Невядомая вайна супраць Беларусі
Сакрэтная старонка сучаснай гісторыі
Віктар Сіўчык
Памер: 83с.
Мінск 1992
3’яўлялася для яе ракавым I ВЫ ^ а«РУжэнні беларускіх эемляў насельніцтва. У выРпадКуЫ\^ ЯХ^ асіміляцыю
працэс значна паскараўся 3 Пола«ка* гэты
Тзнпы асіміляцыі, не спыняючы яе у хаНКппТАНаНаСЦЬ запав°львала вах славянізацыя закоаналя анкрэтных геапалітычных умо
распаўсюджаных у сяпэднія гтА пвРшую чаРгУ. княжацкія роды зза чы геасацыяльнай набільнасці князёў М**л“настычны* шлюбаў, дзякуюпаходах, бітвах пппяйво=„ князеу, якія ўдзельнічаюць v cvnbcmijx *мнікаў Да слав^Т^ а^н^ПРаШЭННЯў ІХ у «алікія прэтэндэнты на вярхоўную ўлалл а сатаварышаў уцякалі шматсваё жыццё ад бязлітасных уладарных ролз AaV пСНаЙ Л,твы’ Ратуючы наму славянабалцкаму перапляценА ? Лзякуючы такому цее
выбраннв "літоўскіх" князёў (уцХчо« < аў Стала наічыньж
пасады ў славянскія землі (Пскоў На^агяп 'Р0ШаНЫХ) На кнч*аЧК1я Бралася пад увагу не толмн ,п ЛааагаР°Дак, Смаленск 1 г д ) палітычнай rU J ” прХн . АкХГх ЭЛе 1 У
кінутую 1м радз1му , прагу помс?^ "РаВОў_Э^глага князя на патаго ВаГаР°ДаК' прымае пРавас«аўе (і24багол)Э нйТВЬІ мінл°Уг Уйякае taro што высокая пасада ў Навагпйп™ * (Фактычнав сведчанне радкавання 1 служэвнГараУва"^ /’Х’У ,«а Ўновах падпТ гэтага на чале навагародскага пой™=. белаРУСКІМ інтарэсам). Пасля ворожбство с нім Літву 3* ^ Літву "вражбою бо за
^"r j^yrj" “^ ^^'” "””"’“' "• збірання беларускіх зянвль як бачым, нашы пролкі
I ніхтп Ў справ0 аб’яднання бела> лалу™ хжаласля спым,ць і,,ад пераўзыхоДзІл! Нпс Нв тольк] м ўмеН[„
М Грнадпйіч
еларусь”. М|нгя, 1дсо стар зб4
I 3
выбіраць месцы для будаўніцтва хранаў і гарадоў, але 1 ў дальнабачнасці 1 гібкасці палітыкі. Княжацкая раздробленасць рабіла абстаноўку такой складанай I нвстабільнай, што непрадуманае 1 памылковае рашэнне магло стаць ракавым для князя 1 яго народа. Палітыка непазбежна становіцца асноўнай зброяй, інтэнсіўнае выкарыстанне якой і даводзіць яе стратэгаў да з.абытай намі дасканаласц1.
