Падручны расійска-крыўскі (беларускі) слоўнік
Вацлаў Ластоўскі
Выдавец: Навука і тэхніка
Памер: 853с.
Мінск 1990
КАДОВЬ ж. дрэўляная судзіна: к^дка, кадушка, кадзь. Ад „кодаб" камлявая часьць пня.выгніўшая ў сярэдзіне.
КАДРА або КАДРЬ! франц. афіцэры, падафіцэры і наўскрайныя ў шыхце жаўнеры, якія становяць аснову палка пі інш.чй часьці войска; кадры.
КАДЫК м. галоўка дыхавога горла; адамавы яблык, коўцік.
КАЖДЫЙ, усякі, і той і другі; кожды,
КАЗАН м. татар. кацёл, асабліва вялікі, ўмазаны ў печ; саган, кацёл.
КАЗАРМА ж. будынак для войска; жаўнерня, жанерня.
КАЗАТЬСЯ, паказывацца, выказывацца; здавацца.
КАЖЕТСЯ, здаецца
КАЖДЫЙ, кожды.
КАЗЕМАТ м. жаўнерня ўнутры крэпасьці; казамат.
КАЗНА ж. гатоўка, гатовыя грошы; дзяржаўная гатоўка; скарб, снарбовы, склрбнік, той хто пераховуе і выдаткуе гатоўку; скарбн/ца, мейсца, будынак дзе складаюцца грошы ў гатоўцы; скдрбіць зьбіраць цэннасьці матэрьяльныя ці маральныя.
КАЗНЙТЬ каго (ад „казіць"—псаваць, калечыць), караць, мучыць.
КАЗНЬ ж. выпаўненьне сьмяротнага прысуду; кара, кара сьмерцьцю; у значэньні напасьці і мукі: пляга; пляжыць, біць нечым плоскям, балючым. Спляжыў рамянем
КАЗУС м. лац. здарэньне, выплдак; нязвычайнае здарэньне, казус.
КАЗУСНЫЙ, нязвычяйны, выдатны па незвычайнасьці.
КАЗУНСТЙКА, навука рэлігійнай маральнасьці, падпасоўка сумленьня да акружаючых варункаў; казу/стыка.
КАЙМА ж., краймо, акрай, акряйка, руб, шляк. Краймо рукааа абшыта чорнай стужкай. У тканінах для моцы ткуць густое краймо, акрай якога калі абразаюць, называецца к р о мк а, акр ай к а. Абрэз ўсякай тканіны каб ня сыпаліся ніткі — рубяць, абрудляюць, абрубленае краймо называюць рубам. Шлякам называюць паяс на тканіне, абвод. Белыя шпалеры з маліна-
вым шлякам. Хмары акраіліся золатам. Акраіў рысунак кветным вянком. Абрубі хустку каб ня сыпалася.
КАК-РАЗ прысл., якраз, акурат.
КАК прысл., як. Як там было гэтаі А як ты хочаш? Як-бы не было блага, а жыць трэба. Дурны як пень. Як пасьцелеш так і высьпішся Якія навіны^
КАК НЙБУДЬ—як колечы.
КАК УГОДНО як хоць.
КАЛАДАПІКА м. груба аброблены дрўляны цяльпушок на лыжку, апалонік, коўш і інш; даўбурок, даўбыр. даўбурка. Начасаў даўбуркоў на лыжкі. На яялікія каўшы, да збожжа, бяруць ліповы даўбур. Слаўны даўбурок быў, ды пашчапаўся.
КАЛАМБУР м. франц, ігра слоў, ігра двозначнымі славамі; калямбур.
КАЛАНЧА ж. блкшта, блшта, вежа
КАЛАЧ м. татар. пшанічны хлеб з рэдкага цеста, печаны дужкай; пірбг, калач.
КАЛГАН м. карэнь пернага смаку, які ідзе на прыправу стравы; галг печ з аткрытым усьцям і прбстым комінамі груба, грубка. Старасьвецкія грубы служылі у нас да ацяпляньня і асьвятляньня адначасова.
КАМКА ж, шаўковая тканіна; адамашак.
КАМПАНІЯ ж. нямецк. працяг вайсковых чыннасьцяў супроць ворага, час вайны, ці часьць часу вайны, прыняты за нешта цэлае; час, бытнасьць на моры на вайсковым вадаплаве ў часе вайны; паход, кампйнія.
