Падручны расійска-крыўскі (беларускі) слоўнік
Вацлаў Ластоўскі
Выдавец: Навука і тэхніка
Памер: 853с.
Мінск 1990
чалавек у будучыне; пэрспэктыва, пэрспэктыўны; празор. Простая ў празоры прасада. (Лужкі Дзісенск. п).
ПЕРСТ м. пллец, пальчык, палюх, пяльцы, пальцаваты, пальчасты; пальчлткі, рукавіцы з пальцамі.
ПЕРСТЕНЬ м. персьцень, нярсьцёнак, пярсь цінік, пярсьцгнчык.
ПЕРЧАТКН ж. пальчаткі, рукавгчкі.
ПЕРТУРБАЦІЯ ж. лац. нспакой.
ПЕРУН м. міт. 3 усіх славянскіх народаў найжывейшая памяць аб Пяруну захавадася у Крывічоў. Паводле народнага апісаньня—гэта высокі, плячысты галавач з доўгімі валасамі, чорнымі вачамі і залатой барадой; у левай руцэ ў яго лук, ў правай страла; езьдзіць ён па небе ў залатой павозцы і пускае агністыя стрэлы. Слова пярун сягае ў праарыйскую эпоху: паміж іншымі эпітэтамі Індры было parjanya, parganya,—грамавая хмара, ад караня prg (=ргб)—разсяваць, акрапляць, пырскаць. Пярун; пяруном, хутка, пасьпешна, скора.
ПЕСНМНСТ м. лац. чалавек якому здаецца што ўсё ідзе на сьвеце да горшага, які ва ўсім бачыць толькі зло, які на ўсё ўзіраецца панура,
ПЕСОК м. пясок, пясчына, пясчынка, пяскі, пяскаваты, пясочны, пясчысты, пясчлнка.
ПЕСТНК м. пладнік, тая часьць кветкі якая запладняецца і далей творыць завязь і плод; таўкачык.
ПЕСТРЫЙ, рабы; перапялёсы, пяр.зсты, стрыкаты. Стрыкатая курыца.
ПЁСТРО, стрыклта, стрыкаціста, стрыклцень кі, стрыкаціна, стрыкаціць. He багата ды бліс куча і стрыката.
ПЕСТРЫЬ, пярэсьціць, стрыцець.
ПЕСТ м. таўкач, таўклчык, таўчы.
ПЁС м. сабака, саблчка, сабачзц, саблцкі, сабацы, сабачэць. Сабака, ўзрослы сабачы самец;
сука, сучка, сабачая самка; клюст сабачы самец расплоднік (кобель). Падодле адмен бываюць: кундаль або кундыс, брэхта, выжал, гончы, хорт, ямнік.
ПЕТАРДА ж. фрачц. бляшанка напоўненая порахам да ўзрываньня чаго.
ПЁТЯТ м. франц. самыя дробныя друкарскія літары; пэціт.
ПЕТНЦІЯ ж. лац. пісаная просьба; просьба.
ПЕТЛЯ ж. пятля, пяцелька, пятальга; пятляць, путллць, круціць, блутаць.
ПЕТЛМЦА ж. абшытая або прышытая засцібка для гузіка; пяцглька; зашплі'к. Ходзіць з кветкай у зашпліку.
ПЕТЛН, пры дзьвярох; зав^сы.
ПЁЧАЛМТЬ каго, смуцгць, смугак, смутны
ПЕЧАЛОВАТЬСЯ, смуц/цца.
ГІЕЧАТЬ ж. пячдць, пячятка, пячатаць.
ПЕЧАТАТЬ, адбіваць друк; друкаваць.
ІІЕЧАТННК, хто друкуе; друкдр.
ПЕЧАТНЯ, установа да друкаваньня; друкарня.
ПЕЧЁНІЕ, сухое салодкае печыва; сушкі.
ПЕЧЕНЬ, чэрэва ў целе якое аддзяляе жоўць; пгчань, ятро.
