КНІГІ ОНЛАЙН
Пошук сярод кніг, што прайшлі індэксацыю гуглам. Некаторыя кнігі гугл не знаходзіць
1,2 «Аддзел аднагалосна прыняў зварот да Дамейкі, у якім апошні быў прыгавораны да смерці, калі ён пажадае падпісаць гэты адрас». «Яшчэ перад гэтым узнікла думка контр-адраса, з якім за мяжу мусілі выехаць па некалькі вядомых суайчыннікаў з кожнай губерні, моцна скампраметаваных (у вачах улады. — А. Ф.). каб там выказаць пратэст і распавесці, якім чынам гэты ўрадавы адрас быў сабраны. Пастанавілі мы выдаць дэкрэт, які асуджаў на бясслаўе тых некалькіх людзей, якія першымі падпісалі гэты адрас разам з Дамейкам» — Pami^tniki Jakoba Giejsztora z lat 1857—1865. T. 2. S. 74, 77. 113 «Паводле жадання варшаўскага кіраўніцтва, супраць нашай волі, заснавалі паўстанцкую жандармерыю, і ўжо яе абавязкам было выканаць гэты дэкрэт. Ацнак, як я і прадбачыў, гэтыя людзі, большай часткай бесхарактарныя, як і без маральных каштоўнасцяў, за атрыманыя грошы маглі забіць каго-небудзь разбойніцкім спосабам, але самі на верную пагібель за грошы ісці не хацелі» — Pami^tniki Jakoba Giejsztora z lat 1857-1865. T. 2. S. 74-75. 114 Бянькоўскі Ян (1837—1863) — фельчар; паліцэйскі і кінжальшчык у варшаўскай паўстанцкай арганізацыі; за замах на А. Дамейку быў пакараны смерцю. Як сцвярджае ва ўспамінах Я. Гейштар, Я. Бянькоўскі мусіў атрымаць за смерць А. Дамейкі 500 рублёў — гл.: Pami^tniki Jakoba Giejsztora z lat 1857—1865. T. 2. S. 77. 115 Губернскі пракурор У. A. Зыбін узгадваў: «Доктора удостовернлн, что рана, нанесенная Домейко, — не смертельная, но мучнтельная н требует вннмательного лечення н ухода» — гл.: В. 3. <3ыбнн В. А.> М. Н. Муравьев в Внльне (Нз рассказов губернского прокурора) // Русская старнна. 1898. № 11. С. 292. Падрабязную карціну замаху на А. Ф. Дамейку ўзнаўляе A. М. Масолаў: «В 8-м часу утра нензвестный человек явнлся к Домейко под предлогом подачн просьбы. Слута проснл его обождать, пока доложнт. Губернскнй предводнтель только что встал м еіце в халате вышел в прнемную, куда велел впустнть н прншедшего. Слуга тем временем остался в болыпой прнхожей, над лестннцей, где растворял окна. Услыша внезапный крнк в соседней комнате, он бросается туда н в дверях сталкнвается с убнйцей, у которого в руках окровавленный кннжал. Он стал было сопротнвляться; но прн внде кннжала ужас нм овладел н он, весь нзраненный в грудь н бок, упал замертво. Убнйца скрылся. Между тем Домейко не только был жпв, но был гораздо слабее нзранен, чем его слуга. Убнйца хотел поразнть его в самое сердце, но он всякмй раз, как тот наноснл ему удар, зашншался локтем левой рукн, согнув ее в внде іцнта. На руке его было семь большнх ран, но толстый фланелевый рукав предохраннл Домейко; прнход же слугн заставнл убнйцу броснться назад, чтоб проложнть себе путь отступлення. Вместо прошення Домейко было подано два лнстка. Лнсткн эта, с запекшеюся на ннх кровью, былн отосланы в канцелярню н с ннх делался перевод. На первом было напечатано по-польскн постановленне верховного народового трнбунала, которым все лнца подіш- савшле адрес Государю, лзьемлются лз-под покровлтельства закона л предаются военно-полевому суду, а Александр Домейко, как одлн лз главных влновнлков этого дела, должен быть немедленно казнен смертью, как лзменнлк отечеству. К этому документу прлложена была слняя печать, с лзображенлем соедлненных гербов Лнтвы л Польшл, с надплсыо вокруг: piecz^c rz^dunarodow£go. Oddzial Litwy. Другой ллсток заключал прнказ лсполнлтельного отдела Ллтвы за подплсью начальнлка miasta Влльны (с неразборчлвой подплсью), в коем предплсывалось прлвестл в лсполненле прлговор над гражданлном Домейко» — гл.: Мосолов A. Н. Влленскле очеркл (Муравьевское время): 1863-1865 гг. СПб., 1898. С. 47-49. 