КАМФОРА ж. смолка канфорнага дрэва; канфора. Зьнік як канфора.
КАМФОРКА ж. ручная кухня, прылада да гатаваньня бяз печы ў пакою; трыножка, сквадырка.
КАМЫШ ж. балотная дуткавістая, каленістая расьціна Arundo; чарот, чаротны, чаротнік.
КАНАВА ж. не глыбокі і не шырокі капаны раўчак для стоку вады; канава, проплыўка.
КАНАЛ м. фр. доўгая шырокая і глыбокая капаная канава для зносін вадой; канлл, прорынь, пракоп. Канал Агінскага акалічныя сяляне называюць—прорыньню.
КАНАЛЬЯ лайчыв. фр. прахвост, нягоднік, галцяй, жулік.
КАНАТ м. самая тоўстая вяроўка; снасьць, гуж.
КАНВА м. франц. клетная радзюга да вышываньня на ей па ліку клетак; кднва, рэдніца.
КАНДАЛЫ >/с. мн. жалезныя аковы, путы ў якія заковуюць прйступнікаў; 'кайданы.
КАНДЕЛАБР м. фр. вялікі, аздобны сьвйчнік.
КАНДЙДАТ м. фр. запасовы, які чакае чароду; кандыдат, научароднік.
КАНДЙТЕР, майстар які робіць цукеркі, пернікі і іншыя соладзі; цукернік.
КАНЙКУЛЫ лн. час летніх упалаў, правольная пара ў вучо.мн. установах. Слова паходзіць ад гвёзд ў знаку Пса (Canis: собака1; правольніца, правольнік, правольны,
КАНЙТЕЛЬ ж, фр. дроцік зьвіты трубачкай, служыць да гафтарства; павілёк. Павільковыя ніткі, павільковы гафт. Маруднасьць, блутаніна, цяганіна, правалока; кавадня, каведнік, каводзіца.
КАНЙФОЛЬ м. лац. чыстая шклістая смала між іншым служыць да націраньня смычка; каніфоля, смургл.
КАНОНАДА ж. франц. стральба з гарматаў( гарматны гром.
КАНОНЕР .і/. фр. гармдтнік.
КАНОНЕРКА .w. малы вадаплау узброены дву.мятрымя гарматамі; гармлтаўка.
КАНОНАРХ м. грэцк. царк. манах які дырыгуе сьпеваміі. дырыгснт, рэгент. Аб благім сьпеве кажуць: канлрхае.
КАНОН м. црк. пастановы апосталаў, ўсесьветных і мясіювых еабораў аб веры і царкоўных абрадах; канон, канан/чны, канонік кчіга з царкоўнымі песьнямі; канонік, клталіцкі катэдральны сьвятар; канан/ст ведны чалавск у царкоўным праве; канан/чны датыкаючы царкоўнага права; кананізаваць каго прызнаваць сьвятым.
КАНТА ж. црк. пахвальная, хвалебная песьня, пахвала несьняй; К'інт, кантычка кніга ў якой сабраны духоўныя песьні. Кантата, лірычная паэма.
КАНТОН м. фр. кругаклпіца, кра/на.
КАНТ, клнцік, абрамоўка па шве вопрагкі; абрамоўка, рлмцік. Сіняя сукенка з чырвонымі ра.мцікпмі.
КАНУН дзень або г^чар перад урочыстым сьвятам, черад здарэньне;.:; конадзень; кануны вечарыўякія вараць ахвяраваныя сьзяту, ці здарэньню стравы і напіткі; названьне ахвярных мядоў.
КАНФОРКА гл. „Камфорка”.
КАНЦЛЕР м. першы міністр (у Нямеччыке); дзяржауны сэкратар; кянцлер.
КАОЛНН м. фарфуровзя гліна; разсыністы пАл>івы шпат; гляйо«'Ц, глгіібнік.
КАПЛЯ ж. кропля, крппка, кррпелька, кропіць, крапка, кр«паць. Зііглпдн кропалні сьльзь наішсаніе зьлы жйзнй (Супрас іь. рук 290). Дождж пачаў крапаць: крап/ла, мяцёлка якой.
