён крычыць. Потым здагадаўся, што Наташы. — Андрэй, ідзі сюды,— паклікала Наташа.— Мы поні злавілі. Я расплюшчыў вочы і ўбачыў, што Міхась і Наташа стаяць на каленях і трымаюць... маленькага-маленькага коніка. У гэтага коніка ўсё было, як у звычайнага каня: і грыва, і доўгі хвост, і вушы. Але... ён быў меншы за нашу авечку. I ўжо пасля заўважылі, што ў яго на нагах капыты, падобныя да авечых. Наташа ласкава гладзіла коніка па спіне, а ён дзьмухаў ноздрамі, незадаволены. — Ён у траве хаваўся,— здагадаўся я.— А мы за дрэвамі шукалі. — А ў цябе зубы не лекацяць? — запытаўся Міхась.— Шчыра прызнайся: спалохаўся? — Ды не,— вырашыў схлусіць.— Я яго яшчэ здалёк убачыў. Знарок на яго ішоў. -— 3 заплюшчанымі вачамі? — Так цікавей. Вы хоць ведаеце, каго злавілі? — Поні,— упэўнена прагаварыла Наташа. «Гэта не поні. У поні рост большы,— разважаў я,— Можа, жарабя? He. Грыва доўгая, як у дарослага каня, і зубы старыя, з’едзеныя. А яшчэ авечыя капыты на нагах. Чаму авечыя? Дык гэта ж, гэта ж...» — Наташа! Міхась! Гэта старажытны конь! Першы конь быў ростам з лісіцу. Як гэты. I пальцы ў яго на нагах былі. Старажытныя коні ўпершыню ў Амерыцы з’явіліся. Амерыка — іхняя радзіма. Калісьці Амерыка з Еўропай і Азіяй сушаю злучаліся. На тыя мацерыкі коні перасяліліся. А ў Амерыцы яны чамусьці вымерлі. Так навукоўцы лічаць. — Лічылі,— паправіў мяне Міхась.— Застаўся ў Амерыцы старажытны конь. Мы яго ў Акадэмію навук завязём, навукоўцам пакажам. Міхась, радуючыся, размахваў рукамі. — Аёй,—• войкнула Наташа,— старажытны конік вырваўся. Наташа стаяла на каленях, бездапаможна расставіўшы рукі, а наш конік, высока падскокваючы, імчаўся па траве. Мы кінуліся за ім. Нашы ногі блыталіся ў густой траве, і мы таксама падскоквалі, як гэты конік. Няўжо не дагонім, няўжо ўцячэ? Няўжо?.. Пот засцілае вочы... Неспадзявана штосьці пругкае спыніла мой бег. У гэтым пругкім заблыталіся рукі, ногі. Я рвануўся, каб вызваліцца, і адчуў, што заблытаўся яшчэ болей. Краёчкам вока ўбачыў што побач вырываюцца Міхась і Наташа. «Трапілі ў павуціну,— працяла мяне, як токам.— У павуціну павука-людаеда...» Шымпанзэ з экватарыяльнай Афрыкі Я памыліўся. Гэта была не павуціна, а сетка, сплеценая з тонкіх, як ніткі, ліян. Я змог бы парваць іх, калі б вызваліў рукі. Ды яны былі аплеценыя ліянамі, нібы павуцінай. Я ўспомніў, як на ўроку геаграфіі нам расказвалі, што такія сеткі звычайна плятуць афрыканскія пігмеі — самыя маленькія людзі на зямлі, рост якіх не болыпы за сто сорак сантыметраў. Пігмеі прывязваюць сеткі да дрэваў ці кустоў, а потым крыкамі заганяюць жывёл. Спалоханыя жывёлы бягуць, ратуючыся ад загоншчыкаў, і трапляюць у сетку. А вось нас дык ніхто не заганяў, мы самі ў сетку трапілі. Вядома, калі б так не гналіся за старажытным конікам, калі б не ляцелі на злом галавы, то заўважылі б гэтую пастку. А цяпер... Што нас чакае? Што падпільноўвае ў гэтым загадкавым лесе? Я пачаў лічыць нашых ворагаў. Мураўі і тэрміты, якія знішчаюць усё жівое на сваім шляху,— раз, хмары маскітаў і камароў — два, змеі... He, хопіць лічыць, хопіць... Як недарэчна заблыталіся ў сетцы! Думалі коніка ў Акадэмію навук завезці! Праславіцца захацелася! I навошта нам той конік спатрэбіўся? Хай качаўся б у траве, хай іржаў бы. Вось так я думаў. А непадалёку курчыліся ў сетцы Міхась і Наташа. Вядома, і ў іх думкі невясёлыя. Развесяліць іх, ці што? — Міхась, Наташа, вы жывыя? — Жывыя,— азваўся Міхась.