ПЕЧЬ ж. печ, п?ча, печка, пгчны; печавік, майсгар які будуе печы; пячух, хто сядзіць на печы. дамасед; пячу/рка, пазушка ў печы да сушэньня і агрэваньня. Печ зложаная з камянёў: камянка, крушвіца.
ПЕЧННК м. мурнік.
ПЕШ.ЕРА ж. падзь, пустата ў зямлі; пячора, пячорны, пячорка, пячорскі.
ПМГАЛНЦА, птах Vanellus; кнігаўка.
ПНГМЕЙ м.грэцк. малы чалавечак; баечны маль чык з пальчык; злыднік, карштук.
ПНК м. масьць у картах; вша, віновы.
ПНКА ж. фракц. ражон на доўгім дрэўку; рагацша, дз/да, бадыга, сыпца, капь^.
ПНКЕТ м. фр. чата.
ПНКННК м. англ. пачастунак ў складку; брдтчына.
ПНЛНТЬ чым што, пілаваць, пілаваньне, пілоўка; п/льшчык хто пілуе, гаворыцца аб пільшчыках дроў; пільшчыкаў бэляк на доскі, называюць—трачамі.
ПНЛЮЛЯ ж. лац. пігулка.
ПНЛЯСТРА ж. лац. прысьценны стоўб, якбы напалавіну таўшчыні ўтоплены ў сыіяну.
ПННАТЬ каго, пгхтаць, пехнуць, петаць.
ПНПА англ. мера віна: 40 вёдраў.
ПНПЕРМЕНТ, перная мята.
ПНРАМНДА ж. грэцк. ностраверхае цела на шырокай падставе, з палогімі бакамі; пірам/да, кантастог.
ПЙРАТ м. грэцк. наморны разбоіінік.
ПНРОВАТЬ, баляваць, бяс?даваць, банкетаваць.
ПНРОМЕТР м. грэцк. агням<°р
ПЙРОТЕХНМКА ж. грэцк. умецтва складаць агні і арудаваць агнямі.
ПНР м. ПНРШЕСТВО, многалюдная званая бясёда; бясіда, бяс?даваць, бяседнік—ніца, бяс^данька, бяс^днікі; гасцьбл, гасыйтва; банкгт, баль. Вясельная, хрэзьбінная бясёда. Ой вясёла тая бясёданька, дзе гарэлку пьюць (песн.). Зваў воўк казу на бясёду, ды каза няйдзе.
Ясна сонца за лес коціцца,
Ўся бясёданька разыходзіцца. (Быхаў).
ПНРОГ м. хлебнае ці пірожнае цеста запечанае з накрыпкай; скаромная—з мясам, салам; посная, з рыбай, крупамі, макам, ягадамі; кныш, кнышы Поўна печ перапеч, а пасярэдзіне кныш. (Загадка. Зоры і месік). Пакуль у бабы дасьпеюць кны-
шы, то ў дзеда нястане душы. Па нашаму ,пірог“ ппіанічпы хлеб, тое што па расійску „булка", „куліч". Дробныя пшанічныя піражкі (рас. „булочкп“), у нас маюць ііазваньне: перапечы, пераЬечкі; перапечайніца, жанка якая выпякае ці прадае піражкі („булочкя*).
П НРОЖНОЕ, мазулдк, мазул ьк і; цгстка.цтачка.
ПЯСАТЬ tumo агульн. слав.\ пісаць, пісаны, пісдньне, пісацца, пісака, пісомы—мая, Heap, пісарства, пісьменнік, пісьмшніцтва.
ПНСАННЫЙ, аздоблены калеровымі рысункамі; маляваны, маляваць, маляванік—нка.
Каромысьлік яровенькі,
Вядзерцы маляваны. (Рогачоўск. пав.).
Ня можа чалавек ціханька сядзець, бо не маляваны сьвяты (Сержп. стр. 1).
ПНСАНКА, украін. размаляванае фарбамі вялікоднае яйко; малявлнка.
ПНСАТЕЛЬ, пісьміннік—ніца, пісьменніцтва.
ПНСЧЫЙ, пісомы. Пісомая папера.
