КНІГІ ОНЛАЙН
Пошук сярод кніг, што прайшлі індэксацыю гуглам. Некаторыя кнігі гугл не знаходзіць
19.11. ЕІ — з, са. Ужываецца з назоўным склонам: Vera venis el Grodno.— Bepa прыехала з Гродна. Мі ricevis leteron de mia amiko el Leningrad.— Я атрымаў пісьмо ад сябра з Ленінграда. Nina trinkas kafon el taso.— Ніна n’e каву з кубачка. Прыназоўнік el ужываецца вельмі шырока ў якасці прыстаўкі: eliri — выйсці, eltrinki — выпіць, elver si — выліць і г. д. 19.12. Еп — у, ва. Ужываецца з назоўным склонам (калі можна спытаць: дзе?) і з вінавальным склонам (калі можна спытацы калі?): Nikolao studas en instituto kaj Anatolo studas en universitato.— Мікола вучыцца ў інстытуце, а Анатоль вучыцца ва універсітэце. Marina laboras en biblioteko kaj Anna laboras en uzino.— Марына працуе ў бібліятэцы., а Ганна — на заводзе. Knabo kuras en la korto.— Хлопчык бегае (дзе?) у двары. Knabo kuras en la korton.— Хлопчык бяжыць (куды?) у deop. Mi tralegis ci tiun libron en dauro de du tagoj.— Я прачытаў гэтую кнігу за два дні (на працягу двух дзён). En septembro — у верасні, en vintro — зімой. Прыназоўнік еп можа выкарыстоўвацца як самастойнае слова, часцей, аднак, выкарыстоўваецца ў якасці прыстаўкі: епа — унутраны, епе — унутры, усярэдзіне, enhavo — змест, enmeti — укласці, улажыць, enporti — унесці і г. р,. 19.13. Gis— da, да таго, пакуль. Выкарыстоўваецца толькі з назоўным склонам: Ni veturas gis Moskvo.— Мы едзем да Масквы. Iru ĝis fino! — Ібзіце da канца! Ni laboras de mateno gis vespero.— Мы працуем ad раніцы да вечара. Gis kiam mi atendos vin? — Дакуль (да якога часу) я буду вас чакаць? Vi atendu, ĝis kiammi venos! — Чакайце (да таго часу), пакуль я не прыйду. Gis revido! — Да пабачэння, gis mordau — да заўтра. Гэты прыназоўнік можа выкарыстоўвацца ў якасці прыстаўкі: gisatendi — дачакацца, gisvivi — бажыць, gismorte — da самай смерці. 19.14. Inter — па(між), (na)cnpod. Ужываецца з назоўным і зрэдку з вінавальным склонам: egala inter egalaj — роўная між роўных, inter пі — (па)між нас, cnpod нас, inter du urboj — паміж deyMa гараоамі, inter amikoj— сярод сяброў. Pendigu ci tiun bildon inter du fenestrojn! — Павесь гэтую карціну паміж вок.намі! Зрэдку ўжываецца як самастойнае слова, часцей у якасці прыстаўкі: intera — пасярэбні, прамежкавы, прамежны, internacia — міжнаробны, interalie — між іншым, іпterligo — узаемасувязь, interrompi — перапыніць. 19.15. Je — прыназоўнік, які не мае самастойнага значэння. Ен ужываецца тады, калі па сэнсу мы не можам ужыць які-небудзь іншы прыназоўнік: plena je zorgoj — поўны клопатаў, rica je mono — багаты на грошы, esperi je propraj fortoj — _спабзявацца на ўласныя сілы, Mi kalkulas je via helpo.— Я разлічваю на тваю бапамогу. Падчас прыназоўнік je можа замяняцца вінавальным склонам ці наадварот: Mi respondas je via, letero. Mi respondas vian leteron.— Я абказваю на тваё пісьмо. Аднак прыназоўнік je ўжываецца заўсёды для паказання часу: je la tria (horo) — a трэцяй eadsine, je la meznokto — апоўначы. 19.16. Kontrau— супраць, насупраць. Ужываецца з назоўным склонам і толькі зрэдку з вінавальным: Мі staras kontrau urba teatro — Я стаю насупраць гарадскога тэатра. Heroe Hi batalis kontrau malamiko.— Па-геройск.у яны змагаліся супраць ворага. Mi acetis ci tiun libron kontrau tri rubloj.—^Я купіў гэтую кнігу за тры рублі. Li frapis sin forte kontrau la muron.— Ён моцна стукмуўся аб сцяну. Vi estas maljusta kontrau mi.