КНІГІ ОНЛАЙН
Пошук сярод кніг, што прайшлі індэксацыю гуглам. Некаторыя кнігі гугл не знаходзіць
— Цішэй! — сказала місіс Мэйлі і паклала руку на яго галаву. — Бедны хлопчык, ты разважаеш як дзіця. Але тым не менш ты вучыш мяне майму абавязку. Олівер, я на нейкі момант забылася пра яго, але я спадзяюся, што мне можна дараваць, бо я ўжо старая, пабачыла дастаткова хвароб і смярцей, каб ведаць, што такое пакута разлукі з тымі, каго любіш. Я таксама пабачыла дастаткова, каб ведаць, што не заўсёды Бог захоўвае для тых, хто любіць, самых маладых, самых добрых; гэта якраз і суцяшае нас у нашай жальбе, таму што Бог справядлівы, і такія праявы ягонай волі вучаць нас праз нашыя адчуванні, што ёсць свет лепшы, чым гэты, і што пераход туды адбываецца хутка. Няхай вяршыцца Божая воля! Я люблю яе, і ён ведае, як моцна я яе люблю! Олівер здзівіўся, калі ўбачыў, што місіс Мэйлі, сказаўшы гэтыя словы, быццам бы перамагла сваю ўзрушанасць, яе пастава стала такой самай прамой, як і раней, прамой і спакойнай. Ён яшчэ болыіі здзівіўся, калі заўважыў, што гэты самакантроль не быў часовым і што місіс Мэйлі захоўвала яго і надалей — падчас дагляду за хворай, клопатаў, — застаючыся энергічнай і сабранай, выконваючы свае абавязкі няўхільна і, здавалася, нават з бадзёрасцю. Але ён быў яшчэ маленькі і не ведаў, на піто здольныя моцныя натуры ў скрайне цяжкіх сітуацыях. Ды і адкуль яму было ведаць, калі нават самі людзі з моцным характарам рэдка аб гэтым здагадваюцца? Настала трывожная ноч. Раніцай збыліся найгоршыя прадказанні місіс Мэйлі. У Роз пачалася цяжкая, небяспечная гарачка. —Олівер, нам нельга складваць рукі і аддавацца марнай жальбе, — сказала місіс Мэйлі, прыклаўшы палец да вуснаў і пільна гледзячы яму ў вочы. — Мы мусім як мага хутчэй адправіць гэты ліст містэру Лосбэрну. Трэба занесці яго ў мястэчка, да якога адсюль не болып за чатыры мілі; ісці туды трэба сцежкай праз палі. 3 мястэчка яго адашлюць конным кур’ерам наўпрост у Чэрсі. Людзі ў гасцініцы возьмуцца зрабіць гэта. Я ведаю, што магу даверыць табе гэтую частку даручэння, веру, што ты справішся. Олівер нічога не адказаў, аднак па ім было бачна, што ён вельмі хоча выканаць даручэнне. —А вось яшчэ ліст, — сказала місіс Мэйлі і задумалася. — He ведаю, адсылаць яго цяпер або пачакаць, што будзе далей з Роз. Я не хацела б адпраўляць яго, пакуль не пачну баяцца горшага. —А гэта таксама ў Чэрсі, мэм? — спытаў Олівер. Яму карцела выканаць даручэнне, і ён працягнуў дрыжачую руку па ліст. — He, — адказала старая лэдзі, машынальна аддаючы ліст. Олівер паглядзеў на яго і ўбачыў, што ён адрасаваны Гары Мэйлі, эсквайру, у нейкі вялікі шляхетны дом у вясковай мясцовасці — дзе, ён не мог разабраць. — Мне можна ісці, мадам? — запытаў Олівер з нецярпеннем. — He, усё-такі не трэба, — адказала місіс Мэйлі, забіраючы ліст. — Пачакаю да заўтра. Сказаўшы гэта, яна дала Оліверу свой гаманец, і ён без лішніх слоў рушыў з найвялікшай хуткасцю, на якую толькі быў здольны. Ен бег палямі, маленькімі сцежкамі, якія там-сям раздзялялі іх; ён то амаль хаваўся ў жыце, то выбягаў на адкрытую лугавіну, дзе былі занятыя працай касцы і дзе сена складвалі ў капіцы. Адно толькі зрэдку ён спыняўся на хвіліну ці дзве, каб крыху аддыхацца; і вось, пакрыты пылам, запараны, ён ступіў на маленькі кірмашовы пляц мястэчка. Тут ён спыніўся і агледзеўся ў пошуках гатэля. На плошчы стаяў белы будынак банка, чырвоны бровар, жоўтая ратуша; у адным з куткоў месціўся вялікі драўляны дом, пафарбаваны ў зялёны колер, на фасадзе якога вісела шыльда «Джордж». Убачыўшы гатэль, Олівер адразу ж