ПНСМО, паведамленьне на паперы; ліст, лісьцік, лістыі ліставаньне, перапіска, абмен лістамі; ліс* гоўна, паведаміць каго аб чым. Напісаць, выслаць йст. Я з .ім даўно не лістуюся. Паведамлю Вам іб гэтым лістоўна.
,Ня сплю, не ляжу,—лісточкі пішу, Лісточкі пішу, да паненкі шлю,
(Р. 8—9. с. ЛЗ).
ПНСКАР м. рыба піскун, піскуны.
ПНСТОЛЕТ м. пісталет.
ПНТАТЬ каго, сыціць, сыціцца, сытны, сыт іасьць; карміць. Сыціць д шу і цела. Ці насы' ]іўся-ж ты? Сытная, і’насытная страва 1кая-ж насыць з рака?! У печы румяна, на ста_ 'е сытна. (Р. 8—9. 175).
ПНТАТЬСЯ, смціцца, карміцца, жыраваць.
Каля рэчкі хадзіла, Жыравала пясок (Нар. пес.).
ПйТАТЕЛЬНЫЙ, сытны, насытны, пажыўны.
ПЙТЬ што, піць, піты, півдць, піцьцё, шта; штны мёд; п/тня, мейсца дзе пьюць; шва, піта з соладу; піта, наш'так, цеклаць служачая да піцьця» жлактлць, жлабтаць; лактлць, локча.
ПЙХТА хваёвая дрэва, блізкае да сосны Pinus abies; хвоя, хвагвы, хвойка.
ПЙЧКАТЬ каго чым; напіхаць, нашпіковываць; пгхтаць, пгхціць. Напехталі, галаву вымысламі.
ПЙЧУГА, ПЙЧУЖКА, птах, ііташка, птяшачка
ПЙШ.А ж. усё што служыць да аджыўляньня, што сыціць; страва, стрдўка, страваваць; корм, ^жа.
ПйШЕВОЙ, страўчы, настраўны. Настраўныя знадаббі. Страўчы праход.
ПЙШ.ЕПРОВОДНЙК, стравапраход.
ІІЙІЦЕВАРЕНІЕср. трлўленьне, трдвіць, страўны. Толькі пры добрым траўленьні можа быць чалавек здаровы. 7 пры добрым траўленьні ня страўных рэчаў, жывот няможа травіць.
ПІАНО прысл. італьян. музычн. ціха, цішэй
ПІЙТЙКА ж. грэцк. навука вершавань'ня.
ПІОНЕР м. франц. вайсковец для земляных работ, для пратораньня дарог.
ПІЯВКА ж. пьяўка. Піла-бы пьяўка ды залубянела брушка.
ПЛАВАТЬ, плысьці, плыцьцг, плыўмя, плы вучы, плыв_ун, плывень, плывок, плывучка.
ПЛАВЙТЬ што. рабіць рэдкім, на агні; тап/ць топкі, топлены, тапленьне, топкасьць, ташньнік
ПЛАВНО, паточыста, паточысты.
ПЛАКАТ м. франц. апавестка да расклеіваньну на сьценах.
ПЛАКАТЬ агул. слав. пллкаць, пляч, пляча плачмя-плача, плачл/вы, плякса, пллк.
ПЛАЧЕВНЫЙ, годны плачу; плачл/вы.
ПЛАМЯ, полымя, полымны, палымее, паланее, паломісты, паланець, палымець. 3 агня ды ў полымя. Паломістае жаданьне дабра. Дровы пылаюць, паланеюць у печы.
ПЛАМЕННО, палка, агніста.
ПЛАНЕТА ж. грэцк. плянэта.
ПЛАНКА ж. нямец. невялічкая дашчэчка; пластка, п"астачка; л/шта, ліштаўка.
ПЛАНТАЦІЯ ж. лац. зямля абробленая і абсаджаная фруктовымі дрэвамі або кустамі; плянтація.
ПЛАН м. лацін. плосмець, плосмы нарыс, выабражэньне рэчы, без пэрспэктывы (празору); плян, плянавлць, плянавлньне.