— Ты несправяблівы da мяне. Прыназоўнік kontrau можа ўжывацца як корань самастойнага слова або ў якасці прыстаўкі: kontraua — супрацьлеглы,^ kontraue — насупраць, kontrauulo — праціўнік, kontraŭidiri — kontrauparoli — пярэчыць, супя^эчыць, kontraurevolucia — контррэвалюцыйны, kontrauofensivo — контрнаступленке, kontraustari — супрацьстаяць, супраціўляцца. 19.17. Krom — апрача, апроч, акрамя. Ужываецца звычайна з назоўным склонам, але зрэдку можа выкарыстоўвацца і з вінавальным склонам: Venis ciuj krom Nikolao.— Прыййілі ўсе апроч Міколы. Krom mi en la cambro estis neniu.— Апроч мяне ў пакоі нікога не было. Li volis vidi neniun krom min.— Ён не хацеў нікога бачыць апрача мяне. Прыназоўнік krom зрэдку выкарыстоўваецца як прыстаўка або як самастойнае слова: krome, krom tio — апроч таго, kroma — дадатковы, kromnomo — мянушка, krompago — даплата. 19.18. Kun — з, са. Ужываецца з назоўным склонам: Mi volas paroli kun vi.— Я хачу пагаварыць з табой. Kun granda plezuro mi legas ci tiun Ubron.— 3 задавальненнем я чытаю гэтую кнігу. Ventb kun via frato! — Прыйдзі ca сваім братам! Прыназоўнік kun шырока выкарыстоўваецца ў якасці прыстаўкі, часта ўжываецца таксама ў якасці кораня самастойнага слова: kune — разам, kuna — супольны, kunigi — аб’яднаць, kunekzisti — суіснаваць, kunfrato — сабрат, kunlabori — супрацоўнічаць, kunsenti — спачуваць. 19.19. Lau — na. Гэты прыназоўнік ужываецца ў сэнсе «згодна», «адпаведна» або паказвае напрамак J)yxy: Paulo iras lau la strata.— Павел ідзе na вуліцы. Lau mia opinio ni devas viziti Nikolaon.— Ha маю думку, мы павінны наведаць Міколу. Oni far is tion lau via ordono.— Усё зроблена na вашаму загаду. Ігй lau via vojo!— Ідзі сваёй дарогай! — Rakontu cion lau ordo! — Раскажы ўсё na naрадку! Выкарыстоўваецца таксама i ў якасці прыстаўкі: laubezone — na патрэбе, laularge — упоперак, laulonge — удоўж, laueble —jia магчымасці. 19.20. Malgrau— нягледзячы на, не зважаючы на. Ужываецца з назоўным склонам: Ni promenis lau la strata malgrau la pluvo.— Мы шпацыравалі na вуліцы, не зважаючы на дождж. Malgrau multaj malhelpoj ni atingis la celon.— Hягледзячы на многія перайікоды, мы дасягнулі мэты. 19.21. Per — пры дапамозе, праз. Ужываецца з назоўным склонам. Гэты прыназоўнік не перакладаецца, калі ўжываецца для перадачы творнага склону. Vi povas interkomprenigi per Esperanto.— Вы можаце паразумецца пры дапамозе эсперанта. Mi transdonos al vi la Ubron per Viktoro.— Я перадам табе кнігу праз Віктара. Ne per pano sole vivasja homo.— He хлебам адно жыве чалавек. Mi venis per automobile.— Я прыехаў на аўтамабілі. La patro gvidas la etan knabon per la mano.— Бацька вядзе маленькага хлопчыка за руку. Per можа ўжывацца як корань асобнага слова ці ў якасці прыстаўкі: peri — пасрэднічаць, peranto — пасрэднік, senpera — непасрэдны, perforte — гвалтам, сілком. Калі прыназоўнік per ужываецца ў форме прыслоўя реге, то гэта прыслоўе ўжываецца з прыназоўнікам de: Maksimo ne konis Esperanton kaj parolis kun eksterlandano pere de interpretisto.— Максім не ведаў эсперанта і гаварыў з чужаземцам пры дапамозе перакмдчыка. 19.22. Ро — па. Ужываецца толькі з лічэбнікамі: ро du rubloj — па два рублі, ро tri libroj — па тры кнігі. Зрэдку можа ўжывацца ў якасці прыстаўкі: pohora pago — пагадзінная аплата, pomalmulte — патроху. 19.23. Рог — для, дзеля, для таго каб. Ужываецца з назоўным склонам: Mi faras tion por vL— Я раблю гэта для цябе. Mi faras tion por via bono.