Нёманскі фронт 15-25 ліпеня 1944 года. Баі за Гродна: аналіз падзей, данясенні, успаміны, статыстыка Дзмітрый Люцік

Нёманскі фронт

15-25 ліпеня 1944 года. Баі за Гродна: аналіз падзей, данясенні, успаміны, статыстыка
Дзмітрый Люцік
Памер: 331с.
Гародня 2012
98.76 МБ







272-гі азстд











без падразд.
1










агулам:
20
2







22
330-я сд
1109-ты сп



1
4

1


6

1111-ты сп

1
9
31
14
4
3
2

64

1113-ты сп


19
11
3
1
4
2

40

890-ты ап

1

1



1

3

250-ты азстд


1

1




2

392-я отд.
аўтатр. р-та





1



1

без падразд.

1
2
38
6
16
2


65

агулам:

3
31
82
28
22
10
5

181
32-я кд
121-шы кп
2








2

534-ты асоб. дыв. СПА
1








1

агулам:
3








3
5-я Гв. кд
22-гі Гв. кп
5



1




6

24-ты Гв. кп
3
5
2






10

агулам:
8
5
2

1




16
141-шы
зстап



1
11





12

агулам:


1
11





12
144-ты
зстап



2






2

агулам:


2






2
50-я can. бр
217-ты інж. будаўн. бат.




4




4

агулам:




4




4
ЗЗ-я асоб.
М.інж. бр
143-ці асоб. М.інж.бат.




20
3



23

агулам:




