Не аднойчы забіты
Уладзіслаў Рубанаў
Выдавец: Мастацкая літаратура
Памер: 287с.
Мінск 1994
Ацаніць прыгажосць жанчыны можа адно той мужчына, якому дадзена адчуванне прыгожага наогул. Чуйкевіч не ведаў, ці ацэньваў ён Вераніку па вартасці.
Да раніцы яшчэ было далёка.
Голас: «Какецтва і флірт — не ўменне, а паталогія».
Чуйкевіч прыпадняў шторку — за вакном пстрыкалі, акурат валіліся, раптоўна падрэзаныя, чорныя ствалы сосен. Між імі гойсала, бы вавёрка, мутная пляма жоўтага месяца.
Ен прысеў да століка, на лаўку да Веранікі. Яна абвіла цёплымі рукамі ягоную паясніцу. У правай руцэ ён трымаў бутэльку, левай пагладзіў Веранічыны грудзі, адчуўшы на пругкай мякаці каляныя па плавочкі саскоў. Наліў у чарачкі настойкі. Яны выпілі. Вераніка паклала яму на сцягно галаву. Ейныя валасы слізганулі яму па каленях. Кроў у яго з галавы хлынула да ног. Ім было горача, акурат над імі шугала полымя. Па лагчынцы спіны ягоная рука папаўзла да Веранічыных клубоў, не баючыся згарэць у полымі. Усё, што задумана прыродаю, ТРЭБА.
У шале мілавання яны вылецелі з адчування руху і часу, праўдзівей, вылецеў іхны дух. Яны пісалі дыктоўку, заняволеныя ўсемагутным голасам пачуццёвасці. Іх зноўку доўга гайдала ў розных накірунках. У нейкі момант Чуйкевіч адчуў, як скульсьці з калень смарганула салодкую сілу і выкінула яе штуршкамі ў чэрава маладой прагнай жанчыны.
Шчаслівыя, ляжалі пад прасцірадлам доўгі час моўчкі. Чуйкевіч думаў: «Людзі няшчырыя, закамплексаваныя, і таму ўтойваюць усё гэта, паказваюць, што яны не такія, а самі вар’яцеюць ад шчасця... Ва ўсякім разе, НІХТО ад яго не адмаўляецца».
— Што будзем у Маскве рабіць? — спытала Вераніка сонным голасам. На змену безразважнай палкасці непазбежна прыходзіць цвярозы, як пустая бутэлька, прагматызм.
— Сходзім у Маўзалей Леніна. Ты наведвала?
— He.
— Я таксама. Колькі разоў бываў у Маскве: то на рамонт зачынены Маўзалей, то няма доступу, то чарга... Хутка, адчуваю, перазахаваюць нашага правадыра і не пабачым.
— Ты ведаеш, я не засмучуся...
— I ўсё-такі. За Леніным вялізны кавалак нашай гісторыі. Для ўсіх нас ён быў Богам. Святым, бездакорным Богам.
— Я лепш па магазінах пашвэндалася б. Кажуць, у Маскве танная кава.
— Хопіць часу і на гэта,— упэўнена сказаў Чуйкевіч, хоць такі заўтрашні дзень яго мала радаваў. Найпакутлівейшая справа — штурхацца ў чэргах. Палову здароўя савецкія людзі кладуць на яе.
Вераніка раптоўна заціхла. Чуйкевіч скосіў позірк і здзівіўся, як хутка яна заснула; грудзі ейныя, падымаючыся, пакалыхваліся. Ен дапіў з рыльца настойку і лёг у раскачагараны жар Веранічынага цела. На цягніках Чуйкевіч ездзіць не любіў. Мітусня на пероне, цісканіна ў праходах. У купэ людзі, сабраныя воляю выпадку, як бы становяцца абавязаныя адно аднаму. Уначы ён не мог у цягніку заспуць — здавалася, увесь час хтосьці тармосіць цябе, будзіць. Гэтым разам Чуйкевіч спаў як забіты.
Нараніцу яны прахапіліся ад стуку ў дзверы купэ. Правадніца голасна будзіла пасажыраў. Цягнік пад’язджаў да сталіцы.
Вераніка прыціскала да грудзей скамечанае прасцірадла і няўцямна лыпала. Пад ніжнімі вейкамі расплылася туш вострымі іголачкамі ўніз.
РАЗДЗЕЛ 45
Заўсёдашні страх за дзяцей пасля паездкі ў Маскву ўхапіў Чуйкевіча зубамі алігатара. Уяўленне ўжо не раз малявала яму іхныя катаванні. Бандзюк упірае ў шыйку Арцёму ці Васю вострае лязо нажа — прагінаецца ямачкаю скура. Загадвае нлакаць у трубку і прасіць бацьку, каб вызваліў. У сына спалатнелы твар, напоўненыя жахам вочы.