накіраваўся туды. Ен звярнуўся да хлопчыка-кур’ера, які драмаў у падваротні і які, выслухаўшы Олівера, паслаў яго да конюха; той таксама паслухаў усё, што Олівер меў сказаць, і скіраваў яго да гаспадара гатэля, высокага джэнтльмена з сінім галыптукам, у белым капелюшы, цёмных штанах і высокіх ботах, які прытуліўся спінай да помпы ля дзвярэй стайні і калупаўся ў зубах срэбнай зубачысткай. Гэты джэнтльмен з вялікім пачуццём годнасці накіраваўся ў бар, каб выпісаць рахунак; пасля таго, як гэта было зроблена, і рахунак быў аплачаны, паўстала патрэба асядлаць каня, апрануць у дарогу чалавека, што заняло добрых дзесяць хвілін. Між тым Олівер быў у такім стане роспачы, нецярпення і страху, што ён гатовы быў самускочыць на каня і, абліваючыся слязьмі, скакаць да наступнай станцыі. Нарэшце ўсё было гатова, і калі маленькі пакет быў уручаны разам з наказамі і мольбамі даставіць яго як мага хутчэй, чалавек прышпорыў каня і паскакаў няроўным брукам кірмашовага пляца, а праз якіх дзветры хвіліны ён ужо выехаў за мястэчка і скакаў гасцінцам. Па дапамогу паслалі, не затраціўшы шмат часу, так што Олівер з палёгкай на сэрцы паспяшаўся назад цераз двор гатэля. У браме ён нечакана наткнуўся на захінутага ў плашч высокага чалавека, які ў гэты момант выходзіў з дзвярэй гасцініцы. —Ха! — усклікнуў чалавек, пільна ўглядаючыся ў Олівера і нечакана адступаючы. — Каб цябе кадук забраў, што за праява! —Прабачце, сэр, — сказаў Олівер, — я вельмі спяшаюся дахаты і не бачыў, што вы ідзяце. — Каб цябе зямля завярнула! — прамармытаў сабе пад нос чалавек, утаропіўшыся ў хлопчыка вялікімі чорнымі вачыма. — Хто б мог падумаць! Сатры яго ў попел — ён усё роўна з каменнай труны выскачыць, каб стаць мне на дарозе! — Прабачце, — заікаючыся, прамовіў Олівер, збянтэжаны дзікім паглядам дзівака. — Спадзяюся, я не ўдарыў вас? — Каб цябе зямля забрала! — прамармытаў шалёна чалавек, скрыгочучы зубамі. — Меў бы я смеласці сказаць адно толькі слова — і цераз ноч цябе не было б. Праклён на тваю галаву, чорная смерць табе ў сэрца, чарцяня ты мярзотнае! Што ты тут робіш? Чалавек запальчыва вымавіў гэтыя словы, патрос кулаком і наблізіўся да Олівера, быццам збіраўся стукнуць яго, але раптам упаў на зямлю і пачаў з пенай на вуснах біцца ў курчах. Олівер нейкі момант ва ўсе вочы глядзеў на тое, як б’ецца на зямлі ў прыпадку вар’ят (ён палічыў чалавека вар’ятам), а потым праслізнуў у дом па дапамогу. Пабачыўшы, што чалавека занеслі ў дом і што ён у бяспецы, Олівер пабег дадому як мага хутчэй, каб нагнаць страчаны час; па дарозе ён з вялікім здзіўленнем і некаторым страхам успамінаў незвычайныя паводзіны чалавека, з якім толькі што бачыўся. Аднак абставіны не давалі магчымасці доўга разважаць пра гэта: калі ён вярнуўся дадому, яго атачыла шмат спраў, якія цалкам занялі ўвагу і зусім выцерлі з памяці Олівера ўсе думкі пра сябе самога. Роз Мэйлі рабілася ўсё горш і горш; апоўначы пачалося трызненне. Лекар, які жыў у гэтым месцы, не адыходзіў ад яе пасцелі; ужо пасля першаснага агляду хворай ён адвёў місіс Мэйлі ўбок і аб’явіў, што хвароба вельмі небяспечная. — Калі яна выздаравее, — сказаў ён, — гэта будзе цуд. Як часта Олівер падхопліваўся той ноччу, на дыбачках выходзіў у калідор і прыслухоўваўся да самага лёгкага шолаху ў пакоі хворай! Як часта ён трымцеўусім целам, а на лбе ад жаху выступаў халодны пот, калі ён раптам чуў тупат ног і мусіў баяцца, што вось, здарылася тое жахлівае, пра што страшна было і падумаць! I хіба можна параўнаць колішнія яго палымяныя малітвы з тымі, якія ён узносіў цяпер, роспачна і страсна молячыся за жыццё і здароўе