116 М. М. Мураўёў па-рознаму вымаўляе (ці аўтар копіі па-рознаму запісвае) яго імя — вар’іруюцца «Мірашлікоў» і «Мірашэнкаў». Насамрэч Мірашнікоў Аляксандр — мяшчанін г. Вільні, паводле словаў A. М. Масолава, «кутлла л сорвл-голова, он уже был однажды арестован по какому-то подозренлю, а в то же самое время, когда случллось покушенле на жлзнь Домейко, где-то проговорллся, хвастаясь. Прл допросах он сознался, что лх, клнжальшлков, более десятл человек; но что лз нлх он знает ллшь немноглх; лз названных лм 4-х ллц трое оказаллсь бежавшлмл л нлкогда не былл схвачены» — Мосолов A. Н. Влленскле очеркл (Муравьевское время): 1863—1865 гг. СПб., 1898. С. 51. Быў прыгавораны да пазбаўлення правоў грамадзянства, канфіскацыі маёмасці і высылкі на катаргу. 117 «Когда же ему <М. М. Мураўёву> сказалл, что онл оба брюнеты, а покуслвшлйся на жлзнь Домейко был белокур, М. Н. Муравьев прлказал отвестл лх в баню л мыть в особенностл волосы. — После трех бань тот, который конфузллся, оказался белокурым, л когда его показалл Домейко, он удостоверлл, что это лмеляо тот, который нанес ему рану» — В. 3. <3ыбнн В. А.> М. Н. Муравьев в Влльне (Нз рассказов губернского прокурора) // Русская старлна. 1898. № 11. С. 293. 118 Чаплінскі Эдвард (?—1863) — шляхціц Панявежскага павета; вольны слухач Маскоўскага ўніверсітэта. Удзельнік Віленскай гарадской паўстанцкай арганізацыі, адзія з арганізатараў замаху на А. Дамейку. Пакараны смерцю. 119 Далеўскі Цітус (1841—1863) — студэнт факультэта права Маскоўскага ўніверсітэта, актыўны ўдзельнік польскіх нацыянальных моладзевых гурткоў у Маскве; кіраўнік студэнцкага гуртка «Агул». Блізкі сябар К. Каліноўскага. Пакараны смерцю. Яго сястра, А. Серакоўская, прыгадвала: «Напярэдадні новага году, 30 снежня 1863 / 11 студзеня 1864 года вывелі Цітуса на расстрэл з камеры, з якой у 1850 годзе вывезлі нашага старэйшага брата Францішка ў Сібір. Цітус, выходзячы, выцер твар хусцінкай (якая цяпер у мяне) і папрасіў плашч і галёшы, кажучы: «Калі б дрыжаў ад холаду, сказалі б пра мяне, як пра Зыгмунта Серакоўскага, якога адправілі на смерць пасля цяжкай аперацыі, зусім напярэдадні, што ногі мае падкошваюцца перад смерцю». Тыя, хто ў той момант бачылі яго, кажуць, што ішоў ён са спакойнай усмешкай на вуснах і нібыта вырас, таму што, ідучы за ім, бачылі яны яго галаву, якая ўзвышалася над натоўпам» — Sierakowska z Dalewskich A. Wspomnienia. Warszawa, 2010. S. 93. 120 Гажыч Вітольд (1843—1864) — шляхціц Брэсцкага павета; студэнт Пецярбургскага ўніверсітэта. У 1861 г. паехаў у Парыж, дзе наведваў лекцыі ў Сарбоне як вольны слухач. У 1863 г. вярнуўся на радзіму, пачаў дзейнічаць як адзін з кіраўнікоў паўстанцкага камітэта ў Л ідскім павеце. Быў схоплены, асуджаны да пазбаўлення грамадзянскіх правоў, канфіскацыі маёмасйі і дваццацігадовай катаргі. Памёр у маскоўскім шпіталі праз тыфус. 121 Дармалоўскі Мечыслаў (7—1863) — паўстанец. Паводле словаў A. М. Масолава, «уроженец Познанн, молодой человек чрезвычайно нзяпіной наружностн, оказавшнйся, по обшнм показанням, революцнонным комнссаром Внленской губерннн, нначе — губернатором» — Мосолов A. Н. Внленскме очеркн (Муравьевское время): 1863-1865 гг. СПб., 1898. С. 120. Пакараны смерцю. 