Пасля доўгага перапынку зноў пазваніў бас:
— Эта шобла таварышчэй. Дзе прападаў? Ад нас не ўлізнеш. Што ты нам скажаш?
«Хачу плюнуць вам у вашыя паганыя мурзакі!..»—ірвалася ў Чуйкевіча з грудзей. Але неймаверным высілкам асаджваў сябе. Пасля такой заявы гаворка ў іх з ім можа быць кароткаю. Па-другое, сарве задуманае вышукнікамі аператыўнае мерапрыемства.
— А што ты хацеў пачуць?
— Нэ понэл,— сумеўся бас.
Чуйкевіч ведаў, што іхную размову запісваюць. I зараз робіцца ўсё, каб засекчы, з якога тэлефона звоняць.
— Пытаюся, што цябе цікавіць.
— He касі, Чуйкевіч!— пагрубеў бас.— Нам вядома, што ты ў кантору ўжо зганяў... («Бярэ на мушку ці сапраўды ведае?..» — пахаладзела ўсяродку ў Чуйкевіча). Прымем меры. У мяне нет врэмені. Бабкі настрыг?
— Я, канечне, згодны... Пайду вам насустрач... Але...— мямліў Чуйкевіч, і бас, мусіць, звярыным чуццём унюхаў няладнае. Ен занерваваўся, пачаў крыць мацюкамі, урэшце кінуў трубку.
Чуйкевіч разгубіўся. Мусіць, не так ён павёў гульню. Спудзіў «аб’екта». А можа, яго аператыўнікі сцапалі, і зараз ён у наручніках скрыгоча ад бяссілля зубамі?
«Што рабіць?»
3 задуменнасці вывеў пяшчотны тэлефонны зва нок.
— Начальнік аддзела крымінальнага вышуку маёр Серада. У наступны раз, калі пазвоніць, пытайцеся, куды, у якое месца прынесці ім грошы. Куклу з сабою носіце? На ўсякі выпадак, не баўцеся позна на вуліцы.
«Значыцца, не выключаюць нападу на мяне!..»
У кватэры пазмрачнела, быццам заміж электралямпачкі запалілі курны гаснік. Такое ўжо бывала з ім пад час меланхоліі альбо пасля рэзкага псіхалагічнага сцябка, як цяпер. Ды Бог з ім самім, каб толькі не перанеслі свае звярыныя намеры на дзяцей.
Яго ахапіла пячорная туга. Ен не мог з ёю саўладаць. Яна выпхнула яго на вуліцу. Дзесьці на стадыёне каля школы павінны гуляць Арцём і Вася. Ен убачыў іх здалёку. У сініх куртачках, вязапых чорных шапачках, яны ганялі па снезе мяч. Здаліся яму кволымі і безабароннымі: худыя шыйкі, тонкія рукі і ногі. Чым яны правініліся, што і над іхным жыццём навісла пагроза? Ды нічым. Яны проста расплочваюцца за бацькавы грахі. А ці справядліва гэта? Яшчэ ж Сталін кінуў кліч: дзеці за бацькоў не адказваюць. На словах. А на справе адказвалі. Юрыдычна, можа, не ўсе, а маральна, псіхалагічна — як адзін. I ён, Чуйкевіч, носіць у сабе бацькаў, сталінскіх часоў, страх. А дзеці ягоныя таксама панясуць далей гэты страх нявольнага чалавека, рабскую псіхалогію Чуйкевічаў...
Чуйкевіч скружыў па чыстай ад снегу асфальтавай дарожцы вакол стадыёна. Калісьці, як толькі
перасяліліся ў новую кватэру, па гэтай дарожцы ён бегаў. Амаль штораніцы. Ен тады быў малады, да беражкоў напоўнены сілаю, не думаў пра здароўе. Думкі пра здароўе прыходзяць той час, калі яно дае прабоіну, як трум лодкі альбо карабля.
Пад ногі яму прыкаціўся футбольны мяч — чорнабелымі пяціграннікамі. Гэты мяч Чуйкевіч выйграў на стадыёне «Дынама» ў латарэю «Спрынт». Арцём і Baca вельмі абрадаваліся: даўно хацелі мець такі мяч. Цяпер круглы, як зямля, клубок клікаў і яго на поле. Чуйкевіч падумаў, што ў беганіне з дзецьмі добра будзе атрэсціся ад цяжкіх думак. Ен ударыў па мячы «шчотачкаю» правай нагі, пабег за ім па здратаваным, перамешаным з травою снезе.
— Тата! — закрычаў Арцём радасна.
Дзіўная рэч: толькі на імгненне выпадалі абрыўчыкі ў клейкай стужцы назойлівага думання. 3 гэтага было мала радасці.