Пачатае Міндоўгам будаўніцтва ВКЛ працягвае яго сын Войшалк. Дасягнутае ін аб>яднанне беларускіх зямель паскарае асіміляцыю апошняга іншароднага" астраўка у гушчыні беларускага этнасу паглынаецца і знікае летапісная Літва. (Войшалк энішчае літоўскіх князёў, а таксама заваёўвае балцкія землі, што мяжуюць на поўначы I паўночным захадзе з бвларускімі 1 з заваяванай раней Літвой). Але назва„Літва застааецца за гэтай тэрыторыяй 1 ўваходзіць у назву новай дзяржавы. Больш таго, яна " пашыраецца'' і пераходэіць на іншыя заходнія беларускія зенл!, на Віленшчыну э ВІльняй, а затым у XIX стагоддзі і на жамойцкія землі. Рускі гісторык Надзеждэін у сувязі з гэтым адзначыў: "Перамагла не Літва, а назва Літвы". Падобны дрэйф адбыўся і з імем Іншага балцкага народа прусаў, Племя знікла, імя яго засталося 1 пврайшло на немцаў, пакарьіўшых прусію, а затым распаўсюдзIлася на ўсходнюю частку самой Германіі, уключаючы Барлін. Забароненая ў сярэдзіне XIX стагоддзя на беларускіх землях назва Літва ў XX стагоддзі была выцеснена з тэрыторыі Беларусі. Яна захоўваецца толькі за жамойцкіні земляні і Віленшчынай
Прыведзеная намі канцэпцыя ўтварэння ВКЛ (абгрунтаванне ў кнізе М. Ёрмаловіча "Па Слядах аднаго міфа") супярэчыць шырока распаўсюджанаму міфу аб заваяванні беларускіх зямаль Літвой. Стварэнне 1 распаўсюджанне ніфа абумоўлена інтарэсамі палітычных груповак проціборствуючых у гэтым рэгіёне, якія выкарыстоўвалI для апраўдання сваіх прэТэнзій розныя метады, уключаючы фальсіфікацыю запісаў ў позніх летапісах. Аналіз М. Ермалов1чам ранніх летапісных звестак, а таксама дадатковых крыніц дапамагае выявіць фальсіфікацыю 1 даць навуковае апісанне гістарычнага працэсу. Варта адзначыць, што захаванне міфа аб заваяванні адпавядала імперскім Інтарэсам суседніх дзяржаў: Польшчы 1 асабліва Расіі, якая выступала ў ролі вызваліцеля ПаўночнаЗаходняга краю (Беларусі).
Аднак для доказу дамінавання славянскага ладу жыцця у ВКЛ няха неабходнасці дэталёва разглядаць працэсы яго ўзнікнвння, спосабаў далучэння беларускіх 1 балцкіх земляў 1 ролі асобных князёў. Асноўныні фактамі, незалежна ад ацэнкі ролі Літвы ў аб’яднанні беларускіх зямель, з’яўляецца нацыянальны склад гэтай дзяржавы, мова і культура. За 500 гадоў існавання ВКЛ не зафіксавана ніводнага ўказа, ніводнага радка, ніводнага слова, у тым ліку князёў, на літоўскай мове. Відавочна, што нашчадкі балцкіх магнатаў маглі прэтэндаваць у ВКЛ на некаторую ролю на ўмовах саюэа са славянскімі родамі, валодання беларускай мовай, служэння агульнадзяржаўным мэтан. спосабы іх вылучэння ў вышэйшыя эшалоны дзяржаўнай іерархіі ВКЛ былі тыповыні для сярэднявечча. Гэта выбары ці наён на службу вопытнага воіна, уключаючы князя, сваяцкія шлюбы паміж старажытнымі родамі і г. Д. Яны ўваходзілі ў гэты саюз не на падставе пакарэння I заваявання беларускіх гарадоў 1 эямель, а ў выніку прыняцця імі славянскай культуры і мовы 1 ў выніку служэння інтарэсам наймавчай іх ft выбіраючай большасці 1 сваяцкіх кланаў. Працэс такой " Інфільтрацыі’' аблягчаўся Існуючай у Еўропе традыцыяй ніжнацыянальных шлюбаў сярод прадстаўнікоў вышзйшых саслоўяў, уключаючы каралеўскія дынастыі. He было перашкоды такой "здрадэе" нацыянальным ці дзяржаўнын інтарэсам зза хуткай 1 непазбежнай асіміляцыі параднёнага магната і яго нашчадкаў. Гэты працэс быў характэрным
Pacif 1 ГедымТнмічаў*^ вк^На^^ прыватнасці Рурыкавічаў у зза моўнай, культурнай 1 этн'ічнай ar IіЯКІХ была непазбежна ланізацыя ДынастыІ ягвлонаў якая йсталіая^1’ ДруГ1 прыклад ' па' пасля выбару каралём беларускамоўнага a "а польск1м пасадзе Дамінуючая роля наш^ ппп™»» ЯЭЯ Ягайлы 3 Вільні.