— Я раблю гэта дзеля твайго дабра. Mi faras tion por ke vi trankviligu.— Я раблю гэта для таго, каб ты супакоіўся. Прыназоўнік рог ужываецца тады, калі трэба паказаць мэту дзеяння. Ен можа таксама ўжывацца ў спалучэнні са злучкам ke: Mi skribas al vi la leteron por ke vi sciu pri miaf novajoj.— Я nituy табе пісьмо, каб ты ведаў мае навіны. На беларускую мову прыназоўнік рог можа перакладацца і іншымі словамі: mi venis por du semafnoj— я прыехаў на два тыдні, mi perlaboras ducent rublojn por monato — я зарабляю дзвесце рублёў y месяц. 19.24. Post — пасля, за, па-за. Ужываецца з назоўным, зрэдку з він.авальным склонам: Post la. Nova Jaro mi volas iom ripozi.— Пасля Новага года я хачу крыху адпачыць. Post la pordo starts nekonata homo.— За дзвярыма стаяў незнаёмы чалавек. Li estis ie post montoj.— Ён быў дзесьці па-за гарамі. Post tri tagoj mi revenos.— Праз тры дні я вярнуся. Post kiam mi revenos, mi trovos vin.— Пасля таго, як я вярнуся, я знайду цябе. Post ужываецца як самастойнае слова і ў якасці прыстаўкі: paste — потым, пазней, ззаду, posten — назад, postajo — зад, задняя частка, posteuloj — наійчадкі, postmorta — пасмяротны, postparolo — пасляслоўе, postsigno —след. 19.25. Preter— міма, паўз, паблізу. Ужываецца з назоўным склонам: Li pasis preter mi.— Ён прайшоў міма мя- не. Ni veturis preter arbaro.— Мы праязджалі паўз лес. Rivero flats preter vilago.— Рэчка працякала паблізу вёскі. Preter можа ўжывацца ў якасці прыстаўкі: preteriri, preterpasi — прайсці міма, preterlasi — прапусціць. 19.26. Ргі — аб, аба, пра. Ужываецца з назоўным склонам. Ni fus parolis pri vi.— Мы толькі што гаварылі аб табе. Ni devas paroli pri cio.— Мы павінны пагаварыць аб ўсім. Pri mi vi пепіоп scias.— Пра мяне вы нічога не ведаеце. Можа ўжывацца ў якасці прыстаўкі: prilabori — апрацаваць, priparoli — абгаварыць, pripensi — абдумаць. 19.27. Pro — праз, дзеля. Можа перакладацца іншымі словамі. Ужываецца з назоўным склонам. Гэты лпрыназоўнік паказвае прычыну дзеяння: Pro vi mi estas ci tie.— Праз цябе я тут. Pro la panpeco li devas labori.— Дзеля куска хлеба ён павінен працаваць. Si paligis pro timo.— Яна збляднела ад страху. Li ne venis pro malsano.— Ён не прыйшоў па прычыне хваробы. Okulon pro okulo, denton pro dento.— Вока за вока, зуб за зуб. 19.28. Sen — без. Ужываецца з назоўным склонам: Sen vi mi iros nenien.— Без eac я нікуды не пайду. Прыназоўнік sen можа ўжывацца з інфінітывам дзеяслова: Vi prenis mian libron sen demandi mian permeson.— Ты ўзяў маю кнігу, не спытаўшыся майго дазволу. Прыназоўнік sen можа зрэдку ўжывацца як корань самастойнага слова і часцей у якасці прыстаўкі: senigi — пазбавіць, seniĝi — пазбавіцца, senalkohola — безалкагольны, senargumenta — бяздоказны, sencele — бязмэтна. 19.29. Sub — пад. Ужываецца з назоўным склонам, калі можна задаць пытанне «дзе?» і з вінавальным склонам, калі можна паставіць пытанне «куды?»: Nikolao metis la kajeron sub la libron.— Мікола паклаў сшытак пад кнігу (куды?). La kajero estas sub la libro.— Сшытак ляжыць (дзе?) пад кнігай. Li portas libro jn sub la brako.— Ён нясе кнігі пад пахай. Прыназоўнік sub ужываецца шырока ў якасці кораня самастойных слоў і ў якасці прыстаўкі: sube — унізе, ніжэй, suben — уніз, subigi — падпарадкавацца, subulo — падначалены, subaceti — падкупіць, subfosi — падкапаць, subskribi — падпісаць, substreki — падкрэсліць.