20
3



23
агулам

101
95
99
132
171
91
70
57
22
838
Дадзеныя табліцы №2 з’яўляюцца няпоўнымі. He выключана, што падчас баёў немагчыма было атрымаць дакладную інфармацыю аб стратах. Акрамя таго, кнігі “Памяць” не ўтрымліваюць дадзеных пра ўсе пахаванні салдат і г.д. Пахаванні салдат153-й сд і кавалерыстаў 3-га Гв. кк ёсць на тэрыторыі Рэспублікі Польшча.
Таксама існуюць пахаванні савецкіх салдат, якія не ўлічаны афіцыйна. Напрыклад, ёсць звесткі, што не былі пахаваны салдаты, што загінулі на пераправе ў в. Пышкі. Мясцовыя жыхары хавалі іх самі. Прычым не зносілі іх у агульную магілу, а хавалі адразу там, дзе яны заставаліся ляжаць пасля баёў. Пасля вайны салдат ужо ніхто не перахоўваў. Падобнае становішча было і ў в. Навумавічы. Паводле аповяду жыхара в. Навумавічы УМ. Гердэвіча, савецкіх салдат ..ніхто не хаваў. Жыта жалі вонь страх была. Былі тут афіцэры. Сказалі салдатаў падбярыце... Іх падабраць ужо няможна было. Праз дзве нядзелі гэтых салдатаў агледзілі па гэтай воні... За рэмень зачэпіць і цяне... За голаву галава адрываецца... Дзе якая яма там і закідалі. I зараз косці валяюцца і ніхто не пытаў, нічога не рабіў. Там у Загаранах там падабралі, а тут ніхто і не сцягваў.. ”589 Як і ў в. Пышкі, ніякіх помнікаў у в. Навумавічы няма. У вёсцы Адамавічы ёсць магіла савецкага салдата, пахаванага мясцовымі жыхарамі. Раней там стаяў крыж, аднак ён даўно згніў, і цяпер магілу знайсці цяжка. Невядомы салдат быў пахаваны і на хутары ў в. Куколі. Да сённяшняга дня застаюцца няўлічанымі страты 99-га пантоннага батальёна, а гэта 74 чалавекі забітымі. Першапачаткова яны былі пахаваны ў в. Куколі, а затым, паводле ўспамінаў л-та С.Ф. Іванова перапахаваны ў в. Грандзічы. Аднак у грандзіцкай магіле савецкіх войнаў яны не лічацца. Як бачна, у Чырвонай арміі вельмі часта клопат за загінуўшых пераносіўся на плечы мясцовых жыхароў. Пахавальныя каманды ці не спраўляліся, ці не займаліся сваёй працай.
Аднак і афіцыйныя дадзеныя даюць уяўленне пра страты. 42-я Смаленская сд страціла 169 чалавек (з іх 10 памерлых ад ран у шпіталях за гэты перыяд). Колькасць параненых невядома, аднак, у любым выпадку, яны былі ў некалькі разоў большыя. Гэтыя дадзеныя можна параўнаць са стратамі 290-й сд, якая на працягу ўсіх баёў ваявала ў Занёманскай частцы горада Гродна і таксама панесла цяжкія страты. 3 16 па 24 ліпеня яна страціла 177 чалавек забітымі і 620 параненымі
'«(•W S/VVO-tb _
"«». ж >?
• )П ь J -і КЬ’
ЦОЙййДШ !М «M’S ГсЖРМ-ПОЛніЖШй
бооанх до о
£
тй воіож ьО фмыі ‘-го аодоцойкого ipoirtt» ,7.44. 90 31.7.1*44 Г0Д6.
17.7.44.	Эойока арнмм яродод«ыім ньсхуійомко. ш> лргпом &MBF0, В твчонао мочх »й 17,7., шомяв сочротм»доыіо аровавнама мь дввсм борогу pjuuH к утру ^рсаровява р.ньклн; м фрон»:МУ<йлй /В км. conJK^iO/, U-аЖзь /2ка. йго-воотДЮдйО/ а, вроодоаовая смывв огповое сопротвплоН№ 9ропв»ама, оірезвв 10 контркгак, смдоь ротг^чыка, йря поддврха тыіков, сьыоіодіімх орудмй » ьплейав, лродвннуднс* на звпед. аааяан до 30 вемшпшіл аумжтов а часОімм 103 ед /69 скЛййалм на_Госід»-рствоішуь греанну аа учвсімо: ОСЛнХОеаН. ІЮІКУЯа эгПядй энмвоо Госудерстввя® й гр"Ввйв 0». 120,3, &^HHuaj /ляпшш/.
Q цовтре а і№ лчвсв .дпагй, асіротав сргеваалвозвсо оояротамвііво й отре^вп б коніргае.к, СВДМ) ротв-бйіыьсл, ара ноддйр. мв тьалов м «бкь.одійгх орідза, пйадп нззвечятвдьяродвя_онве .
фмвцдуоаай ердой пр а к е а ад /з.Ю 17.7/1
С* ск асмончль .орсарсяшіво р.іЬ^Лз g р^эпавая впстуадовкб нь запьд, л есза»М 17.7 выйта I*pjo»-: йілА«іУ8КД» /»зж/ ДЯЮМ /в»Д са/.
Рввгя-швнвв: сярава гіОЬА-І-^З, ОО ОЦйй.іа'ЖІa/oUiuL. №іім до *4 ->іЛ^й /всо ііапы ддя 6» сж вад./; ow~ 8« -	IW^iiL, jti Лгі-.’. JUlu, a.‘ .Ja /Ш«
/яов 'іушпы ддя av cm »vk./.
if! MJh®M C 20.00 17.7 ^ОІАШ-Я Z.XllU.
til c< «орсаровахь p.U3k/ii, оацьдохь ярмгородом r J*XMJV * рввваввя австумвіідо n зьн^іюм в^аркндамнй. * асходу 17,7 смйта яь рубе^: Я'"0а /вед Зло<іЦ7, X'** JPAul, 4W000.
Газгргаашшв сдввв; ШУЮШ, ійвАДйЧз. аЮлЯМаІ, здгзоао /во» яуавм Ддя В1 сд пм./.
• • ап аіілс-н ашівші.
121 см -рмвавая навтуадонмо в звввцввм нмр^пдоняз, к дсм~ д> n,1t ввзта вь юб8«: /мсм/ , vucio, ЫлС&ІкіІК.
(В8ГІЖШШ8ЯЯ Сйввв: МШЯЗКЧК, Аі.о1Х0йЯЧ&, UC>. аізШШО, ШМШІЯШ /все BjurtB, мро № КД^ьЕнШ», лдя 121 см; аом./.	t
Першая старонка «Журнала баявых дзеяннях» 50-й арміі
(дадзеныя ўзяты з данясенняў дывізій, прыведзеных у кнізе “Памяць. Гродна”). 330-я сд за 7 дзён баёў (з 18 па 24 ліпеня) панесла страты ў колькасці 181 чалавека забітымі.
Акрамя гэтых дывізій таксама вялікія страты былі ў 95-й сд. 3 15 па 24 ліпеня яна страціла 115 чалавек забітымі. Я.П. Елісееў піша, што моцна пацярпела і 4-я асобная знішчальная супрацьтанкавая брыгада 42-й сд. Аднак якімі былі яе страты (у табліцы №4 указаны толькі 2 чалавекі), невядома.
Агульная колькасць стратаў савецкіх войскаў забітымі на плацдарме на захад ад Гродна паводле даступнай аўтару інфармацыі дасягае 1089 чалавек (улічваючы страты 290-й сд і 99-га пантоннага батальёна). Такім чынам, больш за палову ўсіх забітых у савецкіх войсках прыходзіцца толькі на 4 дывізіі (642 чалавекі).
Як відаць з табліцы, пік стратаў прыходзіўся на 21 ліпеня, калі немцы паспрабавалі скінуць у раку савецкія часці. Страты ў інжынерных падраздзяленнях у гэты ж дзень кажуць, верагодна, пра моцныя бамбёжкі пераправаў, у прыватнасці, у мястэчку Гожа (там пахаваны асабовы склад некалькіх інжынерных частак). Больш канкрэтныя лічбы па стратах савецкіх войск можна назваць па асобных падраздзяленнях на падставе іх данясенняў падчас баёў.
Асноўнымі ўдзельнікамі штурму горада Гродна былі дывізіі 36-га корпуса 31 -й арміі, палкі 6-й Гв. кд і 290-я дывізія 50-й арміі. Прывядзем поўныя дадзеныя па некаторым гэтым злучэнням. Так у дні баёў за сам горад (з 13 па 15 ліпеня) 6-я Гв. кд страціла 42 чалавекі забітымі і 177 параненымі. 174-я сд страціла 16 ліпеня (падчас баёў за горад) 46 чалавек забітымі і 132 параненымі. 3 14 па 16 ліпеня 352-я сд страціла 36 чалавек забітымі і 254 параненымі590. Такім чынам страты гэтых падраздзяленняў складаюць 124 чалавекі забітымі і 563 параненымі.
Страты савецкіх войск на іншых адрэзках выглядаюць наступным чынам. У баях за мястэчка Лунна загінула 64 савецкія салдаты і афіцэры591. Пры чым толькі адна 64-я стралковая дывізія 14 ліпеня страціла 40 чалавек забітымі і 56 параненымі592. У баях за мястэчка Скідзель і навакольныя вёскі загінулі 252 савецкія салдаты і афіцэры593.
А зараз разгледзім страты савецкіх войск на фронце на поўдзень ад Гродна ў дадзены храналагічны перыяд. У асноўным гэта дадзеныя па колькасці загінуўшых у 70-ым і 121-ым карпусах 50-й (пазней 49-й) арміі 2-га БФ. Як і ў папярэдняй табліцы разлікі праводзіліся пры выкарыстанні кніг “Памяць”. Дадзеныя прадстаўлены ў табліцы №3.
Табліца № 3. Страты савецкіх войск на свіслацкім фронце 17-25 ліпеня 1944 года
дывізія
падраздзяленне
17.07
18.07
19.07
20.07
21.07
22.07
23.07
24.07
25.07
Агулам
64-я сд
433-ці сп
6
5
16
8