— Панастаўлялі розных сетак у лесе. Хіба гэта возера? Ну й парадачкі тут! Усё шыварат-навыварат перакручана. — Вы не бойцеся. Паляўнічыя сетку паставілі. Яны нас вызваляць. «Вызваляць...» Невядома, калі вызваляць. Ды хіба скажаш так Наташы? Навошта мы яе з сабою ўзялі? Там, у «Яшчарцы», трэба было прыдумаць штосьці такое, каб не паляцела з намі, каб дома засталася. — Андрэй, думаеш, прыйдуць паляўнічыя? — спыталася Наташа. — Абавязкова прыйдуць. — Але ж паляўнічыя індзейцы. Яны не любяць белых. Што, калі... Наташа не дагаварыла, ды я выдатна зразумеў яе. Як жа падтрымаць яе? Што прыдумаць? — Наташа, такія сеткі індзейцы не ўмеюць плесці. Іх плятуць пігмеі. Пігмеі жывуць у Афрыцы. — Ты што хочаш мне сказаць? Яны з Афрыкі ў Амерыку на паляванне прыехалі? — He. Я думаю, што сетку Кляйн сплёў. Ён усё ўмее. У яго кацялок варыць. — Кляйн прыйдзе сюды? Хутка прыйдзе? Як ты лічыш? — Абавязкова прыйдзе. Чаго нам баяцца? Крыху павісім, адпачнём. Я ўжо нахадзіўся. Ажно падэшвы пякуць. Ведаеш, гэта добра, што мы ў сетку трапілі. Хоць не прыйдзецца па лесе блукаць. Кляйн сам у лабараторыю завядзе. Наташа ўсміхнулася: — Андрэй, я ўжо не баюся. Усё-ткі супакоіў я Наташу. Нездарма стараўся. I ў самога неяк павесялела на душы. Чаму Міхась маўчыць? Надзьмуўся, як індык. Злуецца, відаць. А на каго злавацца? Сам у сетку заляцеў. — Міхась, ты не заснуў? — Думаю... Думае... А чаго тут асабліва думаць? Вісі ды на сонейка пазірай. — Будзеш многа думаць — хутка палысееш,— кажу. — Я думаю, як нам з сеткі выкарабкацца. — Хлопчыкі,— усклікнула Наташа,— на дрэве хтосьці сядзіць. Дзе? Дзе? — вырвалася і ў мяне, і ў Міхася адразу. — Там, там... Пачуўся сухі трэск. Быццам з рэвальвера стрэлілі. А потым... Потым мы ўбачылі, што да нас ідзе вялізная малпа. Яна ішла па-старэчы, сагнуўшыся, абапіраючыся на тоўсты сук. He дайшоўшы да нас колькі крокаў, малпа спынілася. Уважліва-ўважліва паглядзела на нас, лыпаючы вялізнымі вачыма, паківала. «А што, калі зараз трэсне суком па галаве?» — падумаў я. — Гэта шымпанзэ,— зашаптаў Міхась.— He бойцеся. Шымпанзэ вегетарыянцы. Яны мяса не ядуць. Ён не кране нас. Малпа насцярожылася, як бы прыслухоўваючыся. Потым падышла бліжэй, заплюшчыла вочы і гучна закрычала. У мяне мароз прабег па спіне. — Ён плача,— пачуў я Наташын голас.— Так малпы плачуць. Без слёз. Я фільм бачыла. «Яшчэ невядома, плача ён ці радуецца,— падумаў я.— Вось калі суком агрэе...» Малпа перастала крычаць, чамусьці падышла да мяне і пачала хутка, са злосцю рваць ліяны. Я на секунду ўбачыў перад сваім тварам яе маленькі нос, вялізныя зубы, аголеныя далоні, доўгія пазногці на пальцах... Праз імгненне шымпанзэ вызваліў мяне з гэтых путаў. Затым падбег да Міхася і Наташы, стаў шкамутаць сетку. Міхась і Наташа застылі, быццам салдацікі з волава. A шымпанзэ рваў, грыз ліяны... Праз некалькі хвілін мы — гэта значыць я, Міхась і Наташа — стаялі, анічога не разумеючы. Цяпер не шымпанзэ лыпаў на нас вачыма, а лыпалі мы, пазіраючы на яго. — Гляньце, ён усміхаецца,— сказала Наташа. I праўда, шымпанзэ зажмурыў краёчкі вачэй, куточкі губ адцягнуў угору... — Ён радуецца, што вызваліў нас,— прамовіла Наташа.— Тады плакаў, бо шкадаваў. Цяпер радуецца. He ведаю, чаму ў мяне так выйшла, але і я ўсміхнуўся яму, гэтаму дзіўнаму шымпанзэ. А шымпанзэ ажно заскакаў. Пасля заляпаў рукамі па нагах, подбегам накіраваўся ў лес, зноў вярнуўся. «У-у»,— закрычаў. — Ён просіць, каб мы за ім ішлі. Ён хоча вывесці нас з лесу,— здагадалася Наташа.