мілага стварэння, якое балансавала на краі магілы! Якая гэта пакута, якая жахлівая, цяжкая пакута — стаяць, нічога не робячы, у той час як жыццё чалавека, якога шчыра любіш, балансуе на мяжы са смерцю! Якія пакутлівыя думкі цясняццаў галаве, выклікаючы такія вобразы, якія прымушаюць мацней біцца сэрца, цяжка дыхаць! I гэтае неспатольнае жаданне зрабіць што-небудзь, каб змякчыць боль, паменшыць небяспеку, адхіліць якую мы не ў стане, гэты ўпадак духу, спрычынены нашай нямогласцю — якія катаванні могуць быць роўнымі з імі, якія роздумы і спробы нешта зрабіць могуць аслабіць іх у цяжкую, гарачкавую хвіліну! Надыпіоў ранак, а ў маленькім асабняку было ціха. Людзі размаўлялі шэптам. Час ад часу ля брамкі з’яўляліся спалоханыя твары, і жанчыны ды дзеці адыходзілі ў слязах. Увесь гэты бясконцы дзень і яшчэ колькі гадзін пасля таго, як стала цёмна, Олівер ціхенька хадзіў узад-уперад па садзе, зноў і зноў падымаючы вочы на акно хворай і ўздрыгваючы кожны раз ад страху, бо яму здавалася, што над зацемненым акном распасцёрся цень смерці. Позна ўначы прыехаў містэр Лосбэрн. —Як гэта цяжка, — сказаў, адвярнуўіпыся, добры доктар. — Такая маладая, такая для ўсіх любая — але надзеі вельмі мала. Зноў надышоў ранак. Сонца свяціла ярка — так ярка, быццам не бачыла ні гора, ні тугі; навокал буяла зеляніна і кветкі, здароўе, усё поўнілася гукамі і праявамі радасці — а чароўная маладая істота хутка згасала. Олівер схаваўся ў нейкі куток на старых могілках і плакаў там моўчкі, седзячы на зялёным капцы. Навокал панаваў такі спакой, прыгажосць, столькі радасці было ў асветленым сонцам краявідзе, такая вясёлая музыка чулася ў спевах птушак, такая вольнасць адчувалася ў хуткім палёце грака нізка над галавой, так шмат было ва ўсім ад жыцця, ад весялосці, што хлопчык, падняўшы збалелыя ад плачу вочы і агледзеўшыся, інстынктыўна падумаў, што гэты час не мог быць часам смерці, што Роз не можа памерці, бо ж такія нягеглыя стварэнні, і тыя задаволеныя жыццём і шчаслівыя, што час капаць магілы надыдзе ў халодную, бязрадасную зіму, а не цяпер, калі ўсё квітнее ў сонечных промнях. I яшчэ ён міжволі падумаў, што саваны прызначаныя для старых, маріпчакаватых і што яны ніколі не ахіналі сваімі жахлівымі складкамі маладое і прыгожае цела. Удар звона на царкоўнай званіцы — сігнал да пахавання — груба перарваў гэтыя дзіцячыя думкі. Яшчэ адзін удар! I яшчэ! Звон склікаў на пахавальную службу. У царкоўную браму прайшла група прыбітых горам праваджальнікаў. У іх былі белыя стужкі: нябожчык быў малады. Яны стаялі на краі магілы з непакрытымі галовамі, і сярод іх была маці — маці, у якой памерла дзіця. Але сонца свяціла ярка, і спявалі птушкі. Олівер пайшоў дадому. Ён думаў пра тое, колькі дабра ён спазнаў ад маладой лэдзі, марыў, каб зноў вярнуўся той час і каб ён зноў мог няспынна даказваць ёй сваю ўдзячнасць і любоў. У яго не было ніякіх прычын, каб дакараць сябе за недахоп yeari або непаважлівае стаўленне — ён заўсёды быў рады служыць лэдзі. I ўсё ж Олівер прыпомніў сотні дробных выпадкаў, калі ён, як яму здавалася, мог пастарацца лепш, дзейнічаць больш плённа, і ён шкадаваў, што не рабіў так. Нам трэба быць асцярожнымі ва ўзаемінах з тымі, хто нас акружае, бо кожная смерць прыносіць для маленькага кола тых, хто застаўся, думкі пра тое, як мала было зроблена і як шмат упушчана, колькі забыта і колькі можна было змяніць да лепшага, але гэта не рабілася. Няма шкадавання больш глыбокага, чым шкадаванне пра тое, чаго ўжо не паправіш, і калі мы хочам пазбавіць сябе ад гэтых пакутаў, то давайце ўспомнім пра гэта, пакуль не позна.