Мова эсперанта Практычны дапаможнік

Мова эсперанта

Практычны дапаможнік
Выдавец: Навука і тэхніка
Памер: 160с.
Мінск 1992
39.67 МБ
21.	Перакладзіце сказы. Звярніце ўвагу, што прыназоўнік аі не заўсёды перакладаецца.
Mi iras al mia amiko Nikolao. Mi volas rakonti al vi novan historion. Anatolo kaj lia amiko veturas al Viktoro. Nikolao^acetis al mi interesan libron. Vi povas vesuri al ili per autobuso numero tri. Al ili estas tre interese auskulti radion en Esperanto.
22.	Перакладзіце сказы. Вызначце, y якіх выпадках у эсперанта выкарыстоўваецца загадны лад дзеясловаў, а ў беларускай мове — не. Звярніце ўвагу на адпаведнік у эсперанта беларускаму словазлучэнню «няхай жыве».
Anatolo, lernu novajn vortojn! Amikoj, auskultu intere­san historion! Nikolao, ne babilu multe! Anatolo kaj Viktoro, venu al mi morgau! Ni komencu nian lecionon! Ili rakontu, kion interesan ili vidis en Francio! Li traduku novan tekston! Oni lernu kaj kantu novan kanton! Mikaelo, mi venu al vi morgau, se vi ne estas kontrau. Mi ne havas novan tekston, vi petu ĝin ĉe Viktoro! Mi volas, ke vi venu al mi morgau. Nikolao deziras, ke vi nepre vizitu lin. Sergeo petis, ke mi rakontu al li novan anekdoton. Mi diris^ ke li nepre aĉetu tiun ĉi libron al mi ankau. N'ikolaj Petrovic ordonis, ke ni nepre
traduku la tekston. Oni esprimis deziron, ke mi veturu al Esperanto-kongreso. Ma donis al vi la revuon, por ke vi legu novan rakonton en ĝi. Cu vi deziras, ke mi legu kaj traduku la tekston? Vivu paco en ia tuta mondo! Vivu amikeco inter la popoloj! Vivu Esperanto, la lingvo de paco kaj amikecd Legu la tekston! Bonvolu legi la tekston! Rakontu ankorau unu interesan historion! Bonvolu rakonti ankorau unu interesan historion! Acetu por mi iun interesan libron! Bonvolu aĉeti por mi iun interesan libron!
23.	Перакладзіце сказы з дзеясловамі ўмоўнага ладу.
Mi dezirus al vi rakonti unu interesan historion. Kiel mi dezirus nun esti hejme! Se vi volus min vidi, vi nepre venus al mi hejmen. Se mi havus vian adreson, mi nepre skribus al vi la leteron el Londono. Mi volonte tralegus ĉi tiun libron, se vi al mi gin pruntedonos. Mi volus ekvidi lian vizagon hodiau!
24.	Перакладзіце сказы, звярніце ўвагу на займеннікі і іх пераклад.
Nikolao renkontis min kaj mian amikon. Mi renkontis Nikolaon kaj lian amikon. Mi nepre invites vinkaj vian najbaron al mi hejmen. Viktorojiemandis sin kaj ŝiajn amikojn pri iliaj aferoj. Venu kaj auskultu nin en nia festa koncerto en nian kulturpalacon! Mi nepre devas vidi ilin kaj iliajn amikojn en iliaj hejmoj.
25.	Перакладаючы сказы, звярніце ўвагу на тое, як уплываюць суфіксы на змяненне значэння слоў.
Nikolao sidas. Anatolo staras. Nikolao sidigas lin apud si. Anatolo sidigas tre nevolonte.— La mantelo de Andreo ne estas tute pura. Andreo purigas sian mantelon. Sed la mantelo purigas tre malbone.— La patrino trovis por sia filino bonan edzon kaj volas edzinigi ŝin, sed la filino ne volas edzinigi al ĉi tiu viro, car ŝi tute ne amas lin.— Kiam ruĝiĝas la virino? Tiarm, kiam si hontas! Kaj kiam hontas la viro? Tiam, kiam li rugiĝas! Sed rugigi la viron ne estas simple entute!
26.	Выпішыце сказы з простымі дзеясловамі асобна і з займеннікавымі дзеясловамі асобна. Перакладаючы сказы, вызначце розніцу ў перакладзе першай і другой групы дзеясловаў.