1


36

440-ты сп
2
8
5




5

20

451-шы сп
7
3
2



13


25

1029-ты ап

1

3
3



2
9

618-я асб. рота сувязі


1






1

167-ты асоб. can. бат.


6
1





7
139-я сд
718-ты сп
1
3
6
4
1
2
11
6
10
44

609-ты сп
22
32
48
13
6
3
2
9

135

364-ты сп

1
22
16
1
2



42

354-ты ап

1
2

2

1


6

411-я асоб. рота сувязі




1




1

195-ты асоб. can. бат.


2



1


3

162-я асоб. ррота

2
1
3
1




7
199-я сд
584-ты сп
6
5

12
2
3



28

617-ты сп
3
6
1
3
2
1
5


21

492-гі сп
12
12
1
3
4
4
1


37

500-ты ап


2

2
2
1


7

260-я асоб. рота сувязі
2



2




4

257-я асоб. ррота


1






1

вучебная рота






3


3

2-гі медсанбат





1
1


2
380-я сд
1262-гі сп


1
4
10
4
2


21

1264-ты сп




13
2

1

16

1260-ты сп



2


20

1
23

945-ты ап



1
4
1
1
1

8

441-я асоб. рота сувязі






2


2

вучебная рота



1





1
385-я сд
1268-мы сп



4
13




17

1266-ты сп



5
11
1



17

1270-ты сп




6




6

447-я асоб. ррота



2





2

247-я асоб. рота сувязі



1
2




3
42-я тбр






35
1


36
1-я Гв. Шісбр







7


7
2-я карп. арт.бр.




1

5
6


12
49-ьі зен,аот. пыв.






2
10


12
290-ты зстап






1
1
і

3
593-ці зстап








2

2
19-я мінж.бр
484-ты мп




1
5

8

14

486-ты мп





1

1

2

487-мы мп





1



1
агулам

61
79
117
87
86
57
90
34
13
643
Агульная колькасць страт (улічваючы і часці ўзмацнення) савецкіх войскаў на адрэзку свіслацкага фронту за перыяд 17-25 ліпеня 1944 года дасягае 643 чалавекі забітымі594. Улічваючы страты на плацдарме на захад ад Гродна, агульная колькасць страт у гэтым раёне дасягае 1732 чалавекі забітымі. Ізноў жа падкрэслім, што гэтая лічба атрымана ў выніку падлікаў забітых і пахаваных салдат і афіцэраў на могілках горада Гродна і ваколіцаў (кнігі “Памяць”).