• Газеты, часопісы і г.д.
  • Падручны гістарычны слоўнік субстантыўнай лексікі. У 2т. Том 2

    Падручны гістарычны слоўнік субстантыўнай лексікі. У 2т. Том 2


    Выдавец: Беларуская навука
    Памер: 515с.
    Мінск 2013
    220.92 МБ
    Падручны гістарычны слоўнік субстантыўнай лексікі. У 2т. Том 1
    Падручны гістарычны слоўнік субстантыўнай лексікі. У 2т. Том 1
    Пусканне выпусканне: не бждет ноуэкнон гоЭмны нн кровн nS’cKaniio нн пропуіценію (Арыст., 226).
    Пуслііско (пуснлнско) рэмень ад сядла'. раднкь козацкій сафьяну помаранчового н пуснлнска (АВК, VIII, 465, 1593); коменданту купнлн стремя н пусллско (НЮМ, IX, 33, 1692).
    Пустелнмкь (пустэлнпкь) пустэльнік: даровавшы whoto пустэлнлка... рушыльсА іакь набарздел мог зо вслм сволмь вонском ку полю каталянлцкому (Атыла, 190); п8’стелнлкь wm того м’кстца недалеко мешкал (36. 107, 1836).
    Пустнзна тое, што і пустовіцлна ў 2 знач.: члкь споколный 5^яет м'Ьль пото.мство, nS’cTRTHy л маетностп (Выкл., 1206).
    Пустка 1) закінуты зямельны ўчастак (звычайна ў сувязі са смерцю ўладальніка)'. на той маетьностл л томь кгруньте лньшыхь годныхь подданыхь нашыхь осажалл, абы тымь не множыллся пустькл (КПД, 583, 1557); 2) пустое памяшканне: стала са овчарнА
    нхь пЙткою (Каліст, II, 2386); 3) пустое, бязлюднае месца: пре<)сАвзАТ5А людскін по престі/пленш пЛткамн зарослымн н терновымн сйь (Мак., 164).
    Пустовіцнзна (пустовчнзна, пустовчызна, пустовіцызна) 1) тое, што і пустовшннаў 1 знач.: мы... в которуюколвекь часть тое пустовчызны уступовалнсе (АВК, XXXII, 195,1596); на тоть фольварокь право достаточное есть н на пустовіцызну (АВК, XX, 231,1612); 2) тое, што і пустовшнна ў 2 знач.: подле зарослн пустовчнзны Шедуйдышкн (АВК, XXIV, 191, 1555); нльну посФяно за дворцемь на пустовіцнзнФ лехь двадцать (АСД, III, 241, 1577).
    Пустовіцнна (пустовіцына) 1) зямля без пастаяннага гаспадара: колнж которьш люОг/ а любо кметь умреот без детен тогды пань его yBA’iS’eTCA в пйтовіцннж (Вісл., 236); 2) неапрацаваная, пустая зямля'. запнсаль ему... нменье свое отчызное... з пустовіцынамн, з лесы (АВК, XXIV, 160, 1554).
    Пустовіцннка памянш. ад пустовіцнна ў 1 знач.: которое пм'Ьнечко выслужнль есмн... а трн пустовпшнкн (РПП, 200, 1538).
    Пустота пустата: не ревнйі м#жо.м зльш анн жадан бытн с ннмн: занежп8’стот8’ мыслнть срЭце нх н сХетХ оуста нхь говорАть (36. 262, 1056).
    Пустотнна 1) спустошанае паселішча: пустотннь 40, тыхь што н±мцы спустошнлн (АСД, VII, 9, 1520); 2) пусташ: землн тыхь боярь... за пустотнны упроснль (ІІЮМ, II, 222, 1629).
    Пустошенье (пустошэнье) апустаійэнне'. іа ннколн... шкод л пЛтошеньга нмь ннкоторого не чыннль (КВС, 566, 1552); гэтмана Лнтовског Кншку в землю Московьсую з вонсколгь дла пустошэнА н каженА зе.млн Московское послал (Рач., 345).
    Пустошне тое, што і пустошь у 2 знач.: ПУстошь: П^стошле (Бяр., 133).
    Пустошнна тое, што і пустотнна ў 2 знач:. далн есмо кь храму Божому кь велнкому Спасу пустошнну (АЗР, II, 128, 1519).
    Пустошнтель спустаійальнік'. оумірАютсА шатры поустопштелем (36. 262, 17).
    Пустошннкь пусты, нікчэмны чалавек'. wn поведал же всн ледаійкне н пустошннцы былн (36. 81, 2606).
    Пустошь (пустошь, пустоіць) -1) пусташ: пустоіць Бубнова на р'Ьчц’й Нвашне (АЗР, IV, 351, 1610); пустовіцнзна, на которыхь будованья жадного нФть, пустошь Петрова (АВК, IX, 7, 1618); 2) пустата, нікчэмнасць: Ана^ема: ІІ^стош', вытрачен'е, выглажен5е (Бяр., 240).
    Пустынелюбнца — прыхільніііа адзіноты: горлнцн оуподоблюсА поустынелюбнцн н еднномоужііцн (Чэцця, 150).