Mi razas min matene, vi razas vin tage, sed li, Anatolo, razas sin vespere. Mi razas vin kun la granda plezuro. Vi razu lin nepre, car li ne povas razi sin memstare. Li, Anatolo, razu lin, Nikolaon, hodiau kaj mi razos lin morgau. Ni razas nin ĉiutage, sed vi razas vin nur ĉiun duan tagon, sed ili razas sin entute unufoje dum semajno. № razu vin au vi preferas fari tion memstare? Vi razu min lauvice! Ili razu vin ĉiutage!
27.	Прачытайце сказы i звярніце ўвагу на пераклад прыметнікаў і прыслоўяў у вышэйшай і найвышэйшай ступені параўнання.
Kiu el viaj amikoj estas pli diligenta, Andreo au Nikolao? Nikolao estas pli diligenta ol Andreo.— Kiu estas pli kapabla, Viktoro au Anatolo? Anatolo estas pli kapabla.— Kiu el vi estas la plej kuraĝa? Certe, Ivano estas la plej kuraĝa el ni.— Kiu el ili estas la plej bela? Sendube, Nina estas la plej bela eHli.— La plej interesan verkon mi ankokau ne tralegis.— Cu vi scias, kiu saltis la plej alten en la mondo? — Zina bone parolas en Esperanto, ŝia amikino Vera parolas tamen pli bone en Esperanto, sed la plej bone parolas en Esperanto certe Natasa.— Bonega amiko, ĉu li vere estas la plej bona?!
28.	Прагледзеўшы табліцу займеннікаў i прыслоўяў (гл. 11), перакладзіце наступныя сказы.
Kien ni iros promeni? -^Мі ne scias kien. Tien au ĉi tien. len ajn.— Kiu volas legi? Ĉu neniu? lu tamen devas legi!— Kie li estas? Mi vidas lin nenie! Kaj ĉie estas malordo! Eble li iris tien... mi ne scias kien. Eble tien ci, kiu al mi diros? Tamen ie li devas esti! Mi devas lin serci cie, mi devasjin trovi ie ajn! — Ĉu ĉi tio estas granda plezuro: cion audi, cion vidi, cion scii? — Kiomas? Kiomas? Kiomfoje vi kiomasdiros? Necesas diri klare: Kioma horo estas? — Tamen «Kiomas?» estas pli mallonge kaj pli simple, ĉu vi tion ne komprenas? — Kiu stelis mian monujon? Dio scias kiu! Eble tiu ĉi knabo? Au tiu knabino? Tamen iu ŝtelis gin kaj ĉiun oni povas suspekti! Ho! Neniu povas helpi min!
29.	Перакладзіце сказы. Звярніце ўвагу на пераклад дзеепрыметнікаў.
La leganta ĵurnalon junulo atendis iun. La staranta apude viro altiris mian atenton. La kuŝanta en lito malsanulo mallaute ĝemis. Mi rimarkis alproksimigantan homon. La
enirinta ĵus homo sin nomis, li estis esperantisto el Vitebsk. La venonta gaste al ni homo estas bone al vi konata. La bone konataj vortoj estas facile rekoneblaj en la teksto. La konitan iam lingvon estas facile reekmemori. La aplikotaj tekstoj estas tre facilaj.
30.	Параўнайце сказы, y якіх адзін i той жа час дзеяння перадаецца рознымі граматычнымі і лексічнымі сродкамі.
1. Kiam mi venas al vi, vi ĉiam estas leganta ion.— Kiam mi venas al vi, tiutempe vi ĉiam legas ion. 2. Kiam mi venas al vi, vi ĉiam estas leginta ion.— Kiam mi venas al vi, okazas, ke vi ĉiam jam ion tralegis. 3. Kiam mi venas al vi, vi ciam estas legonta ion.— Kiam mi venas al vi, vi ĉiam nur preparas vin legi ion. 4. Kiam mi eniris en la ĉambron de Viktoro, li estis dormanta.— Kiam mi eniris en la ĉambron de Viktoro, li tiutempe dormis. 5. Kiam mi eniris en la ĉambron de Viktoro, li estis dorminta.— Kiam mi eniris en la ĉambro de Viktoro, li jam findormis. (...li jam ĉesis dormi. ...li jam vekiĝis.) 6. Kiam mi eniris en la ĉambron de Vikto­ro, li jam estis dormonta.— Kiam mi eniris en la ĉambron de Viktoro, li jam preparadis sin dormi (...estis en lito. ...volis dormi. ...estis preta dormi.) 7. Kiam vi venos al mi, mi estos tradukanta la tekston.— Kiam vi venos al mi, mi tradukados en tiu momento la tekston. 8. Kiam vi venos al mi, mi estos tradukinta la tekston.— Kiam vi venos al mi, mi tradukos jam la tekston. 9. Kiam vi venos al mi, mi estos tradukonta la tekston.— Kiam vi venos al mi, mi nur praparos min traduki la tekston (en tiu momento mi nur eksidiĝos ĉe la tablo traduki la tekston). 10. Se vi venus al mi, ni kune estus tradukantaj la tekston.— Se vi venus al mi, ni kune tradukadus (eble eĉ ne tutan) tekston. 11. Se vi ve­nus al mi, ni kune estus tradukintaj la tekston.— Se vi venus al mi, ni kune tradukus la tekston, car sen vi mi eble ne sukcesos tion fari.