; ^ .: '!уўшы ў ваду, брызгаюць кроплямі, крапл/сты ллістым потам зьліўся.
аПЕЛЛА ж. (ням. Сареііе), хор пеўчых або музыкантаў; капэлія, капзльмайстар. Дырыгент ^■ш?ляй.
К..ПЕЛЛА ж. італьян. капл/ца.
КАПЕЛЯН м. сьвятар пры дамовай капліцы калЗЛЯН.
КАПЙТАЛ лд грашавая маемасьць; багацьце ў грашах; гатовыя грошы; гатоўка, багацьце; капіТйЛ.
КАПЙТЕЛЬ ж. лац. архіт. агаловак стаўба з рознымі аздобамі; агаловак, капітэля.
КАПЙТУЛА ж, галоўны урад правінціі, кругако. іды пэўнай спэціяльнасьці (ад лац. Capus—галава), галоўны урад. Беларусы сяляне вымаўляючы гэтае слова вечна зьбіваюцца, кажуць: каплітула і інш., відаць яно па сазгуччу для белару'са в. трудзае.
НАПЙТУЛЯЦІЯ ж. вайск. здача гораду ці крэпасый на варунках; капітуляція.
КАПНТАН м. вайск. старшы афіцэр; капітан.
КАПТЕНАРМУС м. вайсковец ніжшай ступені, які пераховуе вайсковую маемасыіь; ключнік.
КАПЙШОН м. франц. каўнер капгуром; каптур, нагалоўнік, шлык. ‘
КАПЙІЦЕ ср. паганская сьвятыня; бажніца, стадола (ад „стод“ фігура божышча „нДол").
КАПКАН м; зьвералоўчая прылада зложаная з двох зялезных дуг на спружынах; запастка, зашчымка, кляпцы.
КАПЛОУХІЙ, у каго астрыжаны вушьі; карнавухі.
КАПЛУН м кладзены птушыны самец; каплун.
КАПРАЛ м. падафіцэр.
КАПРЙЗ м. фр. прывярздлівасьць, пмар, гімэрны, хомар, хаморы, хаморлівы.
КАПСОЛЬ м. тонкая цэгла, лепшага вырабу і гліны да высьціланьня поду ў печах; плшта.
КАПСУЛЯ ж. фр. шапачка якая надзяецца ча камінок стрэльбы для запалу; пістон; аптэчны аплатак для памяшчэньня лякарства; капсулька, аплатка.
КАПТАЛКА ж. кнігашытн. завінуты ў колйро» вую тканіну шнурочак, які наклеіваюць ўк.інцы гарбка кнігі, ўровень абрэзу; пераплетка.
КАПУСТА ж. ядомая расьціна Brassica oliracea; капуста, капустка, капусьцянка, капусыіік, варыва з капусты, капусны, капусьцісты.
КАПУЦНН м. каталіцкі мніх ордэну св. Франціша; францішкянін, капуцын.
КАРАВАН м. поезд, абоз, сабраньне падарожнікаў асабліва ў пустынях; караван.
КАРАГАЧ «. дрэва Ulmus pamila; бераст, йіьма. КАРАКАТНЦА морскае сварэньне 5еріа(склізень. КАРАКУЛЯ ж. татар. крывуля, выкрыўлен’ ' дрэва, галінаі благое няўмелае пісьмоі мазгранжа, мазгрлй, мазгрггч. мазгряць. He мазгрнй дарэмна паперы. Ніхто тааей мазграніны не прачытае. Нейкі мазграч а ня пісар пісаў.
КАРАКУШКН, кукярзчкі, на кукярэчках.
КАРАМЕЛЬ ж. дробныя ледавістыя цукеркі; лядунцы.
КАРАНДАШ м. графіт (выкопнае, зложанае з вугляроду) устаўлены пруточкам у дрэва, як прылада да пісаньня! алувок, алуўкі.
КАРАНТНН м. франц. установа дпя затрыманьня на вядомы тэрмін тых, што прыягджаюць з пошастных мейсцаў) лекарская застава; час празначаяы для затрымкі) карантын.
КАРАПУЗ м. (кароткі і „пуза", бруха), дундыш, дундзік; карапузік, карапуз.
КНІГІ ОНЛАЙН