122 Здановіч Ігнацы (1840—1863) — сын прафесара віленскага шляхецкага інстытута А. Здановіча, кандыдат права Пецярбургскага ўніверсітэта. Паводле сцвярджэння A. М. Масолава, «был распоряднтелем всей хозяйственной н денежной частн мятежа. Прн обыске в доме Здановнчей, где-то на заднем дворе, за обыкновеннымн складамн в роде сеннйка, открыта комната, выходнвшая едннственным окном на пустынный берег Внлейкн. Тут былн захвачены разные бланкн, пе- чатл, акты, революцнонные прнказы н проч.» — Мосолов A. Н. Вмленскне очеркн (Муравьевское время): 1863—1865 гг. СПб., 1898. С. 119. Паводле словаў Я. Гейштара, які прызначыў I. Здановіча начальнікам г. Вільні, «Здановіч вызначаўся годнасцю, але і жорсткасцю» — PamiQtniki Jakoba Giejsztora z lat 1857—1865. T. 2. S. 143. Пакараны смерцю. Яго бацька, Аляксандр Здановіч, стаў аўтарам дапаможніка па гісторыі Польшчы, па якім таемна вучылася новае пакаленне віленцаў пасля разгрому паўстання 1863-1864 гг. 123 Малахоўскі Уладыслаў (1827—1900) — шляхціц Кобрынскага павета, чыгуначны інжынер. Паводле словаў Я. Гейштара, «чалавек здольны... поўны інійыятывы, энергіі і самааддачы. Сам адважны да неасцярожнасці, патрабаваў ад падначаленых паслухмянасці і энергіі, але, на жаль, часта верыў словам маладых і неправераных вар’ятаў» — Pamiqtniki Jakoba Giejsztora z lat 1857—1865. T. 2. S. 47. Быў начальнікам паўстанцкага камітэта г. Вільні, пасля замаху на А. Дамейку эміграваў, жыўуЛондане, памёр у Францыі. Бацькаяго, Юльян Малахоўскі, пасля эміграцыі сына быў арыштаваны і памёр у турме. 124 Дзюларан (Дзю Ларан) Нестар (?— 1868) — камісар Цэнтральнага нацыянальнага камітэта і Нацыянальнага ўрада ў Літве і Беларусі. «Гэта была дзіўная асоба. Hi ў архіўных дакументах, ні ва ўспамінах сучаснікаў не засталося звестак (ды, напэўна, ніхто толкам і не ведаў), адкуль ён з’явіўся і куды пасля знік. Вядома толькі, што ён служыў ва ўпраўленні чыгункі ў Вільні і... лічыў сябе поўным гаспадаром у віленскай рэвалюцыйнай арганізацыі» — гл.: Кісялёў Г. В. Сейбіты вечнага // Кісялёў Г. В. Сейбіты вечнага: артыкулы пра беларускіх пісьменнікаў і дзеячаў рэвалюцыйнага руху 1863 года; Скарынаўская сімволіка: вытокі, традыцыі, інтэрпрэтацыі. Мінск: Медысонт, 2009. С. 91. «Дзюларан атрымаў ад варшаўскага ўрада загад разам са мной ствараць “Аддзел кіравання правінцыямі Літвы”, і пры тым інструкцыю, у якой даручалася яму згадзіцца на ўсе нашыя ўмовы. [...] Канстанцін Каліноўскі і Зігмунд Чаховіч... злаваліся на Дзюларана. Каліноўскі напісаў нават пратэст» — Pamiqtniki Jakdba Giejsztora z lat 1857-1865. T. 1. S. 232-233. 125 Каліноўскі Канстанцін Вікенцій (Кастусь) (1838—1864) — выпускнік юрыдычнага факультэта Пецярбургскага ўніверсітэта. Актыўны ўдзельнік паўстання 1863—1864 гг., апошні кіраўнік паўстанцкага ўрада Літвы і Беларусі. Прыхільнік аўтаноміі Літвы і Беларусі ў Царстве Польскім. Прыхільнік радыкальнага варыянта сялянскай рэформы, аднак імкнуўся да захавання сацыяльнага міру; паводле сведчання А. Серакоўскай, якая мала ведала яго, «быў ён сябрам сялян, можа быць, нават «халопаманам», але ніколі не быў ворагам ні аднаго слою свайго народа» — Sierakowska z Dalewskich A. Wspomnienia. Warszawa, 2010. S. 50. Выдаваў на беларускай мове газету «Мужынкая праўда». Пакараны смерцю. Нацыянальны герой Беларусі.