31.	Параўнайце канструкцыі сказаў. Перакладзіце сказы на беларускую мову.
1. Ci tie oni konstruas novan kulturpalacon.— Ci tie estas konstruata nova kuiturpalaco. 2. Mi tralegis jam ĉi tiun libron.— Ci tiu libro estas jam tralegita de mi. 3. Ni prepares novan koncerton dum unu monato.— Nova koncerto estos preparita dum unu monato. 4. Ni preparados nian koncerton tre zorgeme.— Nia koncerto estos preparata
tre zorgeme. 5. Ni preparos nian novan koncerton nur post la reveno de nia gvidistino.— Nia nova koncerto estos preparota nur post la reveno de nia gvidistino. 6. Oni eldonis mian libron ci-jare.— Mia libro estas eldonita ĉi-jare. 7. J3ni eldonos baldau novan revuon en Esperanto.— Baldau estos eldonita nova revuo en Esperanto. 8. Sergeo diris, ke li skribis la leteron antau du monatoj.— Sergeo diris, ke la letero estas skribita antau du monatoj.
Б. ВУЧЭБНЫЯ T Э K C T Ы
1.	Mi lernas Esperanton
Mi estas Viktoro Ivanovic Volski. Viktoro estas mia voknomo (antaunomo), Ivanovic estas mia patronomo kaj Volski estas mia familia nomo (familinomo). Mi lernas Es­peranton. Mi lernas la internacian lingvon en la rondeto, kiun organizis esperantista klubo ĉe la urba kulturpalaco.
Nun mi staras apud la kulturpalaco kaj atendas mian amikon Nikolao. Li venis kun sia amikino Vera. Mi salutas mian amikon Nikolao kaj lian amikinon Vera. Kaj ni kune iras en la kulturpalacon. Hodiau estas nia dua leciono.
Kaj jen ni sidas ĉe la tabloj en la granda ĉambro kaj atendas. En la ĉambron eniras Sergej Petrovic.
— Bonan vesperon! — li diras.
— Bonan vesperon! — ni respondas.
Sergej Petrovic komencas la lecionon. Li instruas al ni Esperanton. Li eksplikas la gramatikajn regulojn kaj skribas novajn vortojn sur la tabulo. Ni kopias la novajn vortojn en niajn kajerojn. Poste ni faras ekzercojn. Ni prenas ekzemple la substantivon «amiko», ŝanĝas en ĝi la finan literon «o» je «A.» kaj ricevas la adjektivon «amik.o . Au ni prenas la verbon «kanti», ŝanĝas en ĝi la finan ' mron «i» je «o» kaj ricevas la substantivon «kanto». Se ni prenos la substantivon «vespero» kaj ŝanĝos en ĝi la finan literon «o» je «e», ni ricevos^adverbon «vespere». Por formi novajn vortojn ni uzas ankau prefiksojn kaj sufiksojn. Ni prenas la vorton «granda» kaj prefikson «mal-» kaj formas la novan vorton «malgranda». Au ni prenas la vorton «studento» kaj la sufikson «-in-» kaj formas la novan vorton «studentino». Poste ni prenas la vorton «lerni» kaj la vorton «camb­ro» kaj kunmetas el ili la novan vorton «lernoĉambro». En la fino de la leciono ni legas la tekston kaj tradukas gin.
Sergej Petrovic proponas al ni respond! liajn demandojn: — Cu vi volonte lernas Esperanton?
— Cu vi diligente lernas Esperanton?
— Cu Esperanto estas facila lingvo?
Kaj ni respondas al Sergej Retroviĉ:
— Esperanto estas tre facila kaj bela lingvo, sed dum la lecionoj ne estas facile. Dum la lecionoj estas eĉ tre malfacile. Estas necese memorfiksi multajn novajn vortojn kaj gramatikajn regulojn. Tamen ni diligente lernos, car ni volas baldau bone paroli en Esperanto.