    Пустынннкь (пустннннкь, пустылннкь) тое, што і пустелннкь: слово w w/якровФннн стого оца архіппа пЛтынннка (Чэцця, 66); вснл/ п^стылннко.м первы' повод был сты5 павел (36. 752,235); в веллкне грехн впал за скушенне.м бесовскнмь, которн’ в wOhofo богатого чловека дочку вступнвшн взываль, еслн мене до іакова пустнлннка не доведете не вы*ду (Пралог, 4916).
    Пустынннчка пустэльтца. дніавол... был прн др^го5 дочцф цесарско’, сестрн тон то пустынннчкн (36. 82, 2996).
    Пустынннчокь тое, шпго і пустелннкь: потол/ прншол некоторнн как бы поустыннлчок (Пак. Хр., 26).
    Пустынножнтель тое, што і пустелннкь: жаден не можеть Лдоровнтн дочкн твоее wOho с п^стынножнтелевь которы’ (36. 107, 204).
    Пустыня (постння, пустння) 1) пустыня: нссь заведень быль д\ом в5 пустыню (Цяп., 46); 2) бязлюдная мясцовасць: почалн наперве5 переходнтя за рек^ внлю... та.м же сіа й>сажатн жомонт в пй’стыніах почала (Стрыйк., 5056); 3) пусташ: будучн мн'Ь на пустнн'к вь дворф князя Кошнрского, смотрель есмя того дФла (АВК, XVII, 18, 1539).
    Пустэлннкь гл. пустелннкь.
    Пуслякь-марнасць, дарэмнасць: судь вь той справФ... вь пустякл оберненья... удфляль всказь (АВК, XV, 376, 167).
    Пусча гл. пуша.
    Путевіцііна абавязак пастаўляць падводы: што жь какую путевіцлну на нась наклнуль, передь тымь того не бывало на нась данныхь людей (АЗР, I, 62, 1522).
    Путнвлець тое, што і путнвлянннь: Путлвльцу Овдею 5 копь з мыта (КЗ, 199, 1480).
    Путнвлянннь (путнмлянянь) — жыхар Пуціўля: где тепер... мешкаю;« каневцы, б'Ьлоце/жовцы, пі/тлвліане, резанцы (Стрыйк., 428); путнмляне хочуть соб'Ь прлсволтл не только кгрунты, але л н’Ькоторые городы (АЗР, V, 21, 1635).
    Путншо сцяжына: тое путлгцо, которымь з дорогл Слуцкое звернуль... гранлцою собе менлть бытн з кгруньты Веллкое н Малое Лошыцы (АВК, XXXVI, 234, 1582).
    Путлнско тое, што і пуслнско: путлнско далл (НЮМ, I, 303, 1682).
    Путннкь -1) падарожнік-. колн какій поутнлкь... ндеот. до которого м’Ьста (Валх., 436); 2) пасыльны па службовых справах: вь подводы намь коней не братл... вь поселсклхь путнлковь (АЗР, Ш, 16, 1547).
    Путнованье падарожжа: whb з начысмшою маткою своею... часто до ер^салнмское црквл... п^тноване штправоваль (Аб абр., 11).
    Путо -1) пута: узялн... путь конскпхь жел'Ьзныхь трон (АСД, I, 183, 1590); 2) мн. ланцугі, кайданы: войть... его вземшл... л вь пугЬхь жел'Ьзныхь державшл (АВК, II, 224,1568).
    Путь 1) шлях, дарога: послал црь на всл поутл стеречн (Чэцця, 2266); 2) прастора, паякой адбываеццарух: пойдуть... водою, а не сухнмь путемь (АЗР, I, 145, 1494); 3) свабодны праход, праезд: путя прослть одь Сте^ана воеводы на землю королевьскую (КЗ, 346, 1480); 4) падарожжа: внегда была на путл абы навратнласА до землл іюдлны (Скар. КР, 4); 5) напрамакруху: дыавол... пжть правлль до пекла (Чэцця, 208); 6) перан. жыііцё, дзейнасць каго-н.: на путехь свонх іавллетсА лмь веселе (Скар. ПБ, 10); 7) перан. выйсце, спосаб вырашэння чаго-н:. не маючп пншого nVrra направллн на него вшетечную невесту (36. 752, 1206).
    Путьшествне (путшествне) падарожжа'. окуней жывыхь... отнеслл отцу еплскопу, просячы благословеня... за путыпествле (ЙЮМ, XIII, 51, 1699); пры одьезде до Варшавы, далл законьнлкомь братсклмь на молебна за путшествіе (там жа, 87).
    Пухнрнкь валляк'. да выточлть кров erw на край олтарл, а п^хнрлкь горловый н перье поклнеть бллзкй> олтарл (Хран., 1146-115).
    Пухнрь пухір'. вз(Длл по горстл попелі/ с комлна а кннйіл в небо, перед фapawнoл/ зараз се по людех й’чыннлл п^хдрл йдй’тын (Бельск., 436).