княства, але I Дзярж^цТ^ Г Т°ЛЬЧ ў назве
беларускай мовы 1 ў надыянал^т% ^^Ь’ ^^^^x Распаўсюджанні (славяне да 8090 працэнгаў) лб Іу ооп^с^^ славў насельніцтва шасць пасад, уключаючы 1 ВЬШюй^ саедчш’ь « ™е, што больбеларускіх зямель. з tx складалася дз?р*аЎ«ыя эаймалі выхадцы з князя. так, нямецкід летапГсы зхяшча™ 3 Г® а*Ружэннв s™l«ara рагаворах з «рыжакахі J "олІнГ ТЫМ’ што на пе
князем Вітаўтам ( 13501430) увахолчЬН SW““? ВКЛ разам 3 Вялікім Заслаўскі, Аляксандр Старадубск і Твач ЮРЫЙ п1мс«і. Міхаіл
лял?ЧЫЦЬ нямецкі пасол Кірбут, Вітаўт і ^ ІванДруцкі. як
лялі толічі пабеларуску. * чаут 1 ўсё яго акружэнне размаўгадамі/гХрыад SaXiS dBa разы’ пад ’296 і 1305 абодва разы эаўважае, што г/ты^ыошнія^^^ «інюўскіні < max называлі ўсіх ппавасла^^ ^ 6ылі РУск^мі (У той час Усе гэтыя факты пераканаўча сведчап^’ У nt™ л^У ^ беларусаў). працягу шэрагу спюгода^Л д Ц ‘ Літва і літвіны былі на выарусаў. 7зе\ адачХ &аНІйайі ^ару^ ^
старажытныя рускія яевюл/сы/Т^ксТмТ ^Ж**0, Р^Р^аюць
У Гус^с*^^ * ^рлевся эа /х (‘еа'^™«
Нстіслав во Літву ко Іаяславлю\ 1126 го^* ны чытаенж "Посла монам зрабіць в^а*. 3 ^^ запісу^
КМ на паўвочны захаа ад ■ (Сучасн^^ Заслаўе аа 20
якая, такім чынам, было зусін HedaneKa^A^u? Яа тэРыт°Р^і Літвы, і Іпацьеўскі леталіс. Пад 1159 годач Н1нс*а Гэта пацвярджае
КНЯзеў Ва^Р ГлебШч "хо°яте ппаа^ ' Шт° адзін 3 1162 годам, што ен выступаЎ ™„<' подЛ1тв°'о в лесах", а пад еэта магло быць толькі 0 п^п^а Х праціўнікаў "с літвою". Усё штвою. у ў ^0"^ ?ан%™” ^СтВа ^Каеа КНяСтВа в летапісу пад 1262 годам поа ае эап1с Іпачьеўскага
УЧІні собе ыанастырь „^ КНЯЗЯ Войшап™>
НовыМгородко„,. Гэюа Р вярел^3^ей^ ле^Літвою 1 ракі Валаўкі ў Нёван напаўночны ўсы™^ "^астыр пры ўпадзенні згоена з летапісан на лаўночны Так1й чнна*,
Ырунку Мі„ска зваходзілася пі^п °6 Ла»Рышав^‘ ва Нбнанаы, у летапісных звесткач цгв, П59 1 "пба’гадоў0 Г^насцю адпавядае Віцебская /ма^ілёўсхія Субер™3^0^^ Разунеліся толькі называлася Літвою, і толькі ў cvb^^i 1 ЧаС ЯК астатняя частка яе an™1?™00 НаЦЫІ наэа "BeLpycb" вьп^^ Фархіраваннев
магчынасць скласп1>Убоіікт ПеЯр^та розуменне лрыватнасці, пра ^твпі?^1^310^ ^яўленне
Літоўскага". (цР м хаРРЯтар
якія сведчаць, што " дзяржаймяо ^М°ЖІ?а нранягваць спіс фактай” нацычнальных формах" (м КяЛ жыцлв вкл праходзіла ў беларускіх
гэта не
сенняшнія
гэтага і
дае ная
пра наша йінулае, у Вялікага княства
што
нацыянальных формах'
X
ЧЫМ Расіі.