ПЛАНІ4МЕТРІЯ ж. часьць геамэтрыі, якая абыймае вымерываньне і вылічаньне плосмяцяў, па паверхні цел
ПЛАСТНКА ж. грэцк. умецтва выабражаць рэчы ў поўным, круглым выглядзе, разьбой або лепкай; плястыка, клуглавгтасьць.
ПЛАСТ м. пласт, пластаць, пласткі.
ПЛАСТМНКА ж. кождяя рэч у форме цененькай дошчачкі; пластка, плдстачка.
ПЛАСТННЧАСТЫЙ, пласткаваты; аб грыбох на сподзе якіх маюцца пластачкі, пружкі, ўвесь род гэтых грыбоў—пружакг.
ПЛАСТАТЬ рыбу, палтаць, плытаць.
ПЛАСТАР м. лек. плястыр, плястры; прыльпень.
ПЛАТАН м. дрэва з кляновымі лісьцямі Platanus occidentalis; явар.
ПЛАТАТЬ еопратку, зашываць, накладаць латкі; лдпіць, лапленьне, ллплены, палаплены; лаплік, палапленая вопратка; латаць, латан/на, латаньне.
ПЛАТЬЕ ср. yet што мы напранаем, акром бялізны; стар. і песеннае: хусьц^; цяпер: вопратка, адзеньне, адзежа.
ПЛАТОК м. х.уста, х_устка, х_устачка, хусьцша, хусьцгнка; стар:. шырынка.
Шыла шырыначку барвістым шоўкам, Шоўкам шыла, золатам рубіла.
Аднаму дала залапіы персьцень, Другому дала шаўкову хусту, А за трэйцяга сама пашла. (Р. 8-9. 119).
ПЛАТМТЬ за што, каму; плац/ць, плата, пллтны, пллтнік—ніца аплатчык.
ПЛАТФОРМА ж. франц. памост, насьцілка, памост да пастаўленьня чаго колечы; пласа, пласьнч.
ПЛАФОН м. франц. столь, малюпак на столь.
ПЛАХА, расшчэплены папалам кругляк дае дзьве плахі; верх плахі: гарбыль, ніз, па расшчэпу: пласмень, пласмо. Палажы плаху гарбом, пласмом ўверх; плашка, пластка, плашмак.
ПЛАШМЯ палажыць, пласмя, пласмом; ннўсплась.
ПЛАЦ м. нямецк. майдан, ток, буёк.
ПЛАЧЕВНЫЙ, плачлі'вы. Вясёлы пачатак ды канец плачлівы.
ПЛАШМЯ, наўсплась.
ПЛЕЯДЫ ж. найме групы з сямі гвёзд ў снагвезьдзі цяльца; стажары, валасажлры, гняздо, бабы, ку/чкі.
ПЛЕВА ж. плльн. слав. пл^мя, плгмны, плгміць; пляменік, з брата сын.
ПЛЕМЕННОЙ, племны. Племны бычок, цялушка, пакінутыя на племя.
ПЛЕМЕНН14К м. установа для расплоду; плгмнік.
ПЛЕОНАЗМ м. грэцк. многамоўства.
ПЛЕРЕЗЫ ж. фр. белыя нашыткі на чорнай вопратцы; жалобныя нашыткі.
ПЛЕСЕНЬ, гнільная нарасьць ад вільгаці; цьв/ль, цыііледь, зацьвіль.
ПЛЕСКАТЬ, пл/оскаць, плюскацца, плюск, плюскоча; плюса або плЛа,заліў на ранэ,—мелкі заліў ў возеры, мслкая затопа.
ПЛЕСНА ж. ўся ступня нагі, плосмая яе часьць; ступня.
ПЛЕТЬ ж. пуга, пужка.
ПЛЕТЕНЬ м. тын, тынліь, тынок.
ПЛЕХНУТЬ'ійто, пялйснуцЬ.
ПЛЕЧО ср. плячо, плгчы, плячысты.
ПЛНС м. франц. партовы аксаміт; плк.
ПЛНТА ж. плітя, пл/тка, плітоўнік.
КНІГІ ОНЛАЙН