    Пухлнна 1) пухліна'. сал/ хеж впал в шгнев^ю... в пй’хлмнй’ ног (Бельск., 201); 2) перан. напышлівасць'. Напышеніе: НадЛость, надменіе, п^хліна (Бяр., 87).
    Пухненне апуханне: кому іама, ком^ вот'ше раны, кому пухненле очлю (Скар. ПС, 36).
    Пухь пух'. на которой шубігк пара га^так... строка аксамлту рытого с колнеромь л з пухомь бобровымь (АВК, XXXIX, 603, 1579). 0 Жнто сь пухомь нявеянае жыта.
    Пучнна — 1) бяздонне, бездань: Кто бы соблазнлль едлного win малых слх... потонеть вь пучлнФ мор’стел (Будны, 696); 2) перан. ненасытнае, пражэрлівае чэрава'. птлцл... своа чада знають... тіл же неоудобь сытноу лмФют п^члноу. егда же лл оузрлть «>ца ллл мтрь веллкь вопль нспоугцають. просжше ІДстл (36. 262, 209).
    Пучокь памянш. ад пукь: шклянокь купллл пучковь пять (ІІЮМ, III, 146, 1685).
    Пучя вяршок'. Прі/жіе: Л'Ьторосл5кл 3s дерева, вершкл древАныл, п^ча (Бяр., 132).
    Пушечннкь тое, што і пушкарь: Александрь подобаеть тл... оумножлтл пжшечнлковь. л всаклх стрелцовь (Арыст., 164).
    Пушка1 —пушка: ку обороне местской... справованы былл пушкл (СДГВ, 56, 1536).
    Пушка2 каробка'. пушка серебрена, вь которой перфумы ховаль (АВК, VIII, 484, 1599).
    Пушкарлха (пушкарыха) тое, што і пушкаровая: пушкарлха дала осм. двадцать пять (ЙЮМ, IV, 24, 1686); пушкарыха дала осмак. (ЙЮМ, VI, 15, 1689).
    Пушкарня майстэрня, дзе выраблялі пушкі: Кгеднмпн... заночовал в катаргах зо вснл/ дворол/ своллі... где тепер пЬ’шкарніа (Стрыйк., 537).
    Пушкаровая (пушкарева) жонка пушкара: жаловала намь пушкарева Влленскаіа Петрова на служебняка пана воеводы (КСД, 124, 1514); жаловаль передь намл пушкарь на нев'Ьстку свою Ечевую Ягнежку, пушкаровую (АВК, XVII, 38, 1539).
    Пушкарство рамяство па вырабе пушак: онп мають намь... службу земскую служытн, н часу потребы, золотарствомь л пушкарствомь (РПП, 226, 1524).
    Пушкарь пушкар-. маеть онь на томь замку нашомь уставлчне сволм накладомь пушкара доброго пры собе ховатл (Арх. ЮЗР, VIII-5, 6, 1532).
    Пушлншчо тое, што і пуслнско: стрымяна, воллокл с пушллшчы, попругл тры (АВК, XXI, 259, 1557).
    Пуша (пусча, пусша, пушча) 1) пушча: даль село... йоанну Богослову... зь пусчамл, зь лесы л болоты (Арх. ЮЗР, 1-6, 1-2, 1498); 2) пустыня-. быль юдннь п^стьлжпкь во глубоко5 барзо пйцы егнпетско5 (36. 107,159); ^дарлль ве/лрь велнкн5 с пЬ’сіцн, л шслабпль четырл ^глы дом8* (Пралог, 661); 3) пусташ: шнл тое пуіцл соб'Ь не роспахлвають (КСД, 74,1516).
    Пушадло інструмент для кровапускання'. ^казалсіа мн’к сллчны® млоденег/ л пуіцадло.м bs іазык мо’ ^дарывшы кров мн'к з него пй’стнл (36. 752, 335).
    Пушанье (пушанле) 1) выпусканне: не квапАясА. кровн пЙцаньА (Неба, 696); 2) пусканне: чпнать... веселье л пнрь л дйь добрыл л п^шаніе перепоев кажды др^гж своем^ (36. 262, 1326).
    Пушенлца разведзеная жонка: вдова ллл пушенлца л без5 детен... навратлт5СА в домь wmua своего (Скар. КЛ, 42).
    Пушенье 1) дапушчэнне: за пугценемь на прлсегу отца Гервасія... прызнанье свое, вь кннгахь зашісаное, потвердллл (ЙЮМ, VIII, 392, 1623); 2) напусканне: за которымь таковымь пуіценьемь тыхь таракановь... Ллсовскій немалую шкоду вь поздыханью разного быдла понослть (АСД, I, 324, 1640); 3) збыванне: сплсанье ллсту Полонлл Станьковны через сынов ее... пушеньА лмь по сме/mi свое3 лменіа (КВС, 561, 1552).
    Пхненье піханне: кгды жлдь до лзбы уходлль, зь тылу у локоть рукл левой штлхомь пхненье л рану заданье (АВК, XXIX, 148, 1684).
    Пчелнлкь пчаляр'. Жакгунец... коней двое украл л за тое того пчелнлка поеднал л тые конл поплатлл (АВК, XXXI, 226, 1595).