14
15
ЧАСТКА ДРУГАЯ
РАЗМЕШІАЯ МАНЕТА ЦІ КАЗЫРНАЯ КАРТА?
Федэрацыя ВКЛ э Польшчай і яе трагічныя вынікі.
Наша гісторыя была гераічнай 1 крывавай да таго часу, пакуль бвларусы абаранялі незалежнасць 1 свабоду са эброяй у руках на полі бітвы, у крывавых свчах з ворагамі з усходу і з захаду, поўначы 1 поўдня, аддаючы жыццё за БеларусьЛ1тву 1 яе будучыню.
Пераможная бітва пад Грунвальдам паклала канец нямвцкай экспансіі на славянскія землі. Аднак на ўсходзе барацьба не спынялася. Занадта вялікія былі прасторы, што папаўнялі чалавечымі рэсурсамі паўстаючую ад татарскага прыгнёту Маскоўскую Русь, экспансія якой, як сведчыць гісторыя, паставіла пад пагрозу Існаванне не аднаго толькі ВКЛ.
У гэтых умовах стаў непазбежным федэратыўны саюз ВКЛ з Польшчай. У рамках якога адбылося паступовае ўзмацненне Польшчы і аслабленне княства. Гісторыя сведчыць, што Кракаў 1 Варшава фактычна пачалі дабівацца Імперскіх і каланіяльных мэт у адпаведнасці з формулай: адна краіна, адна рэлігія, адзін народ. Забарона ў 1697 годзе выкарыстання беларускай мовы як дэяржаўнай на тэрытгэыі ВКЛ стала трагічнай вяхой палітыкі, накіраванай на дэбеларусізацыю, у першую чаргу шляхты 1 гараджан.
У канцы XVIII стагоддзя ў выніку падзелаў Рэчы Паспалітай "унутраная" акупацыя княства змяняецца прамым захопам ВКЛ царскімі войркамі. Аднак акупанты, што прыйшлі с усходу, дзейнічаюць як заходнія "калегі” ў рамках вядомай формулы "адзінага народа", маючы на мэц0 навекі прывязаць захопленыя зенлі да ”спрадвечных рускіх".
Рускія ідэі 1 польскія дактрыны насаджаліся на Беларусі больш за 200 гадоў. Этапы польскарускай барацьбы змяняліся ''канструктыўнай" садружнасцю на падставе падзелу беларускага народа I яго зямель на дзве часткі нярэдка ва ўмовах тайнай эмовы.
Жывгчасць імперскай свядомасці 1 народжанай ёю паЛітыкі абумоўлена, аднак, не толькі Інтарэсамі Расіі і Польшчы, а таксама актыўным укладам у прапаганду і рэалізацыю адпаведных Ідэй 1 ўстановак з боку раней беларускага, але дэбеларусIфікаванага гарадскога 1 шляхвцкага насельніцтва. Многія выхадцы з гэтага асяроддзя сталі заўзятымі барацьбітамі за русіфікацыю ill апалячванне сваіх сабратоў. 3 1х дапамогай у гарадах Беларусі ў XIX 1 XX стагоддзях фактычна вялася няспынная вайна супраць нашага народа. Ішла настойлівая барацьба за лушу I розум беларускага этнасу ў руска і польскамоўных навучальных установах, цэрквах 1 касцёлах.
КНІГІ ОНЛАЙН