— Колькі вы будзеце яшчэ гуляць? — спытаў ён у Васі.
3 паўгадзіны.
«Трэба пачакаць».— Чуйкевіч не сумняваўся, што тая прапітая рожа здольная на любы садызм. I справа не ў тым, што яна прапітая. Ен узышоў на абледзянелы гліна-пясчаны насып, сеў на лаўку, адчуўшы сцёгнамі палоскі холаду.
Над горадам вісеў набрынялы сакавіта-крывавай ружовасцю круг сонца, як палавінка разрэзанага кавуна. Спакойны шызаваты аксаміт неба вабіў позірк, быццам высмоктваў з вачэй трывогу і смутак.
РАЗДЗЕЛ 46
Жанчына адукаваная, з праніклівасцю ды інтуіцыяй, якія не кожнай дадзены, Вераніка не магла не бачыць, што Кастусь перажывае трагедыю. Страху ад гэтага яна не адчувала. Гэта не мастак, не пісьменнік, лічыла, калі ягоная ўнутраная біяграфія бедная, не напоўнена болем і пакутамі. Без хваравітасці, неладоў, падзенняў нельга прыйсці да якіхсьці арыгінальных, а тым больш філасофскіх высноў. Кастусёвых кніжак яна не чытала па той простай прычыне, што была расіянка і не ведала беларускай мовы, але гаворка ягоная ёй імпанавала. Ен і праўда шалёна захоплены прыгажосцю. Ен траціць прытомнасць ад
ейнай музыкі. Хто калі зрабіў ёй камплімент як жанчыне за тое, што яна ўмее іграць? Нават бацькі, калі аддавалі яе ў музычную школу, бачылі ў гэтым адно прэстыж. Муж увогуле лічыць, што мастацтва разбэшчвае, робіць людзей некіруемымі, яго можна было б забараніць.
Шалі іхных з Кастусём душ былі ўжо даўно ўраўнаважаны. Гармонія нараджае толькі святло. Ад святла ўсім радасна. А ёй — і пагатоў.
Па ледзьве ўлоўных сімптомах, навучаная слухаць свой арганізм, яна зразумела яшчэ да месячных, што зацяжарала пасля таго вагоннага кахання. Калі б Кастусь не сказаў, што два месяцы не браў нават грама ў рот спіртнога, яна, не задумваючыся, перапыніла б цяжарнасць. Тая бутэлька на дваіх наўрад ці паўплывае на якасць зачацця. Арганізмы, маладыя, спрытныя, падсцёбнутыя пылкасцю закаханых, зробяць сваю справу. Вось толькі трывожнаю нітачкаю сучылася ў свядомасці думка: чаму Кастусь так доўга ўстрымліваўся ад піцця, да якога быў раней, здаецца, не зусім абыякавы? Мо захварэў? А можа, усё прасцей: жонка, адчуўшы, што Кастусь мае каханку, вырашыла мацней прывязаць яго да сябе, да сям’і, нарадзіўшы трэцяе дзіця. Вось і загадала яму «прасохнуць». Ва ўсякім разе, гэта ейныя праблемы, а яна таксама хоча мець дзіця ад чалавека, якога кахае, які, на ейную думку, са сваёю арыгінальнасцю адзіны ў свеце. Хто ёй можа забараніць, не даць гэтае права? Адкрывацца альбо не адкрывацца Кастусю? Яму, канечне, не пазайздросціш.
Вераніка села за раяль. Узмахнула рукамі, трошкі затрымала іх у паветры, сагнуўшы і расслабіўшы пальцы, і апусціла на клавішы...
РАЗДЗЕЛ 47
Па снезе хадзілі галкі, тырчалі, як галавешкі. На даляглядзе падымалася хмара. Сунулася хутка, напорыста, быццам пхнула перад сабою ўсё неба.
I без таго вострая духовая пакута абвастрыла чуццё да крайняй мяжы. Звычайная дробязь, на якую чалавек не павінен зважаць, іржою ўядалася Чуйкевічу ў мазгі, успыхвала яркім малюнкам замаху на яго. На гэты малюнак накладваліся новыя балесныя мазкі. I ўжо праз гадзіну перад вачыма вісела чорная
карпіна забойства. Часта здавалася, што ўсё ўжо з ім было, а цяпер ён толысі ўспамінае.
Па дарозе дахаты Чуйкевіч завярнуў у магазін. У драцяную на маленькіх колцах каляску паклаў круглую буханку «нарачанскага» хлеба, паставіў дзве макраватыя бутэлькі кефіру. Плаўленых сыркоў, ім упадабаных, і гэтым разам не было. Узяў пачак кукурузных палачак. Ен быў лёгкі, хрусцеў у пальцах.
КНІГІ